Εξετάζοντας τη σημερινή κρίση

Τα "χρυσά παιδιά"...
... των τραπεζών που ονειρεύονται μια Φεράρι στα τριάντα τους χρόνια, μπήκαν ποτέ στον κόπο να σκεφθούν από πού προέρχεται όλος αυτός ο πλούτος; Μπόλικο χρήμα στα αφεντικά των αγορών κι ελάχιστο χρήμα στις τσέπες των μισθωτών. Όμως, αυτή ακριβώς η ανισότητα προκάλεσε τη μεγάλη οικονομική κρίση του 1929, όπως απέδειξε ο Μάρινερ Εκλς, πρόεδρος της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας από το 1934 έως το 1948.
Η ίδια ...
... διάγνωση ισχύει και για τη σημερινή κρίση. Το απέδειξε η πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες το εισόδημα διανέμεται ολοένα και πιο άνισα από το 1980- χρονιά ορόσημο που συμπίπτει με την «επανάσταση του νεοφιλελευθερισμού» (λιγότεροι φόροι και λιγότερο κράτος). Έκτοτε, στις περισσότερες χώρες (ΗΠΑ, Βρετανία και αλλού), το 1% των πλουσιοτέρων αρπάζει ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι από την εισοδηματική πίτα. Αυτή η αρπαγή κοντεύει να φθάσει σήμερα στα επίπεδα του 1928. Και η πηγή αυτής της ανισότητας βρίσκεται σε μιαν άλλη. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, τα επίπεδα των μισθών έχουν μειωθεί 10 ποσοστιαίες μονάδες στις δεκαπέντε πλουσιότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτή η διαφορά δεν θα ήταν προτιμότερο να είχε διατεθεί στους μισθούς, την υγεία και τις συντάξεις, αντί να εξανεμιστεί στις κερδοσκοπικές «φούσκες»; Όπως έγραψε η εφημερίδα «Λε Μοντ» και όπως εξήγησε πριν από εξήντα τόσα χρόνια ο Μάρινερ Εκλς, η ιστορία έχει δείξει πως τα μεγάλα οικονομικά κραχ προκαλούνται από τις μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες. Τι θα μπορούσαν λοιπόν να κάνουν οι εργαζόμενοι; Θα μπορούσαν να παρακαλέσουν; «Αφεντικό, σου ζητάμε μια γερή αύξηση όχι τόσο για μας, αλλά για να μη χάσεις την περιουσία σου σε ένα κραχ».
Μια επιστροφή...
... στην «ομαλότητα» υποσχέθηκαν οι ηγέτες των χωρών της λέσχης G20 που έλαβαν μέρος στη σύνοδο κορυφής της Ουάσιγκτον. Χωρίς κανείς τους να αναρωτηθεί για τη βιωσιμότητα ενός συστήματος που είναι καταδικασμένο στην «ανωμαλία». Αυτό ακριβώς είναι το θέμα πάνω στο οποίο εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια ο Πολωνός Ζίγκμουντ Μπάουμαν, καθηγητής της Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. Σε συνέντευξή του στο γαλλικό περιοδικό «Μαριάν», ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν επικαλείται τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και το βιβλίο της «Η συσσώρευση του κεφαλαίου» για να δείξει την εγγενή ανωμαλία του συστήματος. «Στο βιβλίο της, η Ρόζα Λούξεμπουργκ έδειξε πως ο καπιταλισμός είναι αξεχώριστος από την κατάρα που τον κυνηγά», λέει ο Μπάουμαν. «Έδειξε πως ο καπιταλισμός, αυτοκτονικός και παρασιτικός, είναι μια συνταγή για την καταστροφή».
Η κρίση ...
... που ξέσπασε το φθινόπωρο δείχνει για ακόμη μία φορά το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της αρρώστιας του συστήματος: «Δαγκώνει την ίδια την ουρά του», όπως θα έλεγε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, όταν δεν βρίσκει πια τι άλλο να δαγκώσει. Από ένα τέτοιο αρρωστημένο τέρας ούτε το ίδιο το αφεντικό του δεν μπορεί να ελπίζει πως θα τη γλιτώσει.

Βαρβάρα Τερζάκη
άρθρο Ρ. Βρανά -Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 17/11/08