Του Ulrich Beck
Μια ένωση της Γαλλίας και της Γερμανίας; Να τι θυμίζει την «αποικία στο φεγγάρι» που ονειρεύεται ο Νιουτ Γκίνγκριτς, ο Ρεπουμπλικανός πιθανός υποψήφιος στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Υπάρχουν δύο δυνατές απαντήσεις. Η πρώτη: μια τέτοια σκέψη δεν έχει ενδιαφέρον. Τα δύο μέρη, η Γερμανία όπως και η Γαλλία, θα έχαναν ό,τι καλύτερο έχουν και δεν θα κέρδιζαν τίποτε. Η δεύτερη: μα τι πνευματώδης και αναπάντεχη πρόταση! Εδώ και χρόνια, τρέχουμε με κουτσές ιδέες πίσω από μια αποχαλινωμένη πραγματικότητα.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου: αδιανόητη. Η 11η Σεπτεμβρίου: αδιανόητη. Οι νεοφιλελεύθεροι τραπεζίτες που ζητιανεύουν από τα κράτη αδιανόητα δισεκατομμύρια: αδιανόητο. Η Αραβική Ανοιξη: αδιανόητη. Το κίνημα Occupy Wall Street: αδιανόητο. Η ένωση ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία: αδιανόητη! Ισως ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο το αδιανόητο σενάριο θα πρέπει τελικά να αποτελέσει μέρος της πολιτικής εκπαίδευσης.
Το αδιανόητο στο οποίο αναφερόμαστε εδώ, ας το βαπτίσουμε: Republique Francaise d' Allemagne (Γαλλική Δημοκρατία της Γερμανίας), RFA. «Εκτός συζήτησης!»: στη σκέψη αυτή, που έρχεται στο μυαλό όλων, εκφράζεται η λογική του εθνικού οράματος. Μια τέτοια RFA δεν θα σήμαινε έναν εσωτερικό αποικισμό; Ή τον δικό μας ή τον δικό τους. Θα αφόπλιζε είτε το μεγάλο έθνος της Γαλλίας είτε τον γερμανικό ευρωεθνικισμό. Και στις δύο περιπτώσεις, θα ήταν μια υβριδική κατασκευή που θα κάλυπτε μια σχέση κυριαρχίας γεμάτη πικρές αναμνήσεις.
Αυτό το εθνικό «ή … ή» δεν θα διεισέδυε άραγε σε όλους τους τομείς; Για παράδειγμα, η κρίση του ευρώ. Το ευρώ, που υποτίθεται πως θα συγκρατούσε την επανενωμένη Γερμανία, απειλεί να στραγγαλίσει τις άλλες χώρες. Στα 50 χρόνια που οι Αρχές μιλούν για τη γαλλογερμανική κοινότητα, ποια είναι τα αποτελέσματα σε όρους «εσωτερικής προσέγγισης»; Μηδενικά. Σε όρους συμπράξεων μεταξύ πόλεων; Αρνητικά. Ναι, υπάρχει μια ελάχιστη συναίνεση: στους Γερμανούς και τους Γάλλους αρέσουν (μερικές φορές) οι ίδιες κινηματογραφικές ταινίες. Εκτός από αυτές; Ο ηδονιστικός κοσμοπολιτισμός.
Τα στρείδια και το ξινολάχανο. Οι Γερμανοί πηγαίνουν για προσκύνημα στη Γαλλία για να γευθούν τη γαλλική κουλτούρα και τη γαλλική κουζίνα, που φημίζονται ότι είναι ανώτερες. Οι Γάλλοι έχουν χάψει την ιστορία του Waldsterben (η καταστροφή των δασών, γερμανική ανησυχία τη δεκαετία του 1980). Δεν υπάρχουν άλλα προφανή κοινά. Γιατί; Διότι οι διαφορές είναι τόσο βαθιές. Και ακόμη περισσότερο, επειδή αγαπάμε τις διαφορές.
Αλλά αυτό ακριβώς είναι η καρδιά του προβλήματος: πρέπει να εξομαλύνουμε τις διαφορές, λέει το εθνικό όραμα. Πρέπει να βιώνουμε και να αγαπάμε τις διαφορές, απαντά το κοσμοπολίτικο όραμα. Για να το πούμε αλλιώς: πώς θα κάνουμε τη βούληση να αγαπάμε και να βιώνουμε τις γαλλογερμανικές διαφορές, θεμέλιο μιας κοσμοπολίτικης κοινότητας δημοκρατιών; Θα ήταν δυνατόν οι ενωμένες κυριαρχίες της Γαλλίας και της Γερμανίας να πολλαπλασιάσουν ταυτόχρονα την ισχύ και τη δημοκρατία των χωρών αυτών; Το παράδοξο είναι ότι, στον σημερινό κόσμο, ο εθνικισμός έχει γίνει ο εχθρός των εθνών και των συμφερόντων τους.
Αν γινόταν η γαλλογερμανική ένωση, θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για να ανταλλαγεί η τυπική κυριαρχία με την πραγματική ισχύ, να ενισχυθούν οι εθνικές κουλτούρες μέσα σε μια διαδικασία αμοιβαίας αναγνώρισης και να ξεκινήσει μια κοινή πορεία οικονομικής επιτυχίας. Η Γαλλογερμανική Δημοκρατία θα ήταν σε θέση να υπερασπίσει τα εθνικά συμφέροντα της Γερμανίας και της Γαλλίας πολύ πιο αποτελεσματικά από ό,τι μπόρεσαν να τα υπερασπίσουν τα κράτη το καθένα μόνο του. Δεν υπάρχει χωριστή εθνική απάντηση στα ζητήματα που απασχολούν τον κόσμο μας: η χρηματοπιστωτική κρίση, η κρίση του ευρώ, η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση, η φτώχεια στον κόσμο, η κοινωνική προστασία και η υπεράσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε άλλα κράτη.
Συγκεκριμένα σε τι θα μπορούσε να μοιάζει μια τέτοια γαλλογερμανική ένωση; Τι θα γίνονταν, για παράδειγμα, οι πυρηνικοί σταθμοί και οι πυρηνικές βόμβες της Γαλλίας; Η Γερμανία θα γινόταν, με τη σειρά της, μια πυρηνική δύναμη; Ή μήπως η Γαλλία θα μεταμορφωνόταν, ακολουθώντας το γερμανικό μοντέλο, σε ειρηνιστικό και αντιπυρηνικό κίνημα; Ο συμβιβασμός θα μπορούσε να είναι ο εξής: οι Γάλλοι απαρνούνται την πυρηνική ενέργεια και την ατομική βόμβα, οι Γερμανοί μειώνουν το όριο ταχύτητας στους αυτοκινητοδρόμους τους.
Αυτός ο γαλλογερμανικός ιμπεριαλισμός θα προκαλούσε ασφαλώς κατακραυγή στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η κατακραυγή όμως υπάρχει ήδη. Μια αληθινά γενναιόδωρη οικονομική αποζημίωση προς όφελος των χρεωμένων ευρωπαϊκών κρατών θα μπορούσε εξάλλου να κάνει θαύματα ως προς αυτό. Κατά πρώτον, η Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ θα έκανε στροφή 180 μοιρών και θα έδινε την ευλογία της στα ευρωομόλογα. Η Τουρκία θα γινόταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για να αποτελέσει το αντίβαρο.
Ισως το να παίζουμε δημόσια με την ιδέα μιας Γαλλικής Δημοκρατίας της Γερμανίας να είναι ένας καλός τρόπος για να σπάσουμε τον ζυγό των υφιστάμενων πολιτικών ιδεών και να ασκηθούμε στο αδιανόητο της νέας πραγματικότητας. Και όσον αφορά τον πρόεδρο αυτής της Γαλλικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, θα είχαμε ήδη έναν υποψήφιο: τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ.
Ο Ούλριχ Μπεκ είναι γερμανός κοινωνιολόγος και φιλόσοφος, μέλος της ομάδας Σπινέλι υπέρ μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης
TΑ ΝΕΑ/ LE MONDE 09/02/2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου