Το Βήμα 21.08.2011

Επαναστατούν για να κερδίσουν τη ζωή τους

Του Σ.Ι. Σεφεριάδη

Γίνεται καθηµερινά όλο και πιο σαφές πως η κρίση του πρώιµου 21ου αιώνα που βιώνουµε είναι διαστάσεων κοσµοϊστορικών. Αποκαλύπτονται µε τρόπο πυκνό, αλλά και απερίφραστο, τα αδιέξοδα ενός ολόκληρου τρόπου οργάνωσης της κοινωνικής (ανα-)παραγωγής. Η ανιστόρητη προφητεία των αρχών της δεκαετίας του ‘90 περί του «τέλους της Ιστορίας» τελικά επιβεβαιώνεται αλλά – κατά τρόπο άκρως ειρωνικό – µε τα πρόσηµα απολύτως αντεστραµµένα: ως αρνητική προφητεία. Από τη φύση τους, όµως, οι αρνήσεις παράγουν προωθητικές ανασυνθέσεις, οράµατα, το µέλλον. Και αυτό είναι το κύριο ειδοποιό γνώρισµα που η περίοδος που διανύουµε κυοφορεί: την πρόκληση της πολιτικής και κοινωνικο-οικονοµικής αναγέννησης – µια πραγµατικότητα που καλύτερα από οποιονδήποτε έχει τη δυνατότητα να προσλάβει και να αναδείξει η νεολαία· η νεολαία που αισθάνεται τα συστηµικά αδιέξοδα στο πετσί της και είναι, ως εκ τούτου, σε θέση να οραµατιστεί τολµηρά όσο και πρακτικά. Τα προβλήµατα στην περίπτωσή της δεν είναι θεωρητικά, αφορούν την ίδια της τη ζωή. Υπάρχουν όµως και άλλα ιστορικών διαστάσεων χαρακτηριστικά.

∆εν χρειάζεται να τονιστεί πόσο βαθιά, πόσο µη αναστρέψιµη είναι η οικονοµική και κοινωνική κρίση αν κανείς επιµείνει να την αντιµετωπίζει µε τα γνώριµα φθαρµένα υλικά (τα υλικά, άλλωστε, που την προκάλεσαν). Υπάρχει και η πρόδηλη σήψη του αστικού κοινοβουλευτισµού που στα µάτια των νέων φαντάζει (όπως και είναι) εντελώς απαράδεκτη. Η διάχυτη διαφθορά, η ανυποληψία και, όχι σπάνια, η ανοησία που χαρακτηρίζει τις συµπεριφορές του (µωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι), σε συνδυασµό µε τα άφθονα κατασταλτικά του πλεονάσµατα, τη δόξα του δακρυγόνου και των ειδικών δυνάµεων... Στον αντίποδα όλων αυτών επανέρχονται, αργά µα σταθερά, στα λεξιλόγια της τρέχουσας πολιτικής λέξεις ξεχασµένες όπως... επανάσταση. Το κύµα των αραβικών χωρών – που νεολαία κυρίως το στελέχωσε – ενέπνευσε ριζοσπαστικές δράσεις και πρωτοβουλίες και στην Ευρώπη. Ας µην ξεχνάµε ότι το Ελληνικό Σύνταγµα – το κίνηµα των λαϊκών συνελεύσεων – εµπνεύστηκε από την Ισπανία, ενώ η πρόσφατη βρετανική έκρηξη επανασυνδέει (ασφαλώς µε τρόπο άνισο και περίπλοκο) το νήµα µε µια εποχή κοινωνικών διεργασιών που θεωρούνταν απλώς «ξεπερασµένη». Με όλες τις εθνικές ιδιαιτερότητες και αντιφάσεις, κορυφαίο γεγονός παραµένει ότι οι απλοί άνθρωποι – κυρίως οι νέοι – βλέποντας πόσο απίστευτα γυµνός είναι ο βασιλιάς άρχισαν και πάλι να υποπτεύονται τη δύναµή τους. Να κινούνται µε όρους αυτο-οργάνωσης και µε προθέσεις πολιτικής δηµιουργίας – τι άλλο από αυτό αντανακλούν οι λαϊκές συνελεύσεις;

Τεκµήριο της σπουδαιότητας όλων αυτών είναι ότι αναδύεται επιτακτικά – και µε όρους στρατηγικούς – το ερώτηµα της επόµενης ηµέρας: τι πρέπει να γίνει από ‘δώ και µπρος ώστε η πάνδηµη λαϊκή αντίδραση να γίνει αποτελεσµατική, ένας πραγµατικός µοχλός ανατροπής και αναδηµιουργίας. ∆εν πρόκειται εδώ για απλή διαµαρτυρία ούτε και προσφέρει κανείς υπηρεσία στα αναγεννητικά οράµατα αποσιωπώντας τις αντιφάσεις, τα κενά, τα προβλήµατά τους. Από τα ίδια τα πράγµατα, τα κινήµατα της αγανάκτησης επωµίζονται έτσι τεράστιες ευθύνες που αφορούν πρωτίστως τη νεολαία γιατί αφορούν το µέλλον της ζωής στον πλανήτη. Στην Ελλάδα και διεθνώς αυτή είναι η µεγάλη, η συναρπαστική πρόκληση των ηµερών. Σε κάθε περίπτωση, οι περιστάσεις είναι ιστορικές: οι απλοί άνθρωποι, µε τη νεολαία σε ρόλο πρωτοπόρο, επανοικειοποιούνται την πολιτική προσδίδοντάς της ουσία και περιεχόµενο. Πρόκειται για κορυφαία στιγµή όπου όλοι και όλα κρίνονται: για ό,τι λένε και – κυρίως – για ό,τι κάνουν...

Ο κ. Σεραφείµ Ι. Σεφεριάδης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης στο Πάντειο Πανεπιστήµιο, Life Member στο Πανεπιστήµιο του Cambridge.