Διάχυτη είναι η άποψη ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση αντικατοπτρίζει ταυτόχρονα και μια κρίση ηθικών αξιών, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται τιμιότητα, διαφάνεια και σεβασμός για τους άλλους, όπως έδειξε έρευνα που έγινε για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Συγκεκριμένα, το 67,8% όσων απάντησαν στην έρευνα που έγινε μέσω Facebook σε Γαλλία, Γερμανία, Ινδία, Ινδονησία, Ισραήλ, Μεξικό, Σαουδική Αραβία, Νότια Αφρική, Τουρκία και Ηνωμένες Πολιτείες, θεωρούν ότι η πρόσφατη διεθνής οικονομική κρίση ήταν «ταυτόχρονα και μια κρίση ηθικής και αξιών». Τα υψηλά ποσοστά τού «ναι» στη σχετική ερώτηση καταγράφηκαν στο Μεξικό (80,1%), στη Νότια Αφρική (77,4%), στην Ινδονησία (72,8%) και στις ΗΠΑ (70,7%). Στη Γαλλία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν το χαμηλότερο, με 60,3%.
Μάλιστα μόλις το 19% επί του συνόλου των απαντήσεων θεώρησε ότι η κρίση των ηθικών αξιών δεν έπαιξε ρόλο στην πρόσφατη οικονομική κρίση, σύμφωνα πάντα με την έρευνα που μπορεί κανείς να δει ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: www.weforum.org/faith.
Σε ερώτηση σχετικά με το ποιες αξίες θεωρούν πιο σημαντικές στο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα, το 39,3% απάντησε την τιμιότητα, την ακεραιότητα και τη διαφάνεια, το 23,7% επέλεξε τον σεβασμό στους άλλους, το 19,9% θεώρησε το να σκέφτεται κανείς τον αντίκτυπο των πράξεών του στους άλλους και το 17% έδωσε προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων αναγνωρίζουν την ύπαρξη κρίσης ηθικών αξιών, μόνο το 54,2% πιστεύει πως υπάρχουν πράγματι παγκόσμιες αξίες.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Κατερίνας Τζαβάρα - εφ. Ελευθεροτυπία, 28-01-2010
28/1/10
Ο κ. Νταβούτογλου
Καθώς η κυβέρνηση Παπανδρέου ζεσταίνει και πάλι τις μηχανές για μια συνολική, τεχνική και πολιτική συζήτηση με την Τουρκία, το ενδιαφέρον στρέφεται, όπως είναι φυσικό, και στον Τούρκο συνομιλητή, δηλαδή τον υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου.
Ο εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Εξωτερικών (σ.σ. κάτι το πρωτοφανές για τα τουρκικά πολιτικά πράγματα) έχει διαμορφώσει πολύ συγκεκριμένη θέση για τον περιφερειακό και παγκόσμιο ρόλο της Τουρκίας, μέσα στο πλαίσιο μιας «νέας παγκόσμιας τάξης», όπως την οριοθέτησε ο ίδιος ο κ. Νταβούτογλου στην κεκλεισμένων των θυρών ομιλία του στο «συνέδριο πρέσβεων» του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, που έγινε υπό την προεδρία του στις 4 Ιανουαρίου 2010.
ΣΤΙΣ «οδηγίες», που δίνει ο κ. Νταβούτογλου στους πρέσβεις του, επιμένει στον νέο όρο του «συμπατριωτισμού», εξηγώντας ότι πρόκειται για «μια έννοια πέραν αυτής της υπηκοότητας, μια έννοια που από νομική άποψη μας περιζώνει όλους και σημαίνει "αυτούς που έχουν μοιραστεί την ίδια ιστορία"».
ΚΑΤ' αυτόν τον τρόπο ο κ. Νταβούτογλου εξηγεί ότι οι λαοί των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικά κράτη, αλλά «έχουν μοιραστεί την ίδια ιστορία» και γι' αυτό «εμείς τους εκπροσωπούμε όλους... Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει την ιδιαιτερότητα της Τουρκίας να αντιπροσωπεύει την εμπειρία τής ανθρωπότητας. Εμείς είμαστε σίγουροι γι' αυτό και προχωρούμε στην εξωτερική πολιτική μας με αυτή την αυτοπεποίθηση...».
ΚΑΤΑ τον κ. Νταβούτογλου, «ο κόσμος χρειάζεται μια νέα τάξη», γιατί... «το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών δεν είναι αρκετό να βασίζει τη λειτουργία του στα πέντε μόνιμα μέλη. Οι δομές που στηρίζονται στις πολιτικές εξισώσεις μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χάνουν πλέον σιγά σιγά τη βαρύτητα, την εγκυρότητά τους...».
ΕΤΣΙ, ορίζει τις αρχές της «νέας τάξης» και τον ρόλο της Τουρκίας σ' αυτήν: «...Αυτή η νέα τάξη πρέπει να είναι δεκτική, δεν πρέπει να απορρίπτει καμιά χώρα, καμιά ήπειρο, κανέναν λαό... Η Τουρκία ίσως αποτελεί το πιο χτυπητό παράδειγμα αυτής της αρχής... (γιατί) ο αρχαίος πλούτος, που έχουμε, μας κάνει να συναντιόμαστε με όλους τους πολιτισμούς της Ανατολής, ταυτόχρονα όμως με την έννοια της πολιτικής κουλτούρας βρισκόμαστε στο κέντρο της Δύσης...».
Η ΝΕΑ τάξη πρέπει να είναι «συμμετοχική» και γι' αυτό «...εκείνοι που δεν μπορούν να συμμετάσχουν στο παγκόσμιο σύστημα, εκείνοι που παραπονούνται για την ανισότητα του παγκόσμιου συστήματος, εκείνοι που περιμένουν μια φωνή να τους στηρίξει, στρέφουν το βλέμμα τους στην Τουρκία».
Η ΝΕΑ τάξη θα πρέπει να είναι «συνθετική» (και) «δικός μας στόχος είναι να γίνουμε εκφραστές και εκπρόσωποι μιας αντίληψης που συνδυάζει διαφορετικές εμπειρίες της ανθρωπότητας... και να αντικατοπτρίσουμε αυτή την αντίληψη στην εξωτερική πολιτική μας...».
ΕΧΕΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙ την πρόθεση η κυβέρνηση μέσα στο 2010, τον χρόνο που τρέχει από χθες, να αντιμετωπίσει, στο μέτρο του δυνατού, το πρόβλημα των μεταναστών ή προσφύγων, νόμιμων ή παράνομων, οι οποίοι είναι σήμερα πάνω από ένα εκατομμύριο συνάνθρωποι και ήρθαν στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη, ανθρώπινη τύχη.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Κύρας Αδάμ - εφ. Ελευθεροτυπία, 28-01-2010
Ο εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Εξωτερικών (σ.σ. κάτι το πρωτοφανές για τα τουρκικά πολιτικά πράγματα) έχει διαμορφώσει πολύ συγκεκριμένη θέση για τον περιφερειακό και παγκόσμιο ρόλο της Τουρκίας, μέσα στο πλαίσιο μιας «νέας παγκόσμιας τάξης», όπως την οριοθέτησε ο ίδιος ο κ. Νταβούτογλου στην κεκλεισμένων των θυρών ομιλία του στο «συνέδριο πρέσβεων» του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, που έγινε υπό την προεδρία του στις 4 Ιανουαρίου 2010.
ΣΤΙΣ «οδηγίες», που δίνει ο κ. Νταβούτογλου στους πρέσβεις του, επιμένει στον νέο όρο του «συμπατριωτισμού», εξηγώντας ότι πρόκειται για «μια έννοια πέραν αυτής της υπηκοότητας, μια έννοια που από νομική άποψη μας περιζώνει όλους και σημαίνει "αυτούς που έχουν μοιραστεί την ίδια ιστορία"».
ΚΑΤ' αυτόν τον τρόπο ο κ. Νταβούτογλου εξηγεί ότι οι λαοί των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικά κράτη, αλλά «έχουν μοιραστεί την ίδια ιστορία» και γι' αυτό «εμείς τους εκπροσωπούμε όλους... Καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει την ιδιαιτερότητα της Τουρκίας να αντιπροσωπεύει την εμπειρία τής ανθρωπότητας. Εμείς είμαστε σίγουροι γι' αυτό και προχωρούμε στην εξωτερική πολιτική μας με αυτή την αυτοπεποίθηση...».
ΚΑΤΑ τον κ. Νταβούτογλου, «ο κόσμος χρειάζεται μια νέα τάξη», γιατί... «το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών δεν είναι αρκετό να βασίζει τη λειτουργία του στα πέντε μόνιμα μέλη. Οι δομές που στηρίζονται στις πολιτικές εξισώσεις μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χάνουν πλέον σιγά σιγά τη βαρύτητα, την εγκυρότητά τους...».
ΕΤΣΙ, ορίζει τις αρχές της «νέας τάξης» και τον ρόλο της Τουρκίας σ' αυτήν: «...Αυτή η νέα τάξη πρέπει να είναι δεκτική, δεν πρέπει να απορρίπτει καμιά χώρα, καμιά ήπειρο, κανέναν λαό... Η Τουρκία ίσως αποτελεί το πιο χτυπητό παράδειγμα αυτής της αρχής... (γιατί) ο αρχαίος πλούτος, που έχουμε, μας κάνει να συναντιόμαστε με όλους τους πολιτισμούς της Ανατολής, ταυτόχρονα όμως με την έννοια της πολιτικής κουλτούρας βρισκόμαστε στο κέντρο της Δύσης...».
Η ΝΕΑ τάξη πρέπει να είναι «συμμετοχική» και γι' αυτό «...εκείνοι που δεν μπορούν να συμμετάσχουν στο παγκόσμιο σύστημα, εκείνοι που παραπονούνται για την ανισότητα του παγκόσμιου συστήματος, εκείνοι που περιμένουν μια φωνή να τους στηρίξει, στρέφουν το βλέμμα τους στην Τουρκία».
Η ΝΕΑ τάξη θα πρέπει να είναι «συνθετική» (και) «δικός μας στόχος είναι να γίνουμε εκφραστές και εκπρόσωποι μιας αντίληψης που συνδυάζει διαφορετικές εμπειρίες της ανθρωπότητας... και να αντικατοπτρίσουμε αυτή την αντίληψη στην εξωτερική πολιτική μας...».
ΕΧΕΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙ την πρόθεση η κυβέρνηση μέσα στο 2010, τον χρόνο που τρέχει από χθες, να αντιμετωπίσει, στο μέτρο του δυνατού, το πρόβλημα των μεταναστών ή προσφύγων, νόμιμων ή παράνομων, οι οποίοι είναι σήμερα πάνω από ένα εκατομμύριο συνάνθρωποι και ήρθαν στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη, ανθρώπινη τύχη.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Κύρας Αδάμ - εφ. Ελευθεροτυπία, 28-01-2010
Για την ασυδοσία των τραπεζών
Με έντονες αντιπαραθέσεις άνοιξε χθες τις πόρτες του 40ό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.
Αιτία του διχασμού της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ που συγκεντρώθηκε και φέτος στο ελβετικό θέρετρο για να συζητήσει τις οικονομικές εξελίξεις, ήταν η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι υπερβολές και η ασυδοσία του οποίου οδήγησαν τον πλανήτη στη χειρότερη οικονομική κρίση από τον μεσοπόλεμο.
Το σφίξιμο των λουριών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι σχετικές προτάσεις που κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αποτέλεσαν το σημείο τριβής στις συζητήσεις της χθεσινής πρώτης ημέρας. Αρκετοί τραπεζίτες του ιδιωτικού τομέα, μεταξύ των οποίων και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των Barclays Μπομπ Ντάιμον, Deutsche Bank Ζόσεφ Ακερμαν, επιτέθηκαν στις προτάσεις Ομπάμα για περιορισμό του μεγέθους των μεγάλων τραπεζών, αποσύνδεσή τους από hedge funds και εταιρείες private equity και απαγόρευση του proprietary trading -της χρήσης δηλαδή των κεφαλαίων τους για επενδύσεις στις αγορές προς ίδιον όφελος, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι πρόκειται για «λαϊκισμό», πολιτικές που θα θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη και θα περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Τρισέ στηρίζει Ομπάμα
Οι αιτιάσεις τους δεν έπεισαν ούτε καν τα ξαδέλφια τους... τους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών. Αρκετοί από τους τελευταίους γυρίζουν σιγά σιγά την πλάτη καθώς οι πρώτοι μετά την περσινή διάσωσή τους από τις κυβερνήσεις με χρήματα φορολογουμένων επέστρεψαν στις παλιές τους συνήθειες, δηλαδή τα επικίνδυνα χρηματιστηριακά τους παιχνίδια, τα υπερκέρδη, τα παχυλά μπόνους, λομπάροντας άγρια εναντίον οποιασδήποτε επαναρύθμισης των αγορών. Ετσι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, υπερασπίστηκε σε χθεσινή του συνέντευξη στη Wall Street Journal τις μεταρρυθμίσεις Ομπάμα, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση με τη θέση μας να διασφαλίσουμε ότι ο τραπεζικός τομέας εστιάζει στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας».
Ο Τρισέ υπενθύμισε μάλιστα στους τραπεζίτες τον ρόλο τους στην τρέχουσα κρίση και ότι οι κυβερνήσεις έχουν ρίξει το 25% του ΑΕΠ τους για τη διάσωσή τους. Και ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Μέρβιν Κινγκ, που τον περασμένο Ιούλιο είχε ταχθεί υπέρ της διάσπασης των μεγάλων τραπεζών, χαρακτήρισε ριζοσπαστικά και ενθαρρυντικά τα μέτρα Ομπάμα. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε πια την ομηρία μας από ινστιτούτα που είναι παρά πολύ μεγάλα για να αφεθούν να πτωχεύσουν» τόνισε ο Βρετανός κεντρικός τραπεζίτης, ζητώντας παράλληλα παγκόσμιο συντονισμό των μεταρρυθμίσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Σόρος: Ανάγκη εποπτείας
Τον περιορισμό του μεγέθους και των δραστηριοτήτων των μεγάλων τραπεζών όπως και τη μεγαλύτερη εποπτεία τους υπερασπίστηκε και ο γνωστός κερδοσκόπος και τακτικός θαμών του Νταβός, Τζορτζ Σόρος. «Η παγκοσμιοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα πρέπει να εξισορροπηθεί με μια στενότερη κανονιστική εποπτεία» τόνισε ο Σόρος, ο οποίος, αν και τάχθηκε υπέρ των μεταρρυθμίσεων Ομπάμα, εξέφρασε αμφιβολίες για το αν αυτές θα καταφέρουν να επιλύσουν το πρόβλημα των πολύ μεγάλων και επικίνδυνων για το σύστημα τραπεζών.
Ο σημαντικότερος ομιλητής της χθεσινής ημέρας, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, επιδοκίμασε και αυτός τις προτάσεις Ομπάμα ενώ έκανε έκκληση για διεθνή συντονισμό στις προσπάθειες επαναρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος επισημαίνοντας ότι το G20 είναι το καταλληλότερο φόρουμ γι' αυτή τη δουλειά.
Ο Σαρκοζί τάχθηκε ακόμη ενάντια σε μια πρόωρη έξοδο από τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης που υιοθέτησαν την προηγούμενη διετία οι κεντρικές τράπεζες, προειδοποιώντας ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας. *
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μπάμπη Μιχάλη - εφ. Ελευθεροτυπία, 28-01-2010
Αιτία του διχασμού της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ που συγκεντρώθηκε και φέτος στο ελβετικό θέρετρο για να συζητήσει τις οικονομικές εξελίξεις, ήταν η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι υπερβολές και η ασυδοσία του οποίου οδήγησαν τον πλανήτη στη χειρότερη οικονομική κρίση από τον μεσοπόλεμο.
Το σφίξιμο των λουριών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι σχετικές προτάσεις που κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αποτέλεσαν το σημείο τριβής στις συζητήσεις της χθεσινής πρώτης ημέρας. Αρκετοί τραπεζίτες του ιδιωτικού τομέα, μεταξύ των οποίων και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των Barclays Μπομπ Ντάιμον, Deutsche Bank Ζόσεφ Ακερμαν, επιτέθηκαν στις προτάσεις Ομπάμα για περιορισμό του μεγέθους των μεγάλων τραπεζών, αποσύνδεσή τους από hedge funds και εταιρείες private equity και απαγόρευση του proprietary trading -της χρήσης δηλαδή των κεφαλαίων τους για επενδύσεις στις αγορές προς ίδιον όφελος, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι πρόκειται για «λαϊκισμό», πολιτικές που θα θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη και θα περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Τρισέ στηρίζει Ομπάμα
Οι αιτιάσεις τους δεν έπεισαν ούτε καν τα ξαδέλφια τους... τους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών. Αρκετοί από τους τελευταίους γυρίζουν σιγά σιγά την πλάτη καθώς οι πρώτοι μετά την περσινή διάσωσή τους από τις κυβερνήσεις με χρήματα φορολογουμένων επέστρεψαν στις παλιές τους συνήθειες, δηλαδή τα επικίνδυνα χρηματιστηριακά τους παιχνίδια, τα υπερκέρδη, τα παχυλά μπόνους, λομπάροντας άγρια εναντίον οποιασδήποτε επαναρύθμισης των αγορών. Ετσι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, υπερασπίστηκε σε χθεσινή του συνέντευξη στη Wall Street Journal τις μεταρρυθμίσεις Ομπάμα, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση με τη θέση μας να διασφαλίσουμε ότι ο τραπεζικός τομέας εστιάζει στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας».
Ο Τρισέ υπενθύμισε μάλιστα στους τραπεζίτες τον ρόλο τους στην τρέχουσα κρίση και ότι οι κυβερνήσεις έχουν ρίξει το 25% του ΑΕΠ τους για τη διάσωσή τους. Και ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Μέρβιν Κινγκ, που τον περασμένο Ιούλιο είχε ταχθεί υπέρ της διάσπασης των μεγάλων τραπεζών, χαρακτήρισε ριζοσπαστικά και ενθαρρυντικά τα μέτρα Ομπάμα. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε πια την ομηρία μας από ινστιτούτα που είναι παρά πολύ μεγάλα για να αφεθούν να πτωχεύσουν» τόνισε ο Βρετανός κεντρικός τραπεζίτης, ζητώντας παράλληλα παγκόσμιο συντονισμό των μεταρρυθμίσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Σόρος: Ανάγκη εποπτείας
Τον περιορισμό του μεγέθους και των δραστηριοτήτων των μεγάλων τραπεζών όπως και τη μεγαλύτερη εποπτεία τους υπερασπίστηκε και ο γνωστός κερδοσκόπος και τακτικός θαμών του Νταβός, Τζορτζ Σόρος. «Η παγκοσμιοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα πρέπει να εξισορροπηθεί με μια στενότερη κανονιστική εποπτεία» τόνισε ο Σόρος, ο οποίος, αν και τάχθηκε υπέρ των μεταρρυθμίσεων Ομπάμα, εξέφρασε αμφιβολίες για το αν αυτές θα καταφέρουν να επιλύσουν το πρόβλημα των πολύ μεγάλων και επικίνδυνων για το σύστημα τραπεζών.
Ο σημαντικότερος ομιλητής της χθεσινής ημέρας, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, επιδοκίμασε και αυτός τις προτάσεις Ομπάμα ενώ έκανε έκκληση για διεθνή συντονισμό στις προσπάθειες επαναρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος επισημαίνοντας ότι το G20 είναι το καταλληλότερο φόρουμ γι' αυτή τη δουλειά.
Ο Σαρκοζί τάχθηκε ακόμη ενάντια σε μια πρόωρη έξοδο από τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης που υιοθέτησαν την προηγούμενη διετία οι κεντρικές τράπεζες, προειδοποιώντας ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας. *
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μπάμπη Μιχάλη - εφ. Ελευθεροτυπία, 28-01-2010
Δρόμοι
Οι οπαδοί...
... του Ομπάμα είναι σαστισμένοι έναν χρόνο αφότου τον εγκατέστησαν στον Λευκό Οίκο, σαγηνεμένοι από την απαστράπτουσα προσωπικότητά του. Και αναρωτιούνται: Γιατί δεν σημειώνει καμιά πρόοδο, γιατί δεν προωθεί τα μεγάλα ζητήματα τα οποία είχε υποσχεθεί; Η καλή μέρα φαίνεται όμως από το πρωί.
Το σύστημα...
... με το οποίο εξελέγη ο Ομπάμα- και με το οποίο εκλέγονται όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι- είχε δώσει την απάντηση πριν ακόμη εκλεγεί. Όπως έγραψαν οι «Τάιμς του Λος Άντζελες», οι ΗΠΑ είναι η μοναδική μεγάλη χώρα στην οποία η εξάρτηση του κόσμου της πολιτικής από τον κόσμο των επιχειρήσεων είναι τόσο εξόφθαλμη. Ακόμη και το αξίωμα του πρεσβευτή αποδίδεται ως ανταπόδοση στους μεγάλους χορηγούς των δύο κυριότερων κομμάτων, μολονότι αυτό είναι κάτι που υποβαθμίζει την εικόνα της Αμερικής στο εξωτερικό. «Ένας κυνικός μελετητής», γράφει ο Σκοτ Χόρτον στο περιοδικό «Χάρπερς», «μπορεί να διαπιστώσει πως το αντίτιμο μιας πρεσβείας έχει αυξηθεί από 200.000 δολάρια στην εποχή του Μπους στα 500.000 δολάρια στην εποχή του Ομπάμα». Από τους 58 υποψήφιους πρεσβευτές που παρουσίασε ο Ομπάμα προς έγκριση στη Γερουσία, οι 32 δεν ήταν διπλωμάτες καριέρας. Ποιο ήταν το κύριο χαρακτηριστικό τους; Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν επιχειρηματίες που είχαν συνεισφέρει τεράστια ποσά στην προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα. Πρώτος και καλύτερος ο Λούις Σούσμαν, που επιβραβεύτηκε με την αμερικανική πρεσβεία στο Λονδίνο. Από το 2004 είχε μαζέψει στα ταμεία των Δημοκρατικών 247 εκατομμύρια δολάρια και άλλα 300.000
δολάρια στις εκλογές του 2008. Όταν ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου ρωτήθηκε ποια ήταν τα προσόντα του για την πρεσβεία στη Βρετανία, εκείνος απάντησε: «Ομιλεί την τοπική γλώσσα». Ένας άλλος, ο Φιλ Μέρφι, διευθυντικό στέλεχος του επενδυτικού οίκου Goldman Sachs, προκάλεσε διπλωματικό επεισόδιο όταν διορίστηκε πρεσβευτής στη Γερμανία. Η καγκελάριος Μέρκελ ζήτησε έναν διπλωμάτη καριέρας ή κάποια σοβαρή πολιτική προσωπικότητα. Όμως ο Ομπάμα έμεινε αταλάντευτος. Ο Ντόναλντ Μπέγιερ, μεγαλέμπορος αυτοκινήτων, διορίστηκε πρεσβευτής στην Ελβετία. Είχε διαθέσει 500.000 δολάρια στην προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα. Με το ίδιο ποσό, ο Χάουαρντ Γκάτμαν της εταιρείας Williams & Connolly εξασφάλισε την αμερικανική πρεσβεία στις Βρυξέλλες.
Το ζήτημα...
... δεν είναι αν όλοι αυτοί είναι πράγματι ικανοί για να κάνουν αυτή τη δουλειά, αλλά το κριτήριο με το οποίο επελέγησαν: το πορτοφόλι τους. Κι αυτό λέει πολλά για τη διαστρέβλωση της αμερικανικής πολιτικής ζωής. Πώς να περιμένουν όλοι οι Αμερικανοί ένα γενναίο σύστημα υγείας, όταν αυτό θα δυσαρεστήσει την ασφαλιστική βιομηχανία; Πώς να ελπίζουν ότι θα γλιτώσουν από τα νύχια των μεγάλων τραπεζών όταν η κυβέρνησή τους προσλαμβάνει μεγαλοτραπεζίτες; Πώς ο Ομπάμα θα μπορούσε να ήταν διαφορετικός;
Ο Ομπάμα...
... χρειάστηκε να αναρριχηθεί σε αυτό το σύστημα. Και τώρα βρίσκεται μέσα του φυλακισμένος. Για να αλλάξει κάτι, θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Γιατί όμως να αλλάξει κάτι στο οποίο χρωστάει την ύπαρξή του;
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά- εφ. Τα Νέα, 28-01-2010
... του Ομπάμα είναι σαστισμένοι έναν χρόνο αφότου τον εγκατέστησαν στον Λευκό Οίκο, σαγηνεμένοι από την απαστράπτουσα προσωπικότητά του. Και αναρωτιούνται: Γιατί δεν σημειώνει καμιά πρόοδο, γιατί δεν προωθεί τα μεγάλα ζητήματα τα οποία είχε υποσχεθεί; Η καλή μέρα φαίνεται όμως από το πρωί.
Το σύστημα...
... με το οποίο εξελέγη ο Ομπάμα- και με το οποίο εκλέγονται όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι- είχε δώσει την απάντηση πριν ακόμη εκλεγεί. Όπως έγραψαν οι «Τάιμς του Λος Άντζελες», οι ΗΠΑ είναι η μοναδική μεγάλη χώρα στην οποία η εξάρτηση του κόσμου της πολιτικής από τον κόσμο των επιχειρήσεων είναι τόσο εξόφθαλμη. Ακόμη και το αξίωμα του πρεσβευτή αποδίδεται ως ανταπόδοση στους μεγάλους χορηγούς των δύο κυριότερων κομμάτων, μολονότι αυτό είναι κάτι που υποβαθμίζει την εικόνα της Αμερικής στο εξωτερικό. «Ένας κυνικός μελετητής», γράφει ο Σκοτ Χόρτον στο περιοδικό «Χάρπερς», «μπορεί να διαπιστώσει πως το αντίτιμο μιας πρεσβείας έχει αυξηθεί από 200.000 δολάρια στην εποχή του Μπους στα 500.000 δολάρια στην εποχή του Ομπάμα». Από τους 58 υποψήφιους πρεσβευτές που παρουσίασε ο Ομπάμα προς έγκριση στη Γερουσία, οι 32 δεν ήταν διπλωμάτες καριέρας. Ποιο ήταν το κύριο χαρακτηριστικό τους; Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν επιχειρηματίες που είχαν συνεισφέρει τεράστια ποσά στην προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα. Πρώτος και καλύτερος ο Λούις Σούσμαν, που επιβραβεύτηκε με την αμερικανική πρεσβεία στο Λονδίνο. Από το 2004 είχε μαζέψει στα ταμεία των Δημοκρατικών 247 εκατομμύρια δολάρια και άλλα 300.000
δολάρια στις εκλογές του 2008. Όταν ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου ρωτήθηκε ποια ήταν τα προσόντα του για την πρεσβεία στη Βρετανία, εκείνος απάντησε: «Ομιλεί την τοπική γλώσσα». Ένας άλλος, ο Φιλ Μέρφι, διευθυντικό στέλεχος του επενδυτικού οίκου Goldman Sachs, προκάλεσε διπλωματικό επεισόδιο όταν διορίστηκε πρεσβευτής στη Γερμανία. Η καγκελάριος Μέρκελ ζήτησε έναν διπλωμάτη καριέρας ή κάποια σοβαρή πολιτική προσωπικότητα. Όμως ο Ομπάμα έμεινε αταλάντευτος. Ο Ντόναλντ Μπέγιερ, μεγαλέμπορος αυτοκινήτων, διορίστηκε πρεσβευτής στην Ελβετία. Είχε διαθέσει 500.000 δολάρια στην προεκλογική εκστρατεία του Ομπάμα. Με το ίδιο ποσό, ο Χάουαρντ Γκάτμαν της εταιρείας Williams & Connolly εξασφάλισε την αμερικανική πρεσβεία στις Βρυξέλλες.
Το ζήτημα...
... δεν είναι αν όλοι αυτοί είναι πράγματι ικανοί για να κάνουν αυτή τη δουλειά, αλλά το κριτήριο με το οποίο επελέγησαν: το πορτοφόλι τους. Κι αυτό λέει πολλά για τη διαστρέβλωση της αμερικανικής πολιτικής ζωής. Πώς να περιμένουν όλοι οι Αμερικανοί ένα γενναίο σύστημα υγείας, όταν αυτό θα δυσαρεστήσει την ασφαλιστική βιομηχανία; Πώς να ελπίζουν ότι θα γλιτώσουν από τα νύχια των μεγάλων τραπεζών όταν η κυβέρνησή τους προσλαμβάνει μεγαλοτραπεζίτες; Πώς ο Ομπάμα θα μπορούσε να ήταν διαφορετικός;
Ο Ομπάμα...
... χρειάστηκε να αναρριχηθεί σε αυτό το σύστημα. Και τώρα βρίσκεται μέσα του φυλακισμένος. Για να αλλάξει κάτι, θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού. Γιατί όμως να αλλάξει κάτι στο οποίο χρωστάει την ύπαρξή του;
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά- εφ. Τα Νέα, 28-01-2010
Περιβάλλον και διατροφή πάνε μαζί για τους Σουηδούς
Στοκχόλμη – ενώ ψώνιζε πλιγούρι βρόμης η 37χρονη Χελένα Μπέργκστρομ, παραδέχεται ότι σάστισε διαβάζοντας μια ετικέτα πάνω στην μπλέ συσκευασία, η οποία έγραφε: «Κλιματική επιβάρυνση: 0.87 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ανα κιλό προϊόντος».
«Προς το παρόν δεν γνωρίζω τι σημαίνει αυτό», ομολογεί η κ.Μπεργκστρομ, η οποία εργάζεται σε φαρμακευτική εταιρεία.
Εάν όμως πετύχει το πείραμα, η ίδια όπως και εκατομμύρια Σουηδοί θα το ανακαλύψουν σύντομα. Ετικέτες που αναγράφουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων επικολλούνται σε τρόφιμα και μενού εστιατορίων σε ολόκληρη τη χωρα.
Ο κόσμος που ζει για να τρώει, ίσως θεωρήσει αυτή την ιδέα ανόητη. Η αλλαγή όμως του τρόπου διατροφής μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και το να αλλάξει αυτοκίνητο ή να σταματήσει να χρησιμοποιεί στεγνωτήριο ρούχων, υποστηρίζουν οι επιστήμονες.
«Είμαστε οι πρώτοι που επιχειρούν κάτι τέτοιο και απαιτείται ένας καινούργιος τρόπος σκέψης», δηλώνει ο Ούλφ Μπόχμαν, επικεφαλής του Τμήματος Διατροφής του Σουηδικού Εθνικού Οργανισμού Τροφίμων, που ανέλαβε τον περασμένο χρόνο να χαράζει ένα νέο γενικό πλαίσιο διατροφικών κανόνων.
Μερικές από τις νέες διατροφικές κατευθύντριες γραμμές που κοινοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ίσως να ξαφνιάσουν τους αμύητους. Προτρέπουν, για παράδειγμα, τους Σουηδούς να προτιμούν τα καρότα από τα αγγουράκια και τις ντομάτες. Δεν συστήνουν την κατανάλωση περισσότερου ψαριού, παρότι είναι ωφέλιμο για την υγεία, εξαιτίας της δραματικής μείωσης των ψαριών στον ευρωπαϊκό χώρο.
Ακόμη τους συμβολεύουν να αντικαταστήσουν το κόκκινο κρέας με φασόλια ή κοτόπουλο, δεδομένων των εξαιρετικά υψηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την εκτροφή βοοειδών. «Είναι δύσκολο για το καταναλωτικό κοινό», παραδέχεται ο κ. Μπόχμαν.
Πολλοί Σουηδοί υποστηρίζουν ότι όλα αυτά είναι υπερβολικά. «Μακάρι να μπορούσα να πω ότι αυτή η πληροφόρηση με έκανε να αλλάξω τις διατροφικές μου συνήθειες, αλλά αυτό δεν ισχύει», δηλώνει ο Ρ. Λάλάντερ, 27 ετών, καταβροχθίζοντας ένα τεράστιο χάμπουργκερ, ενω δίπλα του υπήρχε αναρτημένο το μενού που πληροφορούσε ότι ένα σάντουιρς κοτόπουλου θα ήταν πολύ πιο ευεργετικό για τον πλανήτη.
Ωστόσο σύμφωνα με μερίδα ειδικών, εάν αυτές οι διατροφικές οδηγίες τηρηθούν ευλαβικά, η Σουηδία θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές αερίων που προέρχονται από την παραγωγή τροφίμων εως και 50%. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, υπολογίζεται ότι περίπου 25% των εκπομπών που παράγουν οι άνθρωποι στις βιομηχανικές χώρες προέρχεται από το φαγητό που καταναλώνουν. Και τα τρόφιμα παρουσιάζουν τεράστια ποικιλομορφία ως προς τις εκπομπές αερίων που δημιουργούνται κατά την παραγωγή τους.
Παρότι οι σύγχρονοι καταναλωτές είναι εξοικειωμένοι και ελέγχουν τα τρόφιμα για τα θρεπτικά συστατικά, τις θερμίδες ή τα λιπαρα που περιέχουν, συνήθως δεν γνωρίζουν κατά πόσο η κατανάλωση ντομάτας , κοτόπουλου ή ρυζιού επηρεάζει θετικά η αρνητικά το κλίμα του πλανήτη.
Παλαιότερες μελέτες γύρω από τις εκπομπές αερίων που προέρχονται από τη βιομηχανία των τροφίμων εστίαζαν στο υψηλό κόστος που εγκυμονούν για το περιβάλλον η μεταφορά των τροφίμων και η εκτροφή βοοειδών. Πιο εξειδικευμένες έρευνες, ωστόσο, δείχνουν ότι οι εκπομπές αερίων εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η ποιότητα του καλλιεργήσιμου εδάφους και από το κατά πόσο ο γαλακτοπαραγωγός χρησιμοποιεί εγχώρια ελαιοκράμβη ή εισαγόμενη σόγια ως ζωοτροφή.
Κάποιοι παραγωγοί ισχυρίζονται ότι τα νέα προγράμματα είναι υπερβολικά πολύπλοκα και μάλλον ανεπικερδή. Οι διατροφικές οδηγίες, όχι μόνο στη Σουηδία αλλά και σε ολόκληρη την Ε.Ε., δέχονται επιθέσεις μεταξύ άλλων από την ευρωπαϊκή βιομηχανία κρέατος, τους νορβηγούς εκτροφείς σολομού και τους παραγωγούς φοινικέλαιου της Μαλαισίας.
«Πρόκειται για εμπειροτεχνική μέθοδο», τονίζει ο κ. Μπόχμαν.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Elisabeth Rosenthall - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 06-12-2009
«Προς το παρόν δεν γνωρίζω τι σημαίνει αυτό», ομολογεί η κ.Μπεργκστρομ, η οποία εργάζεται σε φαρμακευτική εταιρεία.
Εάν όμως πετύχει το πείραμα, η ίδια όπως και εκατομμύρια Σουηδοί θα το ανακαλύψουν σύντομα. Ετικέτες που αναγράφουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων επικολλούνται σε τρόφιμα και μενού εστιατορίων σε ολόκληρη τη χωρα.
Ο κόσμος που ζει για να τρώει, ίσως θεωρήσει αυτή την ιδέα ανόητη. Η αλλαγή όμως του τρόπου διατροφής μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και το να αλλάξει αυτοκίνητο ή να σταματήσει να χρησιμοποιεί στεγνωτήριο ρούχων, υποστηρίζουν οι επιστήμονες.
«Είμαστε οι πρώτοι που επιχειρούν κάτι τέτοιο και απαιτείται ένας καινούργιος τρόπος σκέψης», δηλώνει ο Ούλφ Μπόχμαν, επικεφαλής του Τμήματος Διατροφής του Σουηδικού Εθνικού Οργανισμού Τροφίμων, που ανέλαβε τον περασμένο χρόνο να χαράζει ένα νέο γενικό πλαίσιο διατροφικών κανόνων.
Μερικές από τις νέες διατροφικές κατευθύντριες γραμμές που κοινοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ίσως να ξαφνιάσουν τους αμύητους. Προτρέπουν, για παράδειγμα, τους Σουηδούς να προτιμούν τα καρότα από τα αγγουράκια και τις ντομάτες. Δεν συστήνουν την κατανάλωση περισσότερου ψαριού, παρότι είναι ωφέλιμο για την υγεία, εξαιτίας της δραματικής μείωσης των ψαριών στον ευρωπαϊκό χώρο.
Ακόμη τους συμβολεύουν να αντικαταστήσουν το κόκκινο κρέας με φασόλια ή κοτόπουλο, δεδομένων των εξαιρετικά υψηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την εκτροφή βοοειδών. «Είναι δύσκολο για το καταναλωτικό κοινό», παραδέχεται ο κ. Μπόχμαν.
Πολλοί Σουηδοί υποστηρίζουν ότι όλα αυτά είναι υπερβολικά. «Μακάρι να μπορούσα να πω ότι αυτή η πληροφόρηση με έκανε να αλλάξω τις διατροφικές μου συνήθειες, αλλά αυτό δεν ισχύει», δηλώνει ο Ρ. Λάλάντερ, 27 ετών, καταβροχθίζοντας ένα τεράστιο χάμπουργκερ, ενω δίπλα του υπήρχε αναρτημένο το μενού που πληροφορούσε ότι ένα σάντουιρς κοτόπουλου θα ήταν πολύ πιο ευεργετικό για τον πλανήτη.
Ωστόσο σύμφωνα με μερίδα ειδικών, εάν αυτές οι διατροφικές οδηγίες τηρηθούν ευλαβικά, η Σουηδία θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές αερίων που προέρχονται από την παραγωγή τροφίμων εως και 50%. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, υπολογίζεται ότι περίπου 25% των εκπομπών που παράγουν οι άνθρωποι στις βιομηχανικές χώρες προέρχεται από το φαγητό που καταναλώνουν. Και τα τρόφιμα παρουσιάζουν τεράστια ποικιλομορφία ως προς τις εκπομπές αερίων που δημιουργούνται κατά την παραγωγή τους.
Παρότι οι σύγχρονοι καταναλωτές είναι εξοικειωμένοι και ελέγχουν τα τρόφιμα για τα θρεπτικά συστατικά, τις θερμίδες ή τα λιπαρα που περιέχουν, συνήθως δεν γνωρίζουν κατά πόσο η κατανάλωση ντομάτας , κοτόπουλου ή ρυζιού επηρεάζει θετικά η αρνητικά το κλίμα του πλανήτη.
Παλαιότερες μελέτες γύρω από τις εκπομπές αερίων που προέρχονται από τη βιομηχανία των τροφίμων εστίαζαν στο υψηλό κόστος που εγκυμονούν για το περιβάλλον η μεταφορά των τροφίμων και η εκτροφή βοοειδών. Πιο εξειδικευμένες έρευνες, ωστόσο, δείχνουν ότι οι εκπομπές αερίων εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η ποιότητα του καλλιεργήσιμου εδάφους και από το κατά πόσο ο γαλακτοπαραγωγός χρησιμοποιεί εγχώρια ελαιοκράμβη ή εισαγόμενη σόγια ως ζωοτροφή.
Κάποιοι παραγωγοί ισχυρίζονται ότι τα νέα προγράμματα είναι υπερβολικά πολύπλοκα και μάλλον ανεπικερδή. Οι διατροφικές οδηγίες, όχι μόνο στη Σουηδία αλλά και σε ολόκληρη την Ε.Ε., δέχονται επιθέσεις μεταξύ άλλων από την ευρωπαϊκή βιομηχανία κρέατος, τους νορβηγούς εκτροφείς σολομού και τους παραγωγούς φοινικέλαιου της Μαλαισίας.
«Πρόκειται για εμπειροτεχνική μέθοδο», τονίζει ο κ. Μπόχμαν.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Elisabeth Rosenthall - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 06-12-2009
27/1/10
Κινητά τηλέφωνα – βιβλιοθήκες τσέπης
Με το Kindle της Amazon, οι αναγνώστες μπορούν να στριμώξουν εκατοντάδες βιβλία σε μια συσκευή μικρότερη ενός βιβλίου. Κάποιοι θα την ήθελαν ακόμα μικρότερη.
Πολλοί αναγνώστες που θέλουν να διαβάζουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική μορφή ανακαλύπτουν ότι τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα παρέχουν αυτή τη δυνατότητα, δίνοντας μια εντελώς καινούργια έννοια στον όρο «ηλεκτρονικό βιβλίο».
Επιπλέον, εξοικονομούν έτσι 250 με 350 δολάρια που θα τους κόστιζε η αγορά ακόμα μιας συσκευής. «Αυτές οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης κοστίζουν ένα κάρο λεφτά και δεν κάνουν παρά μόνο ένα πράγμα», παρατηρεί η Κέισον Τατ, φαρμακοποιός, 37 χρονών από το Τέξας, η οποία αγοράζει για το Apple iPhone της 10 με 12 βιβλία το μήνα.
«Μου αρέσει να έχω μια συσκευή πολλαπλών χρήσεων, στην οποία να μπορώ συγχρόνως να βλέπω ταινίες και να ακούω μουσική», λέει. Η Amazon, η Barnes & Noble και άλλες μικρότερες εταιρείες έχουν κυκλοφορήσει προγράμματα ανάγνωσης βιβλίων μέσω iPhone και άλλων συσκευών κινητής τηλεφωνίας. Η μία στις πέντε νέες εφαρμογές που παρουσιάστηκαν για τα iPhone τον προηγούμενο μήνα αφορούσε τα βιβλία, αναφέρει η εταιρεία ερευνών Flurry, η οποία μελετά τις τάσεις στην αγορά κινητής τηλεφωνίας.
Όλη αυτή η κινητικότητα εγείρει, φυσικά, και ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον του ηλεκτρονικού βιβλίου, καθώς κανείς δεν ξέρει αν θα συνδεθεί τελικά με εξειδικευμένες συσκευές ανάγνωσης τύπου Kindle ή με συσκευές πολλαπλών χρήσεων όπως τα κινητά τηλέφωνα. Για την ώρα το λογισμικό ανάγνωσης κινητών τηλεφώνων δεν φαίνεται να επηρεάζει τη ζήτηση συσκευών ανάγνωσης. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών της εκδοτικής βιομηχανίας Codex Group, περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι διαθέτουν πλέον μια τέτοια συσκευή και ο αριθμός τους ενδέχεται να φτάσει τα 4 εκατομμύρια μέχρι το τέλος της εορταστικής περιόδου.
Με βάση όμως στοιχεία της εταιρείας ερευνών IDC, υπάρχουν ήδη, μόνο στις ΗΠΑ, 84 εκατ. smartphones που μπορούν να εκτελέσουν τέτοιου τύπου εφαρμογές. Η Apple εχει πουλήσει περισσότερα από 50 εκατ. iPhones και iPod Touches, που και τα δύπ παίρνουν λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων.
Η ίδια η Apple δεν θεωρεί το iPhone ως την απόλυτη συσκευή ανάγνωσης. Του χρόνου, ενδέχεται να φέρει νέες ανακατατάξεις στην αγορά του ηλεκτρονικού βιβλίου με την κυκλοφορία του νέου φορητού υπολογιστή της, που θα είναι μεγαλύτερος από ένα κινητό τηλέφωνο και θα περιλαμβάνει, κατά πάσα πιθανότητα, λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων μαζί με άλλα προγράμματα που προορίζονται για τα iPhone.
Κάποτε, οι περισσότεροι άνθρωποι χλεύαζαν την ιδέα της ανάγνωσης ενός βιβλίου σε μια οθόνη 8 ή 9 εκατοστών. Σήμερα, όμως η ευκολία αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο για τους περισσότερους αναγνώστες.
Μολονότι το Kindle, το Reader και το Nook της Barnes & Noble διαθέτουν οθόνες που καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια και είναι κοντά, ως προς το μέγεθος, στη σελίδα ενός μέσου χαρτόδετου βιβλίου, οι δυνατότητες τους, όπως το χρώμα των χαρακτήρων ή ή πρόσβαση στο Ιντερνετ, είναι πολύ περιορισμένες.
Ο Ίαν Φριντ, αντιπρόεδρος της Amazon, υπεύθυνος για το Kindle, λέει ότι οι πελάτες εξακολουθούν να αγοράζουν περισσότερα βιβλία για να διαβάζουν στο Kindle απ’ότι για τις εφαρμογές iPhone, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί σε στοιχεία.
«Η ανάγνωση σε μικρή οθόνη αποτελεί μια εντυπωσιακά καινούργια εμπειρία», υποστηρίζει ο Τζόζεφ Κόπελ, ιδρυτής της ScrollMotion, μιας νεοϋορκέζικης εταιρείας που έχει φέρει 25.000 ηλεκτρονικά βιβλία στο AppStore της Apple και έχει πουλήσει 200.000 αντίτυπα. Εταιρείες όπως οι ScrollMotion και BeamltDown πουλάνε βιβλία με τη μορφή μεμονομένων εφαρμογών, με αποτέλεσμα μυθιστορήματα όπως το «Λυκόφως» της Στέφανι Μέιερ να εμφανίζονται απευθείας στο AppStore. Η Amazon και η Barnes & Noble προσφέρουν αντίθετα λογισμικό ηλεκτρονικής ανάγνωσης, οπότε οι χρήστες αγοράζουν τα βιβλία μέσω του προγράμματος πλοήγησης στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή.
Οι εκδότες σπεύδουν τώρα να αναπτύξουν νέες μορφές βιβλίων για να καλύψουν τις ανάγκες των αναγνωστών που θα τα διαβάζουν μέσω κινητών τηλεφώνων – βιβλία που δεν θα λέιτουργούν με βάση τα σημερινά μονοδιάστατα κριτήρια.
Ο Τρέιβις Μπράιαντ, διευθυντής ψηφιακών προϊόντων μιας μικρής εκδοτικής επιχείρησης της Αλαμπάμα, της Keen Communications, δηλώνει ότι διαβάζει εκπληκτικά πολύ περιμένοντας σε διάφορες ουρές. Πρόσφατα, αναφέρει, διάβασε στο iPhone του ένα μπεστ σέλερ αλληγορικό χριστιανικό μυθιστόρημα, την «Καλύβα», καθώς και το ιστορικό μυθιστόρημα του Στιβ μπέρι «Ο Θησαυρός των Ναϊτών».
Παραδέχεται ωστόσο ότι το iPhone αν και βολικό, δεν εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες του αναγνώστη. «Η τρίχρονη κόρη μου τρελαίνεται να σκαλίζει τα βιβλία μας», λέει ο κ. Μπράιαντ. «Θυμάμαι ότι κι εγώ έκανα το ίδιο με τα βιβλία των γονιών μου. Αν όλα βρίσκονται μέσα σ’ένα iPhone, τότε χάνεται η οπτική πρόκληση. Γι’αυτό κρατάμε τα ράφια μας γεμάτα».
Με το Kindle της Amazon, οι αναγνώστες μπορούν να στριμώξουν εκατοντάδες βιβλία σε μια συσκευή μικρότερη ενός βιβλίου. Κάποιοι θα την ήθελαν ακόμα μικρότερη.
Πολλοί αναγνώστες που θέλουν να διαβάζουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική μορφή ανακαλύπτουν ότι τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα παρέχουν αυτή τη δυνατότητα, δίνοντας μια εντελώς καινούργια έννοια στον όρο «ηλεκτρονικό βιβλίο».
Επιπλέον, εξοικονομούν έτσι 250 με 350 δολάρια που θα τους κόστιζε η αγορά ακόμα μιας συσκευής. «Αυτές οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης κοστίζουν ένα κάρο λεφτά και δεν κάνουν παρά μόνο ένα πράγμα», παρατηρεί η Κέισον Τατ, φαρμακοποιός, 37 χρονών από το Τέξας, η οποία αγοράζει για το Apple iPhone της 10 με 12 βιβλία το μήνα.
«Μου αρέσει να έχω μια συσκευή πολλαπλών χρήσεων, στην οποία να μπορώ συγχρόνως να βλέπω ταινίες και να ακούω μουσική», λέει. Η Amazon, η Barnes & Noble και άλλες μικρότερες εταιρείες έχουν κυκλοφορήσει προγράμματα ανάγνωσης βιβλίων μέσω iPhone και άλλων συσκευών κινητής τηλεφωνίας. Η μία στις πέντε νέες εφαρμογές που παρουσιάστηκαν για τα iPhone τον προηγούμενο μήνα αφορούσε τα βιβλία, αναφέρει η εταιρεία ερευνών Flurry, η οποία μελετά τις τάσεις στην αγορά κινητής τηλεφωνίας.
Όλη αυτή η κινητικότητα εγείρει, φυσικά, και ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον του ηλεκτρονικού βιβλίου, καθώς κανείς δεν ξέρει αν θα συνδεθεί τελικά με εξειδικευμένες συσκευές ανάγνωσης τύπου Kindle ή με συσκευές πολλαπλών χρήσεων όπως τα κινητά τηλέφωνα. Για την ώρα το λογισμικό ανάγνωσης κινητών τηλεφώνων δεν φαίνεται να επηρεάζει τη ζήτηση συσκευών ανάγνωσης. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών της εκδοτικής βιομηχανίας Codex Group, περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι διαθέτουν πλέον μια τέτοια συσκευή και ο αριθμός τους ενδέχεται να φτάσει τα 4 εκατομμύρια μέχρι το τέλος της εορταστικής περιόδου.
Με βάση όμως στοιχεία της εταιρείας ερευνών IDC, υπάρχουν ήδη, μόνο στις ΗΠΑ, 84 εκατ. smartphones που μπορούν να εκτελέσουν τέτοιου τύπου εφαρμογές. Η Apple εχει πουλήσει περισσότερα από 50 εκατ. iPhones και iPod Touches, που και τα δύπ παίρνουν λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων.
Η ίδια η Apple δεν θεωρεί το iPhone ως την απόλυτη συσκευή ανάγνωσης. Του χρόνου, ενδέχεται να φέρει νέες ανακατατάξεις στην αγορά του ηλεκτρονικού βιβλίου με την κυκλοφορία του νέου φορητού υπολογιστή της, που θα είναι μεγαλύτερος από ένα κινητό τηλέφωνο και θα περιλαμβάνει, κατά πάσα πιθανότητα, λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων μαζί με άλλα προγράμματα που προορίζονται για τα iPhone.
Κάποτε, οι περισσότεροι άνθρωποι χλεύαζαν την ιδέα της ανάγνωσης ενός βιβλίου σε μια οθόνη 8 ή 9 εκατοστών. Σήμερα, όμως η ευκολία αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο για τους περισσότερους αναγνώστες.
Μολονότι το Kindle, το Reader και το Nook της Barnes & Noble διαθέτουν οθόνες που καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια και είναι κοντά, ως προς το μέγεθος, στη σελίδα ενός μέσου χαρτόδετου βιβλίου, οι δυνατότητες τους, όπως το χρώμα των χαρακτήρων ή ή πρόσβαση στο Ιντερνετ, είναι πολύ περιορισμένες.
Ο Ίαν Φριντ, αντιπρόεδρος της Amazon, υπεύθυνος για το Kindle, λέει ότι οι πελάτες εξακολουθούν να αγοράζουν περισσότερα βιβλία για να διαβάζουν στο Kindle απ’ότι για τις εφαρμογές iPhone, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί σε στοιχεία.
«Η ανάγνωση σε μικρή οθόνη αποτελεί μια εντυπωσιακά καινούργια εμπειρία», υποστηρίζει ο Τζόζεφ Κόπελ, ιδρυτής της ScrollMotion, μιας νεοϋορκέζικης εταιρείας που έχει φέρει 25.000 ηλεκτρονικά βιβλία στο AppStore της Apple και έχει πουλήσει 200.000 αντίτυπα. Εταιρείες όπως οι ScrollMotion και BeamltDown πουλάνε βιβλία με τη μορφή μεμονομένων εφαρμογών, με αποτέλεσμα μυθιστορήματα όπως το «Λυκόφως» της Στέφανι Μέιερ να εμφανίζονται απευθείας στο AppStore. Η Amazon και η Barnes & Noble προσφέρουν αντίθετα λογισμικό ηλεκτρονικής ανάγνωσης, οπότε οι χρήστες αγοράζουν τα βιβλία μέσω του προγράμματος πλοήγησης στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή.
Οι εκδότες σπεύδουν τώρα να αναπτύξουν νέες μορφές βιβλίων για να καλύψουν τις ανάγκες των αναγνωστών που θα τα διαβάζουν μέσω κινητών τηλεφώνων – βιβλία που δεν θα λέιτουργούν με βάση τα σημερινά μονοδιάστατα κριτήρια.
Ο Τρέιβις Μπράιαντ, διευθυντής ψηφιακών προϊόντων μιας μικρής εκδοτικής επιχείρησης της Αλαμπάμα, της Keen Communications, δηλώνει ότι διαβάζει εκπληκτικά πολύ περιμένοντας σε διάφορες ουρές. Πρόσφατα, αναφέρει, διάβασε στο iPhone του ένα μπεστ σέλερ αλληγορικό χριστιανικό μυθιστόρημα, την «Καλύβα», καθώς και το ιστορικό μυθιστόρημα του Στιβ μπέρι «Ο Θησαυρός των Ναϊτών».
Παραδέχεται ωστόσο ότι το iPhone αν και βολικό, δεν εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες του αναγνώστη. «Η τρίχρονη κόρη μου τρελαίνεται να σκαλίζει τα βιβλία μας», λέει ο κ. Μπράιαντ. «Θυμάμαι ότι κι εγώ έκανα το ίδιο με τα βιβλία των γονιών μου. Αν όλα βρίσκονται μέσα σ’ένα iPhone, τότε χάνεται η οπτική πρόκληση. Γι’αυτό κρατάμε τα ράφια μας γεμάτα».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Motoko Rich kai Brad Stone - εφ. Κυριακάτικη Εlευθεροτυπία, The New York Times, 06-12-2009
Πολλοί αναγνώστες που θέλουν να διαβάζουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική μορφή ανακαλύπτουν ότι τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα παρέχουν αυτή τη δυνατότητα, δίνοντας μια εντελώς καινούργια έννοια στον όρο «ηλεκτρονικό βιβλίο».
Επιπλέον, εξοικονομούν έτσι 250 με 350 δολάρια που θα τους κόστιζε η αγορά ακόμα μιας συσκευής. «Αυτές οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης κοστίζουν ένα κάρο λεφτά και δεν κάνουν παρά μόνο ένα πράγμα», παρατηρεί η Κέισον Τατ, φαρμακοποιός, 37 χρονών από το Τέξας, η οποία αγοράζει για το Apple iPhone της 10 με 12 βιβλία το μήνα.
«Μου αρέσει να έχω μια συσκευή πολλαπλών χρήσεων, στην οποία να μπορώ συγχρόνως να βλέπω ταινίες και να ακούω μουσική», λέει. Η Amazon, η Barnes & Noble και άλλες μικρότερες εταιρείες έχουν κυκλοφορήσει προγράμματα ανάγνωσης βιβλίων μέσω iPhone και άλλων συσκευών κινητής τηλεφωνίας. Η μία στις πέντε νέες εφαρμογές που παρουσιάστηκαν για τα iPhone τον προηγούμενο μήνα αφορούσε τα βιβλία, αναφέρει η εταιρεία ερευνών Flurry, η οποία μελετά τις τάσεις στην αγορά κινητής τηλεφωνίας.
Όλη αυτή η κινητικότητα εγείρει, φυσικά, και ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον του ηλεκτρονικού βιβλίου, καθώς κανείς δεν ξέρει αν θα συνδεθεί τελικά με εξειδικευμένες συσκευές ανάγνωσης τύπου Kindle ή με συσκευές πολλαπλών χρήσεων όπως τα κινητά τηλέφωνα. Για την ώρα το λογισμικό ανάγνωσης κινητών τηλεφώνων δεν φαίνεται να επηρεάζει τη ζήτηση συσκευών ανάγνωσης. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών της εκδοτικής βιομηχανίας Codex Group, περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι διαθέτουν πλέον μια τέτοια συσκευή και ο αριθμός τους ενδέχεται να φτάσει τα 4 εκατομμύρια μέχρι το τέλος της εορταστικής περιόδου.
Με βάση όμως στοιχεία της εταιρείας ερευνών IDC, υπάρχουν ήδη, μόνο στις ΗΠΑ, 84 εκατ. smartphones που μπορούν να εκτελέσουν τέτοιου τύπου εφαρμογές. Η Apple εχει πουλήσει περισσότερα από 50 εκατ. iPhones και iPod Touches, που και τα δύπ παίρνουν λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων.
Η ίδια η Apple δεν θεωρεί το iPhone ως την απόλυτη συσκευή ανάγνωσης. Του χρόνου, ενδέχεται να φέρει νέες ανακατατάξεις στην αγορά του ηλεκτρονικού βιβλίου με την κυκλοφορία του νέου φορητού υπολογιστή της, που θα είναι μεγαλύτερος από ένα κινητό τηλέφωνο και θα περιλαμβάνει, κατά πάσα πιθανότητα, λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων μαζί με άλλα προγράμματα που προορίζονται για τα iPhone.
Κάποτε, οι περισσότεροι άνθρωποι χλεύαζαν την ιδέα της ανάγνωσης ενός βιβλίου σε μια οθόνη 8 ή 9 εκατοστών. Σήμερα, όμως η ευκολία αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο για τους περισσότερους αναγνώστες.
Μολονότι το Kindle, το Reader και το Nook της Barnes & Noble διαθέτουν οθόνες που καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια και είναι κοντά, ως προς το μέγεθος, στη σελίδα ενός μέσου χαρτόδετου βιβλίου, οι δυνατότητες τους, όπως το χρώμα των χαρακτήρων ή ή πρόσβαση στο Ιντερνετ, είναι πολύ περιορισμένες.
Ο Ίαν Φριντ, αντιπρόεδρος της Amazon, υπεύθυνος για το Kindle, λέει ότι οι πελάτες εξακολουθούν να αγοράζουν περισσότερα βιβλία για να διαβάζουν στο Kindle απ’ότι για τις εφαρμογές iPhone, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί σε στοιχεία.
«Η ανάγνωση σε μικρή οθόνη αποτελεί μια εντυπωσιακά καινούργια εμπειρία», υποστηρίζει ο Τζόζεφ Κόπελ, ιδρυτής της ScrollMotion, μιας νεοϋορκέζικης εταιρείας που έχει φέρει 25.000 ηλεκτρονικά βιβλία στο AppStore της Apple και έχει πουλήσει 200.000 αντίτυπα. Εταιρείες όπως οι ScrollMotion και BeamltDown πουλάνε βιβλία με τη μορφή μεμονομένων εφαρμογών, με αποτέλεσμα μυθιστορήματα όπως το «Λυκόφως» της Στέφανι Μέιερ να εμφανίζονται απευθείας στο AppStore. Η Amazon και η Barnes & Noble προσφέρουν αντίθετα λογισμικό ηλεκτρονικής ανάγνωσης, οπότε οι χρήστες αγοράζουν τα βιβλία μέσω του προγράμματος πλοήγησης στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή.
Οι εκδότες σπεύδουν τώρα να αναπτύξουν νέες μορφές βιβλίων για να καλύψουν τις ανάγκες των αναγνωστών που θα τα διαβάζουν μέσω κινητών τηλεφώνων – βιβλία που δεν θα λέιτουργούν με βάση τα σημερινά μονοδιάστατα κριτήρια.
Ο Τρέιβις Μπράιαντ, διευθυντής ψηφιακών προϊόντων μιας μικρής εκδοτικής επιχείρησης της Αλαμπάμα, της Keen Communications, δηλώνει ότι διαβάζει εκπληκτικά πολύ περιμένοντας σε διάφορες ουρές. Πρόσφατα, αναφέρει, διάβασε στο iPhone του ένα μπεστ σέλερ αλληγορικό χριστιανικό μυθιστόρημα, την «Καλύβα», καθώς και το ιστορικό μυθιστόρημα του Στιβ μπέρι «Ο Θησαυρός των Ναϊτών».
Παραδέχεται ωστόσο ότι το iPhone αν και βολικό, δεν εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες του αναγνώστη. «Η τρίχρονη κόρη μου τρελαίνεται να σκαλίζει τα βιβλία μας», λέει ο κ. Μπράιαντ. «Θυμάμαι ότι κι εγώ έκανα το ίδιο με τα βιβλία των γονιών μου. Αν όλα βρίσκονται μέσα σ’ένα iPhone, τότε χάνεται η οπτική πρόκληση. Γι’αυτό κρατάμε τα ράφια μας γεμάτα».
Με το Kindle της Amazon, οι αναγνώστες μπορούν να στριμώξουν εκατοντάδες βιβλία σε μια συσκευή μικρότερη ενός βιβλίου. Κάποιοι θα την ήθελαν ακόμα μικρότερη.
Πολλοί αναγνώστες που θέλουν να διαβάζουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική μορφή ανακαλύπτουν ότι τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα παρέχουν αυτή τη δυνατότητα, δίνοντας μια εντελώς καινούργια έννοια στον όρο «ηλεκτρονικό βιβλίο».
Επιπλέον, εξοικονομούν έτσι 250 με 350 δολάρια που θα τους κόστιζε η αγορά ακόμα μιας συσκευής. «Αυτές οι ηλεκτρονικές συσκευές ανάγνωσης κοστίζουν ένα κάρο λεφτά και δεν κάνουν παρά μόνο ένα πράγμα», παρατηρεί η Κέισον Τατ, φαρμακοποιός, 37 χρονών από το Τέξας, η οποία αγοράζει για το Apple iPhone της 10 με 12 βιβλία το μήνα.
«Μου αρέσει να έχω μια συσκευή πολλαπλών χρήσεων, στην οποία να μπορώ συγχρόνως να βλέπω ταινίες και να ακούω μουσική», λέει. Η Amazon, η Barnes & Noble και άλλες μικρότερες εταιρείες έχουν κυκλοφορήσει προγράμματα ανάγνωσης βιβλίων μέσω iPhone και άλλων συσκευών κινητής τηλεφωνίας. Η μία στις πέντε νέες εφαρμογές που παρουσιάστηκαν για τα iPhone τον προηγούμενο μήνα αφορούσε τα βιβλία, αναφέρει η εταιρεία ερευνών Flurry, η οποία μελετά τις τάσεις στην αγορά κινητής τηλεφωνίας.
Όλη αυτή η κινητικότητα εγείρει, φυσικά, και ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον του ηλεκτρονικού βιβλίου, καθώς κανείς δεν ξέρει αν θα συνδεθεί τελικά με εξειδικευμένες συσκευές ανάγνωσης τύπου Kindle ή με συσκευές πολλαπλών χρήσεων όπως τα κινητά τηλέφωνα. Για την ώρα το λογισμικό ανάγνωσης κινητών τηλεφώνων δεν φαίνεται να επηρεάζει τη ζήτηση συσκευών ανάγνωσης. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών της εκδοτικής βιομηχανίας Codex Group, περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι διαθέτουν πλέον μια τέτοια συσκευή και ο αριθμός τους ενδέχεται να φτάσει τα 4 εκατομμύρια μέχρι το τέλος της εορταστικής περιόδου.
Με βάση όμως στοιχεία της εταιρείας ερευνών IDC, υπάρχουν ήδη, μόνο στις ΗΠΑ, 84 εκατ. smartphones που μπορούν να εκτελέσουν τέτοιου τύπου εφαρμογές. Η Apple εχει πουλήσει περισσότερα από 50 εκατ. iPhones και iPod Touches, που και τα δύπ παίρνουν λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων.
Η ίδια η Apple δεν θεωρεί το iPhone ως την απόλυτη συσκευή ανάγνωσης. Του χρόνου, ενδέχεται να φέρει νέες ανακατατάξεις στην αγορά του ηλεκτρονικού βιβλίου με την κυκλοφορία του νέου φορητού υπολογιστή της, που θα είναι μεγαλύτερος από ένα κινητό τηλέφωνο και θα περιλαμβάνει, κατά πάσα πιθανότητα, λογισμικό ανάγνωσης βιβλίων μαζί με άλλα προγράμματα που προορίζονται για τα iPhone.
Κάποτε, οι περισσότεροι άνθρωποι χλεύαζαν την ιδέα της ανάγνωσης ενός βιβλίου σε μια οθόνη 8 ή 9 εκατοστών. Σήμερα, όμως η ευκολία αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο για τους περισσότερους αναγνώστες.
Μολονότι το Kindle, το Reader και το Nook της Barnes & Noble διαθέτουν οθόνες που καταναλώνουν ελάχιστη ενέργεια και είναι κοντά, ως προς το μέγεθος, στη σελίδα ενός μέσου χαρτόδετου βιβλίου, οι δυνατότητες τους, όπως το χρώμα των χαρακτήρων ή ή πρόσβαση στο Ιντερνετ, είναι πολύ περιορισμένες.
Ο Ίαν Φριντ, αντιπρόεδρος της Amazon, υπεύθυνος για το Kindle, λέει ότι οι πελάτες εξακολουθούν να αγοράζουν περισσότερα βιβλία για να διαβάζουν στο Kindle απ’ότι για τις εφαρμογές iPhone, χωρίς ωστόσο να αναφερθεί σε στοιχεία.
«Η ανάγνωση σε μικρή οθόνη αποτελεί μια εντυπωσιακά καινούργια εμπειρία», υποστηρίζει ο Τζόζεφ Κόπελ, ιδρυτής της ScrollMotion, μιας νεοϋορκέζικης εταιρείας που έχει φέρει 25.000 ηλεκτρονικά βιβλία στο AppStore της Apple και έχει πουλήσει 200.000 αντίτυπα. Εταιρείες όπως οι ScrollMotion και BeamltDown πουλάνε βιβλία με τη μορφή μεμονομένων εφαρμογών, με αποτέλεσμα μυθιστορήματα όπως το «Λυκόφως» της Στέφανι Μέιερ να εμφανίζονται απευθείας στο AppStore. Η Amazon και η Barnes & Noble προσφέρουν αντίθετα λογισμικό ηλεκτρονικής ανάγνωσης, οπότε οι χρήστες αγοράζουν τα βιβλία μέσω του προγράμματος πλοήγησης στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή.
Οι εκδότες σπεύδουν τώρα να αναπτύξουν νέες μορφές βιβλίων για να καλύψουν τις ανάγκες των αναγνωστών που θα τα διαβάζουν μέσω κινητών τηλεφώνων – βιβλία που δεν θα λέιτουργούν με βάση τα σημερινά μονοδιάστατα κριτήρια.
Ο Τρέιβις Μπράιαντ, διευθυντής ψηφιακών προϊόντων μιας μικρής εκδοτικής επιχείρησης της Αλαμπάμα, της Keen Communications, δηλώνει ότι διαβάζει εκπληκτικά πολύ περιμένοντας σε διάφορες ουρές. Πρόσφατα, αναφέρει, διάβασε στο iPhone του ένα μπεστ σέλερ αλληγορικό χριστιανικό μυθιστόρημα, την «Καλύβα», καθώς και το ιστορικό μυθιστόρημα του Στιβ μπέρι «Ο Θησαυρός των Ναϊτών».
Παραδέχεται ωστόσο ότι το iPhone αν και βολικό, δεν εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες του αναγνώστη. «Η τρίχρονη κόρη μου τρελαίνεται να σκαλίζει τα βιβλία μας», λέει ο κ. Μπράιαντ. «Θυμάμαι ότι κι εγώ έκανα το ίδιο με τα βιβλία των γονιών μου. Αν όλα βρίσκονται μέσα σ’ένα iPhone, τότε χάνεται η οπτική πρόκληση. Γι’αυτό κρατάμε τα ράφια μας γεμάτα».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Motoko Rich kai Brad Stone - εφ. Κυριακάτικη Εlευθεροτυπία, The New York Times, 06-12-2009
26/1/10
Δρόμοι
Ποια συνταγματικά...
... δικαιώματα πρέπει να έχουν οι επιχειρήσεις; Όταν αυτό το ερώτημα τέθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, οι ιδρυτές της χώρας, που έγραψαν το Σύνταγμά της, αποφάσισαν ότι αυτά τα δικαιώματα πρέπει να είναι λιγότερα από τα δικαιώματα του λαού. Και από το 1907, το Κογκρέσο είχε απαγορεύσει στις επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών. Προχθές, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τα ανέτρεψε όλα: αποφάνθηκε πως οι επιχειρήσεις δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους.
Το αμερικανικό...
... δικαστήριο εξομοίωσε τις επιχειρήσεις με τα φυσικά πρόσωπα. Και έτσι τους έδωσε το δικαίωμα να χρηματοδοτούν τους πολιτικούς, όπως ακριβώς τους χρηματοδοτούν οι πολιτικοί τους φίλοι. Άραγε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; αναρωτιέται ο δημοσιογράφος Γκρεγκ Πάλαστ. Θα δούμε κάποτε την Wal-Μart ή την Coca-Cola να διεκδικούν ακόμη και την προεδρία της χώρας; «Δεν θα έχουμε πια γερουσιαστές από το Κάνσας ή το Όρεγκον», λέει ο Δημοκρατικός βουλευτής από τη Φλόριντα Άλαν Γκρέισον. «Θα έχουμε γερουσιαστές από τις εταιρείες Cheekies και Εxxon. Ίσως μάλιστα μας υποχρεώσουν να φοράμε στα ρούχα μας και τα διαφημιστικά τους». Η δικαστική απόφαση αναμένεται να ενισχύσει την επιρροή των οργανωμένων συμφερόντων στους πολιτικούς και στα πολιτικά κόμματα. «Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων θα συρρικνωθεί», λέει ο Ρεπουμπλικάνος Μπέντζαμιν Γκίνσμπεργκ. «Εξωκοινοβουλευτικές ομάδες θα αναλάβουν πολλές από τις λειτουργίες που μέχρι σήμερα ήταν καθαρά κομματικές, όπως την πολιτική διαφήμιση και τη συλλογή ψήφων».
Η απόφαση...
... του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ ανατρέπει νομικά προηγούμενα τουλάχιστον 100 ετών. Ενισχύει τη μέγγενη του μεγάλου κεφαλαίου στην πολιτική ζωή και επικυρώνει την αγοραπωλησία πολιτικών και αξιωμάτων με το βασικό της σκεπτικό, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις έχουν τα ίδια δικαιώματα ελευθερίας λόγου και πολιτικής έκφρασης όπως και τα άτομα. «Και δείχνει», λέει ο δημοσιογράφος Τομ Ιλέι, «πως οι εργαζόμενοι, η μεγάλη πλειονότητα του λαού, δεν μπορούν πια να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στο πλαίσιο του υπάρχοντος συστήματος». Το Ανώτατο Δικαστήριο, το Κογκρέσο, η προεδρία και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ είναι πια ολοφάνερο πως ελέγχονται από την οικονομική ολιγαρχία του τόπου. Αν οι επιχειρήσεις ήταν πράγματι άνθρωποι, λέει ο Σκοτ Κλίνγκερ του Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Θα ήταν υπόλογες στην κοινωνία όποτε θα παρέβαιναν τους νόμους της και θα τιμωρούνταν γι΄ αυτό, όπως ακριβώς τιμωρούνται και οι άνθρωποι. Αν μια επιχείρηση παράγει προϊόντα που ξέρει πως είναι θανατηφόρα, δεν είναι ένοχη φόνου; Αν μια επιχείρηση παραπλανά τους επενδυτές με χαλκευμένα οικονομικά στοιχεία που κοστίζουν στους ανθρώπους τα σπίτια τους ή τις οικονομίες τους, δεν είναι ένοχη εγκληματικής απάτης;
Οι δικαστές,...
... όμως, που θα τα βάλουν με τις μεγάλες επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν έχουν ακόμη γεννηθεί. Το αμερικανικό δικαστήριο τούς αποδίδει τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων, αλλά χωρίς καμιά από τις υποχρεώσεις τους.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά - εφ. Τα Νεα, 25-01-2010
... δικαιώματα πρέπει να έχουν οι επιχειρήσεις; Όταν αυτό το ερώτημα τέθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, οι ιδρυτές της χώρας, που έγραψαν το Σύνταγμά της, αποφάσισαν ότι αυτά τα δικαιώματα πρέπει να είναι λιγότερα από τα δικαιώματα του λαού. Και από το 1907, το Κογκρέσο είχε απαγορεύσει στις επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες πολιτικών. Προχθές, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τα ανέτρεψε όλα: αποφάνθηκε πως οι επιχειρήσεις δεν διαφέρουν πολύ από τους ανθρώπους.
Το αμερικανικό...
... δικαστήριο εξομοίωσε τις επιχειρήσεις με τα φυσικά πρόσωπα. Και έτσι τους έδωσε το δικαίωμα να χρηματοδοτούν τους πολιτικούς, όπως ακριβώς τους χρηματοδοτούν οι πολιτικοί τους φίλοι. Άραγε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; αναρωτιέται ο δημοσιογράφος Γκρεγκ Πάλαστ. Θα δούμε κάποτε την Wal-Μart ή την Coca-Cola να διεκδικούν ακόμη και την προεδρία της χώρας; «Δεν θα έχουμε πια γερουσιαστές από το Κάνσας ή το Όρεγκον», λέει ο Δημοκρατικός βουλευτής από τη Φλόριντα Άλαν Γκρέισον. «Θα έχουμε γερουσιαστές από τις εταιρείες Cheekies και Εxxon. Ίσως μάλιστα μας υποχρεώσουν να φοράμε στα ρούχα μας και τα διαφημιστικά τους». Η δικαστική απόφαση αναμένεται να ενισχύσει την επιρροή των οργανωμένων συμφερόντων στους πολιτικούς και στα πολιτικά κόμματα. «Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων θα συρρικνωθεί», λέει ο Ρεπουμπλικάνος Μπέντζαμιν Γκίνσμπεργκ. «Εξωκοινοβουλευτικές ομάδες θα αναλάβουν πολλές από τις λειτουργίες που μέχρι σήμερα ήταν καθαρά κομματικές, όπως την πολιτική διαφήμιση και τη συλλογή ψήφων».
Η απόφαση...
... του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ ανατρέπει νομικά προηγούμενα τουλάχιστον 100 ετών. Ενισχύει τη μέγγενη του μεγάλου κεφαλαίου στην πολιτική ζωή και επικυρώνει την αγοραπωλησία πολιτικών και αξιωμάτων με το βασικό της σκεπτικό, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις έχουν τα ίδια δικαιώματα ελευθερίας λόγου και πολιτικής έκφρασης όπως και τα άτομα. «Και δείχνει», λέει ο δημοσιογράφος Τομ Ιλέι, «πως οι εργαζόμενοι, η μεγάλη πλειονότητα του λαού, δεν μπορούν πια να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στο πλαίσιο του υπάρχοντος συστήματος». Το Ανώτατο Δικαστήριο, το Κογκρέσο, η προεδρία και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ είναι πια ολοφάνερο πως ελέγχονται από την οικονομική ολιγαρχία του τόπου. Αν οι επιχειρήσεις ήταν πράγματι άνθρωποι, λέει ο Σκοτ Κλίνγκερ του Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Θα ήταν υπόλογες στην κοινωνία όποτε θα παρέβαιναν τους νόμους της και θα τιμωρούνταν γι΄ αυτό, όπως ακριβώς τιμωρούνται και οι άνθρωποι. Αν μια επιχείρηση παράγει προϊόντα που ξέρει πως είναι θανατηφόρα, δεν είναι ένοχη φόνου; Αν μια επιχείρηση παραπλανά τους επενδυτές με χαλκευμένα οικονομικά στοιχεία που κοστίζουν στους ανθρώπους τα σπίτια τους ή τις οικονομίες τους, δεν είναι ένοχη εγκληματικής απάτης;
Οι δικαστές,...
... όμως, που θα τα βάλουν με τις μεγάλες επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν έχουν ακόμη γεννηθεί. Το αμερικανικό δικαστήριο τούς αποδίδει τα δικαιώματα των απλών ανθρώπων, αλλά χωρίς καμιά από τις υποχρεώσεις τους.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά - εφ. Τα Νεα, 25-01-2010
Οι Έλληνες πάνε παντού
Φαίνεται απίστευτο, αλλά μπορεί να είναι αληθινό: ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι πρώτοι Ελληνες έφτασαν στην Αμερική μαζί με τον Χριστόφορο Κολόμβο. Οταν ο θαλασσοπόρος πήγε το 1487 στους Βροντάδες της Χίου, που τότε ήταν αποικία των Γενουατών, ναυτολόγησε τέσσερις ναυτικούς για την ιστορική αποστολή του.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1532, ένας πολέμαρχος, ο Πέτρος Κρητικός αναδείχθηκε υπαρχηγός του ισπανού κατακτητή του Περού Φρανθίσκο Πιθάρο και πήρε μέρος στην ίδρυση της πρωτεύουσας Λίμα. Το 1855, πάλι, ο Σαμιώτης Ιωάννης Γεωργίου εξερεύνησε την απρόσιτη Παταγονία και τη Γη του Πυρός και έγινε θρύλος στην Αργεντινή.
Οποια πέτρα κι αν σηκώσεις κάποιον Ελληνα θα βρεις. Είτε έφυγαν για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους, είτε ήταν ριψοκίνδυνοι τυχοδιώκτες, διακατέχονταν πάντως από το «σύνδρομο του Οδυσσέα». Ορισμένοι ανέπτυξαν ναυτιλιακές επιχειρήσεις -η άνοδος του Ωνάση άρχισε στην Αργεντινή- άλλοι συμμετείχαν στη διάνοιξη της διώρυγας του Παναμά, έβγαλαν ακατέργαστα διαμάντια από τα ορυχεία της Νότιας Αφρικής ή βούτηξαν για σφουγγάρια στις... Μπαχάμες. Πολέμησαν μαζί με επαναστάτες, έκαναν μεικτούς γάμους, μετέδωσαν παραδόσεις και νοοτροπίες, διακρίθηκαν στις επιστήμες, τις τέχνες, τα γράμματα.
Την πορεία και τη δράση των Ελλήνων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ξεδιπλώνει η πολυσέλιδη, ενδιαφέρουσα μελέτη «Οι δρόμοι των Ελλήνων» που έγινε με τη χορηγία της Τράπεζας Πειραιώς σε επιμέλεια των Κώστα Λουκέρη και Κυριακής Πετράκη (εκδόσεις Polaris) και η οποία δεν κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. Οι μεγάλες και μικρές κοινότητες καταγράφονται εκτεταμένα, ενώ η ιδιαιτερότητα της έκδοσης είναι πως φέρνει στο προσκήνιο άγνωστες ή ελάχιστα γνωστές, σχεδόν απίστευτες ανθρώπινες ιστορίες από τις άκρες του κόσμου.
«Παρακολουθούμε τη γιορτή των Θεοφανίων στις αρχές του 20ού αιώνα στη μακρινή Μαντζουρία, με τους ντόπιους να κοιτούν απορημένοι τις βουτιές κάποιων "περίεργων" στις τρύπες του πάγου για να πιάσουν το Σταυρό, περπατάμε στο λιμάνι του Ρίο την ώρα που καρέκλες εκσφενδονίζονται από τα γραφεία της κοινότητας ευέξαπτων μεταναστών -ενώ οι ντόπιοι σχολιάζουν "οι Ελληνες συνεδριάζουν"- και καταλήγουμε στην εξιστόρηση της απίστευτης οδύσσειας των Ελλήνων του Πόντου αλλά και των μεγάλων προβλημάτων των μειονοτήτων στη Βόρεια Ηπειρο», επισημαίνει η Σοφία Στάικου, πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς στην εισαγωγή.
Το βιβλίο μάς ταξιδεύει σε όλες τις ελληνικές κοινότητες. Το ελληνικό δαιμόνιο όμως, εκτός από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, υπάρχει κι εκεί που δεν το περιμένεις:
* Στο τέλος του 19ου αιώνα ορισμένοι από τους έλληνες εποίκους του Περού πήραν μέρος στον Πόλεμο του Ειρηνικού (στη ναυμαχία του Ικίκε) μεταξύ Βολιβίας, Χιλής και Περού. Θυσιάστηκαν πυρπολώντας τη ναυαρχίδα του περουβιανού στόλου Γουασκάρ.
* Στις Μπαχάμες είχαν εγκατασταθεί από το 1920 δύτες από τη Σύμη, τους οποίους εντόπισε ο αμερικανός αρχαιολόγος Εντουαρντ Χέρμπερτ Τόμσον και τους χρησιμοποίησε στην έρευνα που έκανε στη Λίμνη των Ανθρωποθυσιών, στην ιερή πόλη των Μάγια Τσιτσέν Ιτσά. Σήμερα οι απόγονοί τους ασχολούνται με την αλιεία ή την επεξεργασία σφουγγαριών, τα οποία μεταφέρουν και στην Ελλάδα.
* Στην Κούβα είχαν καταγραφεί 8.000 ορθόδοξοι, όμως λίγοι προέρχονταν από την Ελλάδα. Οταν επαναξιολογήθηκε το καθεστώς του αθεϊσμού, ανέλαβαν δράση. Ετσι, ο ορθόδοξος ναός στην Αβάνα που είχε γίνει παιδικό θέατρο ξανάνοιξε το 2004 με παρέμβαση του Φιντέλ Κάστρο και ανακαινίστηκε με έξοδα της κουβανικής κυβέρνησης.
* Από το Μαϊάμι, μέσω Κούβας, ο Πατρινός Κώστας Μαλεβίτης τροφοδοτούσε με πετρέλαιο τους Σαντινίστας, εξοργίζοντας τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Το 2000 επέστρεψε στη Νικαράγουα, όπου ίδρυσε δική του ναυτιλιακή εταιρεία και με φεριμπότ σύνδεσε τη χώρα με τα εξωτικά νησιά Κορν της Καραϊβικής.
* Ο Παναμάς δέχτηκε πάνω από 6.000 έλληνες εποίκους την περίοδο 1880-1970. Πόλος έλξης ήταν ασφαλώς τα κατασκευαστικά έργα της διώρυγας. Πολλοί από τους πρωτοπόρους αποδεκατίστηκαν από τις κακουχίες και τις ασθένεις. Κάποιοι διακρίθηκαν. Οπως ο πρώτος πιλότος της διώρυγας, καπετάνιος Νικήτας Μαυράκης και ο πρόεδρος του Παναμά Δημήτρης Β. Λάκας, ο οποίος πρωτοστάτησε στις διαπραγματεύσεις για να περάσει η κυριαρχία της διώρυγας από τις ΗΠΑ στον Παναμά.
* Στην άλλη άκρη της γης, η Ασία προσέλκυσε αρχικά πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, οι οποίοι κουβαλούσαν και τα έθιμά τους. Στην περιοχή του παγωμένου Σταυρού, στον ποταμό Σονγκουα οι πρόσφυγες άνοιγαν τα Θεοφάνια μια μεγάλη τρύπα στον πάγο και βουτούσαν σε θερμοκρασία -50 βαθμών. Οι ντόπιοι στο τέλος τούς κερνούσαν βότκα.
* Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε και έζησε τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Μαντζουρία. Ο Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν, η μητέρα του οποίου ήταν Ελληνίδα και ο πατέρας του Ιρλανδός, γεννήθηκε στη Λευκάδα, ενώ μετοίκησε στην Ιαπωνία το 1890. Πήρε την υπηκοότητα και έγινε συγγραφέας με το όνομα Γιακούμο Κοϊζούμι, όπως ήταν το επίθετο του σαμουράι πεθερού του. Θεωρείται ο συγγραφέας που άνοιξε την πόρτα της επί 200 χρόνια απομονωμένης και αποκλεισμένης Ιαπωνίας στη Δύση.
* Στην Αίγυπτο γαλουχήθηκαν εθνικοί ευεργέτες όπως ο Γεώργιος Αβέρωφ και ο Εμμανουήλ Μπενάκης αλλά και ο Κ.Π. Καβάφης και ο Στρατής Τσίρκας. Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του αναβιώνουν τα ιστορικά γεγονότα τής μετά το 1940 εποχής στη Μέση Ανατολή.
Δισκογραφική εταιρεία στο Κονγκό
* Ενας από τους λίγους Ελληνοεβραίους που εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ και απέκτησαν μεγάλη φήμη ήταν ο Σαλάμο Αρουχ. Η ζωή του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Αουσβιτς και η σχέση του με την πυγμαχία έγιναν ταινία («Ο θρίαμβος του πνεύματος») με πρωταγωνιστή τον Γουίλιαμ Νταφόε.
* Τα αδαμαντωρυχεία και τα μεταλλεία χρυσού ήταν πόλος έλξης στη Νότια Αφρική για τους Ελληνες, που στη συνέχεια έγιναν ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, καφενείων και άλλων καταστημάτων -οι γνωστοί τιρουμτζήδες (από το tea-room). Ξεχωριστή περίπτωση ήταν ο Δημήτρης Τσαφέντας, ο οποίος γεννήθηκε στη Μοζαμβίκη από πατέρα Κρητικό και μητέρα από τη Σουαζιλάνδη. Ο ίδιος ζήτησε να αλλάξει στην ταυτότητά του ο χαρακτηρισμός «λευκός» και να γίνει «έγχρωμος». Το 1966 δολοφόνησε τον πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής και υποστηρικτή της πολιτικής του απαρτχάιντ Χέντρικ Φέρβουρτ και φυλακίστηκε. Και μην ξεχνάμε ότι δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλα, την περίοδο του απαρτχάιντ, ήταν ο Γιώργος Μπίζος.
* Στο Κονγκό τις δεκαετίες του 1940 και 1950 οι Νίκος και Αλέξανδρος Ιερωνυμίδης με τον Ελληνα της Αιθιοπίας Νίκο Καββαδία ίδρυσαν τη δισκογραφική εταιρεία Ngoma, εισάγοντας τη χρήση νέων μουσικών οργάνων. Παράλληλα προώθησαν την ντόπια μουσική, συχνά με πολιτικό στίχο και ανέδειξαν νέους καλλιτέχνες. Θεωρούνται από τους πρωτεργάτες της μουσικής «ζαϊρουά» (ζαϊρινής).
Τα κείμενα του λευκώματος υπογράφουν οι Βλάσης Αγτζίδης, Γεώργιος Γιακουμής, Αλέξανδρος Κιτρόεφ, Κώστας Λουκέρης, Κυριακή Πετράκη, Αναστάσιος Τάμης. *
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πάρης Σπίνου - εφ. Ελευθεροτυπία, 24-01-2010
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1532, ένας πολέμαρχος, ο Πέτρος Κρητικός αναδείχθηκε υπαρχηγός του ισπανού κατακτητή του Περού Φρανθίσκο Πιθάρο και πήρε μέρος στην ίδρυση της πρωτεύουσας Λίμα. Το 1855, πάλι, ο Σαμιώτης Ιωάννης Γεωργίου εξερεύνησε την απρόσιτη Παταγονία και τη Γη του Πυρός και έγινε θρύλος στην Αργεντινή.
Οποια πέτρα κι αν σηκώσεις κάποιον Ελληνα θα βρεις. Είτε έφυγαν για οικονομικούς ή πολιτικούς λόγους, είτε ήταν ριψοκίνδυνοι τυχοδιώκτες, διακατέχονταν πάντως από το «σύνδρομο του Οδυσσέα». Ορισμένοι ανέπτυξαν ναυτιλιακές επιχειρήσεις -η άνοδος του Ωνάση άρχισε στην Αργεντινή- άλλοι συμμετείχαν στη διάνοιξη της διώρυγας του Παναμά, έβγαλαν ακατέργαστα διαμάντια από τα ορυχεία της Νότιας Αφρικής ή βούτηξαν για σφουγγάρια στις... Μπαχάμες. Πολέμησαν μαζί με επαναστάτες, έκαναν μεικτούς γάμους, μετέδωσαν παραδόσεις και νοοτροπίες, διακρίθηκαν στις επιστήμες, τις τέχνες, τα γράμματα.
Την πορεία και τη δράση των Ελλήνων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ξεδιπλώνει η πολυσέλιδη, ενδιαφέρουσα μελέτη «Οι δρόμοι των Ελλήνων» που έγινε με τη χορηγία της Τράπεζας Πειραιώς σε επιμέλεια των Κώστα Λουκέρη και Κυριακής Πετράκη (εκδόσεις Polaris) και η οποία δεν κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. Οι μεγάλες και μικρές κοινότητες καταγράφονται εκτεταμένα, ενώ η ιδιαιτερότητα της έκδοσης είναι πως φέρνει στο προσκήνιο άγνωστες ή ελάχιστα γνωστές, σχεδόν απίστευτες ανθρώπινες ιστορίες από τις άκρες του κόσμου.
«Παρακολουθούμε τη γιορτή των Θεοφανίων στις αρχές του 20ού αιώνα στη μακρινή Μαντζουρία, με τους ντόπιους να κοιτούν απορημένοι τις βουτιές κάποιων "περίεργων" στις τρύπες του πάγου για να πιάσουν το Σταυρό, περπατάμε στο λιμάνι του Ρίο την ώρα που καρέκλες εκσφενδονίζονται από τα γραφεία της κοινότητας ευέξαπτων μεταναστών -ενώ οι ντόπιοι σχολιάζουν "οι Ελληνες συνεδριάζουν"- και καταλήγουμε στην εξιστόρηση της απίστευτης οδύσσειας των Ελλήνων του Πόντου αλλά και των μεγάλων προβλημάτων των μειονοτήτων στη Βόρεια Ηπειρο», επισημαίνει η Σοφία Στάικου, πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς στην εισαγωγή.
Το βιβλίο μάς ταξιδεύει σε όλες τις ελληνικές κοινότητες. Το ελληνικό δαιμόνιο όμως, εκτός από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, υπάρχει κι εκεί που δεν το περιμένεις:
* Στο τέλος του 19ου αιώνα ορισμένοι από τους έλληνες εποίκους του Περού πήραν μέρος στον Πόλεμο του Ειρηνικού (στη ναυμαχία του Ικίκε) μεταξύ Βολιβίας, Χιλής και Περού. Θυσιάστηκαν πυρπολώντας τη ναυαρχίδα του περουβιανού στόλου Γουασκάρ.
* Στις Μπαχάμες είχαν εγκατασταθεί από το 1920 δύτες από τη Σύμη, τους οποίους εντόπισε ο αμερικανός αρχαιολόγος Εντουαρντ Χέρμπερτ Τόμσον και τους χρησιμοποίησε στην έρευνα που έκανε στη Λίμνη των Ανθρωποθυσιών, στην ιερή πόλη των Μάγια Τσιτσέν Ιτσά. Σήμερα οι απόγονοί τους ασχολούνται με την αλιεία ή την επεξεργασία σφουγγαριών, τα οποία μεταφέρουν και στην Ελλάδα.
* Στην Κούβα είχαν καταγραφεί 8.000 ορθόδοξοι, όμως λίγοι προέρχονταν από την Ελλάδα. Οταν επαναξιολογήθηκε το καθεστώς του αθεϊσμού, ανέλαβαν δράση. Ετσι, ο ορθόδοξος ναός στην Αβάνα που είχε γίνει παιδικό θέατρο ξανάνοιξε το 2004 με παρέμβαση του Φιντέλ Κάστρο και ανακαινίστηκε με έξοδα της κουβανικής κυβέρνησης.
* Από το Μαϊάμι, μέσω Κούβας, ο Πατρινός Κώστας Μαλεβίτης τροφοδοτούσε με πετρέλαιο τους Σαντινίστας, εξοργίζοντας τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Το 2000 επέστρεψε στη Νικαράγουα, όπου ίδρυσε δική του ναυτιλιακή εταιρεία και με φεριμπότ σύνδεσε τη χώρα με τα εξωτικά νησιά Κορν της Καραϊβικής.
* Ο Παναμάς δέχτηκε πάνω από 6.000 έλληνες εποίκους την περίοδο 1880-1970. Πόλος έλξης ήταν ασφαλώς τα κατασκευαστικά έργα της διώρυγας. Πολλοί από τους πρωτοπόρους αποδεκατίστηκαν από τις κακουχίες και τις ασθένεις. Κάποιοι διακρίθηκαν. Οπως ο πρώτος πιλότος της διώρυγας, καπετάνιος Νικήτας Μαυράκης και ο πρόεδρος του Παναμά Δημήτρης Β. Λάκας, ο οποίος πρωτοστάτησε στις διαπραγματεύσεις για να περάσει η κυριαρχία της διώρυγας από τις ΗΠΑ στον Παναμά.
* Στην άλλη άκρη της γης, η Ασία προσέλκυσε αρχικά πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, οι οποίοι κουβαλούσαν και τα έθιμά τους. Στην περιοχή του παγωμένου Σταυρού, στον ποταμό Σονγκουα οι πρόσφυγες άνοιγαν τα Θεοφάνια μια μεγάλη τρύπα στον πάγο και βουτούσαν σε θερμοκρασία -50 βαθμών. Οι ντόπιοι στο τέλος τούς κερνούσαν βότκα.
* Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε και έζησε τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Μαντζουρία. Ο Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν, η μητέρα του οποίου ήταν Ελληνίδα και ο πατέρας του Ιρλανδός, γεννήθηκε στη Λευκάδα, ενώ μετοίκησε στην Ιαπωνία το 1890. Πήρε την υπηκοότητα και έγινε συγγραφέας με το όνομα Γιακούμο Κοϊζούμι, όπως ήταν το επίθετο του σαμουράι πεθερού του. Θεωρείται ο συγγραφέας που άνοιξε την πόρτα της επί 200 χρόνια απομονωμένης και αποκλεισμένης Ιαπωνίας στη Δύση.
* Στην Αίγυπτο γαλουχήθηκαν εθνικοί ευεργέτες όπως ο Γεώργιος Αβέρωφ και ο Εμμανουήλ Μπενάκης αλλά και ο Κ.Π. Καβάφης και ο Στρατής Τσίρκας. Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του αναβιώνουν τα ιστορικά γεγονότα τής μετά το 1940 εποχής στη Μέση Ανατολή.
Δισκογραφική εταιρεία στο Κονγκό
* Ενας από τους λίγους Ελληνοεβραίους που εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ και απέκτησαν μεγάλη φήμη ήταν ο Σαλάμο Αρουχ. Η ζωή του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Αουσβιτς και η σχέση του με την πυγμαχία έγιναν ταινία («Ο θρίαμβος του πνεύματος») με πρωταγωνιστή τον Γουίλιαμ Νταφόε.
* Τα αδαμαντωρυχεία και τα μεταλλεία χρυσού ήταν πόλος έλξης στη Νότια Αφρική για τους Ελληνες, που στη συνέχεια έγιναν ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, καφενείων και άλλων καταστημάτων -οι γνωστοί τιρουμτζήδες (από το tea-room). Ξεχωριστή περίπτωση ήταν ο Δημήτρης Τσαφέντας, ο οποίος γεννήθηκε στη Μοζαμβίκη από πατέρα Κρητικό και μητέρα από τη Σουαζιλάνδη. Ο ίδιος ζήτησε να αλλάξει στην ταυτότητά του ο χαρακτηρισμός «λευκός» και να γίνει «έγχρωμος». Το 1966 δολοφόνησε τον πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής και υποστηρικτή της πολιτικής του απαρτχάιντ Χέντρικ Φέρβουρτ και φυλακίστηκε. Και μην ξεχνάμε ότι δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλα, την περίοδο του απαρτχάιντ, ήταν ο Γιώργος Μπίζος.
* Στο Κονγκό τις δεκαετίες του 1940 και 1950 οι Νίκος και Αλέξανδρος Ιερωνυμίδης με τον Ελληνα της Αιθιοπίας Νίκο Καββαδία ίδρυσαν τη δισκογραφική εταιρεία Ngoma, εισάγοντας τη χρήση νέων μουσικών οργάνων. Παράλληλα προώθησαν την ντόπια μουσική, συχνά με πολιτικό στίχο και ανέδειξαν νέους καλλιτέχνες. Θεωρούνται από τους πρωτεργάτες της μουσικής «ζαϊρουά» (ζαϊρινής).
Τα κείμενα του λευκώματος υπογράφουν οι Βλάσης Αγτζίδης, Γεώργιος Γιακουμής, Αλέξανδρος Κιτρόεφ, Κώστας Λουκέρης, Κυριακή Πετράκη, Αναστάσιος Τάμης. *
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πάρης Σπίνου - εφ. Ελευθεροτυπία, 24-01-2010
Αν θηλάζεις το παιδί σου, δεν χρειάζεσαι δίαιτα
Όταν η Τζέσικα Τζότσιμ επέστρεψε στη δουλειά της μετά το τέλος της τρίμηνης άδειας μητρότητας που είχε πάρει, τη ζήλευαν όλες οι συνάδελφοι της στο «Babies ‘R’ Us». Η Τζότσιμ, που στην πρώτη της εγκυμοσύνη είχε πάρει 18 κιλά, αδυνάτιζε σταθερά μέχρι που έφτασε πάλι στο φυσιολογικό της βάρος. Ωστόσο δεν έκανε ούτε γυμναστική ούτε δίαιτα, Μάλιστα, κάθε δύο ώρες έτρωγε κάτι, λες και ήταν προγραμματισμένη.
Αναρωτιέστε ποιο ήταν το μυστικό της; Θήλαζε το νεογέννητο της όποτε μπορούσε και χρησιμοποιούσε αντλία θηλασμού όταν χρειαζόταν.
«Όλες οι γυναίκες στη δουλειά άρχισαν να μου λένε, αστειευόμενες, ότι θα χρησιμοποιούσαν κι αυτές την αντλία για ν’αρχίσουν να χάνουν βάρος όπως εγώ. Είχα ένα μωρό που μου ρουφούσε 600 θερμίδες την ημέρα», δηλώνει η Τζότσιμ, μητέρα τριών παιδιών από την Ουάσιγκτον.
Εδώ και καιρό υπήρχε η υποψία ότι ο θηλασμός συνδράμει στην απώλεια των κιλών της εγκυμοσύνης ωστόσο, τελευταία, πολλές επώνυμες μητέρες αποδίδουν την επιλόχεια απώλεια βάρους τους στο θηλασμό. Επίσης, σύμφωνα με εκτεταμένη μελέτη, ο συσχετισμός της απώλειας βάρους με το θηλασμό ευσταθεί.
Φέτος, η ηθοποιός Ρεμπέκα Ρόμιν είπε ότι ο θηλασμός των νεογέννητων διδύμων της υπήρξε η καλύτερη δίαιτα που έκανε ποτέ. Αφού η Αντζελίνα Τζολί φωτογραφήθηκε για τις ανάγκες του τεύχους του Νοεμβρίου 2008 του περιοδικού «W», ενώ θήλαζε το ένα από τα δίδυμα της, δήλωσε ότι ο θηλασμός τη βοήθησε να αποκτήσει και πάλι την κομψή σιλουέτα που είχε πριν από την εγκυμοσύνη.
«Καμία δεν παραδέχεται ότι θηλάζει για τον εαυτό της ή ότι το κάνει για να ξαναποκτήσει ωραίο σώμα», αναφέρει η Τζέσι Κάμερ από το Πόρτλαντ του Ορεγκον, η οποία αποφάσισε να θηλάσει κυρίως για το καλό του μωρού της. Και συνεχίζει λέγοντας: Είναι δύσκολο να πεις στους άλλους ότι δεν κάνεις τα πάντα για το μωρό σου». Ωστόσο η Κάμερ παραδέχεται ότι προτού χάσει τα περιττά κιλά, δεν ένιωθε καλά με τον εαυτό της.
Σύμφωνα με μελέτη του 2008, στην οποία συμμετείχαν 36.000 Δανές, όσο πιο πολύ θηλάζει μια μητέρα τόσο περισσότερο βάρος θα έχει χάσει έξι μήνες μετα τη γέννα. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν πόσο βάρος θα χάσει η γυναίκα: αν ήταν υπέρβαρη πριν απο την εγκυμοσύνη, πόσα κιλά πήρε κατα τη διάρκεια της και για πόσο καιρό θήλαζε, όπως δηλώνει η Καθλίν Μ. Ράσμουσεν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ στην Νέα Υόρκη.
Τα πειστικά ευρήματα της μελέτης εντυπωσίασαν ειδικούς σαν τη Σέριλ Α. Λάβλεϊντι, καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γκρίνσμπορο. Ωστόσο αναφερόμενη στις Δανές, επισημαίνει: «Εμείς δεν θηλάζουμε τόσο όσο εκείνες». Σύμφωνα με άλλες μελέτες, οι γυναίκες που θηλάζουν δεν χάνουν απαραιτήτως βάρος γρηγορότερα από εκείνες που δίνουν στα νεογέννητα τους έτοιμο γάλα.
Μια μελέτη, όπου τα στοιχεία των συμμετεχουσών παρέμειναν άγνωστα για τη διασφάλιση των αντικειμενικών συμπερασμάτων, την οποία πραγματοποίησε το Ιατρικό Κέντρο Παίδων του Σινσινάτι, κατέδειξε ότι οι γυναίκες που δεν θήλαζαν έχασαν περισσότερο λίπος από ό, τι εκείνες που θήλαζαν, μέσα σε έξι μήνες και με γρηγορότερο ρυθμό. Η Κάρεν Γουόσγε, επικεφαλής της μελέτης, εξηγεί ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η προλακτίνη, που ανοίγει την όρεξη, ίσως να κάνει τις γυναίκες που θηλάζουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού ή στο γεγονός ότι οι γυναίκες που δεν θηλάζουν έχουν τη δυνατότητα τους πρωτους έξι μήνες μετά τη γέννα να γυμνάζονται εντονόντερα από αυτές που θηλάζουν.
Τι γίνεται λοιπόν με εκείνες τις γυναίκες που θηλάζουν και ισχυρίζονται ότι χάνουν βάρος, ενώ τρώνε ακατάπαυστα; Η Λάβλεϊντι υποψιάζεται ότι τρώνε χωρίς να παχαίνουν, πριν απο την εγκυμοσύνη, έτρωγαν συγκαρατημένα. Αυτό σημαίνει ότι λάμβαναν λιγότερες θερμίδες από όσες έκαιγαν, γεγονός το οποίο παραδόξως, επιβράδυνε το μεταβολισμό τους. Κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έτρωγαν τόσο ώστε να λειτουργεί ο μεταβολισμός τους για χάρη του μωρού τους. Μετα τη γέννα, χάνουν περίπου μισο κιλό την εβδομάδα, όπως λέει η Λάβλεϊντι. Παρ’όλα αυτά, τονίζει ότι τρώνε πολύ περισσότερο, μια και η παραγωγή γάλακτος καταναλώνει περίπου 500 θερμίδες την ημέρα. Αλλοι όπως, η Κλερ Μάισκο, συγγραφέας του βιβλίου « Does This Pregnancy Makes Me Look Fat?» είναι της άποψης ότι οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν το θηλασμό ως μέθοδο αδυνατίσματος, μπορεί να έχουν»σοβαρά σωματικά προβλήματα».
Η Μελισα Ράμζι Μίλερ, μητέρα από το Σάουθ Χάντλι στη Μασαχουσέτη, που θηλαζει την τεσσάρων μηνών κόρη της, γνωρίζει καλά , μέχρι πού μπορεί να τη βοηθήσει ο θηλασμός να αποκτήσει πάλι την παλιά σιλουέτα. Της μένουν μόνο δύο κιλά ακόμη ωστόσο λέει ότι έχει κάνει λίγη κοιλίτσα και δηλώνει με ρεαλισμό: «Είναι λογικό η κοιλιά μου να μην επανέλθει πλήρως. Δεν με πειράζει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Όταν η Τζέσικα Τζότσιμ επέστρεψε στη δουλειά της μετά το τέλος της τρίμηνης άδειας μητρότητας που είχε πάρει, τη ζήλευαν όλες οι συνάδελφοι της στο «Babies ‘R’ Us». Η Τζότσιμ, που στην πρώτη της εγκυμοσύνη είχε πάρει 18 κιλά, αδυνάτιζε σταθερά μέχρι που έφτασε πάλι στο φυσιολογικό της βάρος. Ωστόσο δεν έκανε ούτε γυμναστική ούτε δίαιτα, Μάλιστα, κάθε δύο ώρες έτρωγε κάτι, λες και ήταν προγραμματισμένη.
Αναρωτιέστε ποιο ήταν το μυστικό της; Θήλαζε το νεογέννητο της όποτε μπορούσε και χρησιμοποιούσε αντλία θηλασμού όταν χρειαζόταν.
«Όλες οι γυναίκες στη δουλειά άρχισαν να μου λένε, αστειευόμενες, ότι θα χρησιμοποιούσαν κι αυτές την αντλία για ν’αρχίσουν να χάνουν βάρος όπως εγώ. Είχα ένα μωρό που μου ρουφούσε 600 θερμίδες την ημέρα», δηλώνει η Τζότσιμ, μητέρα τριών παιδιών από την Ουάσιγκτον.
Εδώ και καιρό υπήρχε η υποψία ότι ο θηλασμός συνδράμει στην απώλεια των κιλών της εγκυμοσύνης ωστόσο, τελευταία, πολλές επώνυμες μητέρες αποδίδουν την επιλόχεια απώλεια βάρους τους στο θηλασμό. Επίσης, σύμφωνα με εκτεταμένη μελέτη, ο συσχετισμός της απώλειας βάρους με το θηλασμό ευσταθεί.
Φέτος, η ηθοποιός Ρεμπέκα Ρόμιν είπε ότι ο θηλασμός των νεογέννητων διδύμων της υπήρξε η καλύτερη δίαιτα που έκανε ποτέ. Αφού η Αντζελίνα Τζολί φωτογραφήθηκε για τις ανάγκες του τεύχους του Νοεμβρίου 2008 του περιοδικού «W», ενώ θήλαζε το ένα από τα δίδυμα της, δήλωσε ότι ο θηλασμός τη βοήθησε να αποκτήσει και πάλι την κομψή σιλουέτα που είχε πριν από την εγκυμοσύνη.
«Καμία δεν παραδέχεται ότι θηλάζει για τον εαυτό της ή ότι το κάνει για να ξαναποκτήσει ωραίο σώμα», αναφέρει η Τζέσι Κάμερ από το Πόρτλαντ του Ορεγκον, η οποία αποφάσισε να θηλάσει κυρίως για το καλό του μωρού της. Και συνεχίζει λέγοντας: Είναι δύσκολο να πεις στους άλλους ότι δεν κάνεις τα πάντα για το μωρό σου». Ωστόσο η Κάμερ παραδέχεται ότι προτού χάσει τα περιττά κιλά, δεν ένιωθε καλά με τον εαυτό της.
Σύμφωνα με μελέτη του 2008, στην οποία συμμετείχαν 36.000 Δανές, όσο πιο πολύ θηλάζει μια μητέρα τόσο περισσότερο βάρος θα έχει χάσει έξι μήνες μετα τη γέννα. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν πόσο βάρος θα χάσει η γυναίκα: αν ήταν υπέρβαρη πριν απο την εγκυμοσύνη, πόσα κιλά πήρε κατα τη διάρκεια της και για πόσο καιρό θήλαζε, όπως δηλώνει η Καθλίν Μ. Ράσμουσεν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ στην Νέα Υόρκη.
Τα πειστικά ευρήματα της μελέτης εντυπωσίασαν ειδικούς σαν τη Σέριλ Α. Λάβλεϊντι, καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γκρίνσμπορο. Ωστόσο αναφερόμενη στις Δανές, επισημαίνει: «Εμείς δεν θηλάζουμε τόσο όσο εκείνες». Σύμφωνα με άλλες μελέτες, οι γυναίκες που θηλάζουν δεν χάνουν απαραιτήτως βάρος γρηγορότερα από εκείνες που δίνουν στα νεογέννητα τους έτοιμο γάλα.
Μια μελέτη, όπου τα στοιχεία των συμμετεχουσών παρέμειναν άγνωστα για τη διασφάλιση των αντικειμενικών συμπερασμάτων, την οποία πραγματοποίησε το Ιατρικό Κέντρο Παίδων του Σινσινάτι, κατέδειξε ότι οι γυναίκες που δεν θήλαζαν έχασαν περισσότερο λίπος από ό, τι εκείνες που θήλαζαν, μέσα σε έξι μήνες και με γρηγορότερο ρυθμό. Η Κάρεν Γουόσγε, επικεφαλής της μελέτης, εξηγεί ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η προλακτίνη, που ανοίγει την όρεξη, ίσως να κάνει τις γυναίκες που θηλάζουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού ή στο γεγονός ότι οι γυναίκες που δεν θηλάζουν έχουν τη δυνατότητα τους πρωτους έξι μήνες μετά τη γέννα να γυμνάζονται εντονόντερα από αυτές που θηλάζουν.
Τι γίνεται λοιπόν με εκείνες τις γυναίκες που θηλάζουν και ισχυρίζονται ότι χάνουν βάρος, ενώ τρώνε ακατάπαυστα; Η Λάβλεϊντι υποψιάζεται ότι τρώνε χωρίς να παχαίνουν, πριν απο την εγκυμοσύνη, έτρωγαν συγκαρατημένα. Αυτό σημαίνει ότι λάμβαναν λιγότερες θερμίδες από όσες έκαιγαν, γεγονός το οποίο παραδόξως, επιβράδυνε το μεταβολισμό τους. Κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έτρωγαν τόσο ώστε να λειτουργεί ο μεταβολισμός τους για χάρη του μωρού τους. Μετα τη γέννα, χάνουν περίπου μισο κιλό την εβδομάδα, όπως λέει η Λάβλεϊντι. Παρ’όλα αυτά, τονίζει ότι τρώνε πολύ περισσότερο, μια και η παραγωγή γάλακτος καταναλώνει περίπου 500 θερμίδες την ημέρα. Αλλοι όπως, η Κλερ Μάισκο, συγγραφέας του βιβλίου « Does This Pregnancy Makes Me Look Fat?» είναι της άποψης ότι οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν το θηλασμό ως μέθοδο αδυνατίσματος, μπορεί να έχουν»σοβαρά σωματικά προβλήματα».
Η Μελισα Ράμζι Μίλερ, μητέρα από το Σάουθ Χάντλι στη Μασαχουσέτη, που θηλαζει την τεσσάρων μηνών κόρη της, γνωρίζει καλά , μέχρι πού μπορεί να τη βοηθήσει ο θηλασμός να αποκτήσει πάλι την παλιά σιλουέτα. Της μένουν μόνο δύο κιλά ακόμη ωστόσο λέει ότι έχει κάνει λίγη κοιλίτσα και δηλώνει με ρεαλισμό: «Είναι λογικό η κοιλιά μου να μην επανέλθει πλήρως. Δεν με πειράζει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Catherine Saint Louis - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 22-11-2009
Αναρωτιέστε ποιο ήταν το μυστικό της; Θήλαζε το νεογέννητο της όποτε μπορούσε και χρησιμοποιούσε αντλία θηλασμού όταν χρειαζόταν.
«Όλες οι γυναίκες στη δουλειά άρχισαν να μου λένε, αστειευόμενες, ότι θα χρησιμοποιούσαν κι αυτές την αντλία για ν’αρχίσουν να χάνουν βάρος όπως εγώ. Είχα ένα μωρό που μου ρουφούσε 600 θερμίδες την ημέρα», δηλώνει η Τζότσιμ, μητέρα τριών παιδιών από την Ουάσιγκτον.
Εδώ και καιρό υπήρχε η υποψία ότι ο θηλασμός συνδράμει στην απώλεια των κιλών της εγκυμοσύνης ωστόσο, τελευταία, πολλές επώνυμες μητέρες αποδίδουν την επιλόχεια απώλεια βάρους τους στο θηλασμό. Επίσης, σύμφωνα με εκτεταμένη μελέτη, ο συσχετισμός της απώλειας βάρους με το θηλασμό ευσταθεί.
Φέτος, η ηθοποιός Ρεμπέκα Ρόμιν είπε ότι ο θηλασμός των νεογέννητων διδύμων της υπήρξε η καλύτερη δίαιτα που έκανε ποτέ. Αφού η Αντζελίνα Τζολί φωτογραφήθηκε για τις ανάγκες του τεύχους του Νοεμβρίου 2008 του περιοδικού «W», ενώ θήλαζε το ένα από τα δίδυμα της, δήλωσε ότι ο θηλασμός τη βοήθησε να αποκτήσει και πάλι την κομψή σιλουέτα που είχε πριν από την εγκυμοσύνη.
«Καμία δεν παραδέχεται ότι θηλάζει για τον εαυτό της ή ότι το κάνει για να ξαναποκτήσει ωραίο σώμα», αναφέρει η Τζέσι Κάμερ από το Πόρτλαντ του Ορεγκον, η οποία αποφάσισε να θηλάσει κυρίως για το καλό του μωρού της. Και συνεχίζει λέγοντας: Είναι δύσκολο να πεις στους άλλους ότι δεν κάνεις τα πάντα για το μωρό σου». Ωστόσο η Κάμερ παραδέχεται ότι προτού χάσει τα περιττά κιλά, δεν ένιωθε καλά με τον εαυτό της.
Σύμφωνα με μελέτη του 2008, στην οποία συμμετείχαν 36.000 Δανές, όσο πιο πολύ θηλάζει μια μητέρα τόσο περισσότερο βάρος θα έχει χάσει έξι μήνες μετα τη γέννα. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν πόσο βάρος θα χάσει η γυναίκα: αν ήταν υπέρβαρη πριν απο την εγκυμοσύνη, πόσα κιλά πήρε κατα τη διάρκεια της και για πόσο καιρό θήλαζε, όπως δηλώνει η Καθλίν Μ. Ράσμουσεν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ στην Νέα Υόρκη.
Τα πειστικά ευρήματα της μελέτης εντυπωσίασαν ειδικούς σαν τη Σέριλ Α. Λάβλεϊντι, καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γκρίνσμπορο. Ωστόσο αναφερόμενη στις Δανές, επισημαίνει: «Εμείς δεν θηλάζουμε τόσο όσο εκείνες». Σύμφωνα με άλλες μελέτες, οι γυναίκες που θηλάζουν δεν χάνουν απαραιτήτως βάρος γρηγορότερα από εκείνες που δίνουν στα νεογέννητα τους έτοιμο γάλα.
Μια μελέτη, όπου τα στοιχεία των συμμετεχουσών παρέμειναν άγνωστα για τη διασφάλιση των αντικειμενικών συμπερασμάτων, την οποία πραγματοποίησε το Ιατρικό Κέντρο Παίδων του Σινσινάτι, κατέδειξε ότι οι γυναίκες που δεν θήλαζαν έχασαν περισσότερο λίπος από ό, τι εκείνες που θήλαζαν, μέσα σε έξι μήνες και με γρηγορότερο ρυθμό. Η Κάρεν Γουόσγε, επικεφαλής της μελέτης, εξηγεί ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η προλακτίνη, που ανοίγει την όρεξη, ίσως να κάνει τις γυναίκες που θηλάζουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού ή στο γεγονός ότι οι γυναίκες που δεν θηλάζουν έχουν τη δυνατότητα τους πρωτους έξι μήνες μετά τη γέννα να γυμνάζονται εντονόντερα από αυτές που θηλάζουν.
Τι γίνεται λοιπόν με εκείνες τις γυναίκες που θηλάζουν και ισχυρίζονται ότι χάνουν βάρος, ενώ τρώνε ακατάπαυστα; Η Λάβλεϊντι υποψιάζεται ότι τρώνε χωρίς να παχαίνουν, πριν απο την εγκυμοσύνη, έτρωγαν συγκαρατημένα. Αυτό σημαίνει ότι λάμβαναν λιγότερες θερμίδες από όσες έκαιγαν, γεγονός το οποίο παραδόξως, επιβράδυνε το μεταβολισμό τους. Κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έτρωγαν τόσο ώστε να λειτουργεί ο μεταβολισμός τους για χάρη του μωρού τους. Μετα τη γέννα, χάνουν περίπου μισο κιλό την εβδομάδα, όπως λέει η Λάβλεϊντι. Παρ’όλα αυτά, τονίζει ότι τρώνε πολύ περισσότερο, μια και η παραγωγή γάλακτος καταναλώνει περίπου 500 θερμίδες την ημέρα. Αλλοι όπως, η Κλερ Μάισκο, συγγραφέας του βιβλίου « Does This Pregnancy Makes Me Look Fat?» είναι της άποψης ότι οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν το θηλασμό ως μέθοδο αδυνατίσματος, μπορεί να έχουν»σοβαρά σωματικά προβλήματα».
Η Μελισα Ράμζι Μίλερ, μητέρα από το Σάουθ Χάντλι στη Μασαχουσέτη, που θηλαζει την τεσσάρων μηνών κόρη της, γνωρίζει καλά , μέχρι πού μπορεί να τη βοηθήσει ο θηλασμός να αποκτήσει πάλι την παλιά σιλουέτα. Της μένουν μόνο δύο κιλά ακόμη ωστόσο λέει ότι έχει κάνει λίγη κοιλίτσα και δηλώνει με ρεαλισμό: «Είναι λογικό η κοιλιά μου να μην επανέλθει πλήρως. Δεν με πειράζει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Όταν η Τζέσικα Τζότσιμ επέστρεψε στη δουλειά της μετά το τέλος της τρίμηνης άδειας μητρότητας που είχε πάρει, τη ζήλευαν όλες οι συνάδελφοι της στο «Babies ‘R’ Us». Η Τζότσιμ, που στην πρώτη της εγκυμοσύνη είχε πάρει 18 κιλά, αδυνάτιζε σταθερά μέχρι που έφτασε πάλι στο φυσιολογικό της βάρος. Ωστόσο δεν έκανε ούτε γυμναστική ούτε δίαιτα, Μάλιστα, κάθε δύο ώρες έτρωγε κάτι, λες και ήταν προγραμματισμένη.
Αναρωτιέστε ποιο ήταν το μυστικό της; Θήλαζε το νεογέννητο της όποτε μπορούσε και χρησιμοποιούσε αντλία θηλασμού όταν χρειαζόταν.
«Όλες οι γυναίκες στη δουλειά άρχισαν να μου λένε, αστειευόμενες, ότι θα χρησιμοποιούσαν κι αυτές την αντλία για ν’αρχίσουν να χάνουν βάρος όπως εγώ. Είχα ένα μωρό που μου ρουφούσε 600 θερμίδες την ημέρα», δηλώνει η Τζότσιμ, μητέρα τριών παιδιών από την Ουάσιγκτον.
Εδώ και καιρό υπήρχε η υποψία ότι ο θηλασμός συνδράμει στην απώλεια των κιλών της εγκυμοσύνης ωστόσο, τελευταία, πολλές επώνυμες μητέρες αποδίδουν την επιλόχεια απώλεια βάρους τους στο θηλασμό. Επίσης, σύμφωνα με εκτεταμένη μελέτη, ο συσχετισμός της απώλειας βάρους με το θηλασμό ευσταθεί.
Φέτος, η ηθοποιός Ρεμπέκα Ρόμιν είπε ότι ο θηλασμός των νεογέννητων διδύμων της υπήρξε η καλύτερη δίαιτα που έκανε ποτέ. Αφού η Αντζελίνα Τζολί φωτογραφήθηκε για τις ανάγκες του τεύχους του Νοεμβρίου 2008 του περιοδικού «W», ενώ θήλαζε το ένα από τα δίδυμα της, δήλωσε ότι ο θηλασμός τη βοήθησε να αποκτήσει και πάλι την κομψή σιλουέτα που είχε πριν από την εγκυμοσύνη.
«Καμία δεν παραδέχεται ότι θηλάζει για τον εαυτό της ή ότι το κάνει για να ξαναποκτήσει ωραίο σώμα», αναφέρει η Τζέσι Κάμερ από το Πόρτλαντ του Ορεγκον, η οποία αποφάσισε να θηλάσει κυρίως για το καλό του μωρού της. Και συνεχίζει λέγοντας: Είναι δύσκολο να πεις στους άλλους ότι δεν κάνεις τα πάντα για το μωρό σου». Ωστόσο η Κάμερ παραδέχεται ότι προτού χάσει τα περιττά κιλά, δεν ένιωθε καλά με τον εαυτό της.
Σύμφωνα με μελέτη του 2008, στην οποία συμμετείχαν 36.000 Δανές, όσο πιο πολύ θηλάζει μια μητέρα τόσο περισσότερο βάρος θα έχει χάσει έξι μήνες μετα τη γέννα. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν πόσο βάρος θα χάσει η γυναίκα: αν ήταν υπέρβαρη πριν απο την εγκυμοσύνη, πόσα κιλά πήρε κατα τη διάρκεια της και για πόσο καιρό θήλαζε, όπως δηλώνει η Καθλίν Μ. Ράσμουσεν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ στην Νέα Υόρκη.
Τα πειστικά ευρήματα της μελέτης εντυπωσίασαν ειδικούς σαν τη Σέριλ Α. Λάβλεϊντι, καθηγήτρια Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γκρίνσμπορο. Ωστόσο αναφερόμενη στις Δανές, επισημαίνει: «Εμείς δεν θηλάζουμε τόσο όσο εκείνες». Σύμφωνα με άλλες μελέτες, οι γυναίκες που θηλάζουν δεν χάνουν απαραιτήτως βάρος γρηγορότερα από εκείνες που δίνουν στα νεογέννητα τους έτοιμο γάλα.
Μια μελέτη, όπου τα στοιχεία των συμμετεχουσών παρέμειναν άγνωστα για τη διασφάλιση των αντικειμενικών συμπερασμάτων, την οποία πραγματοποίησε το Ιατρικό Κέντρο Παίδων του Σινσινάτι, κατέδειξε ότι οι γυναίκες που δεν θήλαζαν έχασαν περισσότερο λίπος από ό, τι εκείνες που θήλαζαν, μέσα σε έξι μήνες και με γρηγορότερο ρυθμό. Η Κάρεν Γουόσγε, επικεφαλής της μελέτης, εξηγεί ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η προλακτίνη, που ανοίγει την όρεξη, ίσως να κάνει τις γυναίκες που θηλάζουν να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού ή στο γεγονός ότι οι γυναίκες που δεν θηλάζουν έχουν τη δυνατότητα τους πρωτους έξι μήνες μετά τη γέννα να γυμνάζονται εντονόντερα από αυτές που θηλάζουν.
Τι γίνεται λοιπόν με εκείνες τις γυναίκες που θηλάζουν και ισχυρίζονται ότι χάνουν βάρος, ενώ τρώνε ακατάπαυστα; Η Λάβλεϊντι υποψιάζεται ότι τρώνε χωρίς να παχαίνουν, πριν απο την εγκυμοσύνη, έτρωγαν συγκαρατημένα. Αυτό σημαίνει ότι λάμβαναν λιγότερες θερμίδες από όσες έκαιγαν, γεγονός το οποίο παραδόξως, επιβράδυνε το μεταβολισμό τους. Κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους έτρωγαν τόσο ώστε να λειτουργεί ο μεταβολισμός τους για χάρη του μωρού τους. Μετα τη γέννα, χάνουν περίπου μισο κιλό την εβδομάδα, όπως λέει η Λάβλεϊντι. Παρ’όλα αυτά, τονίζει ότι τρώνε πολύ περισσότερο, μια και η παραγωγή γάλακτος καταναλώνει περίπου 500 θερμίδες την ημέρα. Αλλοι όπως, η Κλερ Μάισκο, συγγραφέας του βιβλίου « Does This Pregnancy Makes Me Look Fat?» είναι της άποψης ότι οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν το θηλασμό ως μέθοδο αδυνατίσματος, μπορεί να έχουν»σοβαρά σωματικά προβλήματα».
Η Μελισα Ράμζι Μίλερ, μητέρα από το Σάουθ Χάντλι στη Μασαχουσέτη, που θηλαζει την τεσσάρων μηνών κόρη της, γνωρίζει καλά , μέχρι πού μπορεί να τη βοηθήσει ο θηλασμός να αποκτήσει πάλι την παλιά σιλουέτα. Της μένουν μόνο δύο κιλά ακόμη ωστόσο λέει ότι έχει κάνει λίγη κοιλίτσα και δηλώνει με ρεαλισμό: «Είναι λογικό η κοιλιά μου να μην επανέλθει πλήρως. Δεν με πειράζει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Catherine Saint Louis - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 22-11-2009
25/1/10
Διέξοδος τα όνειρα για τον εγκέφαλο
Τα όνειρα είναι τόσο πλούσια και συχνά τόσο πραγματιικά, ώστε για πολύ καιρό οι επιστήμονες πίστευαν ότι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον ψυχισμό του ανθρώπου. Για τον Φρόιντ, τα όνειρα αποτελούσαν ένα πρόσφορο πεδίο για το υποσυνείδητο – για τον Γιουνγκ, μια σκηνή στην οποία μπορούσαν να εκδηλωθούν τα αρχέτυπα του συλλογικού ασυνειδήτου. Νεότερες θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα όνειρα βοηθούν τον εγκέφαλο να σταθεροποιήσει τις συναισθηματικές αναμνήσεις ή να επιλύσει δυσκολίες της πραγματικότητας.
Τι γίνεται, όμως αν ο πρωταρχικός στόχος των ονείρων δεν είναι, τελικά καθόλου ψυχολογικός;
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο επιστημονικό έντυπο «Nature Reviews neuroscience», ο δρ Αλαν Χόμπσον, ψυχίατρος και ερευνητής θεμάτων που σχετίζονται με τον ύπνο στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, υποστηρίζει ότι ο βασικός ρόλος του ύπνου Ταχείας κίνησης των Ματιών (REM), κατά τον οποίο βλέπουμε τα περισσότερα όνειρα, είναι παθολογικής και όχι ψυχολογικής φύσης. Ο εγκέφαλος θερμαίνει τα κυκλώματα του, προεξοφλώντας τους ήχους, τις εικόνες και τα συναισθήματα της αφύπνισης.
«Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε πολλά πράγματα, όπως γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν συνήθως τα όνειρα τους», δήλωσε ο δρ Χόμπσον σε συνέντευξη του. «Είναι όπως το τζόγκινγκ: το σώμα δεν θυμάται το κάθε βήμα, ξέρει όμως ότι έχει ασκηθεί και εναρμονιστεί. Το ίδιο ισχύει και με τα όνειρα: συντονίζουν το πνεύμα με τη συνειδητότητα».
Ο δρ Χόμπσον υποστηρίζει ότι τα όνειρα αποτελούν μια παράλληλη συνειδησιακή κατάσταση, η οποία υφίσταται συνεχώς, αλλά καταστέλεται συνήθως όταν είμαστε ξύπνιοι. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί με τα όνειρα ξεκινούν με προκαθορισμένες ψυχολογικές θεωρίες και προσπαθούν να προσαρμόσουν τα όνειρα σ’αυτές», υποστηρίζει ο νευρολόγος δρ Μαρκ Μάχοβαλντ, επικεφαλής του προγράμματος διαταραχών του ύπνου στο ιατρικό κέντρο Hennepin της Μινεάπολης. «Αυτό που μου αρέσει στη νέα αυτή μελέτη είναι ότι δεν περιλαμβάνει εικασίες σχετικά με το τι ακριβώς κάνουν τα όνειρα».
Με εξελικτικούς όρους, θα λέγαμε ότι ο ύπνος REM αποτελεί πρόσφατη εξέλιξη. Εντοπίζεται στους ανθρώπους και σε άλλα θηλαστικά και εμφανίζεται πολύ νωρίς στη ζωή του ανθρώπου. Σύμφωνα με έρευνες, η δραστηριότητα REM βοηθά τον εγκέφαλο να κτίσει νευρικές διασυνδέσεις, κυρίως στο οπτικό πεδίο. Το Έμβρυο μπορεί, στη φάση της ανάπτυξης του, να «βλέπει» κάτι, από πλευράς εγκεφαλικής δραστηριότητας, πολύ πριν ανοίξει τα μάτια του.
Κάποιοι άνθρωποι έχουν την δυνατότητα να βλέπουν τα ίδια τους τα όνειρα σας παρατηρητές, χωρίς να ξυπνούν. Αυτό το επίπεδο συνειδητότητας, το οποίο αφορά τα λεγόμενα «διαυγή όνειρα», αποτελεί από μόνο του ένα μυστήριο. Αποτελεί, ωστόσο ένα πραγματικό φαινόμενο, στο οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό ο δρ Χόμπσον στο επιχείρημά του περί ονείρων που δρουν ως φυσιολογική προθέρμανση.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο στο έντυπο Sleep, η Ούρσουλα Βος του Πανεπιστημίου Γκέτε της Φρανκφούρτης ηγήθηκε μιας ομάδας που μελέτησε τα κύματα του εγκεφάλου στον ύπνο REM, στην αφύπνιση και στα «διαυγή όνειρα» - κυρίως στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου, το οποίο παραμένει ήσυχο στον κανονικό ύπνο. Ο δρ Χόμπσον συνυπέγραψε τη μελέτη. «Αυτό που βλέπουμε είναι ο διχασμένος εγκέφαλος σε δράση», αναφέρει. «Παρατηρούμε ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά συστήματα και ότι στην πραγματικότητα μπορεί να βρίσκονται συγχρόνως σε λειτουργία». Τα οφέλη των παραπάνω ερευνών μπορεί να διευρύνονται πολύ πέρα από την απλή κατανόηση του κοιμισμένου εγκεφάλου. Οι άνθρωποι που παλεύουν με τη σχιζοφρένεια υποφέρουν από παραισθήσεις άγνωστης προέλευσης. Ο δρ Χόμπσον υποστηρίζει ότι αυτές οι αποδράσεις της φαντασίας μπορεί να συνδέονται με μια προβληματική λειτουργία της ονειρικής συνειδητότητας. Όπως είπε ο Γιουνγκ, «αν κρατήσετε ξύπνιο κάποιον την ώρα που βλέπει όνειρα, εκεί εμφανίζεται η ψύχωση».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Benedict Carey - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 22-11-2009
Τι γίνεται, όμως αν ο πρωταρχικός στόχος των ονείρων δεν είναι, τελικά καθόλου ψυχολογικός;
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο επιστημονικό έντυπο «Nature Reviews neuroscience», ο δρ Αλαν Χόμπσον, ψυχίατρος και ερευνητής θεμάτων που σχετίζονται με τον ύπνο στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, υποστηρίζει ότι ο βασικός ρόλος του ύπνου Ταχείας κίνησης των Ματιών (REM), κατά τον οποίο βλέπουμε τα περισσότερα όνειρα, είναι παθολογικής και όχι ψυχολογικής φύσης. Ο εγκέφαλος θερμαίνει τα κυκλώματα του, προεξοφλώντας τους ήχους, τις εικόνες και τα συναισθήματα της αφύπνισης.
«Αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε πολλά πράγματα, όπως γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν συνήθως τα όνειρα τους», δήλωσε ο δρ Χόμπσον σε συνέντευξη του. «Είναι όπως το τζόγκινγκ: το σώμα δεν θυμάται το κάθε βήμα, ξέρει όμως ότι έχει ασκηθεί και εναρμονιστεί. Το ίδιο ισχύει και με τα όνειρα: συντονίζουν το πνεύμα με τη συνειδητότητα».
Ο δρ Χόμπσον υποστηρίζει ότι τα όνειρα αποτελούν μια παράλληλη συνειδησιακή κατάσταση, η οποία υφίσταται συνεχώς, αλλά καταστέλεται συνήθως όταν είμαστε ξύπνιοι. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί με τα όνειρα ξεκινούν με προκαθορισμένες ψυχολογικές θεωρίες και προσπαθούν να προσαρμόσουν τα όνειρα σ’αυτές», υποστηρίζει ο νευρολόγος δρ Μαρκ Μάχοβαλντ, επικεφαλής του προγράμματος διαταραχών του ύπνου στο ιατρικό κέντρο Hennepin της Μινεάπολης. «Αυτό που μου αρέσει στη νέα αυτή μελέτη είναι ότι δεν περιλαμβάνει εικασίες σχετικά με το τι ακριβώς κάνουν τα όνειρα».
Με εξελικτικούς όρους, θα λέγαμε ότι ο ύπνος REM αποτελεί πρόσφατη εξέλιξη. Εντοπίζεται στους ανθρώπους και σε άλλα θηλαστικά και εμφανίζεται πολύ νωρίς στη ζωή του ανθρώπου. Σύμφωνα με έρευνες, η δραστηριότητα REM βοηθά τον εγκέφαλο να κτίσει νευρικές διασυνδέσεις, κυρίως στο οπτικό πεδίο. Το Έμβρυο μπορεί, στη φάση της ανάπτυξης του, να «βλέπει» κάτι, από πλευράς εγκεφαλικής δραστηριότητας, πολύ πριν ανοίξει τα μάτια του.
Κάποιοι άνθρωποι έχουν την δυνατότητα να βλέπουν τα ίδια τους τα όνειρα σας παρατηρητές, χωρίς να ξυπνούν. Αυτό το επίπεδο συνειδητότητας, το οποίο αφορά τα λεγόμενα «διαυγή όνειρα», αποτελεί από μόνο του ένα μυστήριο. Αποτελεί, ωστόσο ένα πραγματικό φαινόμενο, στο οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό ο δρ Χόμπσον στο επιχείρημά του περί ονείρων που δρουν ως φυσιολογική προθέρμανση.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο στο έντυπο Sleep, η Ούρσουλα Βος του Πανεπιστημίου Γκέτε της Φρανκφούρτης ηγήθηκε μιας ομάδας που μελέτησε τα κύματα του εγκεφάλου στον ύπνο REM, στην αφύπνιση και στα «διαυγή όνειρα» - κυρίως στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου, το οποίο παραμένει ήσυχο στον κανονικό ύπνο. Ο δρ Χόμπσον συνυπέγραψε τη μελέτη. «Αυτό που βλέπουμε είναι ο διχασμένος εγκέφαλος σε δράση», αναφέρει. «Παρατηρούμε ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά συστήματα και ότι στην πραγματικότητα μπορεί να βρίσκονται συγχρόνως σε λειτουργία». Τα οφέλη των παραπάνω ερευνών μπορεί να διευρύνονται πολύ πέρα από την απλή κατανόηση του κοιμισμένου εγκεφάλου. Οι άνθρωποι που παλεύουν με τη σχιζοφρένεια υποφέρουν από παραισθήσεις άγνωστης προέλευσης. Ο δρ Χόμπσον υποστηρίζει ότι αυτές οι αποδράσεις της φαντασίας μπορεί να συνδέονται με μια προβληματική λειτουργία της ονειρικής συνειδητότητας. Όπως είπε ο Γιουνγκ, «αν κρατήσετε ξύπνιο κάποιον την ώρα που βλέπει όνειρα, εκεί εμφανίζεται η ψύχωση».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Benedict Carey - εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 22-11-2009
20/1/10
Δύσκολη εποχή για να είσαι παιδί
Όταν σκεφτόμαστε την παιδική ηλικία, σκεφτόμαστε ξενοιασιά και αθωότητα. Όμως είναι στα αλήθεια έτσι; Στο μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρώπινης Ιστορίας, η παιδική θνησιμότητα βρισκόταν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τώρα, εκτός από οικογενειακούς τσακωμούς, προβλήματα στο σχολείο και τέρατα κάτω από το κρεβάτι, πολλά παιδιά βρίσκονται αντιμέτωπα και με τα οικονομικά προβλήματα των γονιών τους. Ένα 9χρονο παιδί άρχισε να μαδάει τα μαλλιά του, όταν ο πατέρας του απολύθηκε από τη δουλειά του, γράφει ο Μάικλ Λούο στους Times.
«Ο βαθμός στον οποίο οι απολυμένοι γονείς είναι αγχωμένοι και παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους, επηρεάζει σημαντικά τα παιδιά», ανέφερε στους Times η Άριελ Καλίλ, καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Με τη δυσοίωνη πραγματικότητα των ημερών, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι ακόμη και οι παιδικές ταινίες είναι γεμάτες σκοτεινές ιστορίες και ελαττωματικούς χαρακτήρες.
Στην ταινία του Σπαικ Γιονζ «Στη Χώρα των Μαγικών Πλασμάτων», βασισμένη στο βιβλίο του Μόρις Σεντάκ, ένα αγόρι που λέγεται Μαξ ανακαλύπτει έναν κόσμο που κατοικείται από παράξενα πλάσματα, γίνεται βασιλιάς τους και ανακαλύπτει πως ο κόσμος που διοικεί έχει τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζε και η οικογένεια του.
Οι πρόσφατες ταινίες «Coraline» και «The Fantastic Mr. Fox», και οι δύο βασισμένες σε παιδικά βιβλία, παρουσιάζουν την οικογενειακή ζωή με έναν πολυδιάστατο και γλυκόπικρο τρόπο. «Αυτή η ειλικρινής και ρεαλιστική ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις λείπει από πολλές ταινίες για ενήλικες», γράφει ο Α. Ο. Σκοτ των Times.
Η Walt Disney Company αναθεωρεί τον πιο «καθαρό» χαρακτήρα της, τον Μίκι. Σ’ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, το Epic Mickey, θα έχει την ευκαιρία να γίνει «καβγατζής και πονηρός αλλά και γενναίος».
«Ήθελα να μπορεί να γίνει άτακτος – όταν παίζεις τον Μίκι, μπορείς να παρεκτραπείς και να γίνεις και λίγο εγωιστής», δήλωσε ο Γουόρεν Σπέκτορ, καλλιτεχνικός διευθυντής τους παιχνιδιού στους Times.
Στο Epic Mickey, ο ποντικός αρχίζει να μετατρέπεται σε αρουραίο όταν έχει κακή συμπεριφορά. Όμως, στη σειρά εικονογραφημένων βιβλίων «Diary of a Wimpy Kid», ο πρωταγωνιστής Γκρέγκ συνήθως αποφεύγει τις τιμωρίες.
«Προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να βγάλω λεφτά χωρίς να ουσιαστικά να δουλεύω», λέει ο Γκρέγκ για το κούρεμα του γκαζόν. Η σειρά αυτή έχει διχάσει τους γονείς. Ο συγγραφέας, Τζέφ Κίνεϊ, πιστεύει πως τα παιδιά καταλαβαίνουντο μήνυμα που θέλει να περάσει. «Ακόμη και ο μικρός μου γιός, που είναι στο νηπιαγωγείο, καταλαβαίνει πως ο Γκρέγκ είναι άτακτος και πως δεν πρέπει να συμπεριφέρεται έτσι», δήλωσε στους Times.
Και αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα για τους γονείς να καταλάβουν τι γνωρίζουν και τι σκέφτονται τα παιδιά», υποστηρίζει ο δρ Τσόσουα Σπάροου, ψυχίατρος της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, για τα βιβλία «Wimpy Kid». «Δείχνει τι μπορεί να έχει ένα παιδί και τι όχι. Δείχνει, επίσης, τι πρέπει να περιμένεις από αυτά καθώς μεγαλώνουν και διαμορφώνουν το χαρακτήρα και τη προσωπικότητα τους».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο απο The New York Times - εφ. Κυριακάτικη ΕΛευθεροτυπία, 22-09-2009
«Ο βαθμός στον οποίο οι απολυμένοι γονείς είναι αγχωμένοι και παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους, επηρεάζει σημαντικά τα παιδιά», ανέφερε στους Times η Άριελ Καλίλ, καθηγήτρια από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Με τη δυσοίωνη πραγματικότητα των ημερών, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι ακόμη και οι παιδικές ταινίες είναι γεμάτες σκοτεινές ιστορίες και ελαττωματικούς χαρακτήρες.
Στην ταινία του Σπαικ Γιονζ «Στη Χώρα των Μαγικών Πλασμάτων», βασισμένη στο βιβλίο του Μόρις Σεντάκ, ένα αγόρι που λέγεται Μαξ ανακαλύπτει έναν κόσμο που κατοικείται από παράξενα πλάσματα, γίνεται βασιλιάς τους και ανακαλύπτει πως ο κόσμος που διοικεί έχει τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζε και η οικογένεια του.
Οι πρόσφατες ταινίες «Coraline» και «The Fantastic Mr. Fox», και οι δύο βασισμένες σε παιδικά βιβλία, παρουσιάζουν την οικογενειακή ζωή με έναν πολυδιάστατο και γλυκόπικρο τρόπο. «Αυτή η ειλικρινής και ρεαλιστική ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις λείπει από πολλές ταινίες για ενήλικες», γράφει ο Α. Ο. Σκοτ των Times.
Η Walt Disney Company αναθεωρεί τον πιο «καθαρό» χαρακτήρα της, τον Μίκι. Σ’ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, το Epic Mickey, θα έχει την ευκαιρία να γίνει «καβγατζής και πονηρός αλλά και γενναίος».
«Ήθελα να μπορεί να γίνει άτακτος – όταν παίζεις τον Μίκι, μπορείς να παρεκτραπείς και να γίνεις και λίγο εγωιστής», δήλωσε ο Γουόρεν Σπέκτορ, καλλιτεχνικός διευθυντής τους παιχνιδιού στους Times.
Στο Epic Mickey, ο ποντικός αρχίζει να μετατρέπεται σε αρουραίο όταν έχει κακή συμπεριφορά. Όμως, στη σειρά εικονογραφημένων βιβλίων «Diary of a Wimpy Kid», ο πρωταγωνιστής Γκρέγκ συνήθως αποφεύγει τις τιμωρίες.
«Προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να βγάλω λεφτά χωρίς να ουσιαστικά να δουλεύω», λέει ο Γκρέγκ για το κούρεμα του γκαζόν. Η σειρά αυτή έχει διχάσει τους γονείς. Ο συγγραφέας, Τζέφ Κίνεϊ, πιστεύει πως τα παιδιά καταλαβαίνουντο μήνυμα που θέλει να περάσει. «Ακόμη και ο μικρός μου γιός, που είναι στο νηπιαγωγείο, καταλαβαίνει πως ο Γκρέγκ είναι άτακτος και πως δεν πρέπει να συμπεριφέρεται έτσι», δήλωσε στους Times.
Και αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα για τους γονείς να καταλάβουν τι γνωρίζουν και τι σκέφτονται τα παιδιά», υποστηρίζει ο δρ Τσόσουα Σπάροου, ψυχίατρος της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, για τα βιβλία «Wimpy Kid». «Δείχνει τι μπορεί να έχει ένα παιδί και τι όχι. Δείχνει, επίσης, τι πρέπει να περιμένεις από αυτά καθώς μεγαλώνουν και διαμορφώνουν το χαρακτήρα και τη προσωπικότητα τους».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο απο The New York Times - εφ. Κυριακάτικη ΕΛευθεροτυπία, 22-09-2009
5/1/10
Παραμύθια, ένας κόσμος γεμάτος μυστικά
Τη Σταχτοπούτα θα τη βρει κάθε φορά ο πρίγκιπάς της, η Κοκκινοσκουφίτσα θα νικήσει τον κακό λύκο και ο Κοντορεβυθούλης θα επιστρέψει τελικά σπίτι. Και πάντα είμαστε έτοιμοι (και πρόθυμοι) να ακούσουμε πώς τα κατάφεραν. Τα παραδοσιακά παραμύθια, γνωστές ιστορίες… αγνώστου πατρότητας με διάφορες παραλλαγές, ταξιδεύουν από στόμα σε στόμα και από χώρα σε χώρα, αιώνες τώρα, προσφέροντας ψυχαγωγία και παρηγοριά.
Οι σύγχρονοι παραμυθάδες –στη Γαλλία περισσότεροι από 3.000, στο Βέλγιο 600– παίρνοντας τα ηνία της προφορικής αφήγησης από τους προηγούμενους έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της παράδοσης, κάποιοι ως εργασία πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και άλλοι παράλληλα με τη συγγραφή παραμυθιών, την ηθοποιία ή κάποια εντελώς διαφορετική δουλειά για τα προς το ζην. Μια από αυτούς τους παραμυθάδες, η κ. Λίλη Λαμπρέλλη που ζει και εργάζεται ως μεταφράστρια στις Βρυξέλλες από το 1981, βρέθηκε στην Ελλάδα προκειμένου να συμμετάσχει σε παγκόσμια συνάντηση αφηγητών, μας αποκαλύπτει τα μυστικά των παραμυθιών. Ενός λόγου εύθραυστου και αθάνατου όπως επιγράφεται το βιβλίο της που πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη.
Λέμε λοιπόν σε όλο τον κόσμο τα ίδια παραμύθια; «Ναι αυτό ανακάλυψα όταν ξεκίνησα τα σεμινάρια αφήγησης στο Παρίσι με τον Henri Gougaud. Υπάρχουν δύο θεωρίες, η πρώτη ότι γεννήθηκαν σε έναν τόπο και από εκεί ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο και η δεύτερη, ότι γεννήθηκαν σε πολλά σημεία, οι ίδιες ιστορίες γιατί οι ανάγκες της ψυχής είναι παντού οι ίδιες» λέει στην «Κ» η κ. Λαμπρέλλη. Τα παραδοσιακά παραμύθια είναι πολύ παλαιά, δημιουργήθηκαν στους προχριστιανικούς χρόνους –ένα από αυτά βρέθηκε σε αιγυπτιακό πάπυρο– γι’ αυτό και δεν έχουμε παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα παραμύθια και οι αντίστοιχες αναφορές προστέθηκαν αργότερα. Το 1910, πραγματοποιήθηκε μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής από τον Φινλανδό Αρν και τον Αμερικανό Τόμσον οπότε δημιουργήθηκε ο διεθνής κατάλογος Αρν-Τόμσον, που περιλαμβάνει 2.340 παραμύθια, τα οποία χωρίζονται σε πέντε μεγάλες κατηγορίες: Παραμύθια με ζώα, μαγικά, Νοβελιστικά, Ευτράπελα, Κλιμακωτά. Το κατ’ εξοχήν «παραμύθι» ωστόσο λέει η κ. Λαμπρέλλη είναι το μαγικό παραμύθι.
Τελετουργικά ενηλικίωσης
«Τα 350 μαγικά παραμύθια συνδέονται με τελετουργικά ενηλικίωσης πρωτόγονων λαών. Γι’ αυτό και ο ήρωας αυτού του παραμυθιού ξεκινάει από μια ομαλή κατάσταση, πολύ σύντομα υπάρχει μια έλλειψη, μετά περνάει από δοκιμασίες μέχρι να γίνει βασιλιάς ή βασίλισσα, δηλαδή αυτόνομος. Η τελική κατάσταση του ήρωα είναι πάντα ανώτερη από την αρχική» εξηγεί η ίδια. Η Σταχτοπούτα λοιπόν δεν είναι μόνο μια ρομαντική ιστορία αγάπης αλλά συμβολίζει την ενηλικίωση που έρχεται μέσα από τη σύγκρουση της μάνας με την κόρη. «Η Σταχτοπούτα θεωρείται ότι γεννήθηκε στην Ελλάδα γιατί εδώ βρίσκουμε τις περισσότερες παραλλαγές. Στην αρχική καταγραφή έχουμε μια μάνα με τρεις κόρες που γνέθουν και πεινάνε. Αποφασίζουν λοιπόν ότι θα φάνε όποια της σπάσει πρώτης το νήμα. Πρώτη φορά, σπάζει της μάνας, αλλά τη συγχωρούν, δεύτερη φορά πάλι το νήμα της μάνας, τη συγχωρούν, τρίτη πάλι το νήμα της μάνας οπότε την τρώνε. Η Σταχτοπούτα είναι αυτή που δεν έφαγε, μόνο μάζεψε τα κοκαλάκια και πένθησε».
Σεξ, βία, τρόμος
– Γιατί τα παραδοσιακά παραμύθια είναι τόσο τρομαχτικά;
– Στα παραμύθια δεν υπάρχει τζάμπα αγριότητα. Καθετί κάτι συμβολίζει. Σε πολλές τελετουργίες το να φας τον νεκρό σήμαινε ότι έδειχνες σεβασμό, ότι έπαιρνες τη δύναμή του. Τα παραμύθια είναι δημιουργήματα σοφών που έχουν φτιαχτεί για να μας μεγαλώσουν, δεν απευθύνονταν αρχικά σε παιδιά. Η Χιονάτη, ας πούμε, είναι το πιο ακραίο παραμύθι σύγκρουσης με τη μάνα. Ολα αυτά τα παραμύθια μιλάνε για αυτονομία, τον απογαλακτισμό, την ενηλικίωση, διαδικασία πολλές φορές οδυνηρή. Ομως ο ήρωας πάντα στο τέλος νικάει και έρχεται η παραμυθία, η παρηγοριά ότι τελικά και εμείς θα νικήσουμε τον δράκο.
Οι Αδελφοί Γκριμ που συνέλεξαν παραδοσιακά παραμύθια «για τα παιδιά και την οικογένεια» χρειάστηκε να βγάλουν επτά εκδόσεις προκειμένου η συλλογή τους να γίνει αποδεκτή. «Σε κάθε μία από αυτές» όπως επισημαίνει η διεθνολόγος κ. Αννα Αγγελοπούλου το τρίπτυχο «σεξ, βία, τρόμος» συρρικνωνόταν.
Οι σημερινοί παραμυθάδες ωστόσο συχνά απευθύνονται σε παιδιά κυρίως σχολικής ηλικίας. Οπως λέει μάλιστα η κ. Λαμπρέλλη τα συναινούντα παιδιά είναι το καλύτερο ακροατήριο. Σπάνια θα κατεβάσουν το βλέμμα όταν τους απευθύνεσαι και αυτό είναι μεγάλη βοήθεια για έναν παραμυθά που η «δουλειά του» βασίζεται στην επικοινωνία. «Την ώρα που αφηγείσαι δεν είσαι κάποιος που υποδύεσαι τον αφηγητή, είσαι εσύ ο ίδιος όμορφος άσχημος, ψευδός ή αλλήθωρος δεν έχει σημασία. Δεν μπορείς να απομνημονεύσεις ένα παραμύθι, και απλώς να το απαγγείλεις. Αλλωστε οι περισσότερες καταγραφές παραμυθιών έγιναν τον 19ο αιώνα οπότε η γλώσσα είναι εντελώς διαφορετική. Αν χρησιμοποιήσεις αυτή τη γλώσσα είσαι ηθοποιός που λες ένα κείμενο, όχι αφηγητής».
Η ιστορία του «καημού»
Το αγαπημένο παραμύθι της κ. Λίλης Λαμπρέλλη είναι ο «Καημός». «Το πρωτοάκουσα από την Αγνή Στρουμπούλη καθισμένη στον καναπέ της» θυμάται και ξεκινά τη διήγηση...
Βασιλιάς, βασίλισσα και δύο παιδιά, γιος και κόρη. Η κόρη έχει μια παραμάνα που όλη μέρα αναστενάζει «ωχ καημός». Η καταγραφή λέει «υπηρέτρια», εγώ λέω «παραμάνα» γιατί είναι η μητρική φιγούρα που τη μυεί στην ενηλικίωση, κάτι που η μάνα της δεν μπορεί να κάνει.
Ρωτάει λοιπόν η κόρη την παραμάνα «τι είναι αυτός ο καημός». Και εκείνη της απαντά «α πα, πα παιδάκι μου να μη ρωτάς να μάθεις τι είναι καημός». Εκείνη τη στιγμή περνάει απέξω από τα δώματα της βασιλοπούλας ένας πωλητής καημού που φωνάζει «καημό πουλώ». Κατεβαίνει η βασιλοπούλα και αγοράζει –χωρίς κανείς να την εμποδίσει παρόλο που είναι βασιλοπούλα– καημό, που είναι ένα μικρό σκουλήκι σε ένα κουτί. Και τον έτρεφε και τον έτρεφε και ο καημός μεγάλωνε και έγινε θεριό και έφαγε τη μάνα της και έφαγε τον πατέρα της, έφαγε τον αδελφό της, έφαγε όλο το χωριό. Ρήμαξε η πολιτεία αλλά εκείνη δεν την έτρωγε.
Καταρρέει λοιπόν όλος ο κόσμος της παιδικής ηλικίας. Και βρίσκεται μόνη της, όπως όλοι μας άλλωστε. Πήρε, λέει το παραμύθι, τα μάτια της και περπάτησε στην ερημιά. Η «ερημιά» στο παραμύθι είναι ο τόπος όπου όλα μπορούν να συμβούν, όλα είναι δυνατά, γιατί δεν υπάρχει τίποτα και μπορούν να τεθούν ερωτήματα.
Περπάτησε, περπάτησε, ξάφνου βλέπει ένα δέντρο. Στις ρίζες του είχε πηγή. Η βασιλοπούλα ανέβηκε στα κλαριά του. Οταν ο ήρωας ανεβαίνει στα κλαδιά, ανεβαίνει σε ένα άλλο επίπεδο συνείδησης. Εκεί τότε βλέπει να έρχεται ένας καβαλάρης, το βασιλόπουλο. Το άλογο, λέει, δεν έπινε. Σκιαζόταν. Κοιτάει μέσα στο νερό και βλέπει να καθρεφτίζεται η όμορφη βασιλοπούλα.
Γυρνάει, και τη ρωτά. «Είσαι φάντασμα;» και αυτή απαντά «άνθρωπος είμαι». Την αγάπησε με τη μια και αυτή κατέβηκε από το δέντρο ανέβηκε στα καπούλια του αλόγου και πήγε στο παλάτι του. Εκεί υπάρχει η μάνα του. Αρα αυτός δεν είναι εντελώς αυτόνομος. Λέει στη μάνα του «Μάνα αυτή είναι η γυναίκα μου θα τη στεφανωθώ».
Την παντρεύεται και αυτή έμεινε έγκυος. Οταν ήρθε η ώρα να γεννήσει, αυτός είναι στον πόλεμο. Τρεις φορές έχει παιδί και τις τρεις φορές αυτός λείπει και γεννά με την πεθερά της. Την πρώτη γεννά αγόρι. Ομορφο. Την πρώτη ημέρα το πλύνανε, το ταΐσανε. Τη δεύτερη το ταχταρίσανε. Την τρίτη το νανουρίσανε. Την τρίτη το βράδυ έκλαιγε το μωρό. Ακούστηκε βουητό και ήταν το θεριό. Και είναι η πρώτη φορά που η κόρη λέει «ωχ καημός». Του λέει φάε με. Ομως αυτός ανοίγει το στόμα και τρώει το μωρό. Μπαίνει μέσα η πεθερά λέει «κόρη μου δεν το ακούω να κλαίει το μωρό» και της απαντά «μάνα το έφαγα». Και εκείνη της λέει «πώς θα το πούμε στον άντρα σου;».
Γυρνάει το βασιλόπουλο ρωτάει τη μάνα. «Μάνα η γυναίκα μου γέννησε;». «Γέννησε αλλά το χάσαμε το παιδί» του απαντά. Και το βασιλόπουλο... «Δεν πειράζει, αυτή να είναι καλά».
Δεύτερη φορά τα ίδια. Τρίτη φορά γεννάει κορίτσι. Και αυτή τη φορά η μάνα αποφασίζει να τη μαρτυρήσει. Οταν γυρνά το βασιλόπουλο λέει «άκου παιδί μου. Τα παιδιά δεν πέθαναν μόνο, τα τρώει αυτή. Εκεί που τη βρήκες μέσα στην ερημιά θα είναι καμία άγρια. Πρέπει να τη διώξεις». Και τη διώχνει και δεύτερη φορά παίρνει τον δρόμο της ερημιάς.
Οπως συμβαίνει πάντα εκεί που λες ότι τα κατάφερα, έκανα παιδιά (τα παιδιά είναι δημιουργία και δυνατότητες), έρχονται νέα βάσανα. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε ένα βουνό. Και όταν φτάνει στην κορφή, γυρνάει, κοιτάει και βλέπει το θεριό. Γυρνάει και του λέει. «Ωχ καημός. Φάε με». Τώρα είναι διαφορετικό γιατί δεν έχει να χάσει τίποτα.
Και τότε το θεριό της λέει «Δε σε τρώω. Γιατί με τόσα που σου έκανα δεν με πρόδωσες. Αλλά θα σου δώσω πίσω τα τρία σου παιδιά να γυρίσεις στον άντρα σου. Ανοίγει το στόμα και ξερνάει τα τρία παιδιά μεγαλωμένα, γιατί τα είχε προσέξει. Πήρε τα παιδιά από το χέρι, γύρισε στον άντρα της και του τα είπε όλα. Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα».
Η τεχνική του αφηγητή
– Ποιοι μπορούν να γίνουν αφηγητές;
– Ολοι μπορούν να αφηγηθούν, γιατί όλοι αφηγούμαστε στη ζωή και μάλιστα εξαιρετικά αν μας ενδιαφέρει το αντικείμενο ή η ποιότητα της στιγμής. Αν θέλουμε να κάνουμε πρόταση γάμου για παράδειγμα είμαστε εξαιρετικοί αφηγητές.
– Οχι πάντα...
– Είμαστε συγκινητικοί και αυτό είναι το ζητούμενο. Μιλάω για πρόταση γάμου που δεν είσαι σίγουρος για την απάντηση. Τότε μπαίνεις στον κόπο της αφήγησης με την έννοια ότι σε πονάει πολύ το τι θα γίνει. Παρακολουθείς, δέχεται δε δέχεται, και δοκιμάζεις να προσαρμόσεις το «κείμενό» σου στη ζωντανή στιγμή.
– Ωστόσο υπάρχουν άνθρωποι που διηγούνται καλύτερα από άλλους.
– Ναι, υπάρχει σε κάποιους ανθρώπους η έμφυτη τάση να είσαι μαζί με τον άλλο, να θες να μοιραστείς. Οταν κάποιος δεν διηγείται με πάθος είναι γιατί είναι αποστασιοποιημένος, δεν έχει το ισχυρό κίνητρο να μοιραστεί εκείνη την ώρα. Ας πούμε λοιπόν ότι όλοι μπορούν να διηγηθούν απλώς όχι όλα τα παραμύθια και όχι όλες τις στιγμές.
– Ποια είναι η τεχνική του παραμυθά;
– Ο λόγος του παραμυθά δεν είναι τυχαίος, είναι ποιητικός, δεν βρίσκουμε τα λόγια της αφήγησης μέσα στο ποτάμι της καθημερινότητας. Εχει δεκαπεντασύλλαβο, έχει χαϊκού, έχεις έτοιμα στοιχεία. Μετά είναι η τεχνική του ανεκδότου. Δεν υπάρχει τίποτα περιττό στο παραμύθι, δεν χρειάζεται να κάνεις περιγραφές. Οταν λες «η Κοκκινοσκουφίτσα είναι μέσα στο δάσος», ξέρεις σε ποιο δάσος είναι, ξέρεις τι χρώμα κάλτσες φοράει, τη βλέπεις ολοζώντανη. Θα την περιγράψεις έτσι ώστε όλοι να «δουν» τη δική τους κοκκινοσκουφίτσα. Αυτός που παρασταίνει είναι ο ακροατής και όχι ο αφηγητής. Ο δεύτερος παραδίδει προφορικές εικόνες. Η βασική τεχνική του παραμυθά είναι η ποιότητα της σχέσης του με τον εκφερόμενο λόγο και με αυτούς που είναι μαζί του. Περισσότερο είναι σχέση παρά τέχνη. Ο ιδανικός αφηγητής είναι αυτός που λέει την κατάλληλη ιστορία, στον κατάλληλο άνθρωπο, την κατάλληλη στιγμή. Πώς μπορείς όμως να το οργανώσεις αυτό;
Σκοτώνοντας τον δράκο
Η κ. Λίλη Λαμπρέλλη λέει, μιλώντας στην «Κ», ότι δεν μπορείς να αποκωδικοποιήσεις ένα παραμύθι απολύτως γιατί κάθε φορά «ανοίγεις μια πόρτα και βλέπεις άλλες 100 κλειστές». Ωστόσο μπορείς να δώσεις μια εξήγηση στα βασικά συμβολικά στοιχεία.
Ο Κοντορεβυθούλης είναι μαγικό παραμύθι από τα ελάχιστα που απευθύνονται πραγματικά σε παιδιά, γι’ αυτό και ο ήρωας επιστρέφει τελικά σπίτι. Ο Κοντορεβυθούλης ακούει ότι δεν έχουν να τον θρέψουν και ότι γι’ αυτό θα τον αφήσουν στο δάσος. «Είναι σαν τα παιδάκια που τους λένε ότι θα πάνε σχολείο και τρομοκρατούνται. Υπάρχουν πάντα τα χνάρια γιατί η μαμά και ο μπαμπάς έρχονται πάντα και τα παίρνουν και έτσι τελειώνει η ταλαιπωρία. Την άλλη μέρα τα ξαναπάνε και κάθε μέρα τα χνάρια είναι πιο αδύναμα και έτσι τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι πρέπει να έχουν μια άλλη θέση με την εστία. Ο Κοντορεβυθούλης τελικά σκοτώνει τον δράκο, τον φόβο δηλαδή, και γυρνάει στο σπίτι με ένα θησαυρό, το πρώτο βήμα στην αυτονομία, στη γνώση», τονίζει.
Η Κοκκινοσκουφίτσα «θα μπορούσε να είναι συμβολικά η πρώτη ημέρα της εφηβείας, γι’ αυτό και φοράει κόκκινο σκουφί. Πρόκειται για μια σχέση μεταξύ γυναικών, τη στέλνει η μαμά της στη γιαγιά για να τη δει που φοράει το κόκκινο σκουφί, και να μοιραστεί μαζί της τη χαρά, ότι είναι μια εν δυνάμει μάνα. Ομως για να το κάνει αυτό πρέπει να περάσει από το δάσος όπου υπάρχει ο λύκος και άρα ο κίνδυνος. Ο λύκος σε αυτή την περίπτωση είναι ο φόβος του άλλου φύλου που όμως η Κοκκινοσκουφίτσα θα καταφέρει να ξεπεράσει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Τάνιας Γεωργιοπούλου - εφ. Καθημερινή, 03-01-2010
Οι σύγχρονοι παραμυθάδες –στη Γαλλία περισσότεροι από 3.000, στο Βέλγιο 600– παίρνοντας τα ηνία της προφορικής αφήγησης από τους προηγούμενους έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της παράδοσης, κάποιοι ως εργασία πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και άλλοι παράλληλα με τη συγγραφή παραμυθιών, την ηθοποιία ή κάποια εντελώς διαφορετική δουλειά για τα προς το ζην. Μια από αυτούς τους παραμυθάδες, η κ. Λίλη Λαμπρέλλη που ζει και εργάζεται ως μεταφράστρια στις Βρυξέλλες από το 1981, βρέθηκε στην Ελλάδα προκειμένου να συμμετάσχει σε παγκόσμια συνάντηση αφηγητών, μας αποκαλύπτει τα μυστικά των παραμυθιών. Ενός λόγου εύθραυστου και αθάνατου όπως επιγράφεται το βιβλίο της που πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη.
Λέμε λοιπόν σε όλο τον κόσμο τα ίδια παραμύθια; «Ναι αυτό ανακάλυψα όταν ξεκίνησα τα σεμινάρια αφήγησης στο Παρίσι με τον Henri Gougaud. Υπάρχουν δύο θεωρίες, η πρώτη ότι γεννήθηκαν σε έναν τόπο και από εκεί ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο και η δεύτερη, ότι γεννήθηκαν σε πολλά σημεία, οι ίδιες ιστορίες γιατί οι ανάγκες της ψυχής είναι παντού οι ίδιες» λέει στην «Κ» η κ. Λαμπρέλλη. Τα παραδοσιακά παραμύθια είναι πολύ παλαιά, δημιουργήθηκαν στους προχριστιανικούς χρόνους –ένα από αυτά βρέθηκε σε αιγυπτιακό πάπυρο– γι’ αυτό και δεν έχουμε παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα παραμύθια και οι αντίστοιχες αναφορές προστέθηκαν αργότερα. Το 1910, πραγματοποιήθηκε μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής από τον Φινλανδό Αρν και τον Αμερικανό Τόμσον οπότε δημιουργήθηκε ο διεθνής κατάλογος Αρν-Τόμσον, που περιλαμβάνει 2.340 παραμύθια, τα οποία χωρίζονται σε πέντε μεγάλες κατηγορίες: Παραμύθια με ζώα, μαγικά, Νοβελιστικά, Ευτράπελα, Κλιμακωτά. Το κατ’ εξοχήν «παραμύθι» ωστόσο λέει η κ. Λαμπρέλλη είναι το μαγικό παραμύθι.
Τελετουργικά ενηλικίωσης
«Τα 350 μαγικά παραμύθια συνδέονται με τελετουργικά ενηλικίωσης πρωτόγονων λαών. Γι’ αυτό και ο ήρωας αυτού του παραμυθιού ξεκινάει από μια ομαλή κατάσταση, πολύ σύντομα υπάρχει μια έλλειψη, μετά περνάει από δοκιμασίες μέχρι να γίνει βασιλιάς ή βασίλισσα, δηλαδή αυτόνομος. Η τελική κατάσταση του ήρωα είναι πάντα ανώτερη από την αρχική» εξηγεί η ίδια. Η Σταχτοπούτα λοιπόν δεν είναι μόνο μια ρομαντική ιστορία αγάπης αλλά συμβολίζει την ενηλικίωση που έρχεται μέσα από τη σύγκρουση της μάνας με την κόρη. «Η Σταχτοπούτα θεωρείται ότι γεννήθηκε στην Ελλάδα γιατί εδώ βρίσκουμε τις περισσότερες παραλλαγές. Στην αρχική καταγραφή έχουμε μια μάνα με τρεις κόρες που γνέθουν και πεινάνε. Αποφασίζουν λοιπόν ότι θα φάνε όποια της σπάσει πρώτης το νήμα. Πρώτη φορά, σπάζει της μάνας, αλλά τη συγχωρούν, δεύτερη φορά πάλι το νήμα της μάνας, τη συγχωρούν, τρίτη πάλι το νήμα της μάνας οπότε την τρώνε. Η Σταχτοπούτα είναι αυτή που δεν έφαγε, μόνο μάζεψε τα κοκαλάκια και πένθησε».
Σεξ, βία, τρόμος
– Γιατί τα παραδοσιακά παραμύθια είναι τόσο τρομαχτικά;
– Στα παραμύθια δεν υπάρχει τζάμπα αγριότητα. Καθετί κάτι συμβολίζει. Σε πολλές τελετουργίες το να φας τον νεκρό σήμαινε ότι έδειχνες σεβασμό, ότι έπαιρνες τη δύναμή του. Τα παραμύθια είναι δημιουργήματα σοφών που έχουν φτιαχτεί για να μας μεγαλώσουν, δεν απευθύνονταν αρχικά σε παιδιά. Η Χιονάτη, ας πούμε, είναι το πιο ακραίο παραμύθι σύγκρουσης με τη μάνα. Ολα αυτά τα παραμύθια μιλάνε για αυτονομία, τον απογαλακτισμό, την ενηλικίωση, διαδικασία πολλές φορές οδυνηρή. Ομως ο ήρωας πάντα στο τέλος νικάει και έρχεται η παραμυθία, η παρηγοριά ότι τελικά και εμείς θα νικήσουμε τον δράκο.
Οι Αδελφοί Γκριμ που συνέλεξαν παραδοσιακά παραμύθια «για τα παιδιά και την οικογένεια» χρειάστηκε να βγάλουν επτά εκδόσεις προκειμένου η συλλογή τους να γίνει αποδεκτή. «Σε κάθε μία από αυτές» όπως επισημαίνει η διεθνολόγος κ. Αννα Αγγελοπούλου το τρίπτυχο «σεξ, βία, τρόμος» συρρικνωνόταν.
Οι σημερινοί παραμυθάδες ωστόσο συχνά απευθύνονται σε παιδιά κυρίως σχολικής ηλικίας. Οπως λέει μάλιστα η κ. Λαμπρέλλη τα συναινούντα παιδιά είναι το καλύτερο ακροατήριο. Σπάνια θα κατεβάσουν το βλέμμα όταν τους απευθύνεσαι και αυτό είναι μεγάλη βοήθεια για έναν παραμυθά που η «δουλειά του» βασίζεται στην επικοινωνία. «Την ώρα που αφηγείσαι δεν είσαι κάποιος που υποδύεσαι τον αφηγητή, είσαι εσύ ο ίδιος όμορφος άσχημος, ψευδός ή αλλήθωρος δεν έχει σημασία. Δεν μπορείς να απομνημονεύσεις ένα παραμύθι, και απλώς να το απαγγείλεις. Αλλωστε οι περισσότερες καταγραφές παραμυθιών έγιναν τον 19ο αιώνα οπότε η γλώσσα είναι εντελώς διαφορετική. Αν χρησιμοποιήσεις αυτή τη γλώσσα είσαι ηθοποιός που λες ένα κείμενο, όχι αφηγητής».
Η ιστορία του «καημού»
Το αγαπημένο παραμύθι της κ. Λίλης Λαμπρέλλη είναι ο «Καημός». «Το πρωτοάκουσα από την Αγνή Στρουμπούλη καθισμένη στον καναπέ της» θυμάται και ξεκινά τη διήγηση...
Βασιλιάς, βασίλισσα και δύο παιδιά, γιος και κόρη. Η κόρη έχει μια παραμάνα που όλη μέρα αναστενάζει «ωχ καημός». Η καταγραφή λέει «υπηρέτρια», εγώ λέω «παραμάνα» γιατί είναι η μητρική φιγούρα που τη μυεί στην ενηλικίωση, κάτι που η μάνα της δεν μπορεί να κάνει.
Ρωτάει λοιπόν η κόρη την παραμάνα «τι είναι αυτός ο καημός». Και εκείνη της απαντά «α πα, πα παιδάκι μου να μη ρωτάς να μάθεις τι είναι καημός». Εκείνη τη στιγμή περνάει απέξω από τα δώματα της βασιλοπούλας ένας πωλητής καημού που φωνάζει «καημό πουλώ». Κατεβαίνει η βασιλοπούλα και αγοράζει –χωρίς κανείς να την εμποδίσει παρόλο που είναι βασιλοπούλα– καημό, που είναι ένα μικρό σκουλήκι σε ένα κουτί. Και τον έτρεφε και τον έτρεφε και ο καημός μεγάλωνε και έγινε θεριό και έφαγε τη μάνα της και έφαγε τον πατέρα της, έφαγε τον αδελφό της, έφαγε όλο το χωριό. Ρήμαξε η πολιτεία αλλά εκείνη δεν την έτρωγε.
Καταρρέει λοιπόν όλος ο κόσμος της παιδικής ηλικίας. Και βρίσκεται μόνη της, όπως όλοι μας άλλωστε. Πήρε, λέει το παραμύθι, τα μάτια της και περπάτησε στην ερημιά. Η «ερημιά» στο παραμύθι είναι ο τόπος όπου όλα μπορούν να συμβούν, όλα είναι δυνατά, γιατί δεν υπάρχει τίποτα και μπορούν να τεθούν ερωτήματα.
Περπάτησε, περπάτησε, ξάφνου βλέπει ένα δέντρο. Στις ρίζες του είχε πηγή. Η βασιλοπούλα ανέβηκε στα κλαριά του. Οταν ο ήρωας ανεβαίνει στα κλαδιά, ανεβαίνει σε ένα άλλο επίπεδο συνείδησης. Εκεί τότε βλέπει να έρχεται ένας καβαλάρης, το βασιλόπουλο. Το άλογο, λέει, δεν έπινε. Σκιαζόταν. Κοιτάει μέσα στο νερό και βλέπει να καθρεφτίζεται η όμορφη βασιλοπούλα.
Γυρνάει, και τη ρωτά. «Είσαι φάντασμα;» και αυτή απαντά «άνθρωπος είμαι». Την αγάπησε με τη μια και αυτή κατέβηκε από το δέντρο ανέβηκε στα καπούλια του αλόγου και πήγε στο παλάτι του. Εκεί υπάρχει η μάνα του. Αρα αυτός δεν είναι εντελώς αυτόνομος. Λέει στη μάνα του «Μάνα αυτή είναι η γυναίκα μου θα τη στεφανωθώ».
Την παντρεύεται και αυτή έμεινε έγκυος. Οταν ήρθε η ώρα να γεννήσει, αυτός είναι στον πόλεμο. Τρεις φορές έχει παιδί και τις τρεις φορές αυτός λείπει και γεννά με την πεθερά της. Την πρώτη γεννά αγόρι. Ομορφο. Την πρώτη ημέρα το πλύνανε, το ταΐσανε. Τη δεύτερη το ταχταρίσανε. Την τρίτη το νανουρίσανε. Την τρίτη το βράδυ έκλαιγε το μωρό. Ακούστηκε βουητό και ήταν το θεριό. Και είναι η πρώτη φορά που η κόρη λέει «ωχ καημός». Του λέει φάε με. Ομως αυτός ανοίγει το στόμα και τρώει το μωρό. Μπαίνει μέσα η πεθερά λέει «κόρη μου δεν το ακούω να κλαίει το μωρό» και της απαντά «μάνα το έφαγα». Και εκείνη της λέει «πώς θα το πούμε στον άντρα σου;».
Γυρνάει το βασιλόπουλο ρωτάει τη μάνα. «Μάνα η γυναίκα μου γέννησε;». «Γέννησε αλλά το χάσαμε το παιδί» του απαντά. Και το βασιλόπουλο... «Δεν πειράζει, αυτή να είναι καλά».
Δεύτερη φορά τα ίδια. Τρίτη φορά γεννάει κορίτσι. Και αυτή τη φορά η μάνα αποφασίζει να τη μαρτυρήσει. Οταν γυρνά το βασιλόπουλο λέει «άκου παιδί μου. Τα παιδιά δεν πέθαναν μόνο, τα τρώει αυτή. Εκεί που τη βρήκες μέσα στην ερημιά θα είναι καμία άγρια. Πρέπει να τη διώξεις». Και τη διώχνει και δεύτερη φορά παίρνει τον δρόμο της ερημιάς.
Οπως συμβαίνει πάντα εκεί που λες ότι τα κατάφερα, έκανα παιδιά (τα παιδιά είναι δημιουργία και δυνατότητες), έρχονται νέα βάσανα. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε ένα βουνό. Και όταν φτάνει στην κορφή, γυρνάει, κοιτάει και βλέπει το θεριό. Γυρνάει και του λέει. «Ωχ καημός. Φάε με». Τώρα είναι διαφορετικό γιατί δεν έχει να χάσει τίποτα.
Και τότε το θεριό της λέει «Δε σε τρώω. Γιατί με τόσα που σου έκανα δεν με πρόδωσες. Αλλά θα σου δώσω πίσω τα τρία σου παιδιά να γυρίσεις στον άντρα σου. Ανοίγει το στόμα και ξερνάει τα τρία παιδιά μεγαλωμένα, γιατί τα είχε προσέξει. Πήρε τα παιδιά από το χέρι, γύρισε στον άντρα της και του τα είπε όλα. Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα».
Η τεχνική του αφηγητή
– Ποιοι μπορούν να γίνουν αφηγητές;
– Ολοι μπορούν να αφηγηθούν, γιατί όλοι αφηγούμαστε στη ζωή και μάλιστα εξαιρετικά αν μας ενδιαφέρει το αντικείμενο ή η ποιότητα της στιγμής. Αν θέλουμε να κάνουμε πρόταση γάμου για παράδειγμα είμαστε εξαιρετικοί αφηγητές.
– Οχι πάντα...
– Είμαστε συγκινητικοί και αυτό είναι το ζητούμενο. Μιλάω για πρόταση γάμου που δεν είσαι σίγουρος για την απάντηση. Τότε μπαίνεις στον κόπο της αφήγησης με την έννοια ότι σε πονάει πολύ το τι θα γίνει. Παρακολουθείς, δέχεται δε δέχεται, και δοκιμάζεις να προσαρμόσεις το «κείμενό» σου στη ζωντανή στιγμή.
– Ωστόσο υπάρχουν άνθρωποι που διηγούνται καλύτερα από άλλους.
– Ναι, υπάρχει σε κάποιους ανθρώπους η έμφυτη τάση να είσαι μαζί με τον άλλο, να θες να μοιραστείς. Οταν κάποιος δεν διηγείται με πάθος είναι γιατί είναι αποστασιοποιημένος, δεν έχει το ισχυρό κίνητρο να μοιραστεί εκείνη την ώρα. Ας πούμε λοιπόν ότι όλοι μπορούν να διηγηθούν απλώς όχι όλα τα παραμύθια και όχι όλες τις στιγμές.
– Ποια είναι η τεχνική του παραμυθά;
– Ο λόγος του παραμυθά δεν είναι τυχαίος, είναι ποιητικός, δεν βρίσκουμε τα λόγια της αφήγησης μέσα στο ποτάμι της καθημερινότητας. Εχει δεκαπεντασύλλαβο, έχει χαϊκού, έχεις έτοιμα στοιχεία. Μετά είναι η τεχνική του ανεκδότου. Δεν υπάρχει τίποτα περιττό στο παραμύθι, δεν χρειάζεται να κάνεις περιγραφές. Οταν λες «η Κοκκινοσκουφίτσα είναι μέσα στο δάσος», ξέρεις σε ποιο δάσος είναι, ξέρεις τι χρώμα κάλτσες φοράει, τη βλέπεις ολοζώντανη. Θα την περιγράψεις έτσι ώστε όλοι να «δουν» τη δική τους κοκκινοσκουφίτσα. Αυτός που παρασταίνει είναι ο ακροατής και όχι ο αφηγητής. Ο δεύτερος παραδίδει προφορικές εικόνες. Η βασική τεχνική του παραμυθά είναι η ποιότητα της σχέσης του με τον εκφερόμενο λόγο και με αυτούς που είναι μαζί του. Περισσότερο είναι σχέση παρά τέχνη. Ο ιδανικός αφηγητής είναι αυτός που λέει την κατάλληλη ιστορία, στον κατάλληλο άνθρωπο, την κατάλληλη στιγμή. Πώς μπορείς όμως να το οργανώσεις αυτό;
Σκοτώνοντας τον δράκο
Η κ. Λίλη Λαμπρέλλη λέει, μιλώντας στην «Κ», ότι δεν μπορείς να αποκωδικοποιήσεις ένα παραμύθι απολύτως γιατί κάθε φορά «ανοίγεις μια πόρτα και βλέπεις άλλες 100 κλειστές». Ωστόσο μπορείς να δώσεις μια εξήγηση στα βασικά συμβολικά στοιχεία.
Ο Κοντορεβυθούλης είναι μαγικό παραμύθι από τα ελάχιστα που απευθύνονται πραγματικά σε παιδιά, γι’ αυτό και ο ήρωας επιστρέφει τελικά σπίτι. Ο Κοντορεβυθούλης ακούει ότι δεν έχουν να τον θρέψουν και ότι γι’ αυτό θα τον αφήσουν στο δάσος. «Είναι σαν τα παιδάκια που τους λένε ότι θα πάνε σχολείο και τρομοκρατούνται. Υπάρχουν πάντα τα χνάρια γιατί η μαμά και ο μπαμπάς έρχονται πάντα και τα παίρνουν και έτσι τελειώνει η ταλαιπωρία. Την άλλη μέρα τα ξαναπάνε και κάθε μέρα τα χνάρια είναι πιο αδύναμα και έτσι τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι πρέπει να έχουν μια άλλη θέση με την εστία. Ο Κοντορεβυθούλης τελικά σκοτώνει τον δράκο, τον φόβο δηλαδή, και γυρνάει στο σπίτι με ένα θησαυρό, το πρώτο βήμα στην αυτονομία, στη γνώση», τονίζει.
Η Κοκκινοσκουφίτσα «θα μπορούσε να είναι συμβολικά η πρώτη ημέρα της εφηβείας, γι’ αυτό και φοράει κόκκινο σκουφί. Πρόκειται για μια σχέση μεταξύ γυναικών, τη στέλνει η μαμά της στη γιαγιά για να τη δει που φοράει το κόκκινο σκουφί, και να μοιραστεί μαζί της τη χαρά, ότι είναι μια εν δυνάμει μάνα. Ομως για να το κάνει αυτό πρέπει να περάσει από το δάσος όπου υπάρχει ο λύκος και άρα ο κίνδυνος. Ο λύκος σε αυτή την περίπτωση είναι ο φόβος του άλλου φύλου που όμως η Κοκκινοσκουφίτσα θα καταφέρει να ξεπεράσει».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Τάνιας Γεωργιοπούλου - εφ. Καθημερινή, 03-01-2010
Ζωή, δράση, γράψιμο
Στις 4 Ιανουαρίου 1960, λίγο πριν από τις δύο το μεσημέρι, ένα εντυπωσιακό αυτοκίνητο Φασέλ-Βεγκά, που οδηγεί ο εκδότης Μισέλ Γκαλιμάρ, παρεκκλίνει της πορείας του καθώς τρέχει στην εθνική οδό 5. Χτυπάει με δύναμη πάνω σε έναν πλάτανο, πέφτει πάνω σε ένα άλλο δέντρο και διαλύεται. Ο Μισέλ Γκαλιμάρ τραυματίζεται σοβαρά και πέντε ημέρες αργότερα πεθαίνει στο νοσοκομείο. Ο συνοδηγός του σκοτώνεται επί τόπου. Δεν είναι άλλος από τον Αλμπέρ Καμύ. Παράλογος θάνατος. Αλλωστε ο ίδιος ο Καμύ έλεγε στους φίλους του πως «δεν υπάρχει τίποτα πιο σκανδαλώδες από τον θάνατο ενός παιδιού και τίποτα πιο παράλογο από το θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα». Ηταν μόλις 47 ετών αλλά είχε προλάβει να γίνει κιόλας η συγγραφική δόξα της Γαλλίας- ίσως ο μεγαλύτερος γάλλος συγγραφέας του 20ού αιώνα-, μια δόξα επικυρωμένη με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας που του είχε απονεμηθεί το 1957. Ο Καμύ έπασχε από φυματίωση και ένας γνωστός γιατρός είχε πει, ίσως ως παρηγοριά για τον πρόωρο και άδικο θάνατό του, ότι «είχε τόσο επιβαρυμένους πνεύμονες που δεν θα προλάβαινε να γεράσει». Εκείνο που δεν έχει γεράσει σίγουρα είναι το έργο του. Ούτε μια ραγισματιά στον«Ξένο».Ούτε μια χαραμάδα στην«Πανούκλα».Ζωντανές οι ιδέες στον«Μύθο του Σισύφου» και στον«Επαναστατημένο άνθρωπο».«Ο Αλμπέρ Καμύ, μέσα από τον λογοτεχνικό ή πολιτικό λόγο ή και ενάντια σε αυτόν, θα αφιερωθεί σ΄ εκείνο που ο Τ.Σ. Ελιοτ ονομάζει αμείλικτη μάχη με τις λέξεις, που σκληραίνουν, ραγίζουν, γλιστρούν, χάνονται» γράφει ο βιογράφος του Ολιβιέ Τοντ. Μόνο που στην περίπτωση του Καμύ οι λέξεις του δεν χάνονται.
Μητέρα Αλγερία
Από τα 47 χρόνια της ζωής του τα 27 τα έζησε στη γενέθλια Αλγερία και τα 20 στη Γαλλία. Η Αλγερία ήταν σίγουρα η μήτρα του συγγραφέα Καμύ. «Οπουδήποτε αλλού θα νιώθω πάντα εξόριστος» έγραφε. Η «συνετή σιωπή» του για τον πόλεμο της Αλγερίας σίγουρα στηρίζεται σ΄ αυτή τη σχέση. Γάλλος της Αλγερίας, όπου είχε γεννηθεί στις 7 Νοεμβρίου 1913, και ταυτόχρονα μεσογεια κός ή καλύτερα συγγραφέας της Μεσογείου. Ενα ταξίδι που είχε κάνει πολύ νέος στην Αυστρία και στη Μέση Ευρώπη τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο μεσογειακός είναι. Και η Μεσόγειος στον Καμύ δεν έχει τίποτα από το φολκλόρ της. Είναι νιτσεϊκή. Και καρδιά και κορμί και αγάπη και εξέγερση και ελευθερία και συνείδηση και θάνατος και αυτοκτονία, όλα τα συστατικά του έργου του Αλμπέρ Καμύ.
«Γιος ενός οιναποθηκάριου και μιας παραδουλεύτρας, ανιψιός βαρελοποιού» συστηνόταν ο ίδιος. Ο πατέρας του πέθανε στον Α Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως χιλιάδες άλλοι γάλλοι στρατιώτες της μητρόπολης αλλά και των αποικιών. Τη μητέρα του τη λάτρευε. Της αφιέρωνε τα βιβλία του με την επισήμανση «σ΄ αυτήν που δεν θα μπορέσει να το διαβάσει ποτέ» γιατί ήταν αγράμματη. Ο Ολιβιέ Τοντ περιγράφει συναρπαστικά στη βιογραφία του την Αλγερία του Καμύ: τα αμπέλια, τη θάλασσα, τη νεότητα, τους έρωτες, τους απόμακρους Αραβες.
Για τον Καμύ η Αλγερία είναι τα πάντα: το σχολείο, το πανεπιστήμιο, η κομμουνιστική αφύπνιση αλλά και η απογοήτευση από το κόμμα, το θέατρο, το ποδόσφαιρο, η δημοσιογραφία, η κριτική, το ρεπορτάζ. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Είναι ακόμη ο πρώτος γάμος αλλά και η φυματίωση στα τέλη του 1930, όταν είναι 17 ετών. Από αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διαβάζει Επίκτητο. «Η αρρώστια» λέει ο στωικός φιλόσοφος «είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ΄ ανάγκη και για τη βούληση». Αν και βρισκόταν πιο κοντά στις αρχαίες αξίες παρά στις χριστιανικές επαγγελίες, το θέμα της διπλωματικής του εργασίας ήταν «Χριστιανική μεταφυσική και νεοπλατωνισμός- Πλωτίνος και Αγιος Αυγουστίνος». Ο δοκιμιογράφος Καμύ και ο φιλόσοφος Καμύ εκδηλώνονται πολύ νωρίς. Αυτή η εργασία θα είναι και το πρώτο του ολοκληρωμένο βιβλίο. Προτού καν κλείσει τα είκοσι. Είναι τότε που διαμορφώνει και την ατομική ηθική του, βασισμένη στο τρίπτυχο: ζωή, δράση, γράψιμο. Αν και βαθιά πολιτικός σε όλο του το έργο και σε όλη τη στάση ζωής του, ο Καμύ απογοητεύτηκε γρήγορα από την πολιτική δράση. Την εποχή που διαγράφεται-παραιτείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλγερίας και ενώ στη Γαλλία καταρρέουν οι προσδοκίες του Λαϊκού Μετώπου γράφει στα σημειωματάριά του: «Οσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική».
Δημοσιογραφία και φιλοσοφία
Δημοσιογραφία και φιλοσοφία οδηγούν και δικαιολογούν τον συγγραφέα Καμύ. Γράφει ο Ολιβιέ Τοντ: «Πολλοί συγγραφείς γεννιούνται από τη δημοσιογραφία. Αλλοι τόσοι θάβονται απ΄ αυτήν. Ο Καμύ ξεκινάει μια αντίστροφη κίνηση. Ξέρει ήδη να στήνει το σκηνικό, να τοποθετεί τα πρόσωπα. Το δίπλωμα της φιλοσοφίας του είναι χρήσιμο: αναζητεί το νόημα κάτω από τα γεγονότα». «Κάποτε ήταν δημοσιογράφος. Τώρα τι είναι; Συγγραφέας! Δηλαδή, κερδίζει τη ζωή του με τα βιβλία;» είχε δηλώσει δυσαρεστημένη η μητέρα της Φρανσίν Φορ, της γυναίκας που παντρεύτηκε ο Καμύ και με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.
Στις 14 Μαρτίου 1940 ο Καμύ έφευγε από το Αλγέρι για το Παρίσι. Θα άρχιζε η ζωή του ξένου, του εξόριστου. Στον Πόλεμο δεν στρατεύτηκε, ως οριστικά απαλλαγείς λόγω φυματίωσης, παρ΄ όλο που είχε εμφανιστεί στην επιτροπή στρατολογίας κατόπιν αιτήσεώς του. Κατέκτησε γρήγορα τη λογοτεχνική σκηνή και γνώρισε αμέσως μεγάλη απήχηση. Το 1957 μιλούσε κιόλας για το τέλος της εποχής των ιδεολογιών. Δεν αγνοούσε τα δράματα του καιρού του και έπαιρνε θέση όποτε μπορούσε και όποτε γνώριζε. Αρνήθηκε τον φανατισμό αλλά όχι τη μαχητικότητα και διακήρυττε ότι δεν μπορεί να υπάρχει πολιτική χωρίς ηθική. Ισως αυτό το τελευταίο να είναι το κλειδί της ερμηνείας της αμφισβήτησής του τόσο από τη Δεξιά όσο και από την Αριστερά. Αλλά ακόμη και σε αυτό ο Καμύ αποδεικνύεται εξαιρετικά σύγχρονος.
Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Αλμπέρ Καμύ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Νίκου Μπακουνάκη - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Μητέρα Αλγερία
Από τα 47 χρόνια της ζωής του τα 27 τα έζησε στη γενέθλια Αλγερία και τα 20 στη Γαλλία. Η Αλγερία ήταν σίγουρα η μήτρα του συγγραφέα Καμύ. «Οπουδήποτε αλλού θα νιώθω πάντα εξόριστος» έγραφε. Η «συνετή σιωπή» του για τον πόλεμο της Αλγερίας σίγουρα στηρίζεται σ΄ αυτή τη σχέση. Γάλλος της Αλγερίας, όπου είχε γεννηθεί στις 7 Νοεμβρίου 1913, και ταυτόχρονα μεσογεια κός ή καλύτερα συγγραφέας της Μεσογείου. Ενα ταξίδι που είχε κάνει πολύ νέος στην Αυστρία και στη Μέση Ευρώπη τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο μεσογειακός είναι. Και η Μεσόγειος στον Καμύ δεν έχει τίποτα από το φολκλόρ της. Είναι νιτσεϊκή. Και καρδιά και κορμί και αγάπη και εξέγερση και ελευθερία και συνείδηση και θάνατος και αυτοκτονία, όλα τα συστατικά του έργου του Αλμπέρ Καμύ.
«Γιος ενός οιναποθηκάριου και μιας παραδουλεύτρας, ανιψιός βαρελοποιού» συστηνόταν ο ίδιος. Ο πατέρας του πέθανε στον Α Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως χιλιάδες άλλοι γάλλοι στρατιώτες της μητρόπολης αλλά και των αποικιών. Τη μητέρα του τη λάτρευε. Της αφιέρωνε τα βιβλία του με την επισήμανση «σ΄ αυτήν που δεν θα μπορέσει να το διαβάσει ποτέ» γιατί ήταν αγράμματη. Ο Ολιβιέ Τοντ περιγράφει συναρπαστικά στη βιογραφία του την Αλγερία του Καμύ: τα αμπέλια, τη θάλασσα, τη νεότητα, τους έρωτες, τους απόμακρους Αραβες.
Για τον Καμύ η Αλγερία είναι τα πάντα: το σχολείο, το πανεπιστήμιο, η κομμουνιστική αφύπνιση αλλά και η απογοήτευση από το κόμμα, το θέατρο, το ποδόσφαιρο, η δημοσιογραφία, η κριτική, το ρεπορτάζ. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Είναι ακόμη ο πρώτος γάμος αλλά και η φυματίωση στα τέλη του 1930, όταν είναι 17 ετών. Από αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διαβάζει Επίκτητο. «Η αρρώστια» λέει ο στωικός φιλόσοφος «είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ΄ ανάγκη και για τη βούληση». Αν και βρισκόταν πιο κοντά στις αρχαίες αξίες παρά στις χριστιανικές επαγγελίες, το θέμα της διπλωματικής του εργασίας ήταν «Χριστιανική μεταφυσική και νεοπλατωνισμός- Πλωτίνος και Αγιος Αυγουστίνος». Ο δοκιμιογράφος Καμύ και ο φιλόσοφος Καμύ εκδηλώνονται πολύ νωρίς. Αυτή η εργασία θα είναι και το πρώτο του ολοκληρωμένο βιβλίο. Προτού καν κλείσει τα είκοσι. Είναι τότε που διαμορφώνει και την ατομική ηθική του, βασισμένη στο τρίπτυχο: ζωή, δράση, γράψιμο. Αν και βαθιά πολιτικός σε όλο του το έργο και σε όλη τη στάση ζωής του, ο Καμύ απογοητεύτηκε γρήγορα από την πολιτική δράση. Την εποχή που διαγράφεται-παραιτείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλγερίας και ενώ στη Γαλλία καταρρέουν οι προσδοκίες του Λαϊκού Μετώπου γράφει στα σημειωματάριά του: «Οσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική».
Δημοσιογραφία και φιλοσοφία
Δημοσιογραφία και φιλοσοφία οδηγούν και δικαιολογούν τον συγγραφέα Καμύ. Γράφει ο Ολιβιέ Τοντ: «Πολλοί συγγραφείς γεννιούνται από τη δημοσιογραφία. Αλλοι τόσοι θάβονται απ΄ αυτήν. Ο Καμύ ξεκινάει μια αντίστροφη κίνηση. Ξέρει ήδη να στήνει το σκηνικό, να τοποθετεί τα πρόσωπα. Το δίπλωμα της φιλοσοφίας του είναι χρήσιμο: αναζητεί το νόημα κάτω από τα γεγονότα». «Κάποτε ήταν δημοσιογράφος. Τώρα τι είναι; Συγγραφέας! Δηλαδή, κερδίζει τη ζωή του με τα βιβλία;» είχε δηλώσει δυσαρεστημένη η μητέρα της Φρανσίν Φορ, της γυναίκας που παντρεύτηκε ο Καμύ και με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.
Στις 14 Μαρτίου 1940 ο Καμύ έφευγε από το Αλγέρι για το Παρίσι. Θα άρχιζε η ζωή του ξένου, του εξόριστου. Στον Πόλεμο δεν στρατεύτηκε, ως οριστικά απαλλαγείς λόγω φυματίωσης, παρ΄ όλο που είχε εμφανιστεί στην επιτροπή στρατολογίας κατόπιν αιτήσεώς του. Κατέκτησε γρήγορα τη λογοτεχνική σκηνή και γνώρισε αμέσως μεγάλη απήχηση. Το 1957 μιλούσε κιόλας για το τέλος της εποχής των ιδεολογιών. Δεν αγνοούσε τα δράματα του καιρού του και έπαιρνε θέση όποτε μπορούσε και όποτε γνώριζε. Αρνήθηκε τον φανατισμό αλλά όχι τη μαχητικότητα και διακήρυττε ότι δεν μπορεί να υπάρχει πολιτική χωρίς ηθική. Ισως αυτό το τελευταίο να είναι το κλειδί της ερμηνείας της αμφισβήτησής του τόσο από τη Δεξιά όσο και από την Αριστερά. Αλλά ακόμη και σε αυτό ο Καμύ αποδεικνύεται εξαιρετικά σύγχρονος.
Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Αλμπέρ Καμύ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Νίκου Μπακουνάκη - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Η Ελεύθερνα στο τοπ τεν
Μια ελληνική ανασκαφή, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εκπλήξει τον αρχαιολογικό κόσμο για τα ευρήματά της, αυτή στην αρχαία Ελεύθερνα της Κρήτης, η οποία διεξάγεται από τον καθηγητή κ. Νίκο Σταμπολίδη, περιλαμβάνεται ανάμεσα στις δέκα εντυπωσιακότερες του κόσμου για τη χρονιά που πέρασε, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό «Αrchaeology». Στο τεύχος Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου που κυκλοφορεί, το περιοδικό (υπάρχει και αντίστοιχος δικτυακός τόπος) παραθέτει τη λίστα αυτών των δέκα σημαντικών αρχαιολογικών γεγονότων, τα οποία, όπως θα διαβάσει στη συνέχεια ο αναγνώστης, δεν είναι απαραίτητα μόνον ανακαλύψεις αλλά είναι και αποτελέσματα επιστημονικών μελετών, τα οποία πάντως εμπλουτίζουν τη γνώση των σημερινών ανθρώπων για το παρελθόν.
Κατά πόσον όμως οι δέκα αυτές περιπτώσεις είναι ισότιμες μεταξύ τους είναι θέμα συζήτησης. Αυτό το ωραίο θραύσμα αγγείου με στίχους του Ομάρ Καγιάμ, ας πούμε, που βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ, δεν αποτελεί και την ανακάλυψη της... πυρίτιδας! Ή τα θύματα του... χημικού πολέμου στη Συρία της ρωμαϊκής εποχής. Επιπλέον θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η μανία των Αμερικανών με το αρχαίο παρελθόν της ηπείρου τους συνεχίζεται αδιάλειπτα...
Από την άλλη βεβαίως, έχουν επιλεγεί ορισμένες πραγματικά σοβαρές αρχαιολογικές έρευνες, όπως αυτή που ταύτισε το παλάτι του Μιθριδάτη, βασιλιά του Πόντου στην αρχαία ελληνική αποικία της Φαναγορίας στη Μαύρη Θάλασσα, και βεβαίως η μεγάλη ανασκαφική ανακάλυψη στην αρχαία Ελεύθερνα, η οποία από μόνη της θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλο γεγονός.
Περού Τα μυστικά των Μότσε
Είναι περισσότερο γνωστοί σήμερα για τις πολύτιμες προσωπίδες που συνόδευαν τις ταφές τους, όμως οι Μότσε (100-800 μ.Χ.) στο Βόρειο Περού έχουν ακόμη πολλά κρυμμένα μυστικά. Ενα από αυτά, το είδος και η έκταση της κεντρικής τους διοίκησης συγκεκριμένα, φαίνεται ότι αποκαλύφθηκε το 2009 από τους αρχαιολόγους, οι οποίοι έφεραν στο φως ευρήματα όμοια με άλλα που είχαν εντοπιστεί το 1987 σε απόσταση ως και 25 μιλίων από την περιοχή των Μότσε. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σύνολο από επιχρυσωμένες χάλκινες μάσκες, ασπίδες και διαδήματα, που βρέθηκαν στον τάφο ενός τοπικού άρχοντα στο χωριό Ουκούπε και μοιάζουν καταπληκτικά με τα ευρήματα των πρώτων ασύλητων τάφων περιώνυμων προσώπων των Μότσε στο Σιπάν. Κατόπιν αυτού οι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι υπήρχε μια ενιαία κεντρική διοίκηση σε όλη την κοιλάδα της επικράτειάς τους.
Κρήτη
Οι μυστηριώδεις γυναίκες της Ελεύθερνας
Βρέθηκαν θαμμένες σε ένα μνημειακό οικοδόμημα, η μία δίπλα στην άλλη, παρ΄ ότι οι ηλικίες τους δεν ήταν όμοιες, αφού η μικρότερη ήταν επτά χρόνων και η μεγαλύτερη 65-70, ενώ δύο ακόμη ήταν 16-17 χρόνων. Τα κτερίσματα που συνόδευαν την ταφή αυτών των τεσσάρων γυναικών όμως του 8ου αιώνα π.Χ. προκαλούν δέος για την ποικιλία, την ομορφιά και την αξία τους αλλά και για το απρόσμενο του χαρακτήρα τους.
Ποια η θέση δηλαδή ενός βωμού σε γυναικεία ταφή, ενός χάλκινου πριονιού (σε μικρογραφία φυσικά), μιας ζυγαριάς, ενός πολύ μικρού κουταλιού για τη μέτρηση δόσεων και κυρίως αυτού του χάλκινου ταύρου που συνήθως επιστέφει ένα σκήπτρο και βρισκόταν δίπλα στα λείψανα της σεβάσμιας γυναίκας; Γιάτρισσες, μάντισσες, φαρμακολύτριες ή ιέρειες ήταν αυτές οι γυναίκες;
Τα ερωτήματα μπορεί να μην έχουν απαντηθεί ακόμη- άλλωστε η ανασκαφή θα συνεχίζεται για χρόνια-, όμως αυτό το σπουδαίο εύρημα στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα τον περασμένο Ιούλιο από τον καθηγητή κ. Νίκο Σταμπολίδη αποτελεί πέρα από όλα τα άλλα μια μεγάλη απόδειξη για τη θέση που μπορούσε να κατέχει η γυναίκα στην Κρήτη κατά τους λεγόμενους «Σκοτεινούς αιώνες». Θέση αξιοσέβαστη το δίχως άλλο, όπως μαρτυρούν επιπλέον τα μοναδικά χρυσά κοσμήματα και άλλα αντικείμενα από σπάνια υλικά, όπως αμέθυστος, φαγεντιανή, κορνεόλη, κεχριμπάρι, ελεφαντόδοντο, ορεία κρύσταλλος, ήλεκτρον, αιγυπτιακό μπλε. Πόσο μάλλον που όλα αυτά είναι εισαγόμενα από τη Μικρά Ασία, την Εγγύς Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Μία αχαιμενιδική γυάλινη φιάλη (είδος αγγείου) μάλιστα, με γαλακτώδες χρώμα και ομφαλό, η οποία βρέθηκε ακέραια, αποτελεί κατ΄ εξοχήν σπονδικό αντικείμενο, όπως έχει επισημάνει ο κ. Σακελλαράκης. Κατά τον συνεργάτη του ανθρωπολόγο, καθηγητή του Αdelphi University κ. Αναγνώστη Αγελαράκη μάλιστα, αποτελεί ένα πριγκιπικό δώρο από τη Μεσοποταμία! Ο ίδιος πάντως είναι εκείνος που αναλύοντας τα οστά των γυναικών θα αποφασίσει και για τη συγγενική σχέση μεταξύ τους, καθώς έχει εντοπιστεί ένα κοινό χαρακτηριστικό στις οδοντοστοιχίες τους.
Αριζόνα
Πρόωροι αρδευτές
Πώς καλλιεργούσαν καλαμπόκι οι αρχαίοι αγρότες στη γεμάτη κάκτους έρημο της Σονόρα; Οι αρχαιολόγοι βασανίζονταν επί χρόνια με τον γρίφο αλλά μόλις το 2009 βρήκαν τα αποδεικτικά στοιχεία του αρδευτικού συστήματος που χρησιμοποιούνταν ήδη από το 2000 π.Χ. Τα έργα, συγκεκριμένα ένα τεράστιο δίκτυο από κανάλια, εντοπίστηκαν στην κοιλάδα Τούσον και χρονολογούνται από το 1200 π.Χ., κατέχοντας έτσι τη θέση του αρχαιότερου τεκμηριωμένου συστήματος άρδευσης στη Βόρεια Αμερική. Και για να ολοκληρωθεί η ανακάλυψη, εντοπίστηκε και η αρχαία ροή του νερού από τον κοντινό ποταμό της Σάντα Κρουζ με μία σειρά από τουλάχιστον οκτώ κανάλια που σχηματίζουν ένα θαυμαστό δίκτυο άρδευσης!
Γουατεμάλα
Η «Μόνα Λίζα των Μάγιας»
Χρυσό επιστήθιο τελετουργικό αντικείμενο με κοκκίδωση στην περιφέρεια και δύο κρανοφόρους πολεμιστές στο κέντρο με θέση για ένθετο λίθο (8ος π.Χ. αιώνας)
Μόνον οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να παρομοιάσουν ένα έργο των Μάγιας που βρέθηκε σε αρδευτικό κανάλι με τη μορφή της Μόνα Λίζα, έγινε όμως κι αυτό στη Γουατεμάλα. Εκεί όπου ομάδα αρχαιολόγων έφερε στο φως έναν ανάγλυφο γύψινο πίνακα με μία από τις πρωιμότερες παραστάσεις των Μάγιας. Ο πίνακας χρονολογείται περίπου από το 200 π.Χ. και απεικονίζει τους μυθικούς δίδυμους ήρωες Ξουναπού και Χμπαλάνκε να κολυμπούν στον Κάτω Κόσμο για να ανακτήσουν το κεφάλι του πατέρα τους, που είχε αποκεφαλιστεί. Το γλυπτό κοσμεί τον τοίχο του καναλιού που είχε σκοπό να διοχετεύσει τα όμβρια ύδατα σε όλη την πόλη. Θεωρείται μάλιστα ότι η ικανότητα των Μάγιας στη συλλογή νερού υπήρξε το πλεονέκτημα για την εγκαθίδρυση της εξουσίας τους.
Συρία
Χημικός πόλεμος!
Λίγο υπερβολικό και λίγο αυθαίρετο να μιλάει κανείς για χημικό πόλεμο το 256 μ.Χ., η σήραγγα όμως που βρέθηκε κάτω από το φρούριο της αρχαίας πόλης Ντούρα στην έρημο της Συρίας έκρυβε όντως κάποιο μυστικό. Εκεί, στα μέσα του 3ου αιώνα, 20 ρωμαίοι στρατιώτες υπερασπιζόμενοι την πόλη τους από τους επιτιθέμενους Σασσανίδες συνάντησαν την τύχη τους. Οι αρχαιολόγοι που τους είχαν εντοπίσει στη δεκαετία του 1930 πίστεψαν ότι πέθαναν από την κατάρρευση της σήραγγας, όμως τώρα αποκαλύφθηκε ότι βρήκαν έναν πιο ασυνήθιστο θάνατο. Υπήρξαν θύματα «χημικού πολέμου».
Επρόκειτο για τη θανάσιμη έκπληξη που είχαν ετοιμάσει για τους αμυνόμενους οι Πέρσες, οι οποίοι αφού τους εγκλώβισαν στη σήραγγα, στη συνέχεια τους εξολόθρευσαν καίγοντας πίσσα. Οι αναθυμιάσεις από το διοξείδιο του θείου που παρήχθηκε τους οδήγησαν στον θάνατο.
Κουμπάν
Το παλάτι του Μιθριδάτη
Περί τα 300 νομίσματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απεικονίζουν τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, τον γνωστό ως μεγαλύτερο εχθρό της Ρώμης, υπήρξαν εύρημα καθοριστικό για τους αρχαιολόγους προκειμένου να ταυτίσουν τα ερείπια ενός τεράστιου οικοδομήματος με το παλάτι του. Οι έρευνες γίνονται επί 40 χρόνια στη Φαναγορία, ελληνική πόλη της Μαύρης Θάλασσας όπου έζησε ο Μιθριδάτης από το 119 ως το 63 π.Χ., αλλά ως τώρα τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή για να προσδιοριστεί ο ρόλος αυτού του δημόσιου κτιρίου, παρ΄ ότι οι ιστορικές πηγές μιλούν σαφώς για την πυρπόληση ενός τεράστιου συγκροτήματος κατά τη διάρκεια μιας εξέγερσης, όπως ακριβώς δηλαδή το βρήκαν οι ανασκαφείς.
Ιερουσαλήμ
Τα Ρουμπαγιάτ των ερωτευμένων
Δεν είναι καν ολόκληρο αγγείο, αλλά ένα όστρακό του μόνον. Φέρει όμως μια λαμπερή τυρκουάζ εφυάλωση με μαύρα σχέδια λουλουδιών και κυρίως τη χάραξη κάποιου κειμένου. Αυτό το κεραμικό όμως, το οποίο ήρθε στο φως σε μια περιοχή ανέγερσης κατοικιών στην εβραϊκή συνοικία της Ιερουσαλήμ, αποκαλύφθηκε ότι έφερε χαραγμένο έναν στίχο από τα Ρουμπαγιάτ, τα περίφημα ποιήματα του φημισμένου ποιητή, μαθηματικού και αστρονόμου Ομάρ Καγιάμ (1048-1131 μ.Χ.). Και είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο αγγείο προορισμένο για την αποθήκευση ελαίου (ή απλώς διακοσμητικό) εντοπίζεται στο Ισραήλ, παρ΄ ότι φυσικά είχε κατασκευαστεί στην Περσία. Είχε εισαχθεί λοιπόν από εμπόρους για να πουληθεί στο παζάρι ή ήταν ένα δώρο προς κάποια όμορφη; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει αν η ιστορία του ταξιδιού του υπήρξε τόσο λυρική όσο οι στίχοι του.
Καζακστάν
Εξημερωμένα άλογα
Περί τα 5.500 χρόνια πριν, οι άνθρωποι της Κεντρικής Ασίας εξημέρωναν άλογα και όχι μόνον αυτό, αλλά χρησιμοποιούσαν και το γάλα τους! Οι αναλύσεις που έγιναν σε οστά, δόντια καθώς και κεραμικά τα οποία είχαν βρεθεί στο χωριό Μποτάι απέδειξαν ότι οι κτηνοτρόφοι της περιοχής του σημερινού Βόρειου Καζακστάν, το οποίο είχαν καταλάβει μεταξύ του 3700 και 3100 π.Χ., εξέτρεφαν ίππους. Οι ερευνητές (ΗΠΑ, Βρετανία, Καζακστάν) κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό διαπιστώνοντας ότι τα οστά των κάτω άκρων των αλόγων του Μποτάι ήταν πιο ισχυρά από εκείνα των άγριων αλόγων, γεγονός που σημαίνει ότι σήκωναν βάρος, ενώ τα δόντια τους ήταν διαμορφωμένα κατά τρόπο που υποδηλώνει ότι φορούσαν χαλινάρια. Πέραν αυτού οι αναλύσεις σε όστρακα κεραμικής έδειξαν κατάλοιπα γάλακτος αλόγου. Ποιος όμως θα μπορούσε να πάρει γάλα από μια άγρια φοράδα;
Βρετανία
Ο θησαυρός του βασιλιά
Χρυσάφι σε χωράφι του Σταφορντσάιαρ εντοπίστηκε τον Ιούλιο του 2009 από ανιχνευτή μετάλλων και οι αρχαιολόγοι που επενέβησαν έφεραν στο φως έναν μοναδικό θησαυρό αποτελούμενο από περισσότερα των 1.500 χρυσών και ασημένιων αντικειμένων, όλα χρονολογούμενα από τον 7ο αιώνα. Το εύρημα, μακράν το μεγαλύτερο από όποιον άλλο σημαντικό αγγλοσαξονικό θησαυρό, σχετίζεται με πολεμικές επιχειρήσεις, καθώς πρόκειται κυρίως για όπλα. Ανάμεσά τους άλλωστε περιλαμβάνονται θραύσματα από κράνη και περίτεχνες χρυσές λαβές από ξίφη με ένθετες γρανάδες. Το συμπέρασμα ως εκ τούτου είναι ότι πρόκειται για λεία πολέμου, ίσως από τα στρατεύματα του αγγλοσάξονα βασιλιά της εποχής, ο οποίος με την απώλεια αυτών των πολύτιμων αντικειμένων θα είχε χάσει το κύρος και την εξουσία του...
Αίγυπτος
Ο πρώτος ζωολογικός κήπος
Είναι δυνατόν να μιλάμε για ζωολογικό κήπο το 3500 π.Χ.; Κι όμως, οι παράξενες ταφές ζώων που βρέθηκαν στην αρχαία αιγυπτιακή πρωτεύουσα, την Ιερακόπολη, νοτίως του Λούξορ, είναι αποκαλυπτικές.
Πρόκειται για ένα εξωτικό θηριοτροφείο της προδυναστικής περιόδου, όπως το χαρακτηρίζουν οι αρχαιολόγοι που έφεραν στο φως τα λείψανα 112 ζώων, μεταξύ των οποίων δύο ελέφαντες, τρεις ιπποπόταμοι, 11 μπαμπουίνοι, έξι αγριόγατες, 10 σκύλοι, μία αντιλόπη της Αφρικής, μία αγελάδα και ένα μοσχάρι. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι βρέθηκαν στοιχεία που δείχνουν πως οι άρχοντες της πόλης διατηρούσαν τα ζώα αυτά σε αιχμαλωσία, όπως σχεδόν σε ζωολογικό κήπο. Ως εκ τούτου δέχθηκαν και ειδική μεταχείριση μετά θάνατον, αφού κάποιο είχε ταφεί με ανθρώπινο τρόπο συνοδευμένο με ένα ειδώλιο, ενώ ένας ελέφαντας είχε καλυφθεί με λινό ύφασμα. Οι αρχαιολόγοι πάντως πιστεύουν ότι το θηριοτροφείο ήταν επίδειξη δύναμης και ότι τα ζώα πιθανώς θυσιάστηκαν με τον θάνατο του άρχοντα.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μαρίας Θερμου - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Κατά πόσον όμως οι δέκα αυτές περιπτώσεις είναι ισότιμες μεταξύ τους είναι θέμα συζήτησης. Αυτό το ωραίο θραύσμα αγγείου με στίχους του Ομάρ Καγιάμ, ας πούμε, που βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ, δεν αποτελεί και την ανακάλυψη της... πυρίτιδας! Ή τα θύματα του... χημικού πολέμου στη Συρία της ρωμαϊκής εποχής. Επιπλέον θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η μανία των Αμερικανών με το αρχαίο παρελθόν της ηπείρου τους συνεχίζεται αδιάλειπτα...
Από την άλλη βεβαίως, έχουν επιλεγεί ορισμένες πραγματικά σοβαρές αρχαιολογικές έρευνες, όπως αυτή που ταύτισε το παλάτι του Μιθριδάτη, βασιλιά του Πόντου στην αρχαία ελληνική αποικία της Φαναγορίας στη Μαύρη Θάλασσα, και βεβαίως η μεγάλη ανασκαφική ανακάλυψη στην αρχαία Ελεύθερνα, η οποία από μόνη της θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλο γεγονός.
Περού Τα μυστικά των Μότσε
Είναι περισσότερο γνωστοί σήμερα για τις πολύτιμες προσωπίδες που συνόδευαν τις ταφές τους, όμως οι Μότσε (100-800 μ.Χ.) στο Βόρειο Περού έχουν ακόμη πολλά κρυμμένα μυστικά. Ενα από αυτά, το είδος και η έκταση της κεντρικής τους διοίκησης συγκεκριμένα, φαίνεται ότι αποκαλύφθηκε το 2009 από τους αρχαιολόγους, οι οποίοι έφεραν στο φως ευρήματα όμοια με άλλα που είχαν εντοπιστεί το 1987 σε απόσταση ως και 25 μιλίων από την περιοχή των Μότσε. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σύνολο από επιχρυσωμένες χάλκινες μάσκες, ασπίδες και διαδήματα, που βρέθηκαν στον τάφο ενός τοπικού άρχοντα στο χωριό Ουκούπε και μοιάζουν καταπληκτικά με τα ευρήματα των πρώτων ασύλητων τάφων περιώνυμων προσώπων των Μότσε στο Σιπάν. Κατόπιν αυτού οι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι υπήρχε μια ενιαία κεντρική διοίκηση σε όλη την κοιλάδα της επικράτειάς τους.
Κρήτη
Οι μυστηριώδεις γυναίκες της Ελεύθερνας
Βρέθηκαν θαμμένες σε ένα μνημειακό οικοδόμημα, η μία δίπλα στην άλλη, παρ΄ ότι οι ηλικίες τους δεν ήταν όμοιες, αφού η μικρότερη ήταν επτά χρόνων και η μεγαλύτερη 65-70, ενώ δύο ακόμη ήταν 16-17 χρόνων. Τα κτερίσματα που συνόδευαν την ταφή αυτών των τεσσάρων γυναικών όμως του 8ου αιώνα π.Χ. προκαλούν δέος για την ποικιλία, την ομορφιά και την αξία τους αλλά και για το απρόσμενο του χαρακτήρα τους.
Ποια η θέση δηλαδή ενός βωμού σε γυναικεία ταφή, ενός χάλκινου πριονιού (σε μικρογραφία φυσικά), μιας ζυγαριάς, ενός πολύ μικρού κουταλιού για τη μέτρηση δόσεων και κυρίως αυτού του χάλκινου ταύρου που συνήθως επιστέφει ένα σκήπτρο και βρισκόταν δίπλα στα λείψανα της σεβάσμιας γυναίκας; Γιάτρισσες, μάντισσες, φαρμακολύτριες ή ιέρειες ήταν αυτές οι γυναίκες;
Τα ερωτήματα μπορεί να μην έχουν απαντηθεί ακόμη- άλλωστε η ανασκαφή θα συνεχίζεται για χρόνια-, όμως αυτό το σπουδαίο εύρημα στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα τον περασμένο Ιούλιο από τον καθηγητή κ. Νίκο Σταμπολίδη αποτελεί πέρα από όλα τα άλλα μια μεγάλη απόδειξη για τη θέση που μπορούσε να κατέχει η γυναίκα στην Κρήτη κατά τους λεγόμενους «Σκοτεινούς αιώνες». Θέση αξιοσέβαστη το δίχως άλλο, όπως μαρτυρούν επιπλέον τα μοναδικά χρυσά κοσμήματα και άλλα αντικείμενα από σπάνια υλικά, όπως αμέθυστος, φαγεντιανή, κορνεόλη, κεχριμπάρι, ελεφαντόδοντο, ορεία κρύσταλλος, ήλεκτρον, αιγυπτιακό μπλε. Πόσο μάλλον που όλα αυτά είναι εισαγόμενα από τη Μικρά Ασία, την Εγγύς Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Μία αχαιμενιδική γυάλινη φιάλη (είδος αγγείου) μάλιστα, με γαλακτώδες χρώμα και ομφαλό, η οποία βρέθηκε ακέραια, αποτελεί κατ΄ εξοχήν σπονδικό αντικείμενο, όπως έχει επισημάνει ο κ. Σακελλαράκης. Κατά τον συνεργάτη του ανθρωπολόγο, καθηγητή του Αdelphi University κ. Αναγνώστη Αγελαράκη μάλιστα, αποτελεί ένα πριγκιπικό δώρο από τη Μεσοποταμία! Ο ίδιος πάντως είναι εκείνος που αναλύοντας τα οστά των γυναικών θα αποφασίσει και για τη συγγενική σχέση μεταξύ τους, καθώς έχει εντοπιστεί ένα κοινό χαρακτηριστικό στις οδοντοστοιχίες τους.
Αριζόνα
Πρόωροι αρδευτές
Πώς καλλιεργούσαν καλαμπόκι οι αρχαίοι αγρότες στη γεμάτη κάκτους έρημο της Σονόρα; Οι αρχαιολόγοι βασανίζονταν επί χρόνια με τον γρίφο αλλά μόλις το 2009 βρήκαν τα αποδεικτικά στοιχεία του αρδευτικού συστήματος που χρησιμοποιούνταν ήδη από το 2000 π.Χ. Τα έργα, συγκεκριμένα ένα τεράστιο δίκτυο από κανάλια, εντοπίστηκαν στην κοιλάδα Τούσον και χρονολογούνται από το 1200 π.Χ., κατέχοντας έτσι τη θέση του αρχαιότερου τεκμηριωμένου συστήματος άρδευσης στη Βόρεια Αμερική. Και για να ολοκληρωθεί η ανακάλυψη, εντοπίστηκε και η αρχαία ροή του νερού από τον κοντινό ποταμό της Σάντα Κρουζ με μία σειρά από τουλάχιστον οκτώ κανάλια που σχηματίζουν ένα θαυμαστό δίκτυο άρδευσης!
Γουατεμάλα
Η «Μόνα Λίζα των Μάγιας»
Χρυσό επιστήθιο τελετουργικό αντικείμενο με κοκκίδωση στην περιφέρεια και δύο κρανοφόρους πολεμιστές στο κέντρο με θέση για ένθετο λίθο (8ος π.Χ. αιώνας)
Μόνον οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να παρομοιάσουν ένα έργο των Μάγιας που βρέθηκε σε αρδευτικό κανάλι με τη μορφή της Μόνα Λίζα, έγινε όμως κι αυτό στη Γουατεμάλα. Εκεί όπου ομάδα αρχαιολόγων έφερε στο φως έναν ανάγλυφο γύψινο πίνακα με μία από τις πρωιμότερες παραστάσεις των Μάγιας. Ο πίνακας χρονολογείται περίπου από το 200 π.Χ. και απεικονίζει τους μυθικούς δίδυμους ήρωες Ξουναπού και Χμπαλάνκε να κολυμπούν στον Κάτω Κόσμο για να ανακτήσουν το κεφάλι του πατέρα τους, που είχε αποκεφαλιστεί. Το γλυπτό κοσμεί τον τοίχο του καναλιού που είχε σκοπό να διοχετεύσει τα όμβρια ύδατα σε όλη την πόλη. Θεωρείται μάλιστα ότι η ικανότητα των Μάγιας στη συλλογή νερού υπήρξε το πλεονέκτημα για την εγκαθίδρυση της εξουσίας τους.
Συρία
Χημικός πόλεμος!
Λίγο υπερβολικό και λίγο αυθαίρετο να μιλάει κανείς για χημικό πόλεμο το 256 μ.Χ., η σήραγγα όμως που βρέθηκε κάτω από το φρούριο της αρχαίας πόλης Ντούρα στην έρημο της Συρίας έκρυβε όντως κάποιο μυστικό. Εκεί, στα μέσα του 3ου αιώνα, 20 ρωμαίοι στρατιώτες υπερασπιζόμενοι την πόλη τους από τους επιτιθέμενους Σασσανίδες συνάντησαν την τύχη τους. Οι αρχαιολόγοι που τους είχαν εντοπίσει στη δεκαετία του 1930 πίστεψαν ότι πέθαναν από την κατάρρευση της σήραγγας, όμως τώρα αποκαλύφθηκε ότι βρήκαν έναν πιο ασυνήθιστο θάνατο. Υπήρξαν θύματα «χημικού πολέμου».
Επρόκειτο για τη θανάσιμη έκπληξη που είχαν ετοιμάσει για τους αμυνόμενους οι Πέρσες, οι οποίοι αφού τους εγκλώβισαν στη σήραγγα, στη συνέχεια τους εξολόθρευσαν καίγοντας πίσσα. Οι αναθυμιάσεις από το διοξείδιο του θείου που παρήχθηκε τους οδήγησαν στον θάνατο.
Κουμπάν
Το παλάτι του Μιθριδάτη
Περί τα 300 νομίσματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απεικονίζουν τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, τον γνωστό ως μεγαλύτερο εχθρό της Ρώμης, υπήρξαν εύρημα καθοριστικό για τους αρχαιολόγους προκειμένου να ταυτίσουν τα ερείπια ενός τεράστιου οικοδομήματος με το παλάτι του. Οι έρευνες γίνονται επί 40 χρόνια στη Φαναγορία, ελληνική πόλη της Μαύρης Θάλασσας όπου έζησε ο Μιθριδάτης από το 119 ως το 63 π.Χ., αλλά ως τώρα τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή για να προσδιοριστεί ο ρόλος αυτού του δημόσιου κτιρίου, παρ΄ ότι οι ιστορικές πηγές μιλούν σαφώς για την πυρπόληση ενός τεράστιου συγκροτήματος κατά τη διάρκεια μιας εξέγερσης, όπως ακριβώς δηλαδή το βρήκαν οι ανασκαφείς.
Ιερουσαλήμ
Τα Ρουμπαγιάτ των ερωτευμένων
Δεν είναι καν ολόκληρο αγγείο, αλλά ένα όστρακό του μόνον. Φέρει όμως μια λαμπερή τυρκουάζ εφυάλωση με μαύρα σχέδια λουλουδιών και κυρίως τη χάραξη κάποιου κειμένου. Αυτό το κεραμικό όμως, το οποίο ήρθε στο φως σε μια περιοχή ανέγερσης κατοικιών στην εβραϊκή συνοικία της Ιερουσαλήμ, αποκαλύφθηκε ότι έφερε χαραγμένο έναν στίχο από τα Ρουμπαγιάτ, τα περίφημα ποιήματα του φημισμένου ποιητή, μαθηματικού και αστρονόμου Ομάρ Καγιάμ (1048-1131 μ.Χ.). Και είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο αγγείο προορισμένο για την αποθήκευση ελαίου (ή απλώς διακοσμητικό) εντοπίζεται στο Ισραήλ, παρ΄ ότι φυσικά είχε κατασκευαστεί στην Περσία. Είχε εισαχθεί λοιπόν από εμπόρους για να πουληθεί στο παζάρι ή ήταν ένα δώρο προς κάποια όμορφη; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει αν η ιστορία του ταξιδιού του υπήρξε τόσο λυρική όσο οι στίχοι του.
Καζακστάν
Εξημερωμένα άλογα
Περί τα 5.500 χρόνια πριν, οι άνθρωποι της Κεντρικής Ασίας εξημέρωναν άλογα και όχι μόνον αυτό, αλλά χρησιμοποιούσαν και το γάλα τους! Οι αναλύσεις που έγιναν σε οστά, δόντια καθώς και κεραμικά τα οποία είχαν βρεθεί στο χωριό Μποτάι απέδειξαν ότι οι κτηνοτρόφοι της περιοχής του σημερινού Βόρειου Καζακστάν, το οποίο είχαν καταλάβει μεταξύ του 3700 και 3100 π.Χ., εξέτρεφαν ίππους. Οι ερευνητές (ΗΠΑ, Βρετανία, Καζακστάν) κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό διαπιστώνοντας ότι τα οστά των κάτω άκρων των αλόγων του Μποτάι ήταν πιο ισχυρά από εκείνα των άγριων αλόγων, γεγονός που σημαίνει ότι σήκωναν βάρος, ενώ τα δόντια τους ήταν διαμορφωμένα κατά τρόπο που υποδηλώνει ότι φορούσαν χαλινάρια. Πέραν αυτού οι αναλύσεις σε όστρακα κεραμικής έδειξαν κατάλοιπα γάλακτος αλόγου. Ποιος όμως θα μπορούσε να πάρει γάλα από μια άγρια φοράδα;
Βρετανία
Ο θησαυρός του βασιλιά
Χρυσάφι σε χωράφι του Σταφορντσάιαρ εντοπίστηκε τον Ιούλιο του 2009 από ανιχνευτή μετάλλων και οι αρχαιολόγοι που επενέβησαν έφεραν στο φως έναν μοναδικό θησαυρό αποτελούμενο από περισσότερα των 1.500 χρυσών και ασημένιων αντικειμένων, όλα χρονολογούμενα από τον 7ο αιώνα. Το εύρημα, μακράν το μεγαλύτερο από όποιον άλλο σημαντικό αγγλοσαξονικό θησαυρό, σχετίζεται με πολεμικές επιχειρήσεις, καθώς πρόκειται κυρίως για όπλα. Ανάμεσά τους άλλωστε περιλαμβάνονται θραύσματα από κράνη και περίτεχνες χρυσές λαβές από ξίφη με ένθετες γρανάδες. Το συμπέρασμα ως εκ τούτου είναι ότι πρόκειται για λεία πολέμου, ίσως από τα στρατεύματα του αγγλοσάξονα βασιλιά της εποχής, ο οποίος με την απώλεια αυτών των πολύτιμων αντικειμένων θα είχε χάσει το κύρος και την εξουσία του...
Αίγυπτος
Ο πρώτος ζωολογικός κήπος
Είναι δυνατόν να μιλάμε για ζωολογικό κήπο το 3500 π.Χ.; Κι όμως, οι παράξενες ταφές ζώων που βρέθηκαν στην αρχαία αιγυπτιακή πρωτεύουσα, την Ιερακόπολη, νοτίως του Λούξορ, είναι αποκαλυπτικές.
Πρόκειται για ένα εξωτικό θηριοτροφείο της προδυναστικής περιόδου, όπως το χαρακτηρίζουν οι αρχαιολόγοι που έφεραν στο φως τα λείψανα 112 ζώων, μεταξύ των οποίων δύο ελέφαντες, τρεις ιπποπόταμοι, 11 μπαμπουίνοι, έξι αγριόγατες, 10 σκύλοι, μία αντιλόπη της Αφρικής, μία αγελάδα και ένα μοσχάρι. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι βρέθηκαν στοιχεία που δείχνουν πως οι άρχοντες της πόλης διατηρούσαν τα ζώα αυτά σε αιχμαλωσία, όπως σχεδόν σε ζωολογικό κήπο. Ως εκ τούτου δέχθηκαν και ειδική μεταχείριση μετά θάνατον, αφού κάποιο είχε ταφεί με ανθρώπινο τρόπο συνοδευμένο με ένα ειδώλιο, ενώ ένας ελέφαντας είχε καλυφθεί με λινό ύφασμα. Οι αρχαιολόγοι πάντως πιστεύουν ότι το θηριοτροφείο ήταν επίδειξη δύναμης και ότι τα ζώα πιθανώς θυσιάστηκαν με τον θάνατο του άρχοντα.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μαρίας Θερμου - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Στα νησιά του Αιγαίου
Η πρώτη φορά που ήρθε ο Καμύ στη χώρα μας ήταν τον Αύγουστο του 1939, όταν σχεδίασε να ταξιδέψει με μηχανότρατα παρέα με την τότε ερωμένη του Κριστιάν Γκαλιντό. Ηταν βέβαια 27 ετών και το αίμα του έβραζε, αλλά η ευρωπαϊκή περιπλάνησή του είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, αφού ως Γάλλος της Αλγερίας αισθανόταν παντού «ξένος». Ακόμη και τη μετοίκησή του στο Παρίσι τη θεωρούσε εξορία. Είχε βρει εκεί τον 35χρονο Μαλρό, με το ατίθασο τσουλούφι και το δερμάτινο μπουφάν, και τον 67χρονο Ζιντ, έναν πιο παραδοσιακό άνθρωπο των γραμμάτων, φαλακρό, ευαίσθητο στο κρύο, που κυκλοφορούσε με μια κάπα ριγμένη στους ώμους, αλλά «για έναν Μαλρό στο Παρίσι, και μερικούς πολύ εντάξει τύπους, πόσοι ψευτοκαλλιτέχνες, χαριτολόγοι και ρηχοί στοχαστές»; Θα ξανάπαιρνε τον δρόμο του ως περιπλανώμενος Ιουδαίος, μοιρασμένος ανάμεσα σε έρωτες, πάθη, πόλεις και φιλενάδες. Πάντως όταν ξεκίνησε με τη μηχανότρατα βρισκόταν σε μια επικίνδυνη και δύσκολη καμπή, αποφασιστική για όλα τα υπόλοιπα: το λογοτεχνικό, φιλοσοφικό και ηθικό τρίπτυχο που τον απασχολούσε έπρεπε να σχηματιστεί, και αυτό θα έβγαινε στο χαρτί. «Είναι ικανός να το κάνει;» διερωτάται ο βιογράφος του Ολιβιέ Τοντ στην κινηματογραφικής απόδοσης βιογραφίαΜια ζωή.
Περισσότερες πληροφορίες για το ταξίδι εκείνο στην Ελλάδα δεν έχουμε, αφού άλλωστε ο Καμύ φρόντιζε να μιλάει ελάχιστα για την προσωπική του ζωή. Οπως μας πληροφορεί τώρα ο βιογράφος του, στο σημείο εκείνο ο συγγραφέας θεωρούσε ότι έκλεινε τον πρώτο κύκλο της δημιουργίας του: «Δεν μπορώ να βγάλω απ΄ το μυαλό μου τονΚαλιγούλα. Πρέπει να είναι επιτυχία. Με το μυθιστόρημά μου και το δοκίμιό μου για το παράλογο, κλείνει ο πρώτος κύκλος αυτού που σήμερα δεν φοβάμαι πλέον να αποκαλέσω “το έργο μου”».
Είχε προλάβει στο μεταξύ να προσχωρήσει στο κομμουνιστικό κόμμα, να αποχωρήσει από αυτό δύο χρόνια μετά την εγγραφή του, να παντρευτεί και να χωρίσει στην Αλγερία. «Αδιαφορώ για την ευτυχία. Αυτό που θέλω είναι το μεγαλείο» είχε ξεκαθαρίσει νωρίς τη θέση του απέναντι στις γυναίκες. Η ίδια περίπου αντίληψη διαπερνούσε και τις πολιτικές του θέσεις: δεν ήταν ενεργό μέλος κάποιου κόμματος αλλά εξακολουθούσε να ενδιαφέρεται για την πολιτική και είχε ενεργό δράση που δεν περιοριζόταν απλώς σε επιστολές και διαμαρτυρίες στον πυρήνα των διανοουμένων. Η λογοτεχνία μπορούσε να τον λυτρώσει από την πολιτική. «Το μόνο πράγμα για το οποίο έχω κάποιες αμφιβολίες είναι κατά πόσον είμαι σε θέση να δώσω υπόσταση στον κόσμο που ζει μέσα μου» ήταν και πάλι η κατάληξη για τον φυματικό Δον Ζουάν, ο οποίος ήξερε να υπερπηδά όλα τα εμπόδια.
Ο Καμύ δεν σταμάτησε ποτέ την πάλη ενάντια στα ιδεολογήματα που αποστρέφονται την ανθρώπινη φύση. Παρ΄ ότι βρισκόταν συχνά υπό ανάρρωση λόγω της ενεργού φυματίωσης που τον ταλάνιζε από νωρίς, εργαζόταν με εντατικό ρυθμό, για την ακρίβεια δούλευε «σαν απελπισμένος». Μπροστά σε ακροατήριο, γινόταν δεινός, εύγλωττος και συναρπαστικός ομιλητής. Μπροστά σε μια γυναίκα, εφάρμοζε «την τεχνική του πιλότου του καταδιωκτικού-βομβαρδιστικού: ορμάει καταπάνω της και συνήθως η επιχείρηση επιτυγχάνει. Μετά φεύγει γρήγορα». Ο δεύτερος γάμος του και τα δίδυμα που ήρθαν το 1945 δεν μετέβαλαν την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης διόλου. «Είμαι αποκαμωμένος. Μονίμως καθυστερημένος σε όλα... Για να τα κάνω όλα, μου χρειάζονται τρεις ζωές» είχε πει λίγο προτού αποφασίσει να ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας το 1955. «Μα έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να λιποτακτήσουμε...».
Το ένδυμα της οδύνης
Ηταν πια 42 χρόνων, το κεντρικό πρόσωπο μιας ανταλλαγής απόψεων γύρω από «Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού», όπου συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οιΚωνσταντίνος Τσάτσος,Ευάγγελος Παπανούτσος, Φαίδων Βεγλερής, Γιώργος Θεοτοκάς, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και στην οποία προέδρευε οΑγγελος Κατακουζηνός .«Υπάρχει μια Ευρώπη αστική, ατομικίστρια, εκείνη που σκέφτεται τα ψυγεία της, τα γαστρονομικά της εστιατόρια, που λέει “εγώ δεν ψηφίζω...εμείς δεν θέλουμε ούτε ρομαντισμό ούτε υπερβολές,δεν θέλουμε να ζήσουμε στα όρια ούτε να γνωρίσουμε τη διάσπαση”... Πράγματι υπήρξε μια γαλλική εθνική αλληλεγγύη και υπήρξε επίσης μια ελληνική εθνική αλληλεγγύη:η αλληλεγγύη της οδύνης. Αυτή την αλληλεγγύη μπορούμε να την ξαναβρούμε κάθε στιγμή και όχι μόνο με το ένδυμα της οδύνης...»τον άκουσε το εκλεκτό κοινό του να λέει στην Αθήνα στις 28 Απριλίου του 1955. Αυτή η συζήτηση, καταγραμμένη από το μαγνητόφωνο του Ανδρέα Εμπειρίκου, μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τίτλοΑλμπέρ Καμύ. Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μια συζήτηση στην Αθήνα, 1955(πρόλογος- μετάφραση Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2004).
Ο προεδρεύων της συνάντησης Αγγελος Κατακουζηνός ανήκε και αυτός «στην παρέα του Παρισιού». Είχε σπουδάσει Ιατρική στο Μομπελιέ, είχε εκλεγεί καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και της Λεγεώνας Τιμής, ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τη ναρκοαναλυτική μέθοδο και σύντομα απέκτησε διεθνή φήμη και είχε πολλούς πελάτες από το Παρίσι και το Λονδίνο στο ιατρείο του στην Αθήνα, όπως τον Γουίλιαμ Φόκνερ και τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ως διάσημος ασθενής και φιλοπερίεργος, ο Αλμπέρ Καμύ δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Μπορούμε να τον φανταστούμε μετά τη διάλεξη στο σπίτι των Κατακουζηνών στη λεωφόρο Αμαλίας 4, με θέα τον Εθνικό Κήπο και την Ακρόπολη, να απολαμβάνει την ατμόσφαιρα, τη θέα, την εκλεκτή παρέα και τη συναρπαστική κουβέντα. Εκεί συγκεντρώνονταν στην κορύφωση της δεκαετίας του ΄60 ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και επιστήμονες, που σημάδεψαν με τη σκέψη και το έργο τους τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και πολλοί επιφανείς ευρωπαίοι και αμερικανοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι. Η επίσκεψη του μεγάλου συγγραφέα στην Αθήνα έδωσε την ευκαιρία στη Λητώ Κατακουζηνού, η οποία είχε πάρει μέρος στην αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής και ακολούθησε ενεργό λογοτεχνική σταδιοδρομία, να γράψει το βιβλίο Συντροφιά με τον Αλμπέρ Καμύ (Καστανιώτης, 2004) που δείχνει πόσο πολύ αγαπούσε ο συγγραφέας την Ελλάδα. Γι΄ αυτόν, ακόμη και πριν από την αλγερινή εξέγερση, ένας διανοούμενος οφείλει να υποστηρίζει παντού αυτούς που διώκονται από την εξουσία, ανεξάρτητα από το κυρίαρχο ρεύμα και τους κρατούντες τής κάθε εποχής. Ηταν γνωστό το ενδιαφέρον του κατά τα οδυνηρά χρόνια του ελληνικού Εμφυλίου για τις άνευ στοιχείων θανατικές καταδίκες, εκτελέσεις και εκτοπισμούς αριστερών, αλλά και η αλληλεγγύη του στον αντιαποικιακό αγώνα των Κυπρίων το 1955. Και ας μαινόταν ο πόλεμος στην Αλγερία.
Η ανθρώπινη κατάσταση
Δύο χρόνια προτού του αποδοθεί το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1957, τρία χρόνια προτού κάνει το τελευταίο μεγάλο ταξίδι του στην Ελλάδα, είχαν ήδη προστεθεί σε όλα τα παραπάνω τα ενοχλητικά παρεπόμενα της δόξας. Τι τον έκανε να αφήσει το Παρίσι τη χρυσή εποχή των καφέ, του «Dome», του «Coupole» και του «Ρalette» στο Μονπαρνάς και να περιπλεύσει για άλλη μία φορά εν έτει 1958 με σκάφος τα ελληνικά νησιά, παρέα με τον εκδότη του Μισέλ Γκαλιμάρ και τον ζωγράφο Μάριο Πράσινο; «Η ζωή μου βασίζεται στην ιδέα ότι έχω κάτι να πω και ότι θα απελευθερωθώ απ΄ όλα όταν θα το έχω πει» δήλωνε ξανά. Νέο ταξίδι στο φως και στο περιβάλλον της Ελλάδας που τον συνέπαιρναν. Φαινομενικά όσο εκείνος έγραφε για τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, ο Πράσινος τα ζωγράφιζε, ενώ η παλιά φλογερή ερωμένη του, η ηθοποιός Μαρία Καζαρές, τους έκανε συντροφιά. Στην πραγματικότητα όμως ο νους του ήταν για μία ακόμη φορά στην ανθρώπινη κατάσταση. «Εχω χριστιανικές ανησυχίες, αλλά η φύση μου είναι μάλλον παγανιστική» είχε πει. Ενιωθε άνετα με τους Ελληνες, ιδίως με τους προσωκρατικούς, τον Ηράκλειτο, τον Εμπεδοκλή, τον Παρμενίδη. Πίστευε σε ορισμένες αξίες της αρχαιότητας. Ηθελε ίσως να ολοκληρώσει το τελευταίο έργο του «Ο πρώτος άνθρωπος». Στον Ζαν Μεζονσέλ έλεγε: «Εχω γράψει μόλις το ένα τρίτο του έργου μου. Στην πραγματικότητα το αρχίζω με αυτό το βιβλίο».
Θα έκανε μια νέα εκκίνηση από τα νησιά του Αιγαίου; Παρ΄ ότι πολλές φορές ήταν εξαντλημένος και κάτωχρος, ήταν φανερό πως δεν σκόπευε να εγκαταλείψει την προσπάθεια. Ξανά και ξανά ομολογούσε την ανάγκη του να ζει έντονα. «Αλλά γιατί να μη δώσω ένα όνομα σε τούτη την επιθυμία που κατακλύζει την καρδιά μου και σε τούτη την ασυγκράτητη ανάγκη να ξαναβρώ την ανυπόμονη καρδιά των είκοσι χρόνων μου. Ξέρω όμως το γιατρικό- θ΄ αγναντεύω για πολλή ώρα τη θάλασσα». Στις 4 Ιανουαρίου 1960 ο Καμύ θα έβρισκε τον θάνατο σε ένα αυτοκινητικό δυστύχημα στο Βιλμπλεβέν της Υόννης στη Γαλλία. «Να χάσεις τη ζωή σου είναι κάτι ασήμαντο και θα είχα το κουράγιο να το κάνω όταν χρειαστεί. Αλλά να βλέπεις να συντρίβεται το νόημα αυτής της ζωής, να εξαφανίζεται η αιτία της ύπαρξής σου, να κάτι που είναι ανυπόφορο. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς μια αιτία». Εκείνος τουλάχιστον έζησε 47 χρόνια με αιτία.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μαίρης Παπαγιαννίδου - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Περισσότερες πληροφορίες για το ταξίδι εκείνο στην Ελλάδα δεν έχουμε, αφού άλλωστε ο Καμύ φρόντιζε να μιλάει ελάχιστα για την προσωπική του ζωή. Οπως μας πληροφορεί τώρα ο βιογράφος του, στο σημείο εκείνο ο συγγραφέας θεωρούσε ότι έκλεινε τον πρώτο κύκλο της δημιουργίας του: «Δεν μπορώ να βγάλω απ΄ το μυαλό μου τονΚαλιγούλα. Πρέπει να είναι επιτυχία. Με το μυθιστόρημά μου και το δοκίμιό μου για το παράλογο, κλείνει ο πρώτος κύκλος αυτού που σήμερα δεν φοβάμαι πλέον να αποκαλέσω “το έργο μου”».
Είχε προλάβει στο μεταξύ να προσχωρήσει στο κομμουνιστικό κόμμα, να αποχωρήσει από αυτό δύο χρόνια μετά την εγγραφή του, να παντρευτεί και να χωρίσει στην Αλγερία. «Αδιαφορώ για την ευτυχία. Αυτό που θέλω είναι το μεγαλείο» είχε ξεκαθαρίσει νωρίς τη θέση του απέναντι στις γυναίκες. Η ίδια περίπου αντίληψη διαπερνούσε και τις πολιτικές του θέσεις: δεν ήταν ενεργό μέλος κάποιου κόμματος αλλά εξακολουθούσε να ενδιαφέρεται για την πολιτική και είχε ενεργό δράση που δεν περιοριζόταν απλώς σε επιστολές και διαμαρτυρίες στον πυρήνα των διανοουμένων. Η λογοτεχνία μπορούσε να τον λυτρώσει από την πολιτική. «Το μόνο πράγμα για το οποίο έχω κάποιες αμφιβολίες είναι κατά πόσον είμαι σε θέση να δώσω υπόσταση στον κόσμο που ζει μέσα μου» ήταν και πάλι η κατάληξη για τον φυματικό Δον Ζουάν, ο οποίος ήξερε να υπερπηδά όλα τα εμπόδια.
Ο Καμύ δεν σταμάτησε ποτέ την πάλη ενάντια στα ιδεολογήματα που αποστρέφονται την ανθρώπινη φύση. Παρ΄ ότι βρισκόταν συχνά υπό ανάρρωση λόγω της ενεργού φυματίωσης που τον ταλάνιζε από νωρίς, εργαζόταν με εντατικό ρυθμό, για την ακρίβεια δούλευε «σαν απελπισμένος». Μπροστά σε ακροατήριο, γινόταν δεινός, εύγλωττος και συναρπαστικός ομιλητής. Μπροστά σε μια γυναίκα, εφάρμοζε «την τεχνική του πιλότου του καταδιωκτικού-βομβαρδιστικού: ορμάει καταπάνω της και συνήθως η επιχείρηση επιτυγχάνει. Μετά φεύγει γρήγορα». Ο δεύτερος γάμος του και τα δίδυμα που ήρθαν το 1945 δεν μετέβαλαν την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης διόλου. «Είμαι αποκαμωμένος. Μονίμως καθυστερημένος σε όλα... Για να τα κάνω όλα, μου χρειάζονται τρεις ζωές» είχε πει λίγο προτού αποφασίσει να ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας το 1955. «Μα έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να λιποτακτήσουμε...».
Το ένδυμα της οδύνης
Ηταν πια 42 χρόνων, το κεντρικό πρόσωπο μιας ανταλλαγής απόψεων γύρω από «Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού», όπου συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οιΚωνσταντίνος Τσάτσος,Ευάγγελος Παπανούτσος, Φαίδων Βεγλερής, Γιώργος Θεοτοκάς, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και στην οποία προέδρευε οΑγγελος Κατακουζηνός .«Υπάρχει μια Ευρώπη αστική, ατομικίστρια, εκείνη που σκέφτεται τα ψυγεία της, τα γαστρονομικά της εστιατόρια, που λέει “εγώ δεν ψηφίζω...εμείς δεν θέλουμε ούτε ρομαντισμό ούτε υπερβολές,δεν θέλουμε να ζήσουμε στα όρια ούτε να γνωρίσουμε τη διάσπαση”... Πράγματι υπήρξε μια γαλλική εθνική αλληλεγγύη και υπήρξε επίσης μια ελληνική εθνική αλληλεγγύη:η αλληλεγγύη της οδύνης. Αυτή την αλληλεγγύη μπορούμε να την ξαναβρούμε κάθε στιγμή και όχι μόνο με το ένδυμα της οδύνης...»τον άκουσε το εκλεκτό κοινό του να λέει στην Αθήνα στις 28 Απριλίου του 1955. Αυτή η συζήτηση, καταγραμμένη από το μαγνητόφωνο του Ανδρέα Εμπειρίκου, μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τίτλοΑλμπέρ Καμύ. Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μια συζήτηση στην Αθήνα, 1955(πρόλογος- μετάφραση Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2004).
Ο προεδρεύων της συνάντησης Αγγελος Κατακουζηνός ανήκε και αυτός «στην παρέα του Παρισιού». Είχε σπουδάσει Ιατρική στο Μομπελιέ, είχε εκλεγεί καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και της Λεγεώνας Τιμής, ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τη ναρκοαναλυτική μέθοδο και σύντομα απέκτησε διεθνή φήμη και είχε πολλούς πελάτες από το Παρίσι και το Λονδίνο στο ιατρείο του στην Αθήνα, όπως τον Γουίλιαμ Φόκνερ και τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ως διάσημος ασθενής και φιλοπερίεργος, ο Αλμπέρ Καμύ δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Μπορούμε να τον φανταστούμε μετά τη διάλεξη στο σπίτι των Κατακουζηνών στη λεωφόρο Αμαλίας 4, με θέα τον Εθνικό Κήπο και την Ακρόπολη, να απολαμβάνει την ατμόσφαιρα, τη θέα, την εκλεκτή παρέα και τη συναρπαστική κουβέντα. Εκεί συγκεντρώνονταν στην κορύφωση της δεκαετίας του ΄60 ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και επιστήμονες, που σημάδεψαν με τη σκέψη και το έργο τους τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και πολλοί επιφανείς ευρωπαίοι και αμερικανοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι. Η επίσκεψη του μεγάλου συγγραφέα στην Αθήνα έδωσε την ευκαιρία στη Λητώ Κατακουζηνού, η οποία είχε πάρει μέρος στην αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής και ακολούθησε ενεργό λογοτεχνική σταδιοδρομία, να γράψει το βιβλίο Συντροφιά με τον Αλμπέρ Καμύ (Καστανιώτης, 2004) που δείχνει πόσο πολύ αγαπούσε ο συγγραφέας την Ελλάδα. Γι΄ αυτόν, ακόμη και πριν από την αλγερινή εξέγερση, ένας διανοούμενος οφείλει να υποστηρίζει παντού αυτούς που διώκονται από την εξουσία, ανεξάρτητα από το κυρίαρχο ρεύμα και τους κρατούντες τής κάθε εποχής. Ηταν γνωστό το ενδιαφέρον του κατά τα οδυνηρά χρόνια του ελληνικού Εμφυλίου για τις άνευ στοιχείων θανατικές καταδίκες, εκτελέσεις και εκτοπισμούς αριστερών, αλλά και η αλληλεγγύη του στον αντιαποικιακό αγώνα των Κυπρίων το 1955. Και ας μαινόταν ο πόλεμος στην Αλγερία.
Η ανθρώπινη κατάσταση
Δύο χρόνια προτού του αποδοθεί το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1957, τρία χρόνια προτού κάνει το τελευταίο μεγάλο ταξίδι του στην Ελλάδα, είχαν ήδη προστεθεί σε όλα τα παραπάνω τα ενοχλητικά παρεπόμενα της δόξας. Τι τον έκανε να αφήσει το Παρίσι τη χρυσή εποχή των καφέ, του «Dome», του «Coupole» και του «Ρalette» στο Μονπαρνάς και να περιπλεύσει για άλλη μία φορά εν έτει 1958 με σκάφος τα ελληνικά νησιά, παρέα με τον εκδότη του Μισέλ Γκαλιμάρ και τον ζωγράφο Μάριο Πράσινο; «Η ζωή μου βασίζεται στην ιδέα ότι έχω κάτι να πω και ότι θα απελευθερωθώ απ΄ όλα όταν θα το έχω πει» δήλωνε ξανά. Νέο ταξίδι στο φως και στο περιβάλλον της Ελλάδας που τον συνέπαιρναν. Φαινομενικά όσο εκείνος έγραφε για τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, ο Πράσινος τα ζωγράφιζε, ενώ η παλιά φλογερή ερωμένη του, η ηθοποιός Μαρία Καζαρές, τους έκανε συντροφιά. Στην πραγματικότητα όμως ο νους του ήταν για μία ακόμη φορά στην ανθρώπινη κατάσταση. «Εχω χριστιανικές ανησυχίες, αλλά η φύση μου είναι μάλλον παγανιστική» είχε πει. Ενιωθε άνετα με τους Ελληνες, ιδίως με τους προσωκρατικούς, τον Ηράκλειτο, τον Εμπεδοκλή, τον Παρμενίδη. Πίστευε σε ορισμένες αξίες της αρχαιότητας. Ηθελε ίσως να ολοκληρώσει το τελευταίο έργο του «Ο πρώτος άνθρωπος». Στον Ζαν Μεζονσέλ έλεγε: «Εχω γράψει μόλις το ένα τρίτο του έργου μου. Στην πραγματικότητα το αρχίζω με αυτό το βιβλίο».
Θα έκανε μια νέα εκκίνηση από τα νησιά του Αιγαίου; Παρ΄ ότι πολλές φορές ήταν εξαντλημένος και κάτωχρος, ήταν φανερό πως δεν σκόπευε να εγκαταλείψει την προσπάθεια. Ξανά και ξανά ομολογούσε την ανάγκη του να ζει έντονα. «Αλλά γιατί να μη δώσω ένα όνομα σε τούτη την επιθυμία που κατακλύζει την καρδιά μου και σε τούτη την ασυγκράτητη ανάγκη να ξαναβρώ την ανυπόμονη καρδιά των είκοσι χρόνων μου. Ξέρω όμως το γιατρικό- θ΄ αγναντεύω για πολλή ώρα τη θάλασσα». Στις 4 Ιανουαρίου 1960 ο Καμύ θα έβρισκε τον θάνατο σε ένα αυτοκινητικό δυστύχημα στο Βιλμπλεβέν της Υόννης στη Γαλλία. «Να χάσεις τη ζωή σου είναι κάτι ασήμαντο και θα είχα το κουράγιο να το κάνω όταν χρειαστεί. Αλλά να βλέπεις να συντρίβεται το νόημα αυτής της ζωής, να εξαφανίζεται η αιτία της ύπαρξής σου, να κάτι που είναι ανυπόφορο. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς μια αιτία». Εκείνος τουλάχιστον έζησε 47 χρόνια με αιτία.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μαίρης Παπαγιαννίδου - εφ. Το Βήμα, 03-01-2010
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)