Δρόμοι

Η χρονιά
... που φεύγει άρχισε µε διαδηλώσεις και τελειώνει µε διαδηλώσεις. Αυστηρά µέτρα λιτότητας και ανελέητες επιδροµές στα λαϊκά πορτοφόλια φέρνουν αντιµέτωπους τους εργαζοµένους, τους φοιτητές και τους συνταξιούχους µε την καθεστηκυία τάξη.

Ανάµεσα σε αυτά τα δύο µέτωπα πελαγοδροµούν πολλά αριστερά κόµµατα της Ευρώπης.

Κάθε µέτωπο...
... βλέπει την κατάσταση µε το δικό του µάτι. Το καθεστώς προτείνει µια απολιτική εκδοχή της κρίσης.

Δεν παρουσιάζει τα µέτρα ως αποφάσεις που είναι αποτέλεσµα πολιτικών επιλογών αλλά ως προσταγές µιας ουδέτερης οικονοµικής λογικής: αν θέλουµε να σταθεροποιηθούν οι οικονοµίες µας, θα πρέπει να καταπιούµε το πικρό ποτήρι. Από την άλλη µεριά, οι διαµαρτυρόµενοι εργαζόµενοι, φοιτητές και συνταξιούχοι βλέπουν τα µέτρα λιτότητας ως µία ακόµη προσπάθεια του διεθνούς χρηµατιστικού κεφαλαίου για να διαλύσει και τα τελευταία αποµεινάρια του κράτους πρόνοιας. Ανάµεσα σε αυτές τις δύο στάσεις, ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Μπίρκµπεκ του Λονδίνου, ανακαλύπτει τα αδιέξοδα της Αριστεράς (ή τουλάχιστον ενός µεγάλου µέρους της): «Στα αιτήµατά της δεν υπάρχει κανένα θετικό προγραµµατικό περιεχόµενο, αλλά απλώς µια γενική άρνηση στη διάλυση του υπάρχοντος κοινωνικού κράτους», γράφει στο περιοδικό «Νιου Λεφτ Ριβιού». «Η ουτοπία της όµως εδώ δεν είναι η ριζική αλλαγή του συστήµατος, αλλά η ιδέα πως είναι δυνατόν να διατηρηθεί ένα κοινωνικό κράτος εντός του συστήµατος». Για τον Ζίζεκ το πράγµα είναι ξεκάθαρο. Υστερα από δεκαετίες κοινωνικού κράτους, όταν οι περικοπές ήταν σχετικά περιορισµένες και συνοδεύονταν από υποσχέσεις ότι η κατάσταση σύντοµα θα καλυτέρευε, µπαίνουµε σήµερα σε µία περίοδο κατά την οποία η κατάσταση έκτακτης οικονοµικής ανάγκης έχει γίνει διαρκής.

Ετσι, έχει επιβληθεί ένας τρόπος ζωής που φέρνει µαζί του την απειλή ακόµη σκληρότερων µέτρων λιτότητας, περικοπές στα επιδόµατα, περιορισµό στις υπηρεσίες υγείας και παιδείας και ακόµη πιο επισφαλή εργασία.

Σε µια εποχή...
... όπου όλοι µιλούν για οικονοµία και µόνο για οικονοµία, η Αριστερά βρίσκεται αντιµέτωπη µε το δύσκολο χρέος να αναγγείλει την επιστροφή της «πολιτικής οικονοµίας». Να πει δηλαδή, εξηγεί ο Ζίζεκ, πως στις κρίσεις δεν υπάρχει τίποτα το «φυσιολογικό» και πως το επικρατούν παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα στηρίζεται σε µια σειρά πολιτικών αποφάσεων. Οσοι ανήκουν στην Αριστερά, είναι µάταιο απλώς να ελπίζουν ότι η τρέχουσα κρίση θα µετριαστεί και πως ο ευρωπαϊκός καπιταλισµός θα εξακολουθήσει να εγγυάται ένα σχετικά υψηλό βιοτικό επίπεδο σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Η Αριστερά που τρέφει τέτοιες ελπίδες δείχνει πως δεν έχει εµπιστοσύνη στον εαυτό της. Και ο καλύτερος δείκτης γι’ αυτό είναι ο φόβος που νιώθει µπροστά στην κρίση.

Οι κρίσεις...
... είναι επώδυνες και επικίνδυνες. Είναι όµως και αναπόφευκτες. Και αποτελούν τα πεδία που πάνω τους δίνονται και κερδίζονται οι αγώνες, καταλήγει ο Σλαβόι Ζίζεκ, ο οποίος υπενθυµίζει τα σχετικά λόγια του Μάο: «Ολα κάτω από τον ουρανό βουλιάζουν στο απόλυτο χάος. Η κατάσταση είναι εξαιρετική».

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσος Βρανάς-εφ. Τα Νέα, 18-10-2010