25/2/11

Διαστάσεις

(Τα Νέα)

Οι επαναστάσεις και τα σκουπίδια

Η παρακολούθηση µιας εξέγερσης από µακριά είναι χωρίς αµφιβολία λίγο άχαρο πράγµα. Βλέπεις τον κόσµο που βγαίνει στους δρόµους αψηφώντας τον φόβο, βλέπεις νέους ανθρώπους να ενώνονται κάτω από κοινές σηµαίες και ζηλεύεις που δεν είσαι µαζί τους. Βλέπεις τους µπράβους του καθεστώτος να επιτίθενται σε διαδηλωτές, ακούς µαρτυρίες για βοµβαρδισµό πολιτών από αεροπλάνα της ίδιας τους της χώρας και αισθάνεσαι συγκίνηση, αδυναµία και οργή. Οταν όµως κουραστείς, ή όταν είναι να αρχίσει ο αγαπηµένος σου ποδοσφαιρικός αγώνας, αλλάζεις κανάλι –και η ζωή συνεχίζεται.

Ο ισπανός συγγραφέας Αντόνιο Μουνιόθ Μολίναθυµάται τηνπρώτη φορά που ένιωσε µιαάγρια πολιτική χαρά. Στη γειτονική Πορτογαλίαείχε ξεσπάσει η Επανάσταση των Γαρυφάλλων, αλλά εκείνος δεν µπορούσε να την χαρεί γιατί ακόµη ζούσε ο Φράνκοκαι η δικτατορία του. Εβλεπε τις φωτογραφίες των Πορτογάλων που τοποθετούσαν γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων των στρατιωτών και αισθανόταν σαν κάποιον που βλέπει µια ταινία µε τη Φαίη Ντάναγουεϊ και φαντάζεται ότι τη φιλάει εκείνος, όχι ο Ουόρεν Μπίτι. Βυθιζόταν στην ανάγνωση της Informaciones ή της Triunfo και αισθανόταν ότι η ελευθερία είναι υπαρκτή, έστω κι αν έρχεται στην άλλη πλευρά των συνόρων.

Οι Ισπανοί δεν βγήκαν στους δρόµους ούτε πέντε χρόνια αργότερα, το 1979, όταν τον Ιανουάριο έγινε η ιρανική επανάσταση και το καλοκαίρι η επανάσταση των Σαντινίστας. «Μοιάζαµε στους πατεράδες µας και τους παππούδες µας, που είχαν δει σκηνές από την απελευθέρωση του Παρισιού στα Επίκαιρα του κινηµατογράφου», γράφει ο Μολίνα στην Ελ Παΐς. Κι ύστερα ήρθαν οι εξεγέρσεις του 1989 στην Ανατολική Ευρώπη. Και πάλι, όµως, οι Ισπανοί δεν έδειχναν να ενθουσιάζονται. Οι χώρες εκείνες τούς έπεφταν κάπως µακριά, ενώ ένα σηµαντικό µέρος της πνευµατικής και δηµοσιογραφικής ελίτ έβλεπε µεκακό µάτι την αντίσταση σε δικτατορίες πουδεν ήταν φασιστικές. Ο συγγραφέας δεν θα ξεχάσει ποτέ το βράδυ που είδε στην τηλεόραση τις σκηνές από την πτώση του Τείχους. Βρισκόταν σ’ ένα σπίτι µαζί µε άλλους συγγραφείς, εκδότες και κριτικούς τέχνης, που κατά γενική οµολογία ήταν προοδευτικοί. Εβλεπαν τον κόσµο να αγκαλιάζεται στο Βερολίνο και νόµιζες ότι παρακολουθούσαντη µετάδοση κηδείας… Πάντα µας ξαφνιάζει µια επανάσταση και πάντα µας αποκαλύπτει. Αλλοι βλέπουν τους εξεγερµένους Αραβες κλαίγοντας και άλλοι κινδυνολογώντας για τους Αδελφούς Μουσουλµάνους. Ενας αριστερός έλληνας βουλευτής, µιλώντας χθες στο ραδιόφωνο για τα γεγονότα στη Λιβύη, είπε ότιτους διαδηλωτές τούς βάζουν οι Αµερικάνοι, και ότι αυτά δεν είναι καλά για µας γιατί «όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, η φωτιάθα έρθει και σε σένα»! Ο Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα , πάλι, εντυπωσιάστηκε µε τους αιγύπτιους διαδηλωτές που µάζευαν κάθε βράδυ τα σκουπίδια από την Πλατεία Ταχρίρ. Στην Ισπανία – γράφει – οι συλλογικοί πανηγυρισµοί γίνονται πάντα για το ποδόσφαιρο, και αφήνουν πίσω τους σκουπίδια που τα µαζεύει κάποιος άλλος.

Δρόμοι

(Τα Νέα)

Ηταν µια χώρα...
... που, ανάµεσα στην εξεγερµένη αίγυπτο και την ξεσηκωµένη Τυνησία, παρέµενε µέχρι την τελευταία στιγµή παράξενα σιωπηλή. οχι πια. Μέσα σε λίγες µέρες το καθεστώς της Λιβύης έχει σκοτώσει περισσότερους από όσους σκοτώθηκαν µέσα σε έναν µήνα σε αυτές τις δύο χώρες µαζί.
Το ίδιο...
... παράξενος παραµένει και ο λίβυος ηγέτης, όπως άλλωστε και εκείνες οι εξωφρενικές θεωρίες του, που τις έγραφε στα πράσινα βιβλιαράκια του και που είχαν κάνει ηγέτες που διψούσαν για επιχειρηµατικά deal να πουν πως η Λιβύη του Καντάφι ήταν η αναβίωση της αρχαίας αθηναϊκής δηµοκρατίας. υστερα από 42 χρόνια στην εξουσία, άλλος ένας οζυµανδίας (φωτογραφία)περιµένει σήµερα να γκρεµιστεί από το βάθρο του. Παράξενο ήταν και το καθυστερηµένο ανακοινωθέν της ευρωπαϊκής ενωσης που ανακαλεί τονλίβυο δικτάτορα στην τάξη. Παράξενο και υποκριτικό επειδή, ανδιατηρήθη κε τόσα χρόνιαστο βάθρο του, αυτό το οφείλει στη συµµαχία που του προσέφεραν η ευρώπη και οι ΗΠα, εξασφαλίζοντας τη συνεργασία του στον πόλεµο κατά της τροµοκρατίας και πρόσβαση στα λιβυκά πετρέλαια. από φτωχοπρόδροµος της διεθνούςκοινότητας, που τον βοµβάρδιζαν οι αµερικανοί στη δεκαετία του 1980, αναγορεύτηκε σε οµοτράπεζό της στηδεκαετία του 2000. ο Τζακ Στρο, υπουργόςεξωτερικών του Τόνι Μπλερ, εκθείαζε µε κάθε ευκαιρία τις πολιτικές του ικανότητες και ο Μπερλουσκόνι υπέκυπτε στη «γοητεία» του προκειµένου να κλείνει χρυσές δουλειές η ιταλική ενεργειακή και κατασκευαστική βιοµηχανία.

Τέτοια ήταν...
... η ποιότητα της δυτικής διπλωµατίας έναντι του Καντάφι. Και σε αυτήν ακριβώς τη διπλωµατία αποθέτει τις τελευταίες του ελπίδες για τη σωτηρία του, την ώρα που υποβάλλει τον λαό του σε εκείνη τη σκληρή τιµωρία που είχε υποσχεθεί σε όποιον θα τολµούσε να αµφισβητήσει την εξουσία του. οµως αυτό δεν αφορά µόνο τον λιβυκό λαό. Μας αφορά όλους. επειδή την ώρα που η κατάσταση στη Λιβύη βγαίνει ολοένα και περισσότερο εκτός ελέγχου, την ώρα που εκατοντάδες νεκροί κείτονται στους δρόµους της χώρας και που το κτίριο του Κοινοβουλίου φλέγεται στην Τρίπολη, την ώρα που οι εργαζόµενοι κήρυξαν απεργία σε µια από τις µεγαλύτερες λιβυκές πετρελαιοπηγές και οι πετρελαϊκές εταιρείες τα µαζεύουν από την ένατη µεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα του κόσµου, ο χρυσός ανεβαίνει πάνω από τα 1.400 και το πετρέλαιο πάνω από τα 108 δολάρια το βαρέλι. Και οι δυτικοί ηγέτες συνεχίζουν τη ζωή τους σαν να µη συµβαίνει τίποτα στη Λιβύη. Σαν να µη συνέβη τίποτα ούτε σήµερα ούτε χθες. Σαν να µη συνέβη τίποτα ποτέ.

Οι ηγέτες...
... του δυτικού κόσµου θα προτιµούσαν τη «σταθερότητα». Θα προτιµούσαν να µην είχε συµβεί τίποτε από όλα όσα συµβαίνουν σήµερα στη Λιβύη. Και σίγουρα θα παλέψουν ακόµη για «να αλλάξουν όλα, ώστε να µείνουν πάλι όλα ίδια», όπως ακριβώς επιχειρείται και στην αίγυπτο. οµως, η αραβική λαϊκή εξέγερση δεν αµφισβητεί πια µόνο πρόσωπα, αλλά ολόκληρο το εκµεταλλευτικό σύστηµα που οι ∆υτικοί αποκαλούν «σταθερότητα».

Κήρυξε τον πόλεµο στον λαό του

(Τα Νέα)

Ο Καντάφι µε διάγγελµά του έπαιξε το χαρτί του εµφυλίου ζητώντας από τους οπαδούς του να επιτεθούν στους διαδηλωτές.

Μετά τους µισθοφόρους και τους βοµβαρδισµούς από αέρος και θαλάσσης, ο Μουαµάρ Καντάφι δεν διστάζει να ποντάρει στον εµφύλιο προκειµένου να διατηρηθεί στην εξουσία. Χθες ο συνταγµατάρχης απευθύνθηκε για πρώτη φορά στους πολίτες της χώρας του µε διάγγελµα καλώντας τους οπαδούς του να βγουν στους δρόµους και απείλησε µε χρήση βίας, έχοντας ενδεχοµένως την πεποίθηση ότι η Λιβύη ζει τόσες µέρες κάτι άλλο. Σε µια εµφανή προσπάθεια να φορτίσει συναισθηµατικά τους συµπατριώτες του και να ξυπνήσει την εθνικοφροσύνη τους, το σκηνικό που επέλεξε για να εκφωνήσει το διάγγελµα ήταν η οικογενειακή κατοικία, η οποία µισοκαταστράφηκε από την αεροπορική επιδροµή των ΗΠΑ το 1986 και σήµερα αποτελεί µουσείο. ∆εν είναι καθόλου βέβαιο όµως ότι ο παραληρηµατικός λόγος του θα τον βοηθήσει να επιτύχει το αποτέλεσµα που επιθυµεί. Από την οµιλία ήταν εµφανές ότι στα 68 του χρόνια ο Μουαµάρ Καντάφι έχει χάσει κάτι περισσότερο από τον έλεγχο της χώρας, την οποία κυβερνά µε σιδηρά πυγµή για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες. Στο µεγαλύτερο µέρος της αδόµητης οµιλίας του αναφερόταν στον εαυτό του σε τρίτο πρόσωπο, ενώ ένα από τα επιχειρήµατα που χρησιµοποίησε για να εξηγήσει ότι θα παραµείνει στην εξουσία ήταν πως δεν είναι πρόεδρος και εποµένως δεν έχει θεσµική ιδιότητα από την οποία θα µπορούσε να παραιτηθεί.

ΩΣ ΗΓΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ή ως µάρτυρας που είναι αποφασισµένος να αφήσει την τελευταία του πνοή στη Λιβύη, ο Καντάφι κάλεσε τους οπαδούς του να βγουν στους δρόµους για να επιτεθούν στους αντικαθεστωτικούς διαδηλωτές. Για να ξεχωρίζουν οι µεν από τους δε, ένα πρόβληµα τεχνητής φύσης, πρότεινε µια λύση: οι υποστηρικτές του θα µπορούσαν να καρφιτσώσουν στο µπράτσο τους ένα χαρτί για να διακρίνονται και έπειτα να αφεθούν στις οδηγίες των «ελεύθερων αστυνοµικών» για την τελική επίθεση. «Απευθύνοµαι σε όλες τις µητέρες, τους ζητώ να βγουν στους δρόµους. Οι πατέρες επίσης να βγουν για να πάρουν τον έλεγχο των δρόµων», ήταν η έκκλησή του προς τις οικογένειες των υποστηρικτών του. Στους «στασιαστές» υποσχέθηκε µια απάντηση «παρόµοια µε αυτή στην Τιενανµέν ή στη Φαλούτζα», ενώ τους απέδωσε διάφορους χαρακτηρισµούς – οι αντικαθεστωτικοί έγιναν κατά περίπτωση αρουραίοι και γάτες (πάντως όχι σκύλοι), αλκοολικοί και ναρκοµανείς, ή τροµοκράτες στην περίπτωση της Βεγγάζης. Και τους έψεξε για το γεγονός ότι δεν ακολουθούν τις παραδόσεις τις χώρας: «Στη Λιβύη δεν διαδηλώνουµε στους δρόµους, (αν θέλουµε να διαµαρτυρηθούµε) πηγαίνουµε στις λαϊκές επιτροπές». Αλλα επιχειρήµατα που χρησιµοποίησε κατά των διαδηλώσεων ήταν η αµερικανική και η ισλαµική απειλή. Για την πρώτη, προέβλεψε ότι σε ενδεχόµενη ανατροπή του η χώρα θα µπορούσε να γίνει νέο Αφγανιστάν. Σε αυτή την εκτίµηση φαίνεται να βρίσκει σύµµαχο στο πρόσωπο του Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος αναµένει νέα αεροπορική επιδροµή των ΗΠΑ τις επόµενες ηµέρες, όπως δήλωσε ο ίδιος χθες. Αν επικρατήσουν οι ισλαµιστές, η µοίρα που περιµένει τη Λιβύη είναι η µετατροπή της σε εµιράτο, διαβεβαίωσε ο Καντάφι τους διαδηλωτές. Αυτό που µένει να αποδειχθεί, είναι αν οι απειλές, οι µεταρρυθµίσεις που υποσχέθηκε και η σκηνοθεσία είναι αρκετές για να βγουν οι οπαδοί του Καντάφι στον δρόµο ή αν ο συνταγµατάρχης θα βρει άλλο τρόπο για να πνίξει τη χώρα του στο αίµα.

Ελληνικά πλοία σωτηρίας στα λιμάνια της Λιβύης

(Τα Νέα)
Οι ξένες κυβερνήσεις προσπαθούν µε κάθε τρόπο να αποµακρύνουν τους υπηκόους τους από τη χώρα
Από θαλάσσης αρχίζει σήµερα ο επαναπατρισµός των περίπου 300 Ελλήνων αλλά και ξένων υπηκόων από τη Λιβύη µε τη συνδροµή εµπορικών πλοίων, τα οποία αναµένεται να προσεγγίσουν τα λιµάνια της Σύρτης, της Τρίπολης και της Βεγγάζης.

Κατόπιν συνεννοήσεων µε την κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών, το πλοίο «Antonia Minerva» είχε προσεγγίσει χθες το λιµάνι της Σύρτης καιαναµένεται να µεταφέρει σήµερα σε ελληνικό λιµάνι έλληνες και ευρωπαίους πολίτες. Τρία ελληνικά εµπορικά πλοία ναυλώθηκαν από την κινεζική κυβέρνηση, σε συνεννόηση µε το υπουργείο Θαλασσίων Υποθέσεων και αναµένεται να προσεγγίσουν τα λιµάνια της Τρίπολης και της Βεγγάζης για τη µεταφορά περίπου 15.000

Κινέζων καθώς και των ελλήνων πολιτών που βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές. Ο σχεδιασµός είναι να µετακινηθούν οι κινέζοι υπήκοοι στην Κρήτη και από εκεί να ταξιδέψουν αεροπορικώς για την Κίνα.

Οπως εξήγησε χθες ο υφυπουργός Εξωτερικών ∆ηµήτρης ∆όλλης, ο οποίος συντονίζει την επιχείρηση επαναπατρισµού, εκτός από το βασικό θέµα ασφάλειας, στη Λιβύη υπάρχουν τέσσερα αεροδρόµια από τα οποία, όµως, οι Ελληνες βρίσκονται σε αποστάσεις έως και 350 χιλιοµέτρων. «Το δυσκολότερο που έχουµε να αντιµετωπίσουµε είναι οι αποστάσεις. Πρέπει να βρεθεί τρόπος να πάµε εκεί και να τους φέρουµε στα αεροδρόµια, αυτό προσπαθούµε να κάνουµε», είπε ο υφυπουργός επισηµαίνοντας ότι οι δυσκολίες τέτοιων επιχειρήσεων δεν είναι απλές, καθώς βασικό ζήτηµα είναι η ασφάλεια και των πολιτών και του πληρώµατος, ενώ µάλιστα «δεν υπάρχει ακριβώς συνοµιλητής».

Οι περίπου 300 Ελληνες στη Λιβύη βρίσκονται σε αποµονωµέναδιάσπαρτα εργοτάξια, εκατοντάδες χιλιόµετρα µέσα στην έρηµο, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την περισυλλογή και µεταφορά τους στα κοντινά αεροδρόµια µε ασφάλεια.

Σε ετοιµότητα βρίσκονταν και δύο C130 της Πολεµικής Αεροπορίας για να αναχωρήσουν όταν δοθούν οι σχετικές άδειες υπέρπτησης και προσγείωσης. Ο σχεδιασµός είναι για προσγείωσή τους στα αεροδρόµια της Λιβύης, στην Τρίπολη, τη Βεγγάζη, τη Σύρτη και στη Σέπχα.

Στο µεταξύ συνεχίζονται µε επίκεντρο την Κρήτη τα αυξηµένα µέτρα επιτήρησης και ελέγχου του εναέριου χώρου και της θαλάσσιας περιοχής προς την κατεύθυνση της Λιβύης, τα οποία εφαρµόζονται από προχθές το βράδυ. Επίσης χθες απέπλευσε για τη Σούδα φρεγάτα για περιπολία δυτικά της Κρήτης.

Με Κάθε ΜΕΣΟ προσπαθούν να αποµακρύνουν τους πολίτες τους και οι κυβερνήσεις ξένων χωρών. Τουλάχιστον δύο αεροπορικές εταιρείες, η Βritish Αirways και η Emirates ανακοίνωσαν ότι ακυρώνουν τις πτήσεις τους για Τρίπολη. Η Βρετανία γνωστοποίησε πως στέλνει το πολεµικό πλοίο «Cumberland» έξω από τις ακτές της Λιβύης για να παραλάβει τους βρετανούς πολίτες, ενώ γίνονται προσπάθειες να σταλεί και αεροσκάφος. ∆ύο επιβατηγά πλοία και ένα πολεµικό από την Τουρκία κατευθύνονται στη Βεγγάζη προκειµένου να παραλάβουν τους περίπου 3.000

τούρκους πολίτες που βρίσκονται εκεί και έχουν συγκεντρωθεί σε στάδιο της πόλης για να γλιτώσουν. Περίπου 5.000 Αιγύπτιοι έχουν επιστρέψει οδικώς στη χώρα τους, ενώ άλλοι 10.000 περιµένουν να διασχίσουν τα σύνορα των δύο χωρών. Η Αίγυπτος θα στείλει επίσης άλλα έξι επιβατηγά και δύο στρατιωτικά αεροσκάφη για τον επαναπατρισµό των χιλιάδων πολιτών της που βρίσκονται στη Λιβύη. Κάποιοι ξένοι καταφέρνουν να φύγουν από τη χώρα µε προγραµµατισµένες πτήσεις, αλλά πολλές χώρες στέλνουν αεροσκάφη για να πάρουν τους πολίτες τους. Ετσι, η Σερβία, η Ρωσία, η Ολλανδία και η Γαλλία ανακοινώνουν ότι έχουν εξασφαλίσει άδεια προσγείωσης στην Τρίπολη, η διαδικασία όµως γίνεται πιο δύσκολη λόγω της αβεβαιότητας για το ποιος ελέγχει την κατάσταση.

Νίκος Αλεξίου - Μπενιάλε Βενετίας, ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ από την εκπομπή Η Εποχή των Εικόνων

Δείτε το βίντεο

19/2/11

Γιάννης Παλλήκαρης: Ο πρύτανης των Ορέων

Ο καθηγητής µε τη διεθνή ακτινοβολία που φέρνει το Πανεπιστήµιο Κρήτης στα χωριά

Της Έυας Σαλτού (Τα Νέα)

Η Ιατρική δεν ήταν στις προτεραιότητές του όταν ήταν παιδί. Σήµερα ο πρύτανης του Πανεπιστηµίου Κρήτης είναι διεθνώς αναγνωρισµένος οφθαλµολόγος καιέχει αναλάβει ένα σπάνιο,µάλλον κοινωνικό παρά ακαδηµαϊκό εγχείρηµα: να βγάλει το πανεπιστήµιο έξω από τα αµφιθέατρα. Και να... το ανεβάσει στα χωριά της Κρήτης, κοντά στους απλούς ανθρώπους. Τους «καθηγητές» του βιώµατος.

Οταν ήταν παιδί,στην κλασική ερώτηση «τι θα γίνεις όταν µεγαλώσεις;», απαντούσε «αρχιτέκτονας». Μετά γοητεύτηκε από τη Σχολή Καλών Τεχνών. Σήµερα ο γεννηµένος στα Χανιά Γιάννης Παλλήκαρης, πρύτανης του Πανεπιστηµίου Κρήτης, είναι ένας από τους πιο καταξιωµένους οφθαλµιάτρους διεθνώς. Ενας συνδυασµός τύχης και σοβαρής µελέτης, όπως λέει, τον έφερε στα έδρανα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Ισως, αυτή η ανεκπλήρωτη επιθυµία για την Καλών Τεχνών να είναι και ο λόγος που προσεγγίζει την Οφθαλµολογία µάλλον ως ένα είδος τέχνης παρά ως επιστήµη. Εδώ και δύο χρόνια ο κ. Παλλήκαρης είναι επικεφαλής και του Πανεπιστηµίου των Ορέων, ενός διαφορετικού – όχι µόνο για τα ελληνικά δεδοµένα – εκπαιδευτικού οργανισµού.

Πέρυσι, γιορτάστηκαν διεθνώς τα 20 χρόνια από την ανακάλυψη της µεθόδου Lasik (επέµβαση µε λέιζερ για την αποκατάσταση της όρασης), «πατέρας» της οποίας ήταν ο κ. Παλλήκαρης. Το Ινστιτούτο Οπτικής και Ορασης του Πανεπιστηµίου Κρήτης, στο οποίο είναι επικεφαλής της επιστηµονικής και ερευνητικής οµάδας, κατατάσσεται ανάµεσα στα πιο σύγχρονα τέτοιου είδους κέντρα διεθνώς. Οι νέες τεχνολογικές εφαρµογές και τα εγκεκριµένα ερευνητικά πρωτόκολλα, ιδίως όσον αφορά τη διόρθωση του καταρράκτη και της πρεσβυωπίας ακόµη και ο υπερσύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισµός του Ινστιτούτου το κάνουν... περιζήτητο. Ωστόσο, οι διεθνείς διακρίσεις δεν τον προστάτευσαν πριν από έξι χρόνια όταν βρέθηκε κατηγορούµενος για υπεξαίρεση χρηµάτων που προορίζονταν για το Βαρδινογιάννειο Εργαστήριο Μεταµοσχεύσεων και Μικροχειρουργικής του Οφθαλµού (ΒΕΜΜΟ), το οποίο αποτελεί την καρδιά του Ινστιτούτου Οπτικής και Ορασης. Η υπόθεση πήρε τον δρόµο της ∆ικαιοσύνης για να λήξει οριστικά τον περασµένο Οκτώβριο, οπότε ο κ. Παλλήκαρης αθωώθηκε µε βούλευµα του Συµβουλίου Εφετών. «Είναι λυπηρό να διαπιστώνει κανείς ότι στην Ελλάδα του 2011 διώκονται πολίτες που πρωταρχικό στόχο στη ζωή τους έχουν θέσει την κοινωνική προσφορά. Ισως, πάλι, οι επιθέσεις αυτές να είναι το αναγκαίο τίµηµα αυτής της κοινωνικής προσφοράς και της προσωπικής δηµιουργίας», λέει στα «ΝΕΑ».

Στο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ο 64χρονος Γιάννης Παλλήκαρης εξελέγη το 2004 πρώτη φορά πρύτανης στο Πανεπιστήµιο Κρήτης – τώρα διανύει τη δεύτερη θητεία του. Ωστόσο, δεν διστάζει να πει πως στο υπάρχον πανεπιστηµιακό πλαίσιο, ο ρόλος του πρύτανη περιορίζεται σε αυτόν ενός εξ ορισµού αποτυχηµένου µάνατζερ,ο οποίος αναλώνεται σε διοικητικά καθήκοντα. «Και αυτό οφείλεται όχι µόνο στο στρεβλό σύστηµα οικονοµικής διαχείρισης των πανεπιστηµίων, αλλά και στον τρόπο εκλογής των πρυτάνεων, τις πολιτικές εξαρτήσεις καθώς και στην παντελή έλλειψη λογοδοσίας προς την κοινωνία.∆υστυχώς, σήµερα το πανεπιστήµιο εκλαµβάνεται ως ένα εργαλείο της αγοράς, προορισµένο να υπηρετήσει τους στόχους µιας αµφιλεγόµενης οικονοµικήςανάπτυξης. Στον βωµό της τρέχουσας αντίληψης για τη σχέση πανεπιστηµίου και αγοράς θυσιάζεται ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας τουπανεπιστηµίου», δηλώνει χαρακτηριστικά.

Αυτός ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας που θα ήθελε ο ίδιος να έχει το ελληνικό πανεπιστήµιο, ήταν και η βασική ιδέα για τη δηµιουργία πριν από περίπου δύο χρόνια του Πανεπιστηµίου τωνΟρέων, ενός πανεπιστηµίου χωρίς έδρες και αµφιθέατρα, χωρίς πίνακες και τετράδια.

Στόχος του είναι να συνδιαµορφώνει τις προϋποθέσεις ώστε οι κάτοικοι της ελληνικής περιφέρειας να µένουν στον τόπο τους και να δηµιουργούν εκεί. Σύνθηµα των περίπου 1.000 µελώντου; Οι δάσκαλοι γίνονται µαθητές και οι µαθητές δάσκαλοι. Αυτό ήταν και το στοίχηµα που είχε βάλει ο κ. Παλλήκαρης, την αλληλοδιδασκαλία – διδάσκοντες και διδασκόµενοι από τον χώρο των επιστηµών και του βιώµατος εναλλάσσονται στα έδρανα και την έδρα. «Αυτούς τους στόχους θέσαµε επιφανείς καθηγητές από ελληνικά και ξέναπανεπιστήµια όπως το Harvard και το MIT, διανοούµενοι και καλλιτέχνες διεθνούς εµβέλειας, άνθρωποι της πίστης και άνθρωποι διά βίου ερωτευµένοι µε την Κρήτη», λέει ο πρύτανης.

Εξορµήσεις στις ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές της Κρήτης, ιατρικές εξετάσεις στους κατοίκους, συζητήσεις για τα φλέγοντα θέµατα που απασχολούν τους ανθρώπους στα όρη, προστασία του περιβάλλοντος, ενίσχυση της παραδοσιακής οικονοµίας, ακόµη και συγκέντρωση στοιχείων για την παιδεία και την υγεία είναι ο βασικός κορµός των πρωτοβουλιών του Πανεπιστηµίου των Ορέων.

Ο κύκλος των εθελοντών συνεχώς µεγαλώνει και οι άνθρωποι του αλλιώτικου πανεπιστηµίου γίνονται αποδέκτες αιτηµάτων από όλο τον κόσµο για την παρουσίαση και προβολή του Πανεπιστηµίου των Ορέων ως πρωτοποριακού και ανατρεπτικού µοντέλου. Τον περασµένο Ιούλιο, το τηλεοπτικό δίκτυο CNN έκανε αφιέρωµα στο Πανεπιστήµιο των Ορέων, παρουσιάζοντας ένα... διαφορετικό µάθηµα στην πλατεία ορεινού χωριού της Κρήτης. «Με χαρά άκουσα τον Πρωθυπουργό την περασµένηΤρίτη στην οµιλία του για την παιδεία του 21ου αιώνα να οριοθετεί εκπαιδευτικούς στόχους που αφορούν “µια άλλη γνώση εκτός εκπαιδευτικούσυστήµατος”. Σε πολλά σηµείατης οµιλίας του είχα την εντύπωση ότιο Πρωθυπουργός διάβαζε τον καταστατικό χάρτη του Πανεπιστηµίουτων Ορέων».

η ΜΕΓΑΛΗ ΑΓΑΠΗ. Και παρότι η Οφθαλµολογία,το Πανεπιστήµιο Κρήτης και το διαφορετικό Πανεπιστήµιο των Ορέων απορροφούν πολύ από τον χρόνο του, γιατον κ. Παλλήκαρη µεγάλη αγάπη παραµένει η ιστιοπλοΐα. Ετσι, ίδρυσε δύο ιστιοπλοϊκούς οµίλους και πήρε την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση αρκετών διεθνών ιστιοπλοϊκών αγώνων όπως το Minoan Cup και Odysail. Φυσικά, δεν σταµάτησε εκεί. Από την περίοδο των Ολυµπιακών Αγώνων, µαζί µε συνεργάτες του έκαναν προεργασία για τη δηµιουργία Ναυταθλητικού Κέντρου Νότιας Ευρώπης προκειµένου να υποστηριχτεί ο ελληνικός εναλλακτικός τουρισµός, προσπάθεια η οποία λιµνάζει µαζί µε τις σχετικές µελέτες στα αρµόδια γραφεία. Πώς όµως ένας θαλασσινός, έγινε «ορεινός»; Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η σύζυγός του, επικοινωνιολόγος και πολιτεύτρια µε το ΠΑΣΟΚ στο Ρέθυµνο, Βαρβάρα Τερζάκη. «Ηµουν άνθρωπος των ανοιχτών οριζόντων της θάλασσας και ανακάλυψα το ύψος του όρους µέσα από τη σύζυγό µου, Βαρβάρα».
Το ζητούµενο σήµερα δεν είναι αν το ελληνικό πανεπιστήµιο µπορεί να ανταποκριθεί στα ευρωπαϊκά κριτήρια αξιολόγησης, αλλά να επαναπροσδιορίσει τη θέση του ως προς την κοινωνία
ΕΙΠΕ
ΕΙΠΑΝ ΓΙ’ ΑΥΤΟΝ
Επιστήµονες µε έργο όπως αυτό του πρύτανη κάνουν τη Βρετανία να µοιάζει µε τριτοκοσµική χώρα
ΝΤεΪβίΝΤ ςΠαΛΤοΝ, ∆ίευΘυΝΤης Της ΠαΝεΠίςΤηΜίαΚης ΚΛίΝίΚης Του Moorfields eye Hospital

15/2/11

Τρίτη Άποψη: Ο Ερντογάν και η Αίγυπτος

Χρήστου Χριστοδούλου (Τα Νέα)

Τίποτα δεν επηρέασε τόσο καταλυτικά τις σχέσεις της Δύσης µε την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής όσο η ανάδειξη τουάξονα Αγκυρας - Ιερουσαλήµ - Καΐρου ως συνέπεια της προσέγγισης της Τουρκίας µε τον αραβικό και τον εβραϊκό κόσµο αλλά και τηςπροσέγγισης του Ισραήλ µε την Αίγυπτο και την Τουρκία. Και τίποτα δεν υπήρξε πιο δύσκολη υπόθεση στα σύγχρονα διπλωµατικά χρονικά από το περίτεχνο αυτό επίτευγµα, το οποίο µετέτρεψε µια ανελέητη αντιπαράθεση ανάµεσα σε ορκισµένους εχθρούς που διαρκούσε αιώνες σε µια πρωτοβουλίαπεριφερειακής ισορροπίας, σιωπηρής αναγνώρισης τωνσυµφερόντων της κάθε πλευράς και αναγκαίωνσυµβιβασµών για τη διευθέτηση των διαφορών.

Ηταν, εποµένως, εύλογο το ενδιαφέρονκαι οι παρεµβάσεις όλωντων «εµπλεκοµένων» στα τεκταινόµενατης Αιγύπτου,ιδιαίτερα µάλιστα του αµερικανού προέδρου Μπαράκ Οµπάµα, του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαµίν Νετανιάχου, του τούρκου οµολόγου του Ταγίπ Ερντογάν και των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ενώ όµως οι υπόλοιποι ηγέτες έστρεψαν το ενδιαφέρον τους σε θέµατα ανθρώπινων δικαιωµάτων και ασφάλειας στην περιοχή, µε έµφαση στο status των σχέσεων Ισραήλ - Αιγύπτου µετά την πτώση του Χόσνι Μουµπάρακ, ο τούρκοςπρωθυπουργός θέλησε να επισηµάνει τον ρόλο της χώρας του στη Μέση Ανατολή. Η ηγεµονικά ηχηρή παρέµβαση του κ. Ερντογάν ανέδειξε:

n ότι η Τουρκία αποτελεί το σύγχρονο ισλαµοδηµοκρατικό µοντέλο, n ότι αυτό το µοναδικό σε όλο τον µουσουλµανικό κόσµο πρότυπο είναι επίτευγµα της δικής του διακυβέρνησης, n ότι η Δύση δεν µπορεί να αγνοεί ή να στρεβλώνει τα αιτήµατα του µουσουλµανικού κόσµου για χρηστή και δηµοκρατική διακυβέρνηση και, n ότι η όποια πρωτοβουλία αναληφθεί από τη διεθνή κοινότητα στην Αίγυπτοκαι την ευρύτερη περιοχήδεν µπορεί ναγίνει χωρίς τη συµµετοχή της Τουρκίας.

Από την εποχή της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, οι Τούρκοι αντιµετώπιζαν τους Αραβες µε καχυποψία. Αυτή η έλλειψη εµπιστοσύνης έχει τις ρίζες της στην αραβική εξέγερση του 1916 που συνέβαλε στην ήττα των Τούρκων κατά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και εν συνεχεία στη δηµιουργία των κρατών της Μέσης Ανατολής. Οι Αραβες από την πλευρά τους διατήρησαν τις αρνητικές µνήµες της οθωµανικής κυριαρχίας, ενώ τη δυσπιστία τους αύξανε ο δυτικός προσανατολισµός της Τουρκίας, η συµµετοχή της στο ΝΑΤΟ και οι σχέσεις της µε το Ισραήλ .

Οι δεσµοί Τουρκίας - Αιγύπτουπέρασαν από όλες τις απρόβλεπτες και προβλέψιµες µεταπτώσεις. Οι δύο λαοί είναι στην πλειονότητά τους µουσουλµάνοι σουνίτες και γαλουχήθηκαν µέσα στους κόλπους της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας έως ότου οι δρόµοι τους χώρισαν. Οι χώρες τους είναι δηµιουργήµατα στρατιωτικών καθεστώτων που επέβαλαν τον κοσµικό χαρακτήρα του κράτους καιεπιβλήθηκαν στον έλεγχο της εξουσίας. Ανήκει πια στα παράδοξα της Ιστορίας, αλλά είναι γεγονός ότι Τουρκία και Αίγυπτος έφτασαν στο χείλος τηςπολεµικής σύγκρουσης το 1957κατά µήκος των συριακών συνόρων ότανη Αγκυρα απείλησε τη Δαµασκό.

Από τη δεκαετία του 1990 και έπειτα, οι επαφές ανάµεσα στις δύο χώρες έγιναν ιδιαίτερα θερµές. Μάλιστα, ηπροσωπική µεσολάβηση του Χόσνι Μουµπάρακ µεταξύ Τουρκίας και Συρίας τον Οκτώβριο του1998 απέτρεψε πολεµική σύγκρουση. Σήµερα, Τουρκία και Συρία είναι σύµµαχες χώρες.

Οι ισλαµιστές της Τουρκίας, ακόµα και ο πρώην πρωθυπουργός Νετζµετίν Ερµπακάν, έχουν επανειληµµένα εκδηλωθεί υπέρ της Μουσουλµανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου και διατηρούν επαφές µε υψηλόβαθµα στελέχη της. Στους κόλπους αυτής της πανίσχυρης ριζοσπαστικής οργάνωσης, που έχει εντυπωσιακή απήχηση στον κόσµο του Ισλάµ, ο κ. Ερντογάν χαίρει µεγάλης εκτίµησης.

Αυτή την επιρροή θέλει ασφαλώς να κατοχυρώσει µέσα στις τάξεις του αραβικών πληθυσµών ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα το στρατηγικό βάθος της χώρας του. Αλλωστε, η προτροπή του προς τα δεσποτικά καθεστώτα της περιοχής ήταν κορανικής εµπνεύσεως: «Στήστε το αυτί σας και ακούστε το κλάµα του λαού».

Στους κόλπους της Μουσουλµανικής Αδελφότητας, ο κ. Ερντογάν χαίρει µεγάλης εκτίµησης. Αυτή την επιρροή θέλει να κατοχυρώσει στις τάξεις των αραβικών πληθυσµών ο τούρκος πρωθυπουργός, ενισχύοντας ταυτόχρονα το στρατηγικό βάθος της χώρας του

Διαστάσεις:«Vattene!»

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)

«Dégage!», δηλαδή «Ξεκουµπίσου!»: το σύνθηµα αυτό, που το πρωτοχρησιµοποίησαν οι Τυνήσιοι για τον δικτάτορά τους και στη συνέχεια το υιοθέτησαν οι Αιγύπτιοι, έχει αρχίσει να δελεάζει και µερικούς Ευρωπαίους. Το γαλλικό περιοδικό Marianne το χρησιµοποίησε τις προάλλες στο εξώφυλλό του, δίπλα σε µια φωτογραφία του Νικολά Σαρκοζί. Αλλά ο ηγέτης στον οποίο ταιριάζει περισσότερο είναι µάλλον ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Με την ιταλική του εκδοχή, φυσικά: «Vattene!».

Τα «πάρτι µπούνγκα - µπούνγκα» του ιταλού πρωθυπουργού έχουν γίνει το τελευταίο ανέκδοτο στις παρέες. Χαζεύουµε τα όµορφα κορίτσια που πέρασαν από τις βίλες του Μπερλουσκόνι και σχολιάζουµε πως, αν µη τι άλλο, ο άνθρωπος έχει γούστο. Ο βρετανός δηµοσιογράφος Σάιµον Τζένκινς διηγείται ότι είπε γελώντας σε µια ιταλίδα φίλη του πως η αξιοπρέπεια του ιταλικού κράτους θα µπορούσε να βρει ένα ψίχουλο παρηγοριάς στη δροσιά αυτών των κοριτσιών. Αλλά εκείνη δεν είχε όρεξη για αστεία. «Θα ήθελα να µην το συζητήσω» του είπε. «Ολο αυτό είναι τροµερό. Ντρέποµαι πολύ».

Η ίδια ντροπή κινητοποίησε και τις εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες που διαδήλωσαν προχθές σε περισσότερες από 200 ιταλικές πόλεις. Κάποιες από τις γυναίκες αυτές αναρωτιούνται κατά πόσον θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν τη στρατηγική των αιγύπτιων διαδηλωτών για να αναγκάσουν τον Μπερλουσκόνι να «ξεκουµπιστεί». Σύµφωνα µε µια πρόσφατη δηµοσκόπηση, το 25% των οπαδών της αντιπολίτευσης θα ήθελαν η κινητοποίησή τους να είναι διαρκής και όσο το δυνατόν ευρύτερη. Ο,τι έγινε δηλαδή στην Πλατεία Ταχρίρ. Η διαφορά είναι βέβαια πως ο Μπερλουσκόνι δεν είναι δικτάτορας. Και πως όσο µεγάλη κι αν είναι η δύναµη των µέσων ενηµέρωσης που ελέγχει, η κυβέρνηση της Ιταλίας είναι προϊόν ελεύθερων και πολυκοµµατικών εκλογών. Αρα; Τιµπορούν νακάνουν οι Ιταλοί που έχουν σιχαθεί πια τον «µπερλουσκονισµό» και όσα κουβαλά µαζί του – διαφθορά, χρηµατισµός δικαστών, εκχυδαϊσµός της δηµόσιας ζωής –, που δεν µπορούν να βλέπουν µια πόλη µε ιστορία 3.000 ετών όπως είναι η Νάπολι να καταρρέει, που διαπιστώνουν µε ντροπή ότι η ανοικοδόµηση της Αϊτής γίνεται µε ταχύτερους ρυθµούς απ’ ό,τι η ανοικοδόµηση της µεσαιωνικής Λ’ Ακουιλα; Και τι µπορούν να κάνουν οι Ευρωπαίοι για να τους βοηθήσουν να περάσουν ξανά στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας»;

Οπως σηµειώνει ο Τζένκινς στην Γκάρντιαν, µας αρέσει να λέµε στην Αίγυπτο πώς να φέρεται, στο Ισραήλ πώς να φέρεται, στους Παλαιστινίους πώς να φέρονται, αλλά κανείς ευρωπαίος πολιτικός δεν γυρίζει να πει στον Μπερλουσκόνι πώς να φέρεται. Προτιµάµε, αντίθετα, να το ρίχνουµε στο κουτσοµπολιό, να χαχανίζουµε µε τους ιταλούς φαλλοκράτες, να λέµε ανέκδοτα για τη Μαφία κι όταν η συζήτηση σοβαρεύει να λέµε πως «η Ιταλία είναι Ιταλία». Γι’ αυτήν την Ιταλία, όµως, πληρώνει (και) ο ευρωπαίος φορολογούµενος. ∆εν πρέπει λοιπόν να έχει λόγο;

Δρόμοι

Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)

Δυσπιστία...
... και αποστροφή. αυτά τα συναισθήµατα προκαλεί σήµερα στους Γάλλους η πολιτική τάξη της χώρας τους (σύµφωνα µε έρευνα της Cevipof). οι περισσότεροι από αυτούς δεν εµπιστεύονται τους πολιτικούς των κοµµάτων εξουσίας. Και αυτή η δυσπιστία ερµηνεύεται ως µια λαϊκή τιµωρία για τις υποσχέσεις που µοίρασαν απλόχερα, χωρίς κατόπιν να τις τηρήσουν. «οι Γάλλοι έχουν την εντύπωση πως το πολιτικό σκηνικό της χώρας τους δεν είναι παρά ένα θέατρο σκιών» έγραφε η βελγική «Λε Σουάρ». «Και πως οι πολιτικοί είναι ανήµποροι να ανταποκριθούν στα προβλήµατα της κοινωνίας».

Η έλλειψη...
... εµπιστοσύνης στους θεσµούς και τους ηγέτες µιας χώρας καταλύει την πολιτική νοµιµοποίησή τους. Η αποτυχία τους όµως να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των λαών τους, όχι µόνο στη Γαλλία αλλά γενικότερα στην ευρώπη και τις ΗΠΑ, προκαλεί δυσπιστία και απέναντι στο ίδιο το οικονοµικό σύστηµα. Η εµπιστοσύνη συµβάλλει στην οικονοµική, πολιτική και κοινωνική επιτυχία. «Η εµπιστοσύνη όµως δεν είναι µόνο να µπορείς να αφήνεις το σπίτι σου ξεκλείδωτο» έγραφε το περιοδικό «Forbes» σε άρθρο του που επιγραφόταν «Η οικονοµία της εµπιστοσύνης». «είναι αυτό που κάνει τη διαφορά ανάµεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες». Η δυσπιστίατων λαών στους τραπεζίτες και στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα αυξήθηκε εντυπωσιακά µε την οικονοµική κρίση. Και κατόπιν έπαιξε βασικό ρόλο στην κατάρρευση της οικονοµικής δραστηριότητας. Σύµφωνα µε στοιχεία που, όπως έγραψε το ιστολόγιο «Τζ. ουάσιγκτον», παρουσίασαν οιοικονοµολόγοι Μάικλ Ντέβερο, Τζον Χάσλερ και Χανς-βέρνερ Ζιν, το ποσοστό των αµερικανών που στη δεκαετία του 1970 δήλωναν ότι είχαν απόλυτη εµπιστοσύνη στις τράπεζες και στα χρηµατιστήρια ανερχόταν στο 40%. Λίγο πριν από την κρίση έπεσε στο 30% και σήµερα έχει καταρρεύσει στο 5%.

Η οικονοµία...
... είναι κυρίως ψυχολογία, λένε αυτοί που την ξέρουν καλά. Γι’ αυτό, µία από τις µεγαλύτερες αµερικανικές οικονοµικές σχολές, η Σχολή Χουάρτον, ανέλυσε το ψυχολογικό υπόβαθρο της κρίσης. Κατέληξε στο συµπέρασµα πως η αποκατάσταση της εµπιστοσύνης είναι το κλειδί για την ανάκαµψη. Και πως η εµπιστοσύνη δεν µπορεί να αποκατασταθεί αν δεν λογοδοτήσουν οι ένοχοι. Καταχρηστικές τραπεζικές πρακτικές παρέµειναν ανεξέλεγκτες εξαιτίας περίπλοκων οικονοµικών χειραγωγήσεων, γράφει σε έκθεσή της η Σχολή Χουάρτον. ο λαός που περίµενε από τους πολιτικούς να τον προστατεύσει υπέστη ένα τραύµα παρόµοιο µε εκείνο που είχε υποστεί µε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου. οι φυσιολογικές προσδοκίες τού τι είναι ασφαλές και αξιόπιστο συνετρίβησαν απότοµα. Και οι άνθρωποι δυσκολεύονται σήµερα να εµπιστευτούν τις κυβερνητικές υποσχέσεις, επειδή πιστεύουν ότι η κυβέρνηση τούς πρόδωσε.

Μια ελπίδα...
... βλέπει η Σχολή Χουάρτον για την αποκατάσταση της χαµένης εµπιστοσύνης: να λογοδοτήσουν οι δράστες της οικονοµικής καταστροφής και να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα για να µην ξανακινδυνεύσει η οικονοµία. οµως, αν σήµερα οι λαοί εξακολουθούν να δείχνουν αποστροφή και δυσπιστία είναι επειδή εκείνοι που αναλαµβάνουν την τιµωρία και την πρόληψη είναι οι ίδιοι που επέφεραν και συγκάλυψαν την καταστροφή.

Ανδρες γαρ πόλις

Νίκου Γ. Ξυδακη (Καθημερινή)

Η απαίτηση της τρόικας για εκποίηση εθνικής περιουσίας ήταν ιταμή ως προς την εκφορά της. Αλλά αναμενόμενη και σύννομη ως προς την ουσία της. Η εκχώρηση περιουσιακών στοιχείων του ελληνικού κράτους, προς κάλυψη του χρέους, προβλέπεται στο Μνημόνιο που εψήφισε η Βουλή τον περασμένο Μάιο. Αυτή και άλλες αναλόγως βαριές δεσμεύσεις έχουν ισχύ νόμου και περιέχονται έκτοτε σε όλες τις αναθεωρήσεις («επικαιροποιήσεις») του Μνημονίου, τις οποίες υπογράφει ο υπουργός Οικονομικών.

Το σοκ ωστόσο παραμένει. Μόνο τώρα, δέκα μήνες μετά την επιβολή του Μνημονίου, οι Ελληνες πολίτες αντιλαμβάνονται έναντι ποίων όρων συνήφθη το δάνειο σωτηρίας των 110 δισ. Τώρα αντιλαμβάνονται ότι με το χρέος έχει υποθηκευτεί το μέλλον των νεότερων γενεών και η ίδια η εθνική κυριαρχία. Τώρα αντιλαμβάνονται ότι η έξοδος από τον επαχθή δανεισμό δεν θα είναι ούτε σύντομη ούτε εύκολη, ότι η σοβούσα κρίση δεν είναι οξεία και παροδική, αλλά χρόνια και συστημική. Και ότι είναι εξαιρετικά αβέβαιο το αποτέλεσμα της θεραπείας που εφαρμόζεται.

Το πρόβλημα άρα στην παρούσα φάση είναι, και πάλι, η ανειλικρίνεια. Ανειλικρίνεια διαρκής της εξουσίας προς τον λαό - είτε με απροκάλυπτα ψεύδη («λεφτά υπάρχουν») είτε με κρίσιμες αποσιωπήσεις και συγκαλύψεις είτε με ωμά διλήμματα και πατριδοπλειοδοτικό εκβιασμό. Και πάντως ποτέ, σε καμία περίπτωση, η εξουσία δεν έχει εκθέσει στον λαό όλα τα δεδομένα και όλες τις δυνατές λύσεις για συνέγερση όλων των εθνικών δυνάμεων και αποφυγή της συντριβής.

Η χώρα καλά τα πάει, οι πολίτες υποφέρουν - έτσι περιέγραψε την κατάσταση γνωστός λαϊκιστής πολιτικός. Ο στρογγυλός λόγος του καταφερτζή πολιτικού δεν μπορεί να κρύψει τη θεμελιώδη αντίφαση της σκέψης του: τι είναι η χώρα αν δεν είναι οι άνθρωποί της, ο λαός της, οι πολίτες; Αυτή η αντίφαση διατρέχει σήμερα τον λόγο των πολιτικών, που οδήγησαν τη χώρα στην καταστροφή, και τώρα πασχίζουν να πείσουν τους πολίτες ότι είναι άλλοι από την αφηρημένη χώρα τους και ότι αυτοί φταίνε για όλα τα δεινά τη ς αφηρημένης χώρας.

Αυτός ο ισχυρισμός είναι πράγματι ιταμός, περισσότερο και από την αλαζονεία των υπαλλήλων της τρόικας. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, ας σταθούμε σ’ ένα κείμενο ιδρυτικό της Ιστορίας, της πολιτικής σκέψης και της δημοκρατίας: «Ανδρες γαρ πόλις, και ου τείχη ουδέ νήες ανδρών κεναί». Μιλάει ο στρατηγός Νικίας προς τους αποκαρδιωμένους Αθηναίους, στην ολέθρια εκστρατεία της Σικελίας (Θουκυδίδης Η-77). Οι άνθρωποι είναι η χώρα, το κράτος, η δημοκρατία, δεν είναι τα κτίρια, τα πράγματα, τα πλοία, όταν αυτοί υποφέρουν, υποφέρει η χώρα.

Κάτι ανάλογο είπε ο Σωκράτης στον πλατωνικό διάλογο Φαίδρο, φωτίζοντας με τόλμη το πέρασμα από τον μύθο στη σκέψη: «τα μεν ουν χωρία και τα δένδρα ουδέν μ’ εθέλει διδάσκειν, οι δ’ εν τω άστει άνθρωποι» (Φαίδρος, 230d). H εκποίηση των πραγμάτων ταράζει, διότι κατά βάθος πρόκειται για εκποίηση ανθρώπων, ψυχών, του genius loci, όχι για εκποίηση νηών και τειχών, χωρίων και δένδρων.

12/2/11

«Κακοί» ροκάδες, πρόσκοποι και χίπις στα Μάταλα

Ρεπορτάζ: Μανώλης Πιμπλής (Τα Νέα)

Πώς αντέδρασε η κοινωνία της Κρήτης στους χίπις;
Πώς συνδέθηκε ο κινηµατογράφος µε τα κινήµατα του
‘60; Αυτά είναι δύο µόνο από τα ερωτήµατα στα οποία προσπαθεί να δώσει απάντηση ένα βιβλίο για την
«Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα»
Πώς ξεκίνησε το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα; Οι πρώτες κλωτσοπατινάδες ξεκίνησαν από Ελληνες που είχαν ζήσει στο εξωτερικό. Τα παιχνίδια ονοµάζονταν εγγσερσάιζ και παίζονταν µέσα στα γυµναστήρια. Μετά το football θα µεταφραστεί «ποδοσφαίρισις» και θα έχει αφανή ήρωά του στην Ελλάδα έναν ποδοσφαιριστή της ελβετικής Σερβέτ. Ηταν ο Παναγής Βρυώνης που στα είκοσι χρόνια του, το 1891, προσπαθούσε να µάθει τους φίλους τουνα κλωτσούν το τόπι, γράφει ο Γιώργος Γάσιας. Εφερε µάλιστα µπάλες και σαµπρέλες απ’ έξω, εγκατέστησε και «γκολ-ποστ» στα χωράφια των Ιλισίων και η περιπέτεια του ποδοσφαίρου άρχισε.

Οχι πάντως χωρίς προβλήµατα. H «νεοφανής παιδιά», όπως έλεγαν τότε, µόλις άρχισε να διαδίδεται, συνάντησε την οργανωµένη αντίδραση των γυµναστών. Αυτοί ήταν υπέρµαχοι της πειθαρχηµένης συλλογικής εκγύµνασης αλλά και της λεγόµενης ηθικής δύναµης του κλασικού αθλητισµού – αυτά, βέβαια, πολύ πριν από την ευρεία διάδοση των αναβολικών – και διατύπωναν θεωρίες περί «της καταστροφής που επιφέρει το ποδόσφαιρον εις τον οργανισµόν». Μ’ αυτά και µ’ αυτά όχι µόνο δεν εµπόδισαν τη διάδοση του νέου παιχνιδιού, αλλά προκάλεσαν, µετά το 1906, και την απόσχιση των ποδοσφαιρόφιλων από τους γυµναστικούς συλλόγους, µε την ίδρυση καθαρόαιµων ποδοσφαιρικών σωµατείων.

EΣο ΕΤΟΙΜΟΣ. Περίπου την ίδια εποχή αλλά για άλλους λόγους, άρχισε να διαδίδεται και ο προσκοπισµός. Βασίστηκε σε βρετανικά πρότυπα – ο ιδρυτής, άλλωστε, της κίνησης ήταν Βρετανός, σε µια εποχή που η Βρετανία φοβόταν έναν υποτιθέµενο ηθικό και φυσικό εκφυλισµό της. Η κίνηση αυτή άρα φιλοδοξούσε να διαµορφώνει χαρακτήρες, κάτι που ταίριαξε και µε τις εσωτερικές επιδιώξεις. «Σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η στρατιωτική προπαίδευση των νέων αποτελούσε στόχο της σχολικής σωµατικής αγωγής», γράφει η Γιούλα Κουτσοπανάγου. «Ο στόχος παραµένει ο ίδιος και στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά το περιεχόµενό του αλλάζει. Η στρατιωτική προετοιµασία δεν θα σηµαίνει πλέον µόνο την εκµάθηση δεξιοτήτων απαραίτητων στο πεδίο της µάχης αλλά και τη διάπλαση χαρακτήρων έτοιµων να πειθαρχήσουν και να αγωνιστούν σε συνθήκες πολέµου». Ο τόµος «Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα» (Εκδ. Θεµέλιο, επιµέλεια: Βαγγέλης Καραµανωλάκης, Εύη Ολυµπίτου, Ιωάννα Παπαθανασίου) αποτελείται από τις – επεξεργασµένες – ανακοινώσεις του οµότιτλου συνεδρίου (επιστηµονική επιτροπή: Σπύρος Ασδραχάς, Ηλίας Νικολακόπουλος, Προκόπης Παπαστράτης) που οργανώθηκε τον Μάρτιο του 2008 από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς».

ροκ και ΚΟΜΜΟΎΝΙΣΤΕΣ. «Τα ρεµπέτικα, τα αντάρτικα, τα δηµοτικά και τα έντεχνα λαϊκά θεωρήθηκαν ως στοιχεία της συνέχειας της “παράδοσης” και σύµβολα αγωνιστικότητας του “Λαού”», γράφει ο Νίκος Παπαδογιάννης, «σε αντιπαράθεση µε τον “αµερικάνικο τρόπο ζωής”, κατηγορία που είχε εισαχθεί στον λόγο της Αριστεράς από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 και περιλάµβανε τη ροκ µουσική, τις ταινίες του Χόλιγουντ και χώρους ψυχαγωγίας, όπως τα µπιλιαρδάδικα». Ο Ρήγας Φεραίος δεν προχωρούσε σε αρνητική κριτική της ροκ, όπως η ΚΝΕ και οι µαοϊκές οργανώσεις. Το γεγονός όµως ότι τόσο η ΚΝΕ όσο και ο Ρήγας αλλά και η Νεολαία ΠΑΣΟΚ, ενέταξαν στους στόχους τους τη συγκρότηση ενός «προοδευτικού λαϊκού κινήµατος» και τη «διαπαιδαγώγηση του λαού», µέσω φεστιβάλ και πανεπιστηµιακών πολιτιστικών συλλόγων, οδήγησε στον δραµατικό περιορισµό της κυκλοφορίας της ροκ την τετραετία 1974-1977.

«Αρκετοί έλληνες ροκ καλλιτέχνες βρέθηκαν να ασχολούνται µε άλλα είδη µουσικής, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος, που συνεργάστηκε µε τον Γιάννη Μαρκόπουλο σε έντεχνους - λαϊκούς δίσκους». Από τις ελάχιστες εξαιρέσεις οι Socrates drank the conium που εξακολούθησαν τις εµφανίσεις τους στο «Κύτταρο». Μία µαρτυρία µέλους της ΚΝΕ δίνει τον τόνο της εποχής: «Πάρτι σε σπίτια, όπου ακουγόταν και ροκ µουσική, εξακολουθούσαν να οργανώνονται αλλά σε σχέση µε τα πάρτι των χρόνων της δικτατορίας υπήρχε περισσότερη ντροπή και δεν χόρευαν ζευγαράκια µε κλειστά φώτα, όπως τότε, ενώ υπήρχε πολύ περισσότερη συζήτηση σχετικά µε ζητήµατα υψηλής πολιτικής».

Ολα αυτά άρχισαν να αλλάζουν από το 1978 µε την πρώτη τηλεοπτική εκποµπή ξένης µουσικής (στην ΥΕΝΕΔ), τη δηµιουργία ειδικών περιοδικών και τον πολλαπλασιασµό των ραδιοφωνικών εκποµπών. Αλλά και µε το άνοιγµα των πρώτων µπαρ/παµπ, όπως το «Ντόµινο» και το «Lucky Luke» στη Θεσσαλονίκη και ο «Ιπποπόταµος», το «Τριπ» και το «Ezra Pub» στην Αθήνα. Την ίδια ακριβώς περίοδο, κοντά στο 1977, γεννήθηκαν και µια σειρά ροκ συγκροτήµατα όπως η Lernaia Ydra, η Vavoura Band και οι Σπυριδούλα που ήταν ένα διάστηµα το δηµοφιλέστερο.

οι ΧΙΠΙΣ ΣταΜαταλα. Ενδιαφέροντα είναι τα πορίσµατα της έρευνας και γιατην «ξενόφερτη» χίπικη κοινότητα στα Μάταλα της Κρήτης. Ο Θανάσης Θεοδώρου, που ερεύνησε και τον τοπικό Τύπο, λέει ότι στην αρχή υπήρχε µάλλον ανοχή, λόγω των οικονοµικών ωφεληµάτων της τοπικής κοινωνίας αλλά και επειδή η κοινότητα ήταν µικρή και αποµονωµένη από τα βλέµµατα των κατοίκων του Ηρακλείου. Η Κρήτη ήταν στη φάση που άλλαζε, µετατρεπόµενη σε τουριστική βιοµηχανία. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι οι αρχισυντάκτες των εφηµερίδων τηρούν σχετικά ουδέτερη και κατευναστική στάση. Εκείνος που πρωτοστάτησε στη δαιµονοποίηση της κοινότητας αυτής ήταν ο Γορτύνης και Αρκαδίας Τιµόθεος, µιλώντας για «έκλυση των ηθών», «µικρόβιο του χιπισµού», «λερό τουρισµό», «αποικία των Ματάλων».

Το 1970 (η χίπικη κοινότητα άρχισε να συγκροτείται το 1965) οι εφηµερίδες έγραψαν ότι πρόκειται να οργανωθεί «διεθνές χίπικο συνέδριο».

Οι αντιδράσεις προκάλεσαν τον Ιούνιο του 1970 επιχείρηση εκκαθάρισης της περιοχής που σήµανε και τη διάλυση της κοινότητας. Ενδιαφέρον είναι ότι δεν διαπιστώνεται από καµία πηγή η αλήθεια της είδησης περί «χίπικου συνεδρίου» ενώ και επιστολή του διευθυντή Χωροφυλακής Λασιθίου λέει ότι κατά την επιχείρηση δεν αποκαλύφθηκαν όσα φηµολογούνταν. Ο φόβος για την ανακοπή του τουριστικού ρεύµατος ήταν εµφανής και κάποιοι κατέκριναν την επιχείρηση και τον Τιµόθεο λέγοντας ότι «όλα τα κράτη προκειµένου διά το συµφέρον των κάνουν αβαρίας επί του ιδεολογικού πεδίου»

Δρόμοι

Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)

Συνάντησε...
... και τραπεζίτες, και επιχειρηµατίες, και πολιτικούς που κινούν το εµπόριο ναρκωτικών στο Μεξικό. Η δηµοσιογράφος Αναµπέλ Χερνάντες αναγκάστηκε να βυθιστεί στον σκοτεινό κόσµο τους. Και έγραψε γι’ αυτόν στο βιβλίο της «Τα αφεντικά των ναρκωτικών», που είναι καρπός πενταετούς έρευνας.

Η έκπληξη...
... στο βιβλίο της δεν είναι οι µεξικανοί µαφιόζοι που περιγράφει η δηµοσιογράφος. Ούτε οι τεράστιες ποσότητες Βιάγκρα και κοκαΐνης που κατάπινε ο αρχηγός τους στις φυλακές υψίστης ασφαλείας ώσπου να φυγαδευτεί από τους υψηλούς προστάτες του. Η έκπληξη είναι οι περιγραφές της διαφθοράς στα ανώτατα κλιµάκια του µεξικανικού κράτους και η διαπλοκή τους µε το καρτέλ των ναρκωτικών. «Οταν γράφω για “αφεντικά των ναρκωτικών”, δεν εννοώ µονάχα φονιάδες, αλλά και επιχειρηµατίες, τραπεζίτες και πολιτικούς, ανθρώπους εξαγορασµένους από τον αρχηγό του καρτέλ για να τον προστατεύουν από τους ανταγωνιστές του», λέει η Χερνάντες. «Οσο γι’ αυτόν τον αρχηγό, τον Ελ Τσάπο, η ίδια η κυβέρνηση έπλασε τον µύθο του πανέξυπνου κακοποιού, που πάντα ξεφεύγει από τα χέρια της αστυνοµίας. Στην πραγµατικότητα, το µοναδικό ταλέντο του είναι να εξαγοράζει τους ανώτατους κρατικούς λειτουργούς».

Και από αυτούς τους λειτουργούς, η Χερνάντες δεν εξαιρεί ούτε τον πρόεδρο της χώρας Βισέντε Φοξ.

Η µεξικανή...
... δηµοσιογράφος δεν ξεχνάει ούτε τον ρόλο των ΗΠΑ. Υπενθυµίζει πως στη δεκαετία του 1980, επί κυβερνήσεων Ρίγκαν και Μπους, µε το πρόσχηµα µιας «κοµµουνιστικής απειλής στην Κεντρική Αµερική, δικαιολογήθηκε η σύναψη συµφωνίας ανάµεσα στη CIA και τα µεξικανικά καρτέλ ναρκωτικών. Ηταν κάτι που έγινε κρυφά, για να παρακαµφθούν τυχόν αντιρρήσεις από το Κογκρέσο. Η ιδέα των αµερικανικών µυστικών υπηρεσιών ήταν τότε να αναλάβουν τη µεταφορά της κοκαΐνης στις ΗΠΑ, µε αντάλλαγµα τη βοήθεια των καρτέλ στη χρηµατοδότηση και τον εξοπλισµό των αντεπαναστατών της Νικαράγουας. Μάλιστα, η CIA χρησιµοποίησε στρατόπεδα των µεξικανικών καρτέλ για να τους εκπαιδεύσει. «∆εν θα πρέπει λοιπόν να εκπλήττει κανέναν το γεγονός ότι το καρτέλ που συνεργάστηκε στενά µε τη CIA είναι σήµερα αυτό που έχει τη µεγαλύτερη ισχύ και τη βαθύτερη διείσδυση στη µεξικανική κυβέρνηση», λέει η Χερνάντες. Από αυτή τη διαπλοκή δεν εξαιρείται όµως ούτε η οικονοµική εξουσία. «Υπάρχει ένα σκοτεινό τραπεζικό σύστηµα που, µε παράλληλους λογαριασµούς, προστατεύει τα έσοδα από τα ναρκωτικά. Μάλιστα, οι τραπεζίτες ανταγωνίζονται µεταξύ τους ποιος θα προσφέρει τη χαµηλότερη προµήθεια».

Η Αναµπέλ...
... Χερνάντες, µετά την έκδοση του βιβλίου της, κατήγγειλε σχέδιο δολοφονίας της που οργανώθηκε από τα ανώτατα κλιµάκια της µεξικανικής αστυνοµίας. Το Μεξικό είναι σήµερα, µετά το Πακιστάν, η πιο φονική χώρα για τους δηµοσιογράφους. Στο 60% των περιπτώσεων, οι επιθέσεις κατά δηµοσιογράφων δεν προέρχονται από τις συµµορίες ναρκωτικών αλλά από τις ίδιες τις Αρχές που θέλουν να αποσιωπούν τη διαπλοκή και τη διαφθορά τους.

Ο συγγραφέας Αλάα αλ-Ασουάνι µιλάει στα «ΝΕΑ» για την εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Μουµπάρακ «Τώρα ξέρω τι σηµαίνει λαός»

Συνέντευξη: Κίττυ Ξενάκη (Τα Νέα)

«Εχω γράψει πολλές φορές στα µυθιστορήµατά µου τη λέξη “λαός”.Σας το λέω όµως µε ειλικρίνεια, πρώτη φορά ένιωσα τι σηµαίνει. Σε αυτή την επανάσταση συµµετέχουν χριστιανοί και µουσουλµάνοι, νέοι και ηλικιωµένοι, φτωχοί και πλούσιοι, πρωτευουσιάνοι και χωρικοί· υπάρχει ένα απίστευτο συναίσθηµα αλληλεγγύης, υπάρχει παρ’ όλη την οργή µια εκπληκτική ευπρέπεια στη συµπεριφορά και τόσο πολύ θάρρος… Είµαι βέβαιος πως αυτά τα εκατοµµύρια των θαρραλέων είναι έτοιµα να δώσουν το αίµα τους για την ελευθερία».

Από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραµµής, ο Αλάα αλ-Ασουάνι µιλά µε το πάθος ενός διαδηλωτή, τη νηφαλιότητα ενός παρατηρητή καιτην ποιητικότητα ενός συγγραφέα. Είναι άλλωστε ένας από τους πιο γνωστούς αιγύπτιους συγγραφείς. Στην Ελλάδα κατέκτησε το αναγνωστικό κοινό µε το διεθνές µπεστ σέλερ «Το Μέγαρο Γιακουµπιάν» (Εκδ. Πόλις), ενώ επανέκαµψε πρόσφατα κοντά µας µε το «Σικάγο» (Εκδ. Πατάκη).

Ο 54χρονος αλ-Ασουάνι είναι όµως και ένας από τα εκατοµµύρια των διαδηλωτών που φωνάζουν, 19 ηµέρες τώρα, από την Πλατεία Ταχρίρ «φτάνει πια!» – αυτό σηµαίνει και το όνοµα του αντικαθεστωτικού κινήµατος που συνίδρυσε το 2004, «Κιφαγιά». Την εµπειρία που ζει την περιγράφει ως «µοναδική», παρ’ ότι δεν λείπουν οι τραγικές στιγµές – εκείνη την Παρασκευή, για παράδειγµα, που η Αστυνοµία άνοιξε πυρ, στις 28 Ιανουαρίου, είδε διαδηλωτές δίπλα του να πέφτουν νεκροί.

«Αυτή η δικτατορία», µας λέει, «έχει διαπράξει κάθε δυνατό έγκληµα».

Βιώνει εντούτοις την εξέγερση ως «µια υπέροχη ιστορία αγάπης: µέσα από την επανάσταση, όπως και µέσα από µια πραγµατική ιστορία αγάπης, γινόµαστε καλύτεροι άνθρωποι, και σας το λέω, οι Αιγύπτιοι αυτές τις ηµέρες είναι πολύ διαφορετικοί. ∆εν υπάρχει καθόλου σεξουαλική παρενόχληση και το ένα τρίτο των ανθρώπων που περνούν τη νύχτα στους δρόµους είναιγυναίκες. Η Αίγυπτος έζησε δέκα µέρες χωρίς κανέναν αστυνοµικό, είναι γεµάτη εκκλησίες και δεν υπήρξε καµία επίθεση σε χριστιανικό ναό. Γνωρίζω µια δηµοσιογράφο που ξέχασε την τσάντα της, µε χρήµατα µέσα, στην Ταχρίρ, επέστρεψε τέσσερις ώρες µετά και τη βρήκε άθικτη!». Του αντιτείνουµε, διστακτικά, πως καµιά φορά οι ιστορίες αγάπης τελειώνουν άσχηµα και γελάει: «Εγώ σας µιλάω τώρα που τη ζω, όχι µετά. Μη µε παρεξηγήσετε όµως,είµαι πολύ αισιόδοξος, είµαστε έτοιµοι για τη δηµοκρατία, σας είπα, µόνο ο δικτάτορας µε ανησυχεί». Αυτός που κρατάειβέβαια το κλειδί των εξελίξεων είναι ο Στρατός. «Αλλά ο Στρατός είναι µια εθνική οργάνωση στην Αίγυπτο την οποία ο κόσµος βλέπει πολύ θετικά, δεν είναι ο λατινοαµερικάνικος Στρατός. Πάντα υπερασπίστηκε την Αίγυπτο, οι στρατιώτες και οι αξιωµατικοί είναι παιδιά του λαού. ∆ύο φορές έχει παρέµβει στο παρελθόν, το 1977 και το 1986, και πριν παρέµβει ήταν σαφής: «∆εν θα σκοτώσουµε ποτέ έναν Αιγύπτιο!». Κι εγώ σας το ξαναλέω, είµαι βέβαιος πως η δικτατορία ζήτησε από τον Στρατό ναανοίξει πυρ κι εκείνος αρνήθηκε. Εδώ οι διαδηλωτές µπαίνουν κάτω από τα τεθωρακισµένα, εύκολα θα µπορούσαν να τους συντρίψουν, αλλά δεν έγινε τίποτα».

Ο αιγύπτιος οδοντογιατρός και συγγραφέας είναι πολύ αυστηρός όταν µιλάει για τη ∆ύση, και ιδιαίτερα τις Ηνωµένες Πολιτείες. «Οι λαοί της ∆ύσης είναι στο πλευρό µας, αλλά τις κυβερνήσεις δεν τις εµπιστευόµαστε. Πριν από έναν µήνα, ο Οµπάµα χαρακτήριζε τον Μουµπάρακ θαρραλέο και σοφό ηγέτη, και µετά την αποχώρηση του Μπεν Αλι από την Τυνησία έγινε ο χειρότερος δικτάτορας του κόσµου...».

«Αυτή η δικτατορία έχει διαπράξει κάθε δυνατό έγκληµα», λέει ο αιγύπτιος λογοτέχνης

ΟΙ ΜΠΛΟΓΚΕΡ

«Ο Ουαέλ Γονίµ είναι ο πιο σηµαντικός µπλόγκερ στην Αίγυπτο, οι µπλόγκερ ξεκίνησαν την επανάσταση, αλλά πολύ γρήγορα η επανάσταση τους ξεπέρασε. Μου έλεγαν – γιατί τους ξέρω όλους – ότι µε 30.000 διαδηλωτές θα ήταν ευχαριστηµένοι, και φτάσαµε τα 12 εκατοµµύρια!».


Ο ΣΤΡΑΤΟΣ

«Ο κόσµος δεν φοβάται τον Στρατό.

Η ιστορία του, η κουλτούρα του, όλα λένε πως ο Στρατός δεν σκοτώνει Αιγύπτιους. ∆εν έχω καµία αµφιβολία πως αν ο Μουµπάρακ είχε την ευκαιρία να χρησιµοποιήσει τον Στρατό εναντίον µας, θα το είχε ήδη κάνει».


ΣΚΙΑΧΤΡΟ

«Μη µιλάτε για φάντασµα του ισλαµισµού, πείτε καλύτερα σκιάχτρο.

Οι Αδελφοί Μουσουλµάνοι έχουν κάποιες ιδέες µε τις οποίες διαφωνώ πλήρως, έχουν όµως αποκηρύξει τη βία και πιστεύω πως σε µια δηµοκρατία θα είναι όπως ένα οποιοδήποτε κόµµα της χριστιανικής ∆εξιάς στη ∆ύση».

ΦΤΙΑΞΑΜΕ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΦΥΛΑΚΗ
«∆εν µπορείτε να φανταστείτε πόσο πειθαρχηµένος είναι τόσες µέρες ο κόσµος στην πλατεία Ταχρίρ. Το φαγητό, τα αναψυκτικά, είναι για όλους. Εθελοντές γιατροί έφτιαξαν µια κλινική. Ακόµα και φυλακή φτιάξαµε, στο Μετρό. Τις ηµέρες που µας χτυπούσαν οι τραµπούκοι του καθεστώτος, τους παραδίδαµε στον στρατό, αλλά ακούσαµε πως κάποιες φορές τους άφηναν, φτιάξαµε λοιπόν µια φυλακή – υπεύθυνη είναι µια νεαρή γυναίκα...».

Ο Λευκός Οίκος, που αρχικά στήριζε τον Μουµπάρακ, τον πίεσε στη συνέχεια να παραιτηθεί.. Μεταβολή και ολοταχώς!

Επιμέλεια: Νατάσα Μπαστέα (Τα Νέα)

∆ιευρύνθηκε σηµαντικά αυτή την εβδοµάδα το χάσµα µεταξύ των Ηνωµένων Πολιτειών και της Αιγύπτου, µίας από τις στενότερες συµµάχους της στη Μέση Ανατολή, λόγω της άρνησης του Χόσνι Μουµπάρακ να ανταποκριθεί στις εκκλήσεις της Ουάσιγκτον να «ακούσει» τον λαό του.

Μέσα σε δεκαπέντε ηµέρες, από εκεί που ο Οµπάµα και το επιτελείο του θεωρούσαν τον Μουµπάρακ χρήσιµο για την οργάνωση της µετάβασης στη δηµοκρατία, έφτασαν χθες να του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια και να του ζητήσουν, εµµέσως πλην σαφώς, να αποχωρήσει.

Οσον αφορά τους Ευρωπαίους, σε γενικές γραµµές ήταν απόντες. Ο δανός πρωθυπουργός Λαρς Λέκε Ράσµουσεν, πάντως, έγινε χθες ο πρώτος ηγέτης χώρας της Ε.Ε.

που δηµόσια προέτρεψε τον Χόσνι Μουµπάρακ να παραιτηθεί δηλώνοντας: «Ο Μουµπάρακ αποτελεί πλέον ιστορία».

Οπως παρατηρεί ο Φαρίντ Ζακάρια, διευθυντής του περιοδικού «Newsweek», σχετικά µε τη στάση του Λευκού Οίκου, είναι η πρώτη φορά που «ένας αµερικανός πρόεδρος τόσο γρήγορα προσπαθεί να ωθήσει έναν στενό του σύµµαχο να εγκαταλείψει την εξουσία». ∆ιευκρινίζει µάλιστα ότι χρειάστηκαν τρία χρόνια για να στραφεί ο Ρόναλντ Ρίγκαν εναντίον του δικτάτορα Φερντινάντo Μάρκος στις Φιλιππίνες και ενάµισης χρόνος προκειµένου να εξωθήσει τον δικτάτορα Σουχάρτο από την εξουσία στην Ινδονησία. Τις τελευταίες ηµέρες ο υπουργός Αµυνας των ΗΠΑ Ρόµπερτ Γκέιτς είχε τουλάχιστον τέσσερις µακροσκελείς τηλεφωνικές συνοµιλίες µε τον αιγύπτιο οµόλογό του στρατάρχη Ταντάουι. Αρχικά τα τηλεφωνήµατα είχαν ως θέµα τη διατήρηση της συνεργασίας των δύο πλευρών, αλλά σταδιακά, σύµφωνα µε διπλωµατικές πηγές, θα πρέπει να ασκήθηκαν πιέσεις για µεγαλύτερη εµπλοκή του Στρατού σχετικά µε το µέλλον του Μουµπάρακ.

Το περιεχόµενο της τηλεοπτικής οµιλίας του Μουµπάρακ το βράδυ της Πέµπτης εξέθεσε – για άλλη µία φορά – τις αµερικανικές µυστικές υπηρεσίες, καθώς νωρίτερα ο επικεφαλής της CIA Λίο Πανέτα είχε δηλώσει ότι είναι πάρα πολύ πιθανό ο αιγύπτιος πρόεδρος να ανακοίνωνε την παραίτησή του. Προσπαθώντας να δικαιολογήσει τη λανθασµένη πρόβλεψή του, ο Πανέτα είπε ότι βασίστηκε σε δηµοσιογραφικές πληροφορίες και όχι σε εκθέσεις της CIA.

Ο ΜΠΑΡΑΚ ΟΜΠΑΜΑ παρακολούθησε την οµιλία Μουµπάρακ στο αεροπλάνο ενώ γυρνούσε στην Ουάσιγκτον από το Μίσιγκαν και συγκάλεσε εκτάκτως σύσκεψη µε τους συµβούλους του εθνικής ασφάλειας. Κατόπιν εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι τα όσα είπε ο Μουµπάρακ – δηλαδή ότι θα δώσει κάποιες εξουσίες στον αντιπρόεδρό του Οµάρ Σουλεϊµάν – δεν είναι αρκετά προκειµένου να ικανοποιηθούν τα αιτήµατα των διαδηλωτών για δηµοκρατικές αλλαγές: «Οι Αιγύπτιοι εξακολουθούν να µην πείθονται ότι η κυβέρνηση εννοεί πραγµατικά την ουσιαστική µετάβαση στη δηµοκρατία». Στην ανακοίνωση επαναλαµβάνεται η προτροπή προς το Κάιρο να αρθεί η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και να ξεκινήσουν συνοµιλίες µε όλες τις οµάδες της αντιπολίτευσης.

Διαστάσεις: Το τζίνι βγήκε από το µπουκάλι

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)

Εδώ και είκοσι χρόνια, γράφω ανοησίες από το πρωί ώς το βράδυ µε εντολή των προϊσταµένω µου. Χρειάστηκε ναέρθει η περασµένη Δευτέρα για να δεχθεί η εφηµερίδα να γράψει ο καθένας από µας ένα άρθρο για την επανάσταση».

Η 40χρονη Σερέν εργάζεταιστην «αλΑχράµ», τη µεγαλύτερη εφηµερίδα της Αιγύπτου, που ιδρύθηκε το 1875,πουλάει πάνω από ένα εκατοµµύριο φύλλα την ηµέρα και ακολουθούσε ανέκαθεν µια σταθερή φιλοκυβερνητική γραµµή.

Τα γραφεία αυτής της εφηµερίδας, που ελέγχεται από το υπουργείο Ενηµέρωσης, είναι έτσι ο τελευταίος τόπος όπου θα περίµενε να ακούσει κανείς συνθήµατα όπως «Ελευθερία! Ελευθερία!», «Μουµπάρακ, φύγε!» και «Φτάνει πια η δικτατορία!». Και οι σελίδες αυτής της εφηµερίδας είναι ο τελευταίος τόπος όπου θα περίµενε κανείς να διαβάσει ένα κύριο άρθρο που επαινεί τους διαδηλωτές της Πλατείας Ταχρίρ και καλείτην κυβέρνηση να προωθήσει µεταρρυθµίσεις. Αυτό ακριβώς συµβαίνει όµως τις τελευταίες ηµέρες, και ιδιαίτερα µετά τη συναισθηµατικά φορτισµένη συνέντευξη που έδωσε ο ακτιβιστής Ουαέλ Γόνιµ στο ιδιωτικό κανάλι Dream. Οιδηµοσιογράφοι δεν αρκούνται να καταγγείλουν την κρατική προπαγάνδα. Πολλοί από αυτούς αρνούνται ανοιχτά να δουλέψουν για ανθρώπους που µέχρι σήµερα τους λογόκριναν. Αλλοι βγαίνουν για πρώτη φορά στον δρόµο για να απαιτήσουν τέλος στη διαφθορά και καλύτερες συνθήκες εργασίας. «Πολλοί δηµοσιογράφοι που εργάζονται στην τηλεόραση ακόµη και δέκα χρόνια δεν έχουν καµιά κατοχύρωση, κανέναδικαίωµα, δεν έχουν ιατροφαρµακευτική περίθαλψη ούτε θα πάρουν σύνταξη», λέει η Ράντα, που κερδίζει 650 αιγυπτιακές λίρες (80 ευρώ) τον µήνα. «Υποτίθεται ότι αν δουλεύουµε περισσότερο θα κερδίζουµε περισσότερα, µόνο που πολλές φορές δεν πληρωνόµαστε καθόλου!», προσθέτει η ΑΣµαέ, παρουσιάστρια σε κρατικό κανάλι εδώ και πέντε χρόνια, που πήγε για πρώτη φορά στην Πλατεία Ταχρίρ το περασµένο Σάββατο και διαπίστωσε µε τα µάτια της το χάσµα ανάµεσα στην πραγµατικότητα και την τηλεοπτική κάλυψή της.

Στο κανάλι όπου δουλεύει η ΑΣµαέ, η οδηγία είναι πλέον η εξής: «Μπορείτε να λέτε ό,τι θέλετε, αρκεί να µην προσβάλλετε το καθεστώς». Το τζίνι έχει βγει πια από το µπουκάλι. Το φράγµα του φόβου έπεσε. Εκατοντάδες δηµοσιογράφοι ζητούν πλέον την παραίτηση του προέδρου του συνδικάτου Μακράµ Μοχάµεντ Αχµεντ, ο οποίος δεν αντέδρασε ούτε όταν ένας ρεπόρτερ της«αλ-Αχράµ» έχασε τη ζωή του από τα πυρά αστυνοµικών.

«Ολοι πλέον µπορούν να πουν ΟΧΙ», τονίζει ένας δηµοσιογράφος απότο επίσηµο αιγυπτιακό πρακτορείο ειδήσεων Μena. «Σηµειώνονται σφοδρές αντιπαραθέσεις µε τους αρχισυντάκτες, κι αυτό είναι καινούργιο στην Αίγυπτο. Μέχρι σήµερα, τους διόριζε όλουςο πρόεδρος. Ηταν προστατευµένοι. Και επωφελήθηκαν ιδιαίτερα απ’ αυτό».

Η Σερέν δεν ντρέπεται πια γι’ αυτά που γράφει. Ανακατεύεται µε το πλήθος στην Πλατεία Ταχρίρ και επιτρέπει στον εαυτό της να ελπίζει ότι οι µέρες που έρχονται θα είναι καλύτερες.

11/2/11

Στροφή στη διά βίου μάθηση

Απόστολου Λακασά (Καθημερινή)

Η εργασιακή ανασφάλεια και ο φόβος μήπως οι τεχνολογικές εξελίξεις απαξιώσουν το αντικείμενο εργασίας τους οδηγούν όλο και περισσότερους Ελληνες στα προγράμματα διά βίου μάθησης. Είναι, άλλωστε, ενδεικτικό ότι πλέον οι περισσότεροι δεν συνδέουν τη διά βίου μάθηση με συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι άνεργοι και οι νέοι. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο σε 3.050 άτομα άνω των 18 ετών για λογαριασμό του υπουργείου Παιδείας, από την εταιρεία Public Issue με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.

Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο του σχεδιασμού ενός νέου μοντέλου οργάνωσης του τομέα διά βίου μάθησης, το οποίο έχει στόχο να προσαρμόσει την ελληνική πραγματικότητα στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Αλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2,9% των Ελλήνων 25 έως 64 ετών έχει συμμετάσχει σε προγράμματα διά βίου μάθησης και κατάρτισης (ενδοεπιχειρησιακής ή συνεχιζόμενης). Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση μεταξύ των 27 μελών της Ε.Ε., πάνω από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία (1,3% καθεμιά). Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 9,7%. Από την άλλη, η ελληνική κυβέρνηση δίνει βάρος και στη μη τυπική διά βίου μάθηση (σεμινάρια, συνέδρια, ιδιαίτερα μαθήματα κ.ά.).

Συνεδρίαση συμβουλίου

Ετσι, την προσεχή Τρίτη θα συνεδριάσει -παρουσία του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου- για πρώτη φορά το Συμβούλιο Διά Βίου Μάθησης και Σύνδεσης με την Απασχόληση, αρμοδιότητα του οποίου είναι η χάραξη της πολιτικής για τη διά βίου μάθηση. Η έρευνα κατέδειξε ότι ένας στους δύο Ελληνες άνω των 18 ετών επιθυμεί να συμμετάσχει το επόμενο έτος σε κάποια διαδικασία μη τυπικής διά βίου μάθησης, για να αυξήσει τις γενικές του γνώσεις (52%), για προσωπική ευχαρίστηση (26%), για να βελτιώσει την απόδοσή του στην εργασία (26%). Αντίθετα, οι βασικότεροι λόγοι όσων δεν προτίθενται να συμμετάσχουν είναι η έλλειψη χρόνου (28%) ή ενδιαφέροντος (22%) και η ηλικία (20%). Εως τώρα σχεδόν οι 6 στους 10 έχουν συμμετάσχει σε πρόγραμμα μη τυπικής διά βίου μάθησης και οι 4 στους 10 το έκαναν για επαγγελματικούς λόγους. Εξ αυτών, οι περισσότεροι είναι έως 34 ετών (64%), με ανώτερη μόρφωση (72%), μισθωτοί (71% του δημόσιου και 64% του ιδιωτικού τομέα). Παρακολούθησαν μαθήματα, σεμινάρια ή συνέδρια σχετικά με τις κοινωνικές επιστήμες (25%), την οικονομία (19%), τις νέες τεχνολογίες (18%).

Δρόμοι

Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)

Ποιος θυµάται...
... εκείνες τις προβλέψεις πως η παγκόσµια οικονοµική κρίση θα έφερνε µια νέα εποχή λιτότητας για όλους; Πως θα έκοβε τα φτερά στους χρηµατιστές και στους τραπεζίτες;

Πως θα έκλεινε το χάσµα ανάµεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς; Πως θα τσάκιζε τους πλούσιους µε βαρείς φόρους, εξαναγκάζοντάς τους να συνεισφέρουν περισσότερα στην κοινωνία; ε λοιπόν, τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Η αλήθεια...
... είναι πως η κρίση έκανε τους πλούσιους ακόµη πλουσιότερους. Και όπως γράφει ο αρθρογράφος και συγγραφέας Μάθιου Λιν στο πρακτορείο Bloomberg, δεν πρόκειται να κλείσει το χάσµα που τους χωρίζει από τους φτωχούς. οι πιο εύποροι ζουν σε µια εντελώς διαφορετική οικονοµία από εκείνη στην οποία ζει ο λαός. Eκθεση της τράπεζας HSBC δείχνει πως τα πλουσιότερα βρετανικά νοικοκυριά αναµένεται να αυξήσουν κατά 7,8% τις φετινές δαπάνες τους. ∆εν υπάρχει λιτότητα γι’ αυτά.

Η µέση βρετανική οικογένεια όµως δεν τα καταφέρνει καθόλου καλά. Η µέση αύξηση του εισοδήµατός της είναι 2,2%, δηλαδή χαµηλότερη από τον πληθωρισµό (3,7%). Στην πραγµατικότητα γίνεται φτωχότερη. αυτό που συµβαίνει στη βρετανία συµβαίνει και στον υπόλοιπο ανεπτυγµένο κόσµο, λέει ο Μάθιου Λιν. Η βρετανική οικονοµία δεν είναι κάτι ξεχωριστό. Στις ΗΠΑ, οι φοροαπαλλαγές ευνόησαν τους πιο πλούσιους. Η Γουόλ Στριτ ανέκαµψε γοργά από την κρίση. οι µέσες ωριαίες αποδοχές των εργαζοµένων όµως αυξήθηκαν µόλις 1,9% πέρυσι. Η ίδια κατάσταση επικρατεί παντού. Και δείχνει πως οι πλούσιοι θα εξακολουθήσουν να γίνονται πλουσιότεροι από όλους τους άλλους. Να γιατί.

Οι διασώσεις...
... που κάνουν οι κυβερνήσεις ευνοούν µόνο τους πιο πλούσιους. Κάποτε οι κυβερνήσεις επιδοτούσαν τις βιοµηχανίες. Σήµερα διασώζουν την τραπεζική βιοµηχανία, τα στελέχη της οποίας έχουν τα υψηλότερα εισοδήµατα. Το εύκολο κρατικό χρήµα που εισρέει στα ταµεία της ανεβάζει τις τιµές. ενας τραπεζίτης που ποντάρει µε αυτό το χρήµα στη µελλοντική άνοδο της τιµής του πετρελαίου, µάλλον θα βγει κερδισµένος (και µάλιστα µε ξένα λεφτά). ο χαµένος θα είναι ο µέσος άνθρωπος που θα πληρώνει το καύσιµο ακριβότερα (και µάλιστα από την τσέπη του). Η παγκοσµιοποίηση επέτρεψε στους πάµπλουτους να αποκοπούν από τις εθνικές οικονοµίες. οπως ας πούµε οι τραπεζίτες, οι χρηµατιστές και οι δικηγόροι του Λονδίνου. ∆ραστηριοποιούνται το ίδιο στις αναδυόµενες οικονοµίες, όσο και στη βρετανική οικονοµία, ίσως και περισσότερο. οσο αυτοί κανονίζουν την εισαγωγή ρωσικών πετρελαϊκών εταιρειών στο χρηµατιστήριο ή αναλαµβάνουν την αναδιάρθρωση του χρέους του Ντουµπάι, όσα συµβαίνουν στο Λονδίνο µπορεί να τους είναι αδιάφορα.

Για µερικά...
... από αυτά τα πράγµατα, οι κυβερνήσεις δεν µπορούν να κάνουν τίποτα. Για άλλα µπορούν. ∆εν χρειάζεται να διασώζουν τραπεζίτες (εκτός αν δεν µπορούν να κερδίσουν τις εκλογές χωρίς αυτούς). Η ιδέα πως η κρίση θα περιόριζε τις ανισότητες ακουγόταν ωραία. οµως αυτό δεν συνέβη πουθενά. οσο οι κυβερνήσεις εξυµνούν στον λαό τις αρετές της λιτότητας, οι πλούσιοι γίνονται ακόµη πλουσιότεροι.

Διαστάσεις: Φλερτάροντας τους Αδελφούς Μουσουλµάνους

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)
Το 1953, έναν χρόνο πριν απαγορευτεί η Μουσουλµανική Αδελφότητα από τον Νάσερ, η αµερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών κάλεσε καµιά σαρανταριά ισλαµιστές λογίους και πολιτικούς ηγέτες από µουσουλµανικές χώρες για ένα συνέδριο στο Πανεπιστήµιο του Πρίνστον. Η πρόσκληση έγινε στο πλαίσιο ενός µυστικού αµερικανικού προγράµµατος και ο πραγµατικός λόγος ήταν να εντυπωσιαστούν οι επισκέπτες από την πνευµατική και ηθική δύναµη της χώρας, ώστε να επηρεάσουν συνέχεια τη µουσουλµανική κοινή γνώµη. Οπως γράφει όµως στο «New York Review of Books» ο Ιαν Τζόνσον, συγγραφέας του βιβλίου «Ενα τζαµί στο Μόναχο», ο απώτερος στόχος ήταν να αρχίσει µια αντικοµµουνιστική εκστρατεία σε αυτές τις χώρες που είχαν πρόσφατα αποκτήσει την ανεξαρτησία τους. Στην εκστρατεία αυτή, η θρησκεία θα έπαιζε σηµαντικό ρόλο.

Οπως φαίνεται από το βιβλίο των ραντεβού του προέδρου Αϊζενχάουερ, ένας από τους καλεσµένους ήταν ο Σαϊντ Ραµαντάν, γαµπρός του ιδρυτή της Μουσουλµανικής Αδελφότητας (και πατέρας του ελβετού θεωρητικού του ευρω-ισλάµ Ταρίκ Ραµαντάν). Ο Ραµαντάν, που θεωρούνταν τότε κάτι σαν «υπουργός Εξωτερικών» της Αδελφότητας, χαρακτηριζόταν σε αναλύσεις της CIA «φαλαγγίτης» και «φασίστας». Αλλά αυτό δεν εµπόδισε τον Λευκό Οίκο να τον καλέσει. Και στο τέλος της δεκαετίας, η CIA τον υποστήριζε πλέον ανοιχτά. Αλλά ο Ραµαντάν, που ενδιαφερόταν περισσότερο να διαδώσει τις ισλαµιστικές του ιδέες από το να πολεµήσει τον κοµµουνισµό, έπαιζε το δικό του παιχνίδι. Κατέλαβε (µε την υποστήριξη των Ηνωµένων Πολιτειών) ένα τζαµί στο Μόναχο, έδιωξε τους ντόπιους µουσουλµάνους και το µετέτρεψε σε ένα από τα σηµαντικότερα κέντρα της Αδελφότητας. Αργότερα θα υποστήριζε την ιρανική επανάσταση και θα βοηθούσε να διαφύγει ένας ακτιβιστής που δολοφόνησε έναν από τους διπλωµάτες του Σάχη στην Ουάσιγκτον.

Είναι προφανές ότι οι Αµερικανοί δεν είχαν ποντάρει στο σωστό άλογο. Παρά ταύτα, συνέχισαν να έχουν µυστικές συναντήσεις µε στελέχη της Αδελφότητας. Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεµβρίου, ο πρόεδρος Μπους δήλωσε ότι ορισµένα µέλη της οργάνωσης υποστήριζαν την τροµοκρατία. Στο τέλος της δεύτερης θητείας του όµως, κι ενώ οι Ηνωµένες Πολιτείες έχαναν δύο πολέµους στον µουσουλµανικό κόσµο και αντιµετώπιζαν εχθρικές µουσουλµανικές µειονότητες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (όπου η Αδελφότητα είχε σηµαντική επιρροή), οι δύο πλευρές φλερτάριζαν και πάλι. Το 2006, µια έκθεση της CIA ανέφερε ότι η Αδελφότητα χαρακτηρίζεται από «εντυπωσιακό εσωτερικό δυναµισµό, οργάνωση και κοινή λογική». Την ίδια στιγµή, βέβαια, η Ουάσιγκτον υποστήριζε διάφορα αυταρχικά καθεστώτα που ήθελαν να συντρίψουν αυτή την οργάνωση… Και τώρα; Αν πριν από µισό αιώνα, η ∆ύση χρησιµοποιούσε τη Μουσουλµανική Αδελφότητα για να αποκοµίσει βραχυπρόθεσµα τακτικά οφέλη, σήµερα διαπιστώνει ότι έχει απέναντί της έναν παίκτη που κατορθώνει να επιβιώνει συνθέτοντας τον φονταµενταλισµό µε τις σύγχρονες πολιτικές µεθόδους. Στη νέα εποχή που ανατέλλει στην Αίγυπτο, αυτός ο παίκτης θα διαδραµατίσει ασφαλώς σηµαίνοντα ρόλο.

9/2/11

Διαστάσεις: Ερωτας, δηλαδή Αποκάλυψη

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)

Να ένας πρωτότυπος ορισµός για τον έρωτα: αποκάλυψη, µε τη θρησκευτική έννοια, και από πολλές απόψεις. Η πρώτηαποκάλυψη τουέρωτα είναι ότι η µοναξιά δεν είναι αξεπέραστη. Παρόλο που ζούµε σε µια φυσική µοναξιά, ξαφνικά διαπιστώνουµε ότι ο άλλος, όπως κι εµείς,περιµένει κάποιον γιανα σπάσειτη µοναξιάτου. Η δεύτερη αποκάλυψη είναιότι ο άλλος δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη ένα αίνιγµα. ∆εν είναι εξ ορισµού ακατανόητος. Αντίθετα, µπορεί να αισθάνοµαι τόσο οικεία µαζί του, κι εκείνος τόσο οικεία µαζί µου, ώστε µου δηµιουργείται η εντύπωση ότι τον ήξερα από παλιά, κι ότι µε γνωρίζεικαλύτερα απ’ ό,τι εγώ ο ίδιος γνωρίζωτον εαυτό µου. Η τρίτη «υπερφυσική» αποκάλυψη του έρωτα είναι ότι υπάρχει κάποιος απέναντι στον οποίο δεν χρειάζεται αυθόρµητα να είµαι δύσπιστος. Η κατάστασητης αθωότητας επέστρεψε! Ανάµεσά µας δεν υπάρχει καµιά σκιά ούτε δεύτερες σκέψεις, δεν κρύβεταιούτε φόβος ούτε ντροπή.Ο ένας αγαπάει τονάλλο όπως είναι… Αυτά λέει σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Le Point» ο γάλλοςφιλόσοφος Νικολά Γκριµάλντι, πουτο τελευταίο του βιβλίο τιτλοφορείται«Οι µεταµορφώσεις του έρωτα» (Εκδ. Grasset). Κατά την άποψή του, ο άνθρωπος που έχει περιγράψει τον έρωτα µε τη µεγαλύτερη διαύγεια καιακρίβεια, αλλά και µε το µεγαλύτερο πάθος, είναι ο Ζορζ Σιµενόν. Αντίθετα µε αυτόπου συµβαίνει στο Συµπόσιο του Πλάτωνα, ο έρωτας στον Σιµενόν δεν γεννιέται από την αναζήτηση της τελειότητας, αλλά από τη δυστυχία, τον κατατρεγµό και τη στέρηση. Αντί να ερωτευόµαστεχάρις σ’ αυτό που µπορούµενα λάβουµε, ερωτευόµαστε, ίσως µάλιστα κι ακόµη συχνότερα, χάρις σ’ αυτό πουµπορούµε να δώσουµε. Με άλλα λόγια, ο έρωτας ίσως να µην έχει τις ρίζεςτου σ’ έναν πρωταρχικό ναρκισσισµό, αλλά σε µια αυθόρµητη ζωτική γενναιοδωρία.

Απ’ όλα τα παιδιάστικα πράγµατα που έχουν πει οι φιλόσοφοι για τον έρωτα – τονίζει ο 78χρονος επίτιµος καθηγητής της Σορβόννης – το πιοαστείο είναι ότι έχει λογικά αίτια. Οτι δηλαδή η ακατανίκητη έλξη που αισθάνεται ένας άνδρας για µια γυναίκα οφείλεται στην οµορφιά της καιτα τέλεια χαρακτηριστικά της. Στην πραγµατικότητα, αγαπάµε κάποιον προτού καν να τον γνωρίσουµε, και όχι επειδή τον γνωρίζουµε! Ο έρωτας δεν αποτελεί το συµπέρασµα που βγάζουµε από τις παρατηρήσεις µας. Αν ήταν έτσι, ο αγώνας δεν θα τελείωνε ποτέ, θα προσφέραµε τον έρωτά µας ωςτο µικρότεροκακό, περιµένοντας ένα καλύτεροσκορ. Κάτι τέτοιο, όµως,βρίσκεται στον αντίποδα του έρωτα.

Ο έρωτας είναι για τον Γκριµάλντι ένα βίωµα του απόλυτου. Κι αυτό ισχύει κατ’ εξοχήν για την ηδονή. Γιατί η σεξουαλική απόλαυσηείναι η µόνηεµπειρία που δικαιολογεί τον εαυτό της, που είναι απολύτως αυτάρκης. Αναιρώνταςτην ταυτότητά µας, και προσέχοντας περισσότερο τον άλλο απ’ ό,τι τον εαυτό µας, φτάνουµε µαζί στα όρια του απόλυτου.

Δρόμοι


Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)

Αλλοι άνθρωποι...
... πεθαίνουν νέοι και άλλοι σε βαθιά γεράµατα. Και οι µεν και οι δε θα ήθελαν να ζήσουν όσο γίνεται περισσότερο. εχουν όµως το ίδιο δικαίωµα στη ζωή; Μπροστά σε τέτοια βασανιστικά ερωτήµατα βάζουν τους ανθρώπους οι επιλογές των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που κάποτε υπόσχονταν ισόβια περίθαλψη για όλους, από την κούνια µέχρι τον τάφο.

Η οικονοµική...
... κρίση είναι γι’ αυτές τις κυβερνήσεις η µεγάλη ευκαιρία για να ξεχάσουν την υπόσχεσή τους. είναι προτιµότερο, λένε, να διαθέσουµε πόρους στους νέους και τους άρρωστους, παρά στους γέρους που έτσι κι αλλιώς θα πεθάνουν. ετσι, όπως γράφει η εφηµερίδα «Χέραλντ της Σκωτίας», υπάρχουν σήµερα γέροι που κρύβουν την ηλικία τους προκειµένου να εξασφαλίσουν καλύτερη θεραπεία. Η συζήτηση που γίνεται για το βρετανικό σύστηµα υγείας δεν συµφέρει καθόλου τους ηλικιωµένους. Θυµίζει µάλιστα σκέψεις που είχε διατυπώσει ο σύµβουλος του προέδρου οµπάµα σε ιατρικά θέµατα, ο ίζέκιελ εµάνουελ, για διακοπή της περίθαλψης σε ασθενείς που πάσχουν από γεροντική άνοια. Για να γίνουν πιο πειστικοί, αυτοί που απεργάζονται την ιδιωτικοποίηση του βρετανικού συστήµατος υγείας προαναγγέλλουν την κατάρρευσή του. Και λένε: αν περιοριστεί η νοσηλεία των ηλικιωµένων, θα ελαττωθούν οι πιέσεις που δέχεται το σύστηµα. Μάλιστα, ο καθηγητής Φιλ Χάνλον υποστηρίζει πως ό,τι είναι οικονοµικά συµφέρον είναι και πιο ανθρωπιστικό. Και βάζει το ερώτηµα: Πόσο είναι ανθρωπιστικό να υποβάλλει κανείς τους ηλικιωµένους σε επίπονες διαδικασίες που δεν µπορούν να αποτρέψουν το αναπόφευκτο;

οµως, αυτοί οι ηλικιωµένοι πλήρωναν σε όλη τη ζωή τους το δηµόσιο σύστηµα υγείας, χωρίς πολλοί από αυτούς να χρειαστούν τις υπηρεσίες του παρά µονάχα στα τελευταία τους. Ποιος έχει το δικαίωµα να τους αρνηθεί την ευκαιρία να παρατείνουν τη ζωή τους, χωρίς να ολισθήσει η κοινωνία σε αυτό που λέµε «ο θάνατός σου η ζωή µου»;

Ο,τι αφορά...
... τους εργαζόµενους, η σύνταξή τους, η υγεία τους, η παιδεία τους, πρέπει σώνει και καλά να είναι κερδοφόρο. Γιατί να πρέπει όµως να διαχειριστούµε τις υπηρεσίες που παρέχουν αυτά τα κοινωνικά αγαθά σαν να είναι επιχειρήσεις εισηγµένες στο χρηµατιστήριο; ∆ιαχειρίστηκαν ποτέ έτσι οι κυβερνήσεις τούς φοροφυγάδες που σιγουρεύουν τα λεφτά τους στους φορολογικούς παραδείσους, ανοίγοντας µαύρες τρύπες στα δηµόσια ταµεία;

Φορολόγησαν ποτέ τα µεγάλα εισοδήµατα τόσο βαριά όσο φορολογούν τα µικρά; Τις µαύρες τρύπες και τα ελλείµµατα τα βλέπουν µονάχα στις δαπάνες µιας κοινωνίας που παραστέκεται µε αλληλεγγύη στους ενδεείς, τους ασθενείς και τους ηλικιωµένους της. Η επιλογή των κυβερνήσεων είναι να αποδοµήσουν αυτή την αλληλεγγύη και να παραδώσουν στους ιδιώτες ό,τι είναι δηµόσιο και δωρεάν, ακόµη και την υγεία. Και τότε οι προνοµιούχοι θα έχουν πρόσβαση σε καλές ιατρικές φροντίδες, ενώ οι παρακατιανοί θα πεθαίνουν από τις αρρώστιες και την πείνα. Η παράδοση...
... της δηµόσιας υγείας στους ιδιώτες προοιωνίζεται µια νέα ευγονική, που θα διαιωνίζει το είδος των πλουσίων και θα εξοντώνει το είδος των φτωχών

8/2/11

Διαστάσεις: «Μας στέρησαν τους δρόµους»

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)

Ολες οι εκτιµήσεις για πιθανό «ντόµινο» από την εξέγερση στην Τυνησία περιορίζονταν ώς τώρα στον αραβικό κόσµο: Μαρόκο, Αλγερία, Λιβύη, Αίγυπτος, Συρία, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία, Υεµένη. Κάποιος έγραψε µια µέρα κάτι για την Κίνα, ότι δεν µεταδίδεται τίποτα σ’ αυτήν τη χώρα γι’αυτά που συµβαίνουν στην Αίγυπτο, το καθεστώς φοβάται µήπως µπουν στον κόσµοιδέες. Για κάποιον περίεργο λόγο,όµως, δεν είχαµε σκεφτεί µέχρι σήµερα τηνΚούβα, λες και οι πολίτες της δεν έχουν λόγο να εξεγερθούν για τηναπόλυτη έλλειψη δηµοκρατικών ελευθεριών, ίσως µάλιστα να πρέπει ναείναι κι ευχαριστηµένοι που οι γηραιοί δυνάστες απελευθερώνουν µε το σταγονόµετρο µερικούς πολιτικούς κρατούµενους.

Την κατάσταση στο νησί ήρθε να µας τη θυµίσει η Γιοάνι Σάντσες, η γνωστή κουβανή δηµοσιογράφος και κάτοχοςτου µπλογκ «Γενιά Υ». Οι σκηνές πουέδειξε τις προάλλες η κουβανικήτηλεόραση από την πλατεία Ταχρίρ – γράφει σε άρθρο της που δηµοσιεύτηκε στην «Ελ Παΐς» – δεν κράτησαν πάνωαπό µερικά δευτερόλεπτα, κι αυτό ίσα ίσα για να επισηµάνει ο σχολιαστής πού µπορεί να οδηγήσει η κρίση του καπιταλισµού (!). «Ακόµα κι έτσι όµως, βλέποντας τα πλήθη να διαδηλώνουν στο µακρινό Κάιρο, δεν µπορέσαµε να µην αναρωτηθούµε αυτό ακριβώς που ο κύριοςµε τη ριγέ γραβάτα ήθελε να αποµακρύνει από το µυαλό µας: γιατί δεν συµβαίνει κάτι ανάλογο και στην Κούβα; Αν ηκυβέρνησή µας βρίσκεται στην εξουσία για περισσότερο διάστηµα απ’ ό,τι ο Μουµπάρακ, κι αν η οικονοµική κατάρρευση έχει εξελιχθεί σε αναπόσπαστο στοιχείο της καθηµερινότητάς µας, τι µας εµποδίζει να ακολουθήσουµε κι εµείς τον δρόµο της ειρηνικής διαµαρτυρίας;».

Μια εξήγηση που θα µπορούσε κανείς να δώσει είναι η πρόσβασηστο ∆ιαδίκτυο. Σε µια έκθεση που έδωσε στη δηµοσιότητα τον Μάρτιο του 2009 το ίδρυµα Freedom House για την ψηφιακή λογοκρισία σε όλο τον κόσµο, η Αίγυπτος βαθµολογήθηκε µε 45 στα 100, λίγο χειρότερα από την Τουρκία αλλά καλύτερα από τη Ρωσία. Η Κούβα, αντίθετα, βαθµολογήθηκε µε 90,κάτι που σηµαίνει ότι η λογοκρισία εκεί είναι µεγαλύτερη κι από το Ιράν, την Κίνα καιτην Τυνησία. Εκτοτε, πάντως, η κατάσταση έχει βελτιωθεί, όπως δείχνει η δηµοσιότητα που έλαβαν οι απεργίες πείνας ή οι κινητοποιήσεις των Γυναικών στα Λευκά. Η ίδια η κουβανή µπλόγκερ αναζητεί την απάντηση στην ιστορία της χώρας της. «Μας έχουνπείσει ότι οιδρόµοι και οι πλατείες ανήκουν στουςεπαναστάτες, στον Φιντέλ Κάστρο και το Κοµµουνιστικό Κόµµα. Μας έχουν κάνει να πιστέψουµε ότι η δηµόσια διαµαρτυρία για τις µαζικές απολύσεις, για τουψηλό κόστος διαβίωσης ή γιατην παραίτηση της κυβέρνησης είναι κάτι που το κάνουν οι άλλοι, κάτι που µπορεί να γίνει µόνο έξω από τα σύνορά µας».

«Με άλλα λόγια», λέει η Γιοάνι Σάντσες, «µας στέρησαν τους δρόµους, τουςδικούς µας δρόµους. Αλλά και πάλι, εµείς φταίµε, πρέπει να ντρεπόµαστε για την απάθειά µας».

Υποτροφίες 2011: Ευκαιρίες για δωρεάν σπουδές στην Ελλάδα και το Εξωτερικό

(Τα Νέα)

Κατεβάστε τον οδηγό σε μορφή pdf

7/2/11

Οι νέοι, η φτώχεια και ο «κινεζικός δάκτυλος»

Thomas L. Friedman, The New York Times (Τα Νέα)

Οποιος παρακολουθεί καιρό τη Μέση Ανατολή γνωρίζει πως οι οκτώ πιο επικίνδυνες λέξεις έπειτα από ένα κατακλυσµικό συµβάν στην περιοχή είναι: «Τα πράγµατα δεν θαείναι ποτέ ξανά ίδια». Στο τέλος τέλος, αυτή η περιοχή απορρόφησε την πτώση του Τείχους και την άνοδο τουGoogle χωρίς πρόβληµα.

Ταξιδεύοντας όµως στο Ισραήλ, τη ∆υτική Οχθη και την Ιορδανία προκειµένου να µετρήσω τα κρουστικά κύµατα από τηνΑίγυπτο, είµαι πεπεισµένος πως οι δυνάµεις που στήριζαν το στάτους κβο εδώ για τόσο καιρό – το πετρέλαιο, ο αυταρχισµός, ο αντιπερισπασµός του Ισραήλ και ο φόβος τουχάους, το οποίο θα έφερνε η αλλαγή – συνάντησαν επιτέλους έναν µηχανισµό αλλαγής ακόµα πιο ισχυρό: τηνΚίνα, τοtwitter και τους 20χρονους.

Φυσικά, δεν τροφοδοτεί την εξέγερση εδώ αυτή καθεαυτή η Κίνα– το κάνει όµως αναµφισβήτητα η αυξανόµενη κατανάλωση κρέατος, καλαµποκιού, ζάχαρης, σίτου και λαδιού από την Κίνα και ολόκληρο τον αναπτυσσόµενο κόσµο. Η άνοδος στις τιµές των τροφίµωνκαι της βενζίνης τους τελευταίους έξι µήνες όξυνε τη δυσφορία για τα παράνοµα καθεστώτα – ιδιαίτερα µεταξύ των νέων, των φτωχών και των ανέργων.

Γι’ αυτό τρέχουν όλεςοι κυβερνήσεις εδώ και τώρα να αυξήσουν επιδοτήσεις και µισθούς. Αλλά η Κίνα δυσκολεύει τα καθεστώτα της Αιγύπτου και τηςΙορδανίας, και µε άλλους τρόπους. Χρόνια πριν, είχα γράψει για τους αιγύπτιους επιχειρηµατίες που εισήγαγανπαραδοσιακά φαναράκια για τοΡαµαζάνι από την Κίνα. Από τη στιγµή που η Κίνα µπορεί να κατασκευάσει αξεσουάρ για το αιγυπτιακό Ραµαζάνι πιο φτηνά και ελκυστικά απ’ ό,τι οι χαµηλόµισθοι Αιγύπτιοι, καταλαβαίνει κανείς πως υπάρχειπρόβληµα ανταγωνιστικότητας.

Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Υεµένη, η Τυνησία ξεχειλίζουν σήµερα από την πιο απογοητευµένη κουστωδία στον κόσµο: «τους µορφωµένους ανέργους». Στα χαρτιά, έχουν πανεπιστηµιακά πτυχία αλλά δεν διαθέτουν τα προσόντα να τα κάνουν παγκοσµίως ανταγωνιστικά. Πρόσφατα, βρέθηκα στη Σιγκαπούρη. Η κυβέρνησή της ασχολείται µε πράγµατα τόσο µικρά όπως το πώς να διδάξεις αποτελεσµατικότερα τα κλάσµατα στα παιδιά της Γ’ ∆ηµοτικού. Ο Χόσνι Μουµπάρακ δεν ασχολήθηκε ποτέ µε τέτοια. ΚΟΙΤΑΖΩ ΤΟΥΣ ΝΕΑΡΟΥΣ διαδηλωτές που συγκεντρώνονται στο κέντρο του Αµµάν και τους χιλιάδες διαδηλωτές στην Αίγυπτοκαι την Τυνησία, και πονάει η καρδιά µου. Τόσο πολλές ανθρώπινες δυνατότητες, αλλά δεν έχουν ιδέα πόσο πίσω βρίσκονται – ή ίσως να έχουν και γι’ αυτό να εξεγείρονται. Η κυβέρνηση της Αιγύπτου άφησε να χαθούν τα τελευταία 30 χρόνια βοµβαρδίζοντάς τους µε την ήπια µισαλλοδοξία των χαµηλών προσδοκιών: «Κάντε υποµονή. Η Αίγυπτος κινείται µε τους δικούς της ρυθµούς, όπως ο Νείλος».

Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ έχει σήµερα 100 εκατοµµύρια νέουςανθρώπους ηλικίας 15έως 29 ετών, πολλοί από αυτούς άνδρες που δεν έχουν την απαραίτητη µόρφωση για να βρουν µια καλή δουλειά, να αγοράσουν ένα διαµέρισµα και να παντρευτούν. Προσθέστε τηνάνοδο στις τιµές των τροφίµων και τη διάχυση του twitter, του facebook, των SMS, που τους δίνουν επιτέλους µια φωνή ώστε να αντιµιλήσουν στους ηγέτες τους και να επικοινωνήσουν απευθείας µεταξύ τους, καιπροκύπτει ένας πολύ ισχυρός µηχανισµός αλλαγής.

Νοµίζω πως η πραγµατική ιστορία στο Κάιρο σήµεραείναι η επανάσταση του 1952, που καθοδηγήθηκε από την κορυφή (από τον στρατό) εναντίον της επανάστασης του 2011, που καθοδηγείται από τη βάση (από τον λαό). Γιανα έχει χάπι εντ η Αίγυπτος, οστρατός πρέπει να απαρνηθεί µέρος τηςεξουσίας του και να οργανώσει µια δίκαιη διαδικασία πολιτικής µετάβασης. Αν συµβεί αυτό, δεν ανησυχώ ούτε στο ελάχιστο µήπως κυριαρχήσουν στο µέλλον οι Μουσουλµανικές Αδελφότητες, ούτε στην Αίγυπτο ούτε στην Ιορδανία. Βασικά, αυτές θα έπρεπε να ανησυχούν.

Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Υεµένη, η Τυνησία ξεχειλίζουν από «µορφωµένους ανέργους»

Τέσσερις νεκροί από πυρά αστυνοµικών στην Τυνησία

ΤΡΕΙΣ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝ ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΕΣ αφότου ο δικτάτορας Μπεν Αλι τράπηκε σε φυγή, εντάσεις και ξεσπάσµατα βίας εξακολουθούν να ταλανίζουν τηνΤυνησία. Τέσσερις διαδηλωτές σκοτώθηκαν από αστυνοµικά πυρά το Σάββατο στην πόλη Κεφ, στα βορειοδυτικά τηςχώρας.

Η αστυνοµία άνοιξε πυρ προκει µένουνα απωθήσει ένα πλήθος 1.000 ανθρώπων που επιτέθηκαν στο αστυνοµικότµήµα µε πέτρες και βόµβες µολότοφ, όταν ο διοικητής του, Χαλέντ Γαζουάνι, «κακοµεταχε ιρίστηκε µέλοςτης κοινότητας» – σύµφωνα µε αυτόπτες µάρτυρες, χαστούκισε µια γυναίκα. Το υπουργείο ΕΣωτερικών ανακοίνωσε πωςο Γαζουάνι τέθηκευπό κράτηση, αυτό όµως δεν εµπόδισε κατοίκους τουΚεφ ναεπιτεθούν εκ νέουχθες στοαστυνοµικότµήµα, λεηλατώντας τοκαι πυρπολώντας το. Εκατοντάδες άνθρωποι διαδήλωσαν το Σάββατο και στο Σίντι Μπουζίντ, απόόπου ξεκίνησε η «επανάσταση των γιασεµιών», µετά την αυτοπυρπόληση του νεαρού Μοχάµεντ Μπουαζίζι: διαµαρτύρονταν για τον θάνατο δύο κρατουµένων σε αστυνοµικό τµήµα, από φωτιά που ξέσπασε την Παρασκευή.

Ακόµαέναςνεαρός διαδηλωτής σκοτώθηκε χθες στην πόληΚεµπίλι, όταν χτυπήθηκε από δοχείο δακρυγόνου.

Η αντιπολίτευση δεν πείστηκε από τον Σουλεϊµάν

Επιμέλεια: Κιττυ Ξενάκη (Τα Νέα)

Το βασικό αίτηµα των διαδηλωτών, η άµεση αποχώρηση του Μουµπάρακ από την εξουσία, δεν περιλαµβανόταν στο πακέτο
προτάσεων του αντιπροέδρου
προς τους εκπροσώπους των κοµµάτων
Με σκεπτικισµό – στην καλύτερη περίπτωση – αντέδρασε η αιγυπτιακή αντιπολίτευση στις µεταρρυθµίσεις που πρότεινε ο νεοδιορισµένος αντιπρόεδρος Οµάρ Σουλεϊµάν, κατά τις πρώτες συνοµιλίες που είχε χθες µε εκπροσώπους της από όταν ξέσπασε η λαϊκή οργή στην Αίγυπτο. Αλλωστε το βασικό αίτηµα των διαδηλωτών που παραµένουν στην Πλατεία Ταχρίρ, η αποµάκρυνση του Χόσνι Μουµπάρακ, δεν έγινε δεκτό. «Ανεπαρκείς» χαρακτήρισε τις προτάσεις του Σουλεϊµάν η εκτός νόµου Μουσουλµανική Αδελφότητα, η οποία προσεκλήθη και συµµετείχε σε διάλογο µε το καθεστώς για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Από την πλευρά του, ο Μοχάµεντ Ελ Μπαραντέι κατήγγειλε τη διαδικασία ως «αδιαφανή» και τις διαπραγµατεύσεις – στις οποίες, όπως είπε, δεν προσεκλήθη – ως στερούµενες αξιοπιστίας, αφού τις χειρίζονται «οι ίδιοι άνθρωποι που κυβερνούν τη χώρα εδώ και 30 χρόνια».

Ο ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ συµφώνησε να συγκροτηθεί από προσωπικότητες της ∆ικαιοσύνης και της πολιτικής επιτροπή, η οποία θα µελετήσει τις προτεινόµενες συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις – που θα επιτρέψουν σε περισσότερους υποψηφίους να διεκδικήσουν την προεδρία και θα τεθεί όριο στις θητείες που µπορεί να υπηρετήσει ο πρόεδρος. Πρότεινε επίσης την άρση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης (ισχύει αδιαλείπτως στην Αίγυπτο από το 1981) «µόλις οι συνθήκες ασφαλείας το επιτρέψουν». ∆έχθηκε να τερµατιστούν οι παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου (ένας δηµοσιογράφος του Αλ Τζαζίρα κρατήθηκε πάντως χθες για επτά ώρες), να αφεθούν ελεύθεροι όσοι έχουν συλληφθεί από όταν ξέσπασε η εξέγερση, στις 25 Ιανουαρίου, και να µην υπάρξει η παραµικρή όχληση εις βάρος όσων συµµετέχουν στις διαδηλώσεις – χθες το βράδυ πάντως ο Στρατός επεχείρησε να προωθηθεί στην Πλατεία Ταχρίρ και συνέλαβε τρεις νεαρούς διαδηλωτές που αρνούνταν να υποχωρήσουν, ενώ έριξε και προειδοποιητικά πυρά στον αέρα. Στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων µε τον Σουλεϊµάν βρέθηκε εκτός από εκπροσώπους πολιτικών κινηµάτων και «ανεξάρτητους νοµικούς συµβούλους» και ένας γνώριµος της Ελλάδας, ο αιγύπτιος µεγιστάνας Ναγκίµπ Σαουίρις, ο 374ος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσµο σύµφωνα µε το «Forbes», που είχε εξαγοράσει το 2007 την TIM (µετέπειτα Wind). Παρών φέρεται να ήταν ένας υποστηρικτής του Μπαραντέι, ο Μοστάφα Αλ Ναγκάρ: «Η διαµαρτυρία συνεχίζεται διότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις και δεν έχουν γίνει δεκτά όλα τα αιτήµατα», δήλωσε χαρακτηρίζοντας τις συνοµιλίες «την αρχή ενός διαλόγου». «Κανείς δεν έχει δικαίωµα να παίρνει αποφάσεις εκ µέρους των νέων που ηγούνται της εξέγερσης», διακήρυξε από την πλευρά του ο Αϊµάν Νουρ, ο ηγέτης του αντιπολιτευόµενου κόµµατος Ελ Γκαντ – ακόµα µια ηχηρή απουσία από τον «διάλογο».

Αργά,χθες,οανταποκριτήςτου «Guardian» ανέφερε πως οµάδες νέων που παραµένουν στην Πλατεία Ταχρίρ έχουν αρχίσει να εκδίδουν δικά τους ανακοινωθέντα: το τελευταίο που έπεσε στα χέρια του έφερε την υπογραφή «Συµµαχία νέων της επανάστασης της οργής»· διακήρυττε πως «κάποιος που έχει σκοτώσει περισσότερους από 300 νέους και έχει απαγάγει και τραυµατίσει χιλιάδες περισσότερους δεν δικαιούται πραγµατικά µια αξιοπρεπή έξοδο» – αναφερόταν προφανώς στον Χόσνι Μουµπάρακ.

ΟΙ ∆ΙΑ∆ΗΛΩΤΕΣ όµως έχουν φτιάξει στην πλατεία τον δικό τους µικρόκοσµο. Χθες τίµησαν εκεί την «Κυριακή των Μαρτύρων», όσους έχουν χάσει τη ζωή τους από την αρχή της εξέγερσης, οι µουσουλµάνοι συµµετείχαν στις προσευχές, οι χριστιανοί στην λειτουργία. Ακόµα και γάµος τελέστηκε. «Ζω εδώ δύο εβδοµάδες, όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι οικογένειά µου, δεν µπορώ να σκεφτώ καλύτερο µέρος να παντρευτώ», δήλωσε η νύφη.

Επόµενο σκαλοπάτι είναι µια θέση στην κυβέρνηση
Την πρώτη φοράπου πήγε φυλακή ο Εσαµ Ελ Εριάν ήταν 27 ετών.Την περασµένη Κυριακή, βγήκε απότη φυλακή για όγδοη φορά σε ηλικία 57 ετών. «Εχω δει όλες τις µορφές βασανιστηρίων», λέει στο πρακτορείο Ρόιτερ. «Με έχουν κρεµάσει από σχοινιά, µε έχουν κτυπήσει, µου έχουν κάνει ηλεκτροσόκ και µε έχουν αφήσει στο κρύο για ώρες. Πρέπει να παραδεχθώ ότι η µεταχείρισή µουβελτιώθηκε µε τα χρόνια, λόγω και της ηλικίας µου».

Ο ΛΟΓΟΣ που έχουν κλείσει αυτόν τον γιατρό στη φυλακή για οκτώ φορές ήταν ότι ανήκει στηΜουσουλµανική Αδελφότητα, το καλύτερα οργανωµένο κίνηµα της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης, που αποτελεί το φόβητρο του καθεστώτος Μουµπάρακ, του Ισραήλ και των Ηνωµένων Πολιτειών. Την περασµένη Κυριακή, οΕριάν και άλλα 33 µέλη της Αδελφότητας βγήκαν από τις φυλακές Ουάντι Νατρούν όταν συγγενείς τους επιτέθηκαν στους δεσµοφύλακες, τους αφόπλισαν και άνοιξαν τα κελιά. Από τη φυλακή, ο Εριάν πήγε κατευθείαν στην Πλατεία Ταχρίρ. «Εχουµε κάνει µεγάλες θυσίες», λέει. «Είναι δικαίωµά µας να επιδιώξουµε την πλειοψηφία, όπως συµβαίνει σε άλλες χώρες, για παράδειγµα την Τουρκία».ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ του Μουµπάρακ δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δύσκολο για έναν δηµοσιογράφο να καλύψει µιασυγκέντρωση των Αδελφών Μουσουλµάνων ή ναπάρει συνέντευξη από τους ηγέτεςτους. Κι όµως, επισήµως η οργάνωση αυτή δεν υπήρχε. Το καθεστώς άλλοτε τους ανεχόταν (µε αποτέλεσµα να αποσπάσουν το ένα πέµπτο των εδρών του Κοινοβουλίου στις εκλογές του 2005, έστω κι αν χρειάστηκε οι υποψήφιοι του κινήµατος να δηλώσουν «ανεξάρτητοι») κι άλλοτε τους κυνηγούσε. Στην πραγµατικότητα, ο Μουµπάρακ ισχυριζόταν προς το εσωτερικό, αλλά κυρίως προς το εξωτερικό, ότι αποτελεί τη µοναδική εναλλακτική λύση έναντι των «γενειοφόρων». Την ίδια στάση ακολουθούσε κι ο (σηµερινός αντιπρόεδρος) Οµάρ Σουλεϊµάν, όπως δείχνουν διπλωµατικά έγγραφα που διέρρευσαν στον ιστότοπο Wikileaks.

Σήµερα, η Μουσουλµανική Αδελφότητα δείχνει να παίρνει την εκδίκησή της. «∆εν αποσκοπούµε στην προεδρία, θέλουµε όµως να εκπροσωπηθούµε στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας που είναι απαραίτητη για να βγει η Αίγυπτος από αυτή την κρίση», λέει στην εφηµερίδα «Ρεπούµπλικα» ο εκπρόσωπος της οργάνωσης Μοχάµεντ Μούρσι.Και η αλήθεια είναι ότι δύσκολα θα αποκλειόταν το κίνηµα από µια τέτοια κυβέρνηση: σύµφωνα µε πρόσφατη έρευνα του Ιδρύµατος Μπρούκινγκ, αν γίνονταν αύριο εκλογές η Αδελφότητα θα µπορούσε να κερδίσει και το 30% των εδρών.

Η ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ Αδελφότητα διάκειται κατά παράδοση εχθρικά προς το ΙΣραήλ και την αµερικανική πολιτική, ενώ διατηρεί θερµές σχέσεις µε τη Χαµάς. Οπως βεβαιώνει πάντως σήµερα ο Μοχάµεντ Μπάντι – ο καθηγητής Κτηνιατρικής στο Πανεπιστήµιο του Καΐρου που από το 2010 είναι ο «Μουρσίντ», δηλαδή η ανώτατη αρχή της Αδελφότητας – η οργάνωση δεν έχει κανένα πρόβληµα µε τη «µεγάληδηµοκρατική χώρα» που λέγεται Ηνωµένες Πολιτείες και προτίθεται να σεβαστεί όλες τις συνθήκες που έχει υπογράψει η Αίγυπτος.

Τρία σενάρια για µια «αξιοπρεπή έξοδο» του προέδρου
Ο Χόσνι Μουµπάρακ επιµένει ότι θα παραµείνει στη θέση του έως τις προεδρικές εκλογές του Σεπτεµβρίου και δηλώνει αποφασισµένος να «πεθάνει στην πατρίδα του». Παρασκηνιακά, όµως, οι φήµες που θέλουν το καθεστώς να δροµολογεί µια αξιοπρεπή έξοδο του Μουµπάρακ οργιάζουν. Πληροφορίες θέλουν τον Σουλεϊµάν να έχει προτείνει στον επί 29ετία πρόεδρο της Αιγύπτου να µεταβεί στη Γερµανία, όπου υποβλήθηκε πέρσι σε επέµβαση, µε πρόσχηµα ότι πρέπει να υποβληθεί σε τσεκ απ – και να µείνει εκεί. Ενα δεύτερο σενάριο που εξετάζεται, είναι να αποσυρθεί ο Μουµπάρακ στη θερινή του κατοικία στο Σαρµ ελ Σέιχ, στο θέρετρο της Ερυθράς Θάλασσας, διατηρώντας φαινοµενικά την εξουσία αλλά µένοντας ουσιαστικά στο περιθώριο των εξελίξεων. «Φυσικά και δεν χρειάζεται να εγκαταλείψει την Αίγυπτο», δήλωσε χθες, αναφερόµενος στον Χόσνι Μουµπάρακ, ο Μοχάµεντ ελ Μπαραντέι. «Αιγύπτιος είναι, έχει απολύτως το δικαίωµα να ζει στην Αίγυπτο», πρόσθεσε. Ο ίδιος πάντως φέρεται να έχει δηλώσει πως το εµιράτο του Μπαχρέιν θα µπορούσε να υποδεχθεί τον Μουµπάρακ...


Η αµύθητη περιουσία του «φαραώ»

Τα 52 δισ. ευρώ ενδέχεται να αγγίζει η περιουσία του Χόσνι Μουµπάρακ και τηςοικογενείας του, εκτιµούν ειδικοί σε θέµατα Μέσης Ανατολής. Το µεγαλύτερο κοµµάτι της περιουσίας αυτής, επισηµαίνουν, έχει µεταφερθεί εκτός Αιγύπτου – µετρητά έχουν τοποθετηθεί σε µυστικούς τραπεζικούς λογαριασµούς στη Βρετανία και την Ελβετία ή έχουνχρησιµοποιηθεί για την αγορά πολυτελών ακινήτων στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Λος Αντζελες, τις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας και αλλού.

Σύµφωνα µε περυσινό δηµοσίευµα της αραβικής εφηµερίδας «Αλ Καµπάρ», ο Μουµπάρακ διαθέτει µεταξύ άλλων ακίνηταστο Μανχάταν καθώς και το Ροντέο Ντράιβ του Μπέβερλι Χιλς.

∆ισεκατοµµυριούχοι είναικαι οι δύο του γιοι,ο (πάλαι ποτέδελφίνος) Γκαµάλ καιο Αλάα: πρόσφατη διαδήλωση διαµαρτυρίας έξω από τη φανταχτερή οικεία του Γκαµάλ στην αριστοκρατική περιοχή Μπελγκράβια του Λονδίνου επιβεβαίωσε την τάση σύσσωµης της οικογένειας να συσσωρεύει περιουσιακά στοιχεία - τρόπαια στη ∆ύση.


«ΕΠΕΝ∆ΥΣΑΝ» ΣΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ

Η Μουσουλµανική Αδελφότητα ιδρύθηκε στην Αίγυπτο το 1928 από έναν δάσκαλο που λεγόταν Χασάν ελ Μπάνα (1906-1949) και ήταν παππούς του Ταρίκ Ραµαντάν, θεωρητικού του λεγόµενου «ευρωισλάµ». Επαιξε σηµαντικό ρόλο στον αγώνα κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας στην κοιλάδα του Νείλου. Την καταδίωξε όµως µε βίαια µέσα τόσο ο τελευταίος βασιλιάς της Αιγύπτου, ο Φαρούκ, όσο και ο διάδοχός του, ο παναραβιστής Νάσερ. Επί καθεστώτος Μουµπάρακ δεν υπήρξε ποτέ νόµιµη. Η οργάνωση οφείλει τη δηµοτικότητά της στην κοινωνική της δράση: προσφέρει εκπαίδευση, περίθαλψη και σύνταξη στους πιο φτωχούς Αιγύπτιους. Ασκεί επίσης µεγάλη επιρροή στα αιγυπτιακά συνδικάτα.

Διαστάσεις: O αραβικός «τρίτος δρόµος»

Μιχάλη Μητσού (Τα Νέα)

Και η περιβόητη «σύγκρουση των πολιτισµών»; Ο Σάµιουελ Χάντινγκτον σίγουρα θα αισθάνεται άβολα εκεί ψηλά που βρίσκεται βλέποντας τους µουσουλµάνους της Τυνησίας και της Αιγύπτου να ξεσηκώνονται ζητώντας ακριβώς τα ίδια πράγµατα µε τους συνοµηλίκους τους στη ∆ύση: ελεύθερες εκλογές, ίσες ευκαιρίες, τέλος στη διαφθορά. Το Ισλάµ δεν κατέχει κυρίαρχο ρόλο στις κινητοποιήσεις και τις διεκδικήσεις τους. Κι όταν η εκτός νόµου Μουσουλµανική Αδελφότητα ανακοινώνει ότι δέχεται την πρόσκληση να λάβει µέρος στις συνοµιλίες για τη διέξοδο από την κρίση, δεν δηµιουργείται αναταραχή στην Ουάσιγκτον και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Το αντίθετο: θεωρείται (επιτέλους!) φυσιολογικό να συµµετέχει στις πολιτικές διαδικασίες το καλύτερα οργανωµένο κόµµα της αντιπολίτευσης. Το λάθος που έγινε µε τη Χαµάς δεν θα επαναληφθεί.

Οπως επισηµαίνει ο Μπερνάρ Γκεττά στη «Λιµπερασιόν», οι αραβικοί λαοί είχαν µέχρι χθες να διαλέξουν ανάµεσα σε δύο τέρατα: τις δικτατορίες που τους κυβερνούσαν ή εκείνες που υπόσχονταν να τους επιβάλουν οι ισλαµιστές. Μπροστά σ’ αυτό το δίληµµα, τα µεγαλύτερα τµήµατα αυτών των κοινωνιών προτιµούσαν τη διαφθορά των δυναστών τους από τον φανατισµό των γενειοφόρων φανατικών του Ισλάµ. Και να που τώρα εµφανίζεται ένας τρίτος δρόµος. Τον ζητά – τον απαιτεί – µια νέα γενιά Αράβων, που ενηµερώνεται από το Internet και επικοινωνεί µέσω του facebook και του twitter. ∆εν είναι η δυτικού τύπου δηµοκρατία (που υποστήριζε και εξόπλιζε όλες αυτές τις δεκαετίες τους δικούς τους «καλούς» δικτάτορες). ∆εν είναι η ιρανική θεοκρατία. Είναι κάτι που µοιάζει περισσότερο µε το τουρκικό µοντέλο του Ερντογάν.

Αν αυτό το πείραµα πετύχει, θα ξεκινήσει σίγουρα µια νέα εποχή για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Οταν ο Μουµπάρακ ανέλαβε την εξουσία, τον Οκτώβριο του 1981, η Τουρκία µετρούσε ήδη έναν χρόνο από το στρατιωτικό πραξικόπηµα του Κενάν Εβρέν. Οι δύο δικτάτορες ακολούθησαν όµως διαφορετικές πορείες. Ο πρώτος έκτισε έναν αυταρχικό µηχανισµό, διατήρησε τον κρατικό έλεγχο της οικονοµίας και κατέστειλε κάθε αντίθετη φωνή, ενώ ο δεύτερος έδωσε µεν ισχυρές εξουσίες στον στρατό, αλλά επέτρεψε και τη λειτουργία των πολιτικών θεσµών, ενώ πραγµατοποίησε ανοίγµατα στην οικονοµία. Τριάντα χρόνια µετά, οι δύο χώρες έχουν τον ίδιο πληθυσµό, αλλά η οικονοµία της Τουρκίας είναι τέσσερις φορές πιο ανεπτυγµένη από εκείνη της Αιγύπτου.

«Η Τουρκία επισύρει τον φθόνο του αραβικού κόσµου», λέει στους «Νιου Γιορκ Τάιµς» ο Χιου Πόουπ, από το International Crisis Group. «Εχει µια σφριγηλή δηµοκρατία, έναν ελεύθερα εκλεγµένο ηγέτη, προϊόντα που είναι δηµοφιλή από το Αφγανιστάν µέχρι το Μαρόκο και µια οικονοµία που αξίζει όσο ο µισός αραβικός κόσµος». Εχει ασφαλώς και πολλά µειονεκτήµατα, κάτι ξέρουν οι τούρκοι δηµοσιογράφοι, αλλά το µοντέλο δεν χρειάζεται να αντιγραφεί πιστά, οι Αραβες είναι πολύ ευφυέστεροι απ’ ό,τι πολλοί νοµίζουν.

Δρόμοι

Ρούσσου Βρανά (Τα Νέα)

Γιατί τώρα;...
... Κάποτε, οι θιασώτες του επικρατούντος οικονοµικού συστήµατος πίστευαν ακράδαντα πως η εξαγωγή του και η επιβολή του σε όλον τον κόσµο – αυτό που αργότερα ονοµάστηκε παγκοσµιοποίηση – θα απέδιδε άφθονους καρπούς. Και να ‘µαστε σήµερα στο 2011, ανάµεσα στα συντρίµµια αυτής της θεωρίας, ύστερα από τρεις δεκαετίες άκρατου νεοφιλελευθερισµού. οι πρώην σοβιετικές χώρες έχουν ήδη πάρει το µάθηµά τους. Θέλατε καπιταλισµό; Θα πληρώσετε το τίµηµα. οµως υπάρχει πάντα ένα όριο στην ανοχή των ανθρώπων. Γιατί, όπως έγραψε η Σιµόν βέιλ στο περίφηµο δοκίµιό της για την «ίλιάδα», «ο ισχυρός ποτέ δεν είναι απόλυτα ισχυρός, ούτε κι ο ανίσχυρος απόλυτα ανίσχυρος».

Η σκηνοθέτις...
... Σούζι Κάσεµ, αιγυπτιακής καταγωγής, εξηγεί στο περιοδικό «Κάουντερπαντς» τα βαθύτερα αίτια της αιγυπτιακής εξέγερσης, που δεν είναι ξένα µε τα αισθήµατα που νιώθουν και άλλοι λαοί του κόσµου: «Τα όρια του ανθρώπου εξαντλούνται όταν του αρνούνται ή του µοσχοπουλούν ακόµηκαι τα πιο βασικά δικαιώµατά του, όταντονβάζουν να πληρώνει για να πίνει καθαρό νερό ή για να µην του πέσει η στέγη του σπιτιού του στο κεφάλι, όταν τον αναγκάζουν να σκύβει στα µπαξίσια και στη διαφθορά ακόµη και για να πληρώσει έναν λογαριασµό, να πάρει ένα επίσηµο χαρτί, να ανοίξει ένα µαγαζί». Στο Κάιρο βρίσκεται η Πόλη των Νεκρών. είναι ένα απέραντο αρχαίο νεκροταφείο γεµάτο τάφους. Σε αυτούς τους τάφους κατοικούν ένα εκατοµµύριο άστεγες οικογένειες. Και όσο αυτοί οι ζωντανοί νεκροί ζουν εκεί, η οικογένεια του δικτάτορα Μουµπάρακ αγοράζει παλάτια στο Λονδίνο. ανάµεσά τους ξεχωρίζει η πενταώροφη γεωργιανή κατοικία του δίπλα στο Χάροντς, στην ίδια γειτονιά όπου επενδύουν σε ακριβά ακίνητα τα έσοδά τους από την πολιτική πολλοί διεφθαρµένοι, αλλά κατά τα άλλα δηµοκρατικοί, ηγέτες χωρών του δυτικού κόσµου.

Η διαφθορά...
... δεν κάνει διάκριση ανάµεσα σε δικτάτορες και δηµοκράτες. είναι σύµφυτη του συστήµατος το οποίο υπηρετούν. Η υψηλή ανεργία, οι βαθιές ανισότητες και η κερδοσκοπική αύξηση των τιµών στα είδη πρώτης ανάγκης πιστοποιούν πόσο είναι αυτό το σύστηµα διεφθαρµένο. «Και δείχνουν ότι οι οικονοµικές πιέσεις θα µπορούσαν να προκαλέσουν και στις δικές µας χώρες γεγονότα παρόµοια µε αυτά που συµβαίνουν στη βόρεια αφρική», λέει ο οικονοµολόγος Κένεθ ρογκόφ. «οι ανισότητες εισοδήµατος, πλούτου και ευκαιριών είναι σήµερα µεγαλύτερες από όσο υπήρξαν τον περασµένο αιώνα. ελάχιστοι παίρνουν πια τον Μαρξ στα σοβαρά. αντίθετα µε τις προβλέψεις του, ο καπιταλισµός έδωσε ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο για περισσότερο από έναν αιώνα. οµως, τώρα που οι ανισότητες έχουν βαθύνει όσο περίπου ήταν πριν από 100 χρόνια, το status quo δεν είναι πια σταθερό».

Η αστάθεια...
... µπορεί να εκδηλωθεί οπουδήποτε. Γιατί, µπορεί µεν να µη συναντηθήκαµε µε τον Μαρξ, αλλά οι κοινωνίες µας επιστρέφουν στην εποχή του. Μαζί µε τους σύγχρονους φαραώ, ξεπέφτει σήµερα και ο θεός ενός συστήµατος που είχαν θελήσει να πιστέψουµε πως ήταν γενναιόδωρος για όλους.

6/2/11

Ποιητική απολογία υπέρ μιας στάσης ζωής

Μαρίας Tοπάλη (Καθημερινή)

ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ ΡΙΛΚΕ

Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή

μετ. Αλέξανδρος Ισαρης

εκδ. Αρμός, 2010

Το λευκό βιβλιαράκι των εκδόσεων Ικαρος, λίγο μεγαλύτερο από παλάμη, δύσκολα θα έλειπε τις τελευταίες δεκαετίες από τη βιβλιοθήκη Ελληνα φιλαναγνώστη. Συχνά βρισκόταν διπλό σ’ ένα ζευγάρι ή σε μια οικογένεια, όποτε τύχαινε να ενωθούν δύο τέτοιες βιβλιοθήκες «εις σάρκα μίαν». Πρωτοεκδόθηκε το 1944 ως «Γράμματα σ’ έναν νέο ποιητή». Μια ιστορία της πρόσληψής του θα είχε κάτι να προσφέρει στην κατανόηση του πώς διαβάσαμε τον Ρίλκε (1875-1926) αλλά και της αναγνωστικής και συγγραφικής «ιδεολογίας» στη μεταπολεμική Ελλάδα. Τώρα η –θρυλική πλέον– μετάφραση του Πλωρίτη (1919-2006) αποκτά άξιο διάδοχο. Οσο κι αν την αγαπήσαμε, όσο κι αν μας συντρόφευσε, είναι η γλώσσα ενός άλλου καιρού. Τα κλασικά έργα πρέπει ωστόσο να αναθεωρούνται, για να παραμένουν όσο γίνεται πιο ανοιχτά στο κοινό της κάθε εποχής.

Το ισχνό τομίδιο με τις ολιγοσέλιδες επιστολές που ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές όλων των εποχών, απηύθυνε μεταξύ 1903 και 1908 προς τον επίδοξο ποιητή, τον νεαρό Φραντς Κάπους, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1929. Είναι ένα βιβλίο πάθους για την ποίηση, κυρίως όμως είναι η συμπυκνωμένη απολογία υπέρ μιας στάσης ζωής. Εδώ, περισσότερο από αλλού, ο Ρίλκε μεταφράζει και αναπτύσσει με τον δικό του τρόπο τις διαφορετικές καταβολές του. Ο ποιητής δεν είναι πλέον κανενός είδους «νομοθέτης» αλλά ούτε και τραγικός, ρομαντικός ήρωας. Ο ώριμος ήδη Ρίλκε, ένας πολύ ευαίσθητος στο Zeitgeist δημιουργός, δεν παραμένει προσκολλημένος σε παλαιές κατασκευές. Θαυμάζει τους κλασικούς όπως θαυμάζει τους ήρωες και τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Δεν παύει όμως να είναι ένας ανήσυχος γερμανόφωνος Σλάβος της μεσαίας τάξης, που δεν έλαβε ποτέ συστηματική ανώτατη παιδεία, ενώ βασανιζόταν σε όλη του τη ζωή από την έλλειψη χρημάτων.

Αντισυμβατικός

Προσεκτικά, λεπτά, συγκεκαλυμμένα, ο Ρίλκε υπήρξε αντισυμβατικός εισβολέας στα καθωσπρέπει γερμανικά γράμματα. Η έντονη σεξουαλικότητά του, την οποία επένδυσε ποιητικά, και ο μύθος που με αρκετή δόση ταπεινότητας και ιδιορρυθμίας έπλασε γύρω από το άτομό του έφτιαξαν, μαζί με την ταγμένη στον έναν και μοναδικό σκοπό προσωπικότητά του, έναν μοναχικό αριστοκράτη των γραμμάτων στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα. Οι «Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή» είναι κάτι σαν «Ζεν και ποίηση»: μια ολιστική προσέγγιση της ποιητικής εργασίας που λογοδοτεί μονάχα στον ίδιο της τον εαυτό και στις θεμελιώδεις αρχές της ύπαρξης, στη φύση, στον έρωτα, στον θάνατο. «Γιατί και η πνευματική δημιουργία προέρχεται από τη σωματική, η φύση αυτών των δύο είναι όμοια, απλώς το πνευματικό δημιούργημα είναι μια πιο αθόρυβη, πιο εκστατική και αιώνια επανάληψη της σαρκικής ηδονής», υποστηρίζει ο Ρίλκε (σελ. 46). Και παρακάτω: «Στη σκέψη ενός δημιουργού αναβιώνουν χιλιάδες λησμονημένες ερωτικές νύχτες γεμίζοντάς την με μεγαλείο και κορυφαίες στιγμές».

Φυσικά η αναγωγή αυτή της τέχνης στις πηγές της ύπαρξης απελευθερώνει τον δημιουργό από κάθε είδους συμβάσεις και φραγμούς. Ο Ρίλκε, στην ανάγκη του να χειραφετηθεί αλλά και να υποστηρίξει, πιθανότατα, τη δική του ανορθόδοξη συγκρότηση, προτείνει, αντιδραστικά, στον νέο ποιητή: «Διαβάζετε όσο γίνεται λιγότερα κριτικά και αισθητικά δοκίμια. Συνήθως πρόκειται για απολιθωμένες απόψεις που φαντάζουν ανούσιες μέσα στην άψυχη σκληρότητά τους ή για φραστικά παιχνίδια, όπου σήμερα επικρατεί μία άποψη και αύριο η ακριβώς αντίθετή της». Η γερμανόφωνη κριτική ανταπέδωσε, θα πρέπει να πούμε, τις «φιλοφρονήσεις» με το παραπάνω, φτάνοντας μέχρι και τη μικρόψυχη νεκρολογία του (κάτι που ένας Μπένγιαμιν ήταν, βεβαίως, σε θέση να επισημάνει και να επικρίνει). Εκτοτε, μετά τον θάνατό του, δηλαδή, ο Ρίλκε ανασταίνεται διαρκώς και μεγαλοπρεπώς, επί έναν σχεδόν αιώνα.

Η έκδοση

Ο Αλέξανδρος Ισαρης μεταφράζει –και εδώ– με ορθή, θερμή, παλλόμενη γλώσσα που δεν προδίδει τον Ρίλκε μολονότι, σε λίγα σημεία, μας κάνει να αναρωτιόμαστε για την αναγκαιότητα κάποιων πολύ ελεύθερων αποδόσεων. Ο εμπλουτισμός της έκδοσης με φωτογραφίες και άλλα έργα τέχνης (απεικονίσεις του ίδιου του ποιητή ή συναφή με τη ζωή και το έργο του δημιουργήματα) την καθιστούν πολύτιμη για κάθε «συλλέκτη Ρίλκε» – και υπάρχουν κάμποσοι τέτοιοι στη χώρα μας. Μια από τις επόμενες εκδόσεις που αναμφίβολα θα πραγματοποιήσει το βιβλίο θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή να διορθωθούν τυπογραφικές αβλεψίες, που σε ένα έργο τόσο μικρής έκτασης και μεγάλης σπουδαιότητας δεν δικαιολογούνται.