Φαντασία και ορμή, made in Greece

Καθημερινή, 09.02.2013

Του Δημητρη Ρηγοπουλου

Αυτός ο Φεβρουάριος είναι μήνας καλών δημόσιων σχέσεων για την Ελλάδα. Δύο σημαντικοί χώροι πολιτισμού στο Παρίσι, πρώτα το La Gaité Lyrique στις 12 Φεβρουαρίου και λίγες ημέρες μετά το Palais de Tokyo, υποδέχονται ισάριθμες μεγάλες εκθέσεις made in Greece. Στο παλιό λυρικό θέατρο, που από το 2010 έχει μεταμορφωθεί σε ό,τι πιο φρέσκο και πρωτοποριακό έχει να παρουσιάσει η γαλλική πρωτεύουσα σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες, ο καλλιτεχνικός οργανισμός Atopos έρχεται να επιβεβαιώσει τη σταθερή πολιτική εξωστρέφειας που τον χαρακτηρίζει, παρουσιάζοντας μια ανανεωμένη εκδοχή της έκθεσης «Arrrgh! Σημεία και τέρατα στη μόδα» που είχαμε δει το 2011 στο Μουσείο Μπενάκη. Περισσότερα από τα μισά εκθέματα που βρίσκονται στο Παρίσι δεν υπήρχαν στην έκθεση της Αθήνας.

Στο Palais de Tokyo, ένα από τα πιο περιζήτητα κέντρα σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, η επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου προτείνει μία 100% ελληνική έκθεση με τίτλο «Hell–as Pavillion» και άξονα αναφοράς την κρίση.

Η διπλή ελληνική παρουσία στο Παρίσι είναι μια αφορμή για να εξερευνήσουμε πώς ένας ιδιωτικός οργανισμός όπως η Atopos καλλιεργεί συστηματικά μια δυναμική εκδοχή πολιτιστικής διπλωματίας με έδρα την Αθήνα, ελληνικό έμψυχο δυναμικό, ελληνικές παραγωγές και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τακτική παρουσία σε μουσεία ή κέντρα σύγχρονης τέχνης της Ευρώπης και όχι μόνο. Δικές της εκθέσεις έχουν ταξιδέψει τα τελευταία χρόνια στο Λουξεμβούργο, στην Αμβέρσα, στη Ζυρίχη και τώρα στο Παρίσι και στη Γερμανία: πριν από λίγες ημέρες εγκαινιάστηκε στο Galerie Stihl Waiblingen η πληρέστερη, έως σήμερα, εκδοχή μιας παλαιότερης παραγωγής, του «Χράαατς!» που είχε κάνει πρεμιέρα στην Αθήνα το 2007. Την ίδια στιγμή, η Atopos έχει πετύχει σταθερή συνεργασία με το Barbican Centre του Λονδίνου καθώς το τελευταίο έχει αναλάβει το μάνατζμεντ της έκθεσης «Χράαατς!».

Μέσα σε λίγα χρόνια οι ιδρυτές της Atopos, o επιμελητής Βασίλης Ζηδιανάκης και ο αρχιτέκτονας Στάμος Φαφαλιός, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σημαντικό δίκτυο επαφών και σχέσεων με καλλιτέχνες, μουσεία, ερευνητικά κέντρα σε όλον τον κόσμο.

Πετύχαμε τον Βασίλη Ζηδιανάκη σε ένα διάλειμμα από το στήσιμο της έκθεσης στο La Gaite Lyrique. Οταν τον ρωτάμε πώς χτίζεται αυτό το δίκτυο επαφών και πώς προκύπτουν οι προσκλήσεις από κέντρα όπως αυτό όπου βρίσκεται σήμερα, μου απαντάει εντελώς φυσικά «με την πολλή δουλειά». Στην Ελλάδα υπάρχει η εντύπωση πως οι δύο μεγάλες παραγωγές της Atopos, το «Χράαατς!» και το «Arrrgh!» απλώς περιοδεύουν ανά την Ευρώπη. «Δεν ισχύει αυτό. Οι εκθέσεις μας προκύπτουν ύστερα από χρόνια έρευνας και η έρευνα συνεχίζεται και μετά το τέλος της πρώτης παρουσίασης που συνήθως γίνεται στην Αθήνα και στο Μουσείο Μπενάκη. Μας πλησιάζουν άνθρωποι, καλλιτέχνες, σχεδιαστές με αποτέλεσμα τώρα στο Παρίσι η μισή έκθεση να είναι εντελώς καινούργια». Αυτές τις «σχέσεις» που χτίζονται στη διάρκεια του χρόνου ο Βασίλης Ζηδιανάκης τις ονομάζει «εκλεκτικές συγγένειες», που οδηγούν σε άλλα χιλιάδες μικρά μονοπάτια και παρακλάδια. Αυτά με τη σειρά τους δίνουν τον σπόρο τους σε ιδέες, νέες εκθέσεις, συνεργασίες, επαφές.

Και χωρίς να τον ρωτήσω μου αναφέρει μία «φήμη» (όπως λέει) που «κυκλοφορεί στην Αθήνα», σύμφωνα με την οποία οι πόρτες στην Ευρώπη ανοίγουν χάρη στην καλή οικονομική επιφάνεια του οργανισμού. «Στην Ελλάδα, όταν δεν μπορούν να εξηγήσουν κάτι, συνήθως σκέφτονται τρία πράγματα: το σεξ, την πολιτική και τα χρήματα».

Ο Στάμος Φαφαλιός, ο οποίος έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και των δύο εκθέσεων σε Γερμανία και Παρίσι, χαμογελάει. «Οχι μόνο δεν έχουμε πληρώσει ούτε ένα ευρώ για να δείξουμε κάποια έκθεση στο εξωτερικό αλλά μας πληρώνουν. Αυτή είναι η ανταμοιβή μας για τις ιδέες μας, τον επαγγελματισμό και τη δουλειά μας». Και θυμάται τον αρχικό σκοπό της Atopos όταν μοιραζόταν τις πρώτες σκέψεις με τον Βασίλη Ζηδιανάκη. «Να δείξουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να σταθεί σε οποιοδήποτε μουσείο του κόσμου με κάτι σύγχρονο, που συλλαμβάνεται και υλοποιείται στην Αθήνα».

Και μετά το Παρίσι; «Θέλουμε», μου λέει ο κ. Β. Ζηδιανάκης, «η επόμενη μεγάλη έκθεση της Atopos να οργανωθεί και να παραχθεί εκτός Ελλάδος από έναν διεθνή καλλιτεχνικό οργανισμό. Να εμπιστευθεί την ιδέα μας και να την προχωρήσει». Μια επιβράβευση για ό,τι έχουν πετύχει μέχρι σήμερα.

«Hell–as Pavillion» στο Palais de Tokyo

«Hell–as Pavillion» είναι ο τίτλος της έκθεσης που θα παρουσιαστεί στο περίφημο Palais de Tokyo του Παρισιού στις 25 Φεβρουαρίου, από τους σημαντικότερους χώρους σύγχρονης τέχνης στη Γαλλία. Η δραστήρια επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου συγκροτεί ένα corpus έργων νεότερων και παλαιότερων Ελλήνων καλλιτεχνών, φτιάχνοντας ένα αφήγημα για την κρίση αλλά και την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.

Πρόκειται για έργα που εξυπηρετούν διάφορα εκφραστικά μέσα (ζωγραφική, βίντεο, φιλμ, σχέδιο, εγκαταστάσεις, κεραμικά) και εκπροσωπούν άλλες γενιές και φιλοσοφία: από τον Αλέξη Ακριθάκη, τον Βλάση Κανιάρη, τον Πάνο Κουτρουμπούση ώς τον Νάνο Βαλαωρίτη, τον Στέλιο Φαϊτάκη, τον Αντώνη Ντόνεφ, τον Ανδρέα Λόλη, τον Κωνσταντίνο Λαδιανό κ.ά. Την αρχιτεκτονική επιμέλεια έχει ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τις 4 Απριλίου.