Ο τελευταίος φαραώ βασίλεψε τριάντα χρόνια

Επιμέλεια: Περικλής ∆ημητρολόπουλος (Τα Νέα)

Ο πιλότος-ήρωας στον Πόλεµο του Γιοµ Κιπούρ µε τους ελιγµούς του κατάφερε να είναι αρεστός στους Αραβες, το Ισραήλ και τη ∆ύση
«∆εν χρειάζεστε εργατικά χέρια στη χώρα σας; Θα µπορούσα να σας στείλω δέκα εκατοµµύρια Αιγυπτίους». Η ελαφρότητα µε την οποία ο Χόσνι Μουµπάρακ είχε απαντήσει πριν από τρία χρόνια σε ερώτηση της ανταποκρίτριας της ισπανικής εφηµερίδας «Ελ Παΐς» για την ανεργία στην Αίγυπτο δεν ήτανδείγµα του κακού χιούµορ του αιγύπτιου προέδρου αλλάκαι του γεγονότος ότι είχεχάσει κάθε επαφή µε τη δύσκολη πραγµατικότητα που βίωνε η χώρα του. Σήµερα, καθώς συµπληρώνει τα 82 του χρόνια και τρεις δεκαετίες στην εξουσία, το πρώτο πράγµα που τραβάει το βλέµµα επάνω του είναι το κατάµαυρο χρώµα των βαµµένων µαλ λιών του. Θα ήταν άδικο ωστόσο να περιγραφεί η πολιτεία του µόνο µε µελανά χρώµατα. Ο Χόσνι Μουµπάρακ έχει γλιτώσει απότουλάχιστον έξιαπόπειρες δολοφονίας, πρωταγωνιστές τωνοποίων σε κάποιες από αυτές ήταν ακραίοι ισλαµιστές που δεν συγχωρούσαν στον «προδότη» τη διατήρηση της συµφωνίας ειρήνης που είχε υπογράψει ο Σαντάτ µε το Ισραήλ. Ο Μουµπάρακ επέµενε, παρά το γεγονός ότι η κοινή γνώµη στη χώρα του δεν χώνεψε ποτέ την ειρήνη µε το Τελ Αβίβ, καιο Αραβικός Σύνδεσµος του έκοψε την καληµέρα. Ξανακέρδισε τουςΑραβες παρά µόνοόταν υποδέχθηκε στο Κάιρο τον Γιάσερ Αραφάτµετά την αναγκαστική φυγή του παλαιστίνιου ηγέτη απότον Λίβανο και ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν προς την Τυνησία. Σαν ένας πιλότος που χειρίζεται µε άνεση το πηδάλιο σε ένα σόου αεροπορικώνεπιδείξεων, ο Χόσνι Μουµπάρακ κατάφερε να κατευνάσει τους Αραβες και παράλληλα να εµφανίζεται στα µάτια της ∆ύσης σαν ένας από τους λίγους αξιόπιστουςσυνοµιλητές από τη Μέση Ανατολή. Ενίσχυσε το διεθνές προφίλ του ως µέλος της Σοσιαλιστικής ∆ιεθνούς αλλά και του Κινήµατος του Αδεσµεύτων όπου τον Ιούνιο του 2009 διαδέχθηκε στην προεδρία τον Ραούλ Κάστρο.
Η ΑΝΟ∆ΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ
«Το πρόβληµαείναι ότιοι Αιγύπτιοι είναι συνηθισµένοι από πολύ παλιά στους φαραώ», σηµείωνε ένας αναλυτής θέλοντας να περιγράψει την ψυχολογία του αιγυπτιακού λαού.Το πρόβληµαγια τον ΧόσνιΜουµπάρακ είναι ότι θα γίνει ο πρώτος φαραώ που καθαιρείται µεεξέγερση. Γεννηµένος στο ∆έλτα του Νείλου το 1928 από µικροµεσαία αγροτική οικογένεια, ο Χόσνι Μουµπάρακ έφτασε στην πολιτική όπως όλοι οι προκάτοχοί του: µέσω τουΣτρατού. Πιλότος στην Πολεµική Αεροπορία, εκπαιδεύτηκε στην πρώην Σοβιετική Ενωση για να δίνει τιςµάχες του στους αιθέρες. Η αυταπάρνησή του στον Πόλεµο του Γιοµ Κιπούρ, το 1973, του έδωσε στην Αίγυπτο το στάτους του ήρωα και του χάρισε τη θέση του Γενικού Επιτελείου της Αεροπορίας έως το 1975. Τη χρονιά εκείνη έγινε αντιπρόεδρος του Σαντάτ. Η δολοφονία του προέδρου έξι χρόνια αργότερα από ακραίους ισλαµιστές τού άνοιξε τον δρόµο για την εξουσία.Οι πρώτες του κινήσεις ήταννα κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να συγκεντρώσει υπερεξουσίες στα χέρια του και να κάνει άφθονη χρήση των δυνάµεων καταστολής ασφαλώς εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Τσάκισε τους Αδελφούς Μουσουλµάνους επιστρατεύοντας ακόµη και το Σύνταγµα και βρήκε έναν πολύτιµο σύµµαχο στις Ηνωµένες Πολιτείες ρίχνοντας πού και πού καµία αντιαµερικανική κορόνα για να ικανοποιεί τον αντιαµερικανισµό της κοινής γνώµης. Ο Μουµπάρακ επιζητούσε τη λαϊκή νοµιµοποίηση µε δηµοψηφίσµατα. Τα κέρδισε όλα – το 1987, το 1993, το 1999 και το 2005. Αλλά δενέπαψε ποτέ να κυβερνά σαν ένας στρατιωτικός δικτάτορας. Οι εκλογές δεν ήταν πα ρά µια διαδικασία επικύρωσης του κυβερνώντος Εθνικού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος. Με πρόσχηµατην απειλή τηςτροµοκρατίας,η κατάσταση έκτακτης ανάγκηςέγινε µόνιµη, γεγονός πουτου επέτρεψε να τελούν υπόκαθεστώς αναστολής βασικά δικαιώµατα, µεταξύ των οποίων η ελευθερία του Τύπου και το δικαίωµα του συνέρχεσθαι. Οι δυνάµεις ασφαλείας έγιναν το βασικό εργαλείο άσκησης της εξουσίας του.

Η ΠΑΜΠΛΟΥΤΗ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΣ
Λέγεται ότι στα τριάντα χρόνια που βρίσκεται ο Χόσνι στο τιµόνιτης Αιγύπτου, η οικογένειαΜουµπάρακ δηµιούργησε µια περιουσία που ξεπερνάει τα 25δισεκατοµµύρια ευρώ και περιλαµβάνει σπίτια και βίλες στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον καιτο Λος Αντζελες και µυστικούς λογαριασµούς σε τράπεζες τωνΗΠΑ, Ελβετίαςκαι Βρετανίας. Η συµπάθεια που δείχνει για τη ∆ύση θα µπορούσε να εξηγηθεί καιαπό το γεγονός ότι η σύζυγος του προέδρου είναι µισή Βρετανίδα, καρπόςτου έρωτα της ουαλήςνοσοκόµας Λίλι Μέι Πάλµερ που εργαζόταν σε νοσοκοµείο του Βόρειου Λονδίνου και του αιγύπτιουπαιδιάτρου Σαλέχ Θάµπετ. «Εχω ακόµη ξαδέλφια στη Βρετανία. Αισθάνοµαι άνετα και µε τις δύοκουλτούρες καιµε τις δύο γλώσσες και µε τους δύο κόσµους. Και αυτό θα ήθελα για τον αραβικό κόσµο. Τα παιδιά θα έπρεπε να έρχονται σε επαφή µε άλλες κουλτούρες απόπολύ µικρή ηλικία», είχε δηλώσει σε συνέντευξή της πριναπό δύο χρόνια. Ανως Αιγύπτια η κ. Μουµπάρακέκλεινε τα µάτια στιςωµές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στη χώραπου κυβερνούσε ο σύζυγός της, ως ∆υτική άφηνε τις ευαισθησίες της να εκδηλωθούν µε τη δηµιουργία της ∆ιεθνούς Κίνησης Γυναικών για την Ειρήνη, στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων της οποίας βρίσκονται τα παιδιά θύµατα του πολέµου. Η οργάνωση φέρει το όνοµά της και το 2007 της απονεµήθηκε ο Μεγαλόσταυρος του Τάγµατος του Φοίνικος. Η «προσφορά της σε παγκόσµιο επίπεδο» αναγνωρίστηκε καιαπό το υπουργείοΠολιτισµούπου την τίµησε µε το σχετικό βραβείο. Το παλµαρέ της δενέχει µόνο ελληνικές διακρίσεις αλλά και πολλές διεθνείς: περιλαµβάνει καµιά εικοσαριά βραβεία, µεταξύ των οποίων της UNICEF και της Παγκόσµια Οργάνωσης Υγείας.

Ο ∆ΙΑ∆ΟΧΟΣ ΠΟΥ ΘΑΥΜΑΖΕΙ ΤΣΟΡΤΣΙΛ ΚΑΙ ΘΑΤΣΕΡ
Ο Χόσνι και η Σούζαν Μουµπάρακ έχουν δύο παιδιά, τον Αλάα και τον Γκαµάλ. Κανείς τους δεν αναζήτησε την τύχη του στον Στρατό, όπως είχε κάνει ο πατέρας τους. Και οι δύο ασχολήθηκαν µε τα οικονοµικά. Κι ενώ ο πρωτότοκος κρατάει χαµηλό προφίλ και δείχνει να µην ενδιαφέρεται για την πολιτική, ο 47χρονος Γκαµάλ θεωρούνταν – τουλάχιστον µέχρι τον περασµένο µήνα – ο φυσικός διάδοχος του πατέρα του στην προεδρία. Οι πληροφορίες θέλουν τον Γκαµάλ – όπως και τη µητέρα του – να έχουν καταφύγει στο Λονδίνο. Στα βήµατα των γονιών του, ο διάδοχος είχε ιδιαίτερους δεσµούς µε τη ∆ύση. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Αµερικανικό Πανεπιστήµιο του Καΐρου άρχισε να ασχολείται µε τραπεζιτικάεπενδυτικά προϊόντα ως στέλεχος της Bank of America πρώταστο Κάιρο και έπειτα στοΛονδίνο. Μαζί µε την κατά είκοσι χρόνια νεώτερή του Χαντίγκα ζει σε ένα πενταώροφο οίκηµα γεωργιανής τεχνοτροπίας στη σικ περιοχή του Νάιτµπριτζ. ∆εν του ήταν καθόλου δύσκολο να αρχίσει την πολιτική του καριέρα. Το 2000, οπατέρας του τον τοποθέτησε στη Γενική Γραµµατεία του Εθνικού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος. Η βρετανική του καταγωγή – και ασφαλώς η ζωή στο Λονδίνο – έχουν εφοδιάσει τον Γκαµάλ µε έναν γνήσιο θαυµασµό για τη Βρετανία. Οι πολιτικές προσωπικότητες που θαυµάζει δεν είναι ο πατέρας της σύγχρονης Αιγύπτου Νάσερ ούτε ο πολιτικός µέντορας του πατέρα του Σαντάτ αλλά ο πατέρας της νίκης στον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο Ουίνστον Τσόρτσιλ και η Σιδηρά Κυρία Μάργκαρετ Θάτσερ. «Ζούσα στο Λονδίνο τα χρόνια της Θάτσερ και ήµουν σε θέση να διαπιστώσω την απίστευτη µεταµόρφωση αυτής της χώρας», έχει δηλώσει. ∆ηµοσίως ο Γκαµάλ δεν οµολόγησε ποτέ τη φιλοδοξία του να διαδεχθεί τον πατέρα του. Το όνειρο πάντως µοιάζει να αποµακρύνεται. Το δαχτυλίδι της διαδοχής ίσως να µη φτάσει ποτέ στα χέρια του. Μπορεί να θυµάται πάντως ότι ο πατέρας του ήταν ο µακροβιότερος ηγέτης της Αιγύπτου από την εποχήτου Μοχάµετ Αλι, του αλβανικής καταγωγής Οθωµανού από την Καβάλα που κυβέρνησε την Αίγυπτο από τις αρχές έως τα µέσα του 19ου αιώνα.