Της Μάχης Τράτσα
Με ένα-ενάμισι εκατομμύριο νέους, στην πλειονότητά τους υψηλού μορφωτικού επιπέδου, να θέλουν να εγκαταλείψουν τα μεγάλα αστικά κέντρα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει... φούριες. Μελέτες που υλοποίησαν οι υπηρεσίες του για πρωτοποριακές καλλιέργειες (τρούφας, στέβιας, αλόης, χουρμαδιάς, μάνγκο κ.ά.) και την προσαρμογή τους στην ελληνική γη καταδεικνύουν ότι είναι εφικτή η εξέλιξη της ελληνικής υπαίθρου και γεωργίας εν καιρώ κρίσης. Παράλληλα ενισχύονται, υποστηρίζονται και προωθούνται γνωστές ιστορικές καλλιέργειες και παραγωγές, υποτιμημένες σήμερα αλλά πολύτιμες και πολλά υποσχόμενες, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν αναπτυξιακές προοπτικές στην αγροτική οικονομία. Τέτοιες είναι οι θαλασσοκαλλιέργειες (π.χ., χταποδιού, μυδιών κ.ά.), η παραγωγή μελιού, κρεάτων και παραδοσιακών τυροκομικών και οι καλλιέργειες ελαιολάδου, σταφυλιού, κρασιού και οπωροκηπευτικών. Η πανελλαδική έρευνα που διεξήχθη στις αρχές Μαρτίου για λογαριασμό του οργανισμού ΕΛΓΟ «Δήμητρα» έδειξε ότι οι νέοι που επιθυμούν να εγκατασταθούν στην επαρχία ενδιαφέρονται για την παραγωγή παραδοσιακών ειδών αλλά και πιο... εξεζητημένων και σύγχρονων εναλλακτικών καλλιεργειών. Στόχος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων επιστροφής στην αγροτική ανάπτυξη και παραγωγή και ο απεγκλωβισμός των αγροτών από την ομηρεία των κρατικών επιδοτήσεων.
Η ίδια ύπαιθρος που τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 «έσπρωξε» τους νέους προς τις πόλεις στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε ελκύει επτά στους δέκα Ελληνες, όπως έδειξε η έρευνα του ΕΛΓΟ «Δήμητρα». Νέοι με ακαδημαϊκή μόρφωση βλέπουν σήμερα την επαρχία ως Γη της Επαγγελίας η οποία θα τους προσφέρει μια καλύτερη, πιο «χαλαρή» ζωή. Θέλουν να καινοτομήσουν στην επιχειρηματικότητα και σε αυτό το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιχειρεί να προσφέρει χείρα βοηθείας.
Για την προώθηση ιστορικών αλλά και καινοτόμων καλλιεργειών δημιούργησε έναν «μπούσουλα» με πληροφορίες και συμβουλές για την εξασφάλιση ικανοποιητικών ή και υψηλών σε ορισμένες περιπτώσεις εισοδημάτων για τους έλληνες παραγωγούς. Συνολικά το τελευταίο οκτάμηνο μελετήθηκαν 42 παραδοσιακές και νέες καλλιέργειες: 22 αρωματικά είδη, 6 δενδρώδη, 10 υποτροπικά και τέσσερα άλλα είδη (αλόη, στέβια, τρούφα και μανιτάρια).
Διανομή γης και υποδομές
Για όσους δεν διαθέτουν αγροτική γη η διανομή αγροτεμαχίων σε νέους αγρότες και ανέργους έχει ήδη ξεκινήσει. Ως σήμερα έχουν γίνει 3.596 αιτήσεις και έχουν αναρτηθεί 2.176 αγροτεμάχια.
Ωστόσο για την αξιοποίηση των προϊόντων που θα προκύψουν από τις νέες καλλιέργειες κρίνεται αναγκαία η δημιουργία αντίστοιχων υποδομών, όπως εργοστάσια αποξήρανσης, τυποποίησης και συσκευασίας, εξαγωγής αιθέριων ελαίων, επεξεργασίας στέβιας και ιπποφαούς κτλ.
Στόχος του υπουργείου είναι η προβολή και η προώθηση ελληνικών ποιοτικών προϊόντων, κυρίως στο εξωτερικό, μέσω των περιφερειών, αφού το κόστος συμμετοχής σε διεθνείς εκθέσεις είναι αφόρητο για τους αγρότες. Ως μοχλός ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας θα χρησιμοποιηθεί και ένα νέο εργαλείο, το «Καλάθι Αγροτικών Προϊόντων», το οποίο περιλαμβάνει τα πιο ποιοτικά προϊόντα κάθε περιφέρειας.
300.000 θέσεις απασχόλησης σε μια τετραετία
«Αυτόν τον καιρό βρίσκεται σε εξέλιξη μια δραματική αντιστροφή των δεδομένων στην ελληνική κοινωνία. Το κύμα αστυφιλίας των προηγούμενων δεκαετιών αντιστρέφεται. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ξεκινούν τη διαδικασία επιστροφής ή μετάβασης στην ύπαιθρο χώρα αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής και ασφάλειας» λέει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Κώστας Σκανδαλίδης αναφερόμενος στα αποτελέσματα της έρευνας «Επιστροφή στην ύπαιθρο - Εργασία και ποιότητα ζωής».
«Νέα παιδιά μορφωμένα, συνειδητοποιημένα, στρέφονται στον αγροτικό τομέα και έρχονται να συναντήσουν τον στόχο μιας εθνικής στρατηγικής για την παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου» επισημαίνει ο υπουργός.
Οπως τονίζει το υπουργείο, τα εξοπλίζει με οικονομικά και καλλιεργητικά κίνητρα, με γη, με τεχνογνωσία, καλλιεργητικά πλάνα σε κάθε περιφέρεια και ενισχύει την προσπάθειά τους. «Παράλληλα μελετήσαμε και παρουσιάζουμε όλο το σύστημα παραγωγής, από το χωράφι ως το ράφι, τόσο για την καλλιέργεια των ιστορικών προϊόντων και τροφίμων όσο και για δεκάδες νέες δυναμικές καλλιέργειες» σημειώνει ο κ. Σκανδαλίδης.
«Δίνουμε τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην ενημέρωση, στην πληροφορία, στην έρευνα, στην κατάρτιση, στην πιστοποίηση» προσθέτει ο υπουργός. «Η ελληνική γεωργία για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες ξαναγίνεται συγκριτικό πλεονέκτημα, μοχλός εξόδου της χώρας από την κρίση και θεμέλιο της νέας ανάπτυξης. Τουλάχιστον 300.000 θέσεις απασχόλησης μπορούν να καλυφθούν την επόμενη τετραετία στον αγροτικό τομέα».
Ιπποφαές
Για δύναμη και υγεία
Τα φύλλα και οι καρποί του καταναλώνονταν από τα άρρωστα και τραυματισμένα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ετσι γινόταν γρηγορότερα η ανάρρωση και αποκτούσαν περισσότερη δύναμη. Οι καρποί του είναι πλούσιοι σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, οργανικά οξέα, αμινοξέα, βιταμίνες και μέταλλα ενώ αποτελούν σημαντική πηγή φλαβονοειδών.
Σήμερα ο καρπός του χρησιμοποιείται συνήθως σε μαρμελάδες, χυμούς, συντηρητικά, κομπόστες και αφεψήματα. Τα αιθέρια έλαια των σπόρων αποτελούν πολύτιμο προϊόν για την παρασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων. Χρησιμοποιείται επίσης για τη βελτίωση της γονιμότητας υποβαθμισμένων εδαφών.
Στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες καλλιέργειας ιπποφαούς σε Κοζάνη, Πέλλα, Κρήτη και Φθιώτιδα. Η πρώτη παραγωγή αναμένεται στο τέλος του 2012.
Πλεονεκτήματα: Το φυτό παραμένει παραγωγικό για 30 έτη. Μπορεί να αντέξει σε μεγάλο θερμοκρασιακό εύρος (από -43 ως 40°C). Δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό - πρέπει να εξασφαλίζεται ελάχιστο ύψος βροχής (400 χιλιοστά τον χρόνο). Ενισχύεται οικονομικά από διάφορα προγράμματα.
Μειονεκτήματα: Απαιτούνται τέσσερα-πέντε έτη από τη βλάστηση ως την έναρξη της καρποφορίας. Ενδείκνυται λίπανση (κυρίως σε άγονα εδάφη) και καταστροφή ζιζανίων με χημικά ή χειρωνακτικά πριν από την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Ποντίκια, αρουραίοι και άλλα ζώα μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα.
Στέβια
Αντί για... ζάχαρη
Η στέβια χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό για περισσότερο από 400 χρόνια. Το εκχύλισμα των φύλλων της είναι 300 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη, έχει μηδενική θερμιδική αξία και γι' αυτό αποτελεί συστατικό αναψυκτικών τύπου light. Παρασκευάσματα στέβιας χρησιμοποιούνται επίσης ως γλυκαντικές ουσίες σε τρόφιμα και ροφήματα και το ίδιο το φυτό σε σαλάτες ή για την παρασκευή αφεψήματος.
Πρόκειται για αυτοφυές φυτό της Παραγουάης και της Βραζιλίας, αν και πλέον η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο καλλιεργητή στέβιας στον κόσμο.
Οσον αφορά την καλλιέργειά της στην Ελλάδα, προκειμένου να επιτυγχάνονται υψηλότερες αποδόσεις, είναι απαραίτητη η συχνή και επιφανειακή άρδευση. Από έρευνες που έγιναν στην Ελλάδα διαπιστώθηκε ότι η απόδοση της αρδευόμενης καλλιέργειας σε ξηρά φύλλα μπορεί να φτάσει και τα 600 κιλά ανά στρέμμα. Πάντως πειράματα έδειξαν ότι σε γενικές γραμμές αποδίδει πάνω από 200 κιλά ανά στρέμμα σε ξηρά φύλλα σε διάφορες περιοχές της χώρας, απόδοση η οποία θεωρείται το όριο για να είναι οικονομικά βιώσιμη η καλλιέργεια.
Πλεονεκτήματα: Οι προσβολές από έντομα - εκτός των σκουληκιών - είναι ελάχιστες• δεν απαιτείται μεγάλη χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών. Εναλλακτική λύση στις καπνοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας - απαιτεί παρόμοιους χειρισμούς με την καλλιέργεια του καπνού. Διερευνάται η δυνατότητα ένταξης της καλλιέργειας σε προγράμματα του Β' πυλώνα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για τη νέα προγραμματική περίοδο (από το 2014).
Μειονεκτήματα: Μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα με μύκητες, παγετούς και δυνατούς ανέμους. Ζημιές μπορεί να επιφέρουν διάφορα είδη ζώων όπως οι λαγοί. Εκκρεμεί ο καθορισμός των κριτηρίων καθαρότητας των γλυκαντικών στέβιας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - αναμένεται εντός του 2012. Η χρήση με τη μορφή αποξηραμένων φύλλων δεν έχει ακόμη εγκριθεί.
Τρούφα
Ενα γαστρονομικό προϊόν
Αυτό το εδώδιμο μανιτάρι ήταν γνωστό στην Αρχαία Ελλάδα με την ονομασία «ύδνον». Οι τρούφες αναπτύσσονται μέσα στο έδαφος, σε βάθος 8-15 εκατοστών και «συμβιώνουν» με ρίζες δασικών δέντρων.
Η καλλιέργεια τρούφας είναι ιδιόμορφη καθώς απαιτείται η φύτευση κατάλληλων ειδών δέντρων (δρυς, αριά, φουντουκιά, φλαμουριά κ.ά.) «μολυσμένων» με συγκεκριμένο είδος μύκητα. Για την Ελλάδα συστήνεται η καλλιέργεια μαύρης τρούφας, ενώ δεν ενθαρρύνεται η καλλιέργεια της λευκής, η οποία είναι απαιτητική, ελάχιστα ανταγωνιστική, αβέβαιη αλλά ιδιαίτερα ακριβή.
Κατάλληλες περιοχές για καλλιέργεια μαύρης τρούφας είναι τα δρυοδάση. Στη Βόρεια Ελλάδα πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο 300-700 μέτρων, στην Κεντρική Ελλάδα 400-800 μέτρων, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη 500-1.000 μέτρων. Η συλλογή της γίνεται από εκπαιδευμένους σκύλους. Η μέση ετήσια απόδοση μιας σωστά εγκατεστημένης φυτείας σύμφωνα με στοιχεία του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» ανέρχεται σε 1.000 ευρώ ανά στρέμμα. Για την προφύλαξη της τρούφας από ζώα απαιτείται περίφραξη.
Πλεονεκτήματα: Καλλιέργεια σχετικά εύκολη, δεν απαιτεί ιδιαίτερες τεχνικές και φροντίδα.Χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων δεν επιτρέπεται. Δεν αντιμετωπίζει προβλήματα διάθεσης. Δεν απαιτεί μηχανολογικό εξοπλισμό, έχει ελάχιστο κόστος καλλιέργειας. Η καλλιέργεια μανιταριών ενισχύεται, υπό προϋποθέσεις, οικονομικά μέσω των οργανώσεων παραγωγών που καλλιεργούν μανιτάρια. Οι αιτήσεις υποβάλλονται στις Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής ως τις 15 Σεπτεμβρίου κάθε έτος. Ενισχύονται επίσης και επιχειρήσεις μεταποίησης και εμπορίας.
Μειονεκτήματα: Απαιτείται εδαφολογική ανάλυση για την καταλληλότητα του εδάφους. Απαραίτητη η άρδευση για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων. Η έναρξη καρποφορίας ξεκινά ύστερα από αρκετά χρόνια. Οι δρύες αρχίζουν να παράγουν τρούφες μετά το όγδοο έτος ενώ η φουντουκιά και η φλαμουριά μετά το πέμπτο. Είναι ελάχιστος ο χρόνος συντήρησης του νωπού προϊόντος. Είναι υψηλό το κόστος αγοράς δενδρυλλίων, περίφραξης και σκύλων ενώ απαιτούνται μεγάλα αγροτεμάχια.
Αλόη
Η... αθάνατη
Το φυτό της... αθανασίας, το ελιξίριο ομορφιάς και υγείας της Κλεοπάτρας και της Νεφερτίτης, η αλόη, είναι βραδείας ανάπτυξης και φτάνει ως το 1,60 μ. Για να φτάσει στο στάδιο της ωρίμασης απαιτείται μία περίοδος 4-5 ετών και παραμένει παραγωγική για 3 με 9 έτη. Κατά τη διάρκεια της ζωής της (12 έτη) μπορεί να παραγάγει περισσότερα από 80 φύλλα.
Ο ετήσιος κύκλος εργασιών των προϊόντων νωπής γέλης αλόης, σε παγκόσμιο επίπεδο, για το 2004 ανήλθε στα 125 εκατ. δολάρια. Στην Ελλάδα η καλλιέργειά της ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια και γίνεται σε έκταση 150 στρεμμάτων στον Τσούτσουρα του Ηρακλείου Κρήτης. Με μία μέση πυκνότητα 5.000 φυτών ανά στρέμμα και μέσο νωπό βάρος ανά φύλλο 0,2 κιλά, οι αποδόσεις ανέρχονται στους 18 τόνους ανά στρέμμα.
Πλεονεκτήματα: Μπορεί να αναπτυχθεί σε πολλούς τύπους εδαφών. Συνήθως δεν απαιτείται να χρησιμοποιηθούν χημικά λιπάσματα ούτε φυτοφάρμακα, διότι η σκληρή και παχιά επιδερμίδα των φύλλων της αποτελεί σημαντική φυσική άμυνα. Είναι ανθεκτική σε συνθήκες ξηρασίας, ωστόσο η δυνατότητα άρδευσης βελτιώνει την απόδοσή της. Αποτελεί εναλλακτική λύση σε περιοχές με ξηροθερμικές συνθήκες. Η αλόη έχει πολλαπλές ιδιότητες οι οποίες αξιοποιούνται τόσο στη φαρμοκοβιομηχανία όσο και στη βιομηχανία καλλυντικών.
Οι καλλιέργειες αλόης μπορούν να ενισχυθούν οικονομικά μέσω των Οργανώσεων Παραγωγών που καλλιεργούν ορισμένα εκ των φαρμακευτικών - αρωματικών φυτών μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Επίσης οικονομική ενίσχυση προβλέπεται για επενδύσεις στη μεταποίηση και εμπορία αλόης, όπως και για βιοκαλλιέργειες αλόης.
Μειονεκτήματα: Δεν είναι πολύ ανθεκτική σε χαμηλές θερμοκρασίες, αν και μπορεί να αντέξει ως -3°C με μικρές απώλειες. Ιδανική θερμοκρασία 20°C-25°C.
Προβλήματα μπορεί να δημιουργήσουν ορισμένα βακτήρια που προκαλούν σήψη, όπως και οι μύκητες, ο παγετός, οι δυνατοί άνεμοι και τα τρωκτικά. Η συγκομιδή ξεκινά περίπου τρία χρόνια μετά τη φύτευση και συνεχίζεται για περίπου επτά χρόνια. Η συγκομιδή των φύλλων γίνεται χειρωνακτικά. Απαιτεί μεγάλη αρχική επένδυση σε εξοπλισμό.
Αρώνια
Η βιταμινούχος
Η αρώνια είναι ένα πολύτιμο φαρμακευτικό είδος. Στη Λιθουανία μάλιστα παράγεται κρασί από τους καρπούς της, το οποίο ονομάζεται Aronijos, και συνιστάται για πρόληψη από καρδιοπάθειες. Ο καρπός της μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε μαρμελάδες, χυμούς, σιρόπια, λικέρ αλλά και στη φαρμακοβιομηχανία διότι περιέχει πολλές βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, πολυφαινόλες (πενταπλάσιες των σταφυλιών) και πολλά άλλα πολύτιμα στοιχεία. Ο ρώσος αστροναύτης Γιούρι Γκαγκάριν χρησιμοποίησε σκευάσματα αρώνιας για την προστασία από την ακτινοβολία. Σε διεθνές επίπεδο οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με αρώνια είναι ελάχιστες, αν και η ζήτηση ολοένα αυξάνεται. Το είδος μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλες τις περιοχές της χώρας εκτός από τις εξαιρετικά θερμές (με συχνούς καύσωνες άνω των 40-42°C). Η πρώτη καλλιέργεια αρώνιας στην Ελλάδα είναι βιολογική και ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια στις Σέρρες.
Πλεονεκτήματα: Αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (-25°C). Εχει μεγάλη διάρκεια ζωής (έως 100 έτη) και χαμηλό κόστος καλλιέργειας (τριετή φυτάρια κόστους 2-4 ευρώ). Θεωρείται βιολογική καλλιέργεια καθώς δεν χρειάζονται λιπάνσεις και ραντίσματα. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλους τους τύπους εδαφών. Δίδονται οικονομικές ενισχύσεις μέσω οργανώσεων παραγωγών φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών, του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και του αναπτυξιακού νόμου.
Μειονεκτήματα: Τα εδάφη πρέπει να αποστραγγίζονται διότι είναι ευαίσθητη στην περίσσεια νερού. Απαιτεί ελάχιστο κλάδεμα, χρειάζεται άρδευση και κινδυνεύει μόνο από τα πουλιά.
Μανιτάρια
Για φαγητό και φάρμακα
Τα μανιτάρια έχουν ιδιαίτερη διατροφική αξία, καθώς περιέχουν μεγάλο ποσοστό νερού, φυτικές ίνες, ελάχιστα λίπη, λίγα σάκχαρα, πρωτεΐνες, μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και ένζυμα. Η καλλιέργεια των πλευρώτους είναι ευκολότερη από εκείνη του λευκού μανιταριού, διότι η διαδικασία δημιουργίας του απαραίτητου υποστρώματος στο έδαφος είναι απλούστερη και η κατασκευή των θαλάμων καλλιέργειας έχει μικρότερο κόστος.
Η καλλιέργεια Shiitake, του πιο ευρέως καλλιεργούμενου φαρμακευτικού μανιταριού, γίνεται σε κορμούς οξιάς. Αποτελεί όμως μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία, η οποία διαρκεί περίπου δύο χρόνια.
Πλεονεκτήματα: Είναι προωθούμενη καλλιέργεια και υπάρχει δυνατότητα οικονομικών ενισχύσεων, εξασφαλίζει ικανοποιητικό εισόδημα, τα μανιτάρια δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα διάθεσης, ενώ αξιοποιούνται μικρά αγροτεμάχια.
Μειονεκτήματα: Ελάχιστος χρόνος συντήρησης του νωπού προϊόντος, υψηλό κόστος κατασκευής εγκαταστάσεων και μηχανολογικού εξοπλισμού, μεγάλη ευαισθησία σε ασθένειες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου