Ελευθεροτυπία/Le Monde diplomatique 04.09.2011

Πολιτικό μπρα-ντε-φερ στην Ονδούρα

Του Maurice Lemoine

Με αυτή την προοπτική, η κυβέρνηση του Πορφίριο Λόμπο -η οποία προέκυψε μετά το πραξικόπημα του Ιουνίου του 2009- δέχτηκε να επιστρέψει στη χώρα ο πρώην πρόεδρος Μανουέλ Σελάγια, πράγμα που αποτελούσε μία από τις τέσσερις διεκδικήσεις των αντιστασιακών στην Ονδούρα.Σκηνικό δυστυχίας, τριακόσιες καλύβες από μπλε πλαστικό στοιχίζονται κάτω από τις φυλλωσιές ενός δάσους από ελαιοφόρους φοίνικες. Εντομα βουίζουν παντού, ενώ ο αέρας αναδύει μια μυρωδιά βρεγμένου μαλλιού. Αυτή η αποπνικτική βρομιά είναι το βασίλειο της ελονοσίας. Υπάρχουν πολλοί γέροι και παιδιά. Μια χωρική που ζαρώνει τη μύτη της καθώς τη φυσά, προφέρει ένα όνομα: Μιγκέλ Φακουσέ. «Είναι δυνατός άντρας, με τα λεφτά του μετακινεί βουνά. Κι εμείς τον φοβόμαστε».

Δον Μιγκέλ Φακουσέ, ολιγάρχης της Ονδούρας, κύριος και άρχοντας του κάτω Αγουάν στις ακτές της Καραϊβικής, στα βορειοανατολικά της χώρας. Η γη «του» -η οποία δεν του ανήκει- κατελήφθη από αγρότες στις 9 Δεκεμβρίου του 2009. Οι άνθρωποί του τους έδιωξαν και τους κυνήγησαν τον Δεκέμβριο του 2010. Εκείνοι, πεισμωμένοι, περικύκλωσαν ξανά το ίδιο μέρος - το Πάσο Αγουάν (το πέρασμα του Αγουάν). Δείχνουν το μονοπάτι που, λίγο πιο μακριά, διασχίζει τη φυτεία του «terrateniente» (γαιοκτήμονα). «Το δρομάκι οδηγεί στη λεωφόρο και ανήκει σε όλους. Οι φύλακες δεν μας αφήνουν να περάσουμε. Μας εμποδίζουν να φτάσουμε στα χωράφια μας, στις μπανανοφυτείες μας, να πάμε να ψαρέψουμε στο ποτάμι. Είμαστε κυριολεκτικά φυλακισμένοι».

Ο Φακουσέ έδωσε τις διαταγές του. Καμία κότα, κανένα γουρούνι, κανένα ζώο από την αγέλη αυτών των ζητιάνων δεν πρέπει να πατήσει την ιδιοκτησία του. «Αν, κακό που μας βρήκε, μας ξεφύγουν, τα σκοτώνουν οι φύλακες. Κι έτσι και ζητήσουμε τα ρέστα...». Ο άντρας ανοίγει τα χέρια, οργισμένος κι ανήμπορος συνάμα.Το κράτος αποφάσισε να απαλλοτριώσει το Αγουάν βάσει του νόμου περί αγροτικής μεταρρύθμισης του 1962. Η μεταρρυθμιστική κυβέρνηση του Οσβάλδο Λόπες Αρεγιάνο κατασκεύασε εκείνη την εποχή με τη χρηματοδότηση ξένων τραπεζών λεωφόρους και δρόμους, γέφυρες, αρδευτικά συστήματα, σχολεία και κέντρα υγείας. Τα «asentamientos» (αγροτικοί οικισμοί), οργανωμένα σε συνεταιρισμούς, μεταμορφώνουν την περιοχή σε μία από τις πιο παραγωγικές της χώρας. Επόμενο να ξεσηκωθούν γαιοκτήμονες και πολιτικοί! Υπό τη δική τους πίεση και συγκεντρώνοντας την ιδιοκτησία της γης, η κυβέρνηση του Λεονάρδο Καγέχας θεσπίζει το 1992 το νόμο εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης του αγροτικού τομέα. Ο μεγάλος ορυμαγδός μπορεί να αρχίσει.

Με μια θανατηφόρο δόση βίας και μπόλικου κυνισμού, δίνουν στους χωρικούς να καταλάβουν ότι καλά θα κάνουν να εγκαταλείψουν τη γη. «Δεν συμφωνούσαμε», λέει με θυμό ο Χεράμια Μαρτίνες από τον αγροτικό οικισμό της Λα Κονσεψιόν. «Πουλήσαμε τη γη γιατί μας πίεζαν». Κάποιοι φονιάδες δεν διστάζουν να σκοτώσουν τους λίγους άντρες, ο θάνατος των οποίων φαίνεται απαραίτητος για την εκτέλεση των σχεδίων των αφεντικών. Είκοσι εννέα συνεταιρισμοί περνούν στα χέρια τριών μεγαλοϊδιοκτητών, του Ρενέ Μοράλες, του Ρεϊνάλδο Κανάλες και του Φακουσέ. Ο αφρικανικός φοίνικας καταβροχθίζει τις εκτάσεις. Οι χωρικοί, αργοπεθαίνοντας, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ξαναπάρουν στα χέρια τους τις «παλμέρας» (φοινικοφυτείες). Αυτό και θα πράξουν, πολλαπλασιάζοντας τις καταλήψεις από το 2001 -ενώ υφίστανται σε αντίποινα διωγμούς, φυλακίσεις και δολοφονίες.Η άφιξη του Μανουέλ Σελάγια στην εξουσία στις 27 Ιανουαρίου του 2006 καθησυχάζει αρχικά τα πνεύματα. Αν και προέρχεται από το Φιλελεύθερο Κόμμα, παίρνει τις αποστάσεις του από τις ομάδες της οικονομικής εξουσίας και ανοίγει τις πύλες της κυβέρνησής του στο κοινωνικό κίνημα. Στις 19 Ιουνίου του 2009, με την υπογραφή του διατάγματος 18-2008, παραχωρεί στους αγρότες τις εκτάσεις που έχουν υπό κατάληψη για τρία τουλάχιστον χρόνια. Οι «ιδιοκτήτες» που θίγονται θα λάβουν αποζημιώσεις. Αστράπτοντας και βροντώντας, η Εθνική Συνομοσπονδία αγροτών και κτηνοτρόφων της Ονδούρας ενώνεται με τους άλλους τομείς της ολιγαρχίας -η οποία είναι εξίσου μοιρασμένη ανάμεσα στους δύο μεγάλους παραδοσιακούς πολιτικούς σχηματισμούς, το Φιλελεύθερο (PL) και το Εθνικό Κόμμα (ΡΝ) - για να οργανώσει το πραξικόπημα που θα ανατρέψει τον Σελάγια στις 28 Ιουνίου του 2009.

«Την έχουμε ανάγκη τη γη. Είναι δική μας»! Στις 9 του Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, περίπου 2.500 οικογένειες που έχουν συσπειρωθεί στο Κίνημα Ενωμένων Αγροτών του Αγουάν (MUCA) καταλαμβάνουν εκ νέου 20.000 εκτάρια με καλλιέργειες αφρικανικού φοίνικα. Καταραμένοι φοίνικες! Αμέσως ξεσπά πόλεμος. Στην Κονσεψιόν συνέβησαν τα εξής, όπως μας αφηγείται ο Μαρτίνες: «Στις 12 Φεβρουαρίου (2010) πυροβόλησαν εν ψυχρώ δύο συντρόφους. Τραυματίστηκαν, αλλά έζησαν, δόξα τω Θεώ». «Ποιοι πυροβόλησαν»; Καμιά εξηνταριά μασκοφόροι που κατέφθασαν με περιπολικά της αστυνομίας και οχήματα του Φακουσέ.Μια γυναίκα με φουσκωτά μαγουλάκια καταγγέλλει όσα έγιναν στη Λεμπίρα: «Οι μπράβοι του Φακουσέ μπήκαν στα δωμάτια, κατέστρεψαν τα κρεβάτια, τα τρόφιμα, τα παιδιά τρόμαξαν». Ενας κάτοικος του Μαρανιόνες γίνεται έξαλλος: «Επιασαν δύο συντρόφους, τους έγδυσαν εντελώς, τους χρησιμοποίησαν ως ανθρώπινες ασπίδες και άρχισαν να μας ρίχνουν στο ψαχνό» - αποτέλεσμα ένας τραυματίας. Μια αγρότισσα δείχνει το κινητό της τηλέφωνο: «Πριν από τρεις ημέρες, τα μεσάνυχτα, κάποιοι με απείλησαν. Μου είχε ξανασυμβεί άλλες τρεις φορές και άλλαξα νούμερο, αλλά... "Σε ξέρουμε! Πρέπει να πληρώσεις. Κι αν όχι εσύ, τότε κάποιος άλλος από την οικογένειά σου..."».

ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Στη Γουαδαλούπε Κάρνεϊ, τα μέλη του Αγροτικού Κινήματος του Αγουάν έχουν αγκιστρωθεί στις εκτάσεις του παλιού Περιφερειακού Κέντρου Αγροτικής Εκπαίδευσης. Ιδρύθηκε το 1983 από τις ΗΠΑ για την εκπαίδευση των στρατιωτών της Ονδούρας, του Σαλβαδόρ και των νικαραγουανών Κόντρας. Διαλύθηκε το 1993 και παραχωρήθηκε στο Ινστιτούτο Αγροτικής Μεταρρύθμισης. Κάτω από συνθήκες πλήρους παρανομίας, ο δήμος του Τρουχίγιο πούλησε τις εκτάσεις σε ντόπιους κτηνοτρόφους, σε πρώην στρατιωτικούς και, όπως ψιθυρίζεται, και σε λαθρεμπόρους ναρκωτικών. Ο Φακουσέ οικειοποιήθηκε 550 εκτάρια. Οταν το κίνημα τις κατέλαβε στις 6 Απριλίου του 2010 στο Ελ Τουμπαδόρ, οι μπράβοι του έδιωξαν τους αγρότες. Οταν, στις 5 Νοεμβρίου, οι αγρότες ανέλαβαν και πάλι τα ηνία, πέντε από αυτούς έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες ενός κομάντο.Από τον Ιανουάριο του 2010 ώς τις 19 Μαΐου του 2011, η σύγκρουση για τη γη έχει στοιχίσει τη ζωή σε 28 χωρικούς και στο δημοσιογράφο Ναούμ Παλάσιο (καθώς και στη σύντροφό του) ο οποίος έκανε μια κάπως υπερβολικά ειλικρινή αφήγηση των γεγονότων. Τα ιδιωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης της χώρας, σε ρόλο ένζηλου φερέφωνου των ισχυρών, δίνουν τη δική τους εκδοχή των γεγονότων: οι «ταραξίες», οι οποίοι υποστηρίζονται και χρηματοδοτούνται από τη Βενεζουέλα, από τις Ενοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC) και από τους λαθρεμπόρους ναρκωτικών, φέρονται να έχουν στην κατοχή τους χίλια τουφέκια/καραμπίνες τύπου ΑΚ-47 και Μ-16 -τα οποία οι δυνάμεις ασφαλείας, παρά τους εξονυχιστικούς ελέγχους, δεν εντόπισαν ποτέ.

Ο Πορφίριο Λόμπο, ο οποίος ανέλαβε την κυβέρνηση στις 29 Νοεμβρίου του 2009 ύστερα από μια εκλογική διαδικασία την οποία είχε διοργανώσει η παράνομη κυβέρνηση του Ρομπέρτο Μιτσελέτι, βάζει σε εφαρμογή τη δεύτερη φάση της επιχείρησης, ένα κοινωνικό πραξικόπημα, το οποίο μπορεί να μην προκαλεί εκατόμβη νεκρών, ωστόσο πλήττει σκληρά τους πάντες. Αναιρείται το διάταγμα 18-2008 που παραχωρούσε γη στους αγρότες. Καταργείται ο κατώτατος μισθός. Ψηφίζεται ο νόμος περί προσωρινής εργασίας (που δίνει τη δυνατότητα να αμείβονται οι εργαζόμενοι «με την ώρα») (1). Διαλύεται το καταστατικό των εκπαιδευτικών και ιδιωτικοποιείται η παιδεία -με την ονομασία της «υπαγωγής στη δημοτική αρχή». Ψηφίζεται ο νόμος περί παραχώρησης των φυσικών πόρων, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα να βγουν σε δημοπράτηση ζωτικά αγαθά όπως το νερό. Διαμελίζονται χωρίς κανένα ενδοιασμό τα εθνικά εδάφη...

Η Τίρσα Φλόρες Λάνσα ήταν δικαστής στο Εφετείο του Σαν Πέδρο Σούλα, της οικονομικής πρωτεύουσας της χώρας. Σοκαρισμένη από το διωγμό του Σελάγια στην Κόστα Ρίκα από τους στρατιωτικούς, υποβάλλει την επόμενη κιόλας μέρα προσφυγή «βάσει του άρθρου 112 του συντάγματος, που ορίζει ότι κανένας πολίτης της Ονδούρας δεν μπορεί να εκδοθεί. Με το πρόσχημα ότι η προσφυγή ήταν ασυμβίβαστη με τη δικαστική μου ιδιότητα, η οποία απαιτεί ουδετερότητα, με έπαυσαν από τη θέση μου». Αλλοι τρεις δικαστές είχαν την ίδια τύχη, ο ένας τους, ο Γκιγέρμο Λόπες, επειδή συμμετείχε στις 5 Ιουνίου του 2009 σε μια διαδήλωση 200.000 ατόμων υπέρ του νόμιμου αρχηγού του κράτους. Σε ένα ανακοινωθέν που είχε δημοσιοποιηθεί λίγες μέρες νωρίτερα, το Ανώτατο Δικαστήριο καλούσε όλους τους δημόσιους λειτουργούς να λάβουν μέρος σε μια πορεία υποστήριξης του πραξικοπηματία Μιτσελέτι.

Little Ceasars, Dunkin' Donuts, Popeyes, Burger King, Denny's, Pizza Hut, Wendy's, McDonald's (συμβαίνει να βρίσκεις μέρος για να φας)... Η Τεγουσιγάλπα είναι, θεωρητικά, η πρωτεύουσα της Ονδούρας (αν και ορισμένοι ισχυρίζονται πως η πρωτεύουσα βρίσκεται στην Ουάσιγκτον). Οι μεγάλοι όμιλοι των ΜΜΕ ανήκουν στις δέκα οικογένειες της ολιγαρχίας, ωστόσο, το Radio Globo, αν και είναι εμπορικό ραδιόφωνο, έχει στραφεί υπέρ της αντιπολίτευσης. Αρχισε να εκπέμπει ξανά, αφού προηγουμένως το φίμωσαν δύο φορές. «Σε ό,τι μας αφορά, δεν δεχόμαστε πιέσεις από την εξουσία. Υπάρχει μια σχετική ελευθερία στην ενημέρωση. Αλλά... δέκα δημοσιογράφοι έχουν δολοφονηθεί κάτω από ποικίλες συνθήκες από την αρχή της διακυβέρνησης Λόμπο (ο ενδέκατος τις 10 Μαΐου του 2011)», όπως μαρτυρά ο διευθυντής του, ο Δαβίδ Ρομέρο. «Πρόκειται για έμμεσα, ιδιαιτέρως ανησυχητικά μηνύματα».Η Μπέρτα Ολίβα, γενική συντονίστρια της Επιτροπής Οικογενειών Αγνοουμένων της Ονδούρας (Cofadeh), η οποία καταγγέλλει ότι έχουν δολοφονηθεί περισσότερα από 100 μέλη του Εθνικού Μετώπου Λαϊκής Αντίστασης (FNRP), είναι αγανακτισμένη: «Ο κόσμος δεν μπορεί καν να προσφύγει στη Δικαιοσύνη! Είχαμε πολλές περιπτώσεις όπου οι μάρτυρες παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο κι ένα μήνα αργότερα, εκτελέστηκαν κι εκείνοι με τη σειρά τους». Ωστόσο, παρά την αστυνομία, τον στρατό και τους παραστρατιωτικούς, η αντιπολίτευση, που έχει συσπειρωθεί γύρω από το FNRP, κερδίζει δυνάμεις. «Το μέτωπο σχηματίστηκε την επομένη του πραξικοπήματος, στην καρδιά του πλήθους, απέναντι από το προεδρικό μέγαρο» θυμάται ο Χουάν Μπαραόνα, ο υπ' αριθμόν δύο συντονιστής σήμερα. «Απευθύναμε έκκληση στο λαό να οργανωθεί κι εκείνος ανταποκρίθηκε». Μαζικά, σε όλο του το φάσμα: βάση αντίστασης του PL (το οποίο νιώθει προδομένο, καθώς ο πραξικοπηματίας Μιτσελέτι προέρχεται από τις τάξεις του) και άλλων κομμάτων, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), συνδικάτα, αγροτικά κινήματα, ιθαγενείς, μαύροι, φοιτητές, φεμινίστριες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι, κάτοικοι των προαστίων, ανένταχτοι που δεν ανήκουν σε κανένα σχήμα... «Βέβαια, όπως είναι επόμενο, αυτή η ποικιλία, αυτός ο πλούτος δεν είναι εύκολο να συντονιστεί» λέει χαμογελώντας η Γκλόρια Οκέλι, πρόεδρος της Βουλής την εποχή του πραξικοπήματος και έκτοτε, «φιλελεύθερη αντιστασιακή». «Αυτοί που ηγούνται της διαδικασίας πρέπει να μάθουν να ακούν, να διαβάζουν και να διοχετεύουν όλη αυτή την ενέργεια». Τι κάνεις με μια τόσο μεγάλη πολιτική και κοινωνική ανομοιογένεια; Προς ποια κατεύθυνση την κινητοποιείς;

«Αν μετεξελιχθούμε σε κόμμα, αυτό μπορεί να μας αποδυναμώσει γιατί τα κόμματα θεωρούνται δυνάμεις κατοχής. Η διαμάχη μας ως προς αυτό χρονολογείται εδώ και ενάμιση χρόνο! Και υπάρχουν ορισμένοι που θέλουν να αγνοούν τις εκλογές. Αν δεν είμαστε ρεαλιστές, δεν βλέπω πώς θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε...» σκέφτεται η Μπεατρίς Βάγε, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών και «φιλελεύθερη αντιστασιακή» και αυτή.

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Η συμμετοχή ή όχι στις επόμενες εκλογές έχει γίνει αντικείμενο ανεξάντλητων συζητήσεων. Σε άλλο μήκος κύματος, ορισμένοι κύκλοι προσάπτουν στις αρχηγικές μορφές που προέκυψαν από τα κοινωνικά κινήματα -τον Μπαραόνα, τον Κάρλος Ρέγες, τον Ραφαέλ Αλεγρία, τον Ράσελ Τομέ- , αλλά και στην Οκέλι, καθώς και στα ηγετικά στελέχη των συνδικάτων των εκπαιδευτικών -τη ραχοκοκαλιά της αντίστασης-, ότι «χειραγωγούν» το κίνημα και το οδηγούν στα άκρα.Παρ' όλα αυτά, τούτη η δύναμη που τώρα κυοφορείται, κατόρθωσε από τις 20 Απριλίου ώς τις 17 Σεπτεμβρίου του 2010, χωρίς χρήματα ή άλλα μέσα, να συγκεντρώσει 1.342.000 υπογραφές για τη σύγκληση μιας Συνταγματικής Εθνοσυνέλευσης.Το FNRP, έχοντας ενδυναμωθεί από αυτή τη στήριξη, οργάνωσε γενική συνέλευση στις 26 και 27 Φεβρουαρίου του 2011 στην οποία συμμετείχαν 1.500 αντιπρόσωποι από ολόκληρη τη χώρα. Στο τέλος μιας σειράς συζητήσεων οι οποίες υπήρξαν ενίοτε ιδιαίτερα «θερμές», μια μεγάλη πλειοψηφία πέτυχε να διατηρήσει την ομαδική συνοχή και έθεσε τρεις προτεραιότητες.Κατ' αρχήν, την ασφαλή και άνευ όρων επιστροφή του συντονιστή του Μετώπου, του πρώην προέδρου Σελάγια (ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στη Δομινικανή Δημοκρατία και εναντίον του εκκρεμούσε δικαστική δίωξη, ενώ οι πραξικοπηματίες είχαν προσφέρει αμνηστία στους εαυτούς τους). Κατά δεύτερον, τη μη συμμετοχή σε οποιαδήποτε εκλογική διαδικασία. «Δεν μπορούμε να πάμε σε εκλογές με τον Σελάγια στο εξωτερικό, με ένα Εκλογικό Δικαστήριο κι ένα Ανώτατο Δικαστήριο στα οποία κανείς δεν πιστεύει, αφού συνεργάστηκαν με το πραξικόπημα και με το καθεστώς που ακολούθησε», εξηγούσε λίγες μέρες αργότερα ο Αλεγρία. «Επιπλέον, θα ήταν σαν να νομιμοποιούμε τον "εξωραϊσμό" του πραξικοπήματος». Ο Ρέγες συμπληρώνει τον συλλογισμό: «Η εξουσία; Οπως και να έχει, βρίσκεται εκτός του κράτους! Πρέπει να ξαναχτίσουμε τα πάντα από τα θεμέλια». Η αντίσταση είχε εξαγγείλει για τις 28 Ιουνίου, στη δεύτερη επέτειο του πραξικοπήματος, τη σύγκληση μιας συνταγματικής εθνοσυνέλευσης.

Αυτό, ωστόσο, δεν χρειάστηκε να γίνει, καθώς τα γεγονότα άρχισαν ξαφνικά να εξελίσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η κυβέρνηση, όσο κι αν προσπαθούσε να δώσει προς τα έξω μια εικόνα πλήρους κυριαρχίας, από μέσα έτρεμε. Η αντίσταση, από τη μια μεριά... αντιστεκόταν. Η απομόνωση της χώρας, από την άλλη -ήταν αποκλεισμένη από τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) χάρη στην άτεγκτη στάση των αριστερών κυβερνήσεων της Νότιας Αμερικής(2)- της απαγόρευε την πρόσβαση στα δάνεια από τους πολυμερείς οικονομικούς οργανισμούς. Ακόμα και η ρήξη των πραξικοπηματιών με την «επαίσχυντη» Βενεζουέλα στραγγάλιζε τη χώρα. Οσο η Ονδούρα ανήκε στην Μπολιβαριανή Συμμαχία για τους Λαούς της Αμερικής μας (ALBA), το Καράκας, στο πλαίσιο της συμφωνίας Petrocaribe, προμήθευε την Τεγουσιγάλπα με πετρέλαιο σε χαμηλότερες τιμές από εκείνες της αγοράς.Ο Λόμπο έπρεπε επιτακτικά να χαλαρώσει τη θηλιά. Οπότε... Η πρόθεση του Σελάγια να συμβουλευθεί τον λαό σχετικά με τη σύγκληση μιας συνταγματικής εθνοσυνέλευσης υπήρξε η αφορμή για την ανατροπή του. Το Σύνταγμα, όπως δήλωσαν κάποιοι, δεν το επέτρεπε (κάτι που είναι ψέμα: το άρθρο 5 του νόμου περί λαϊκής συμμετοχής το οποίο ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2006, το προέβλεπε). Είναι λοιπόν άκρως περίεργο το ότι στις 17 Φεβρουαρίου του 2011, το Κογκρέσο (Βουλή) τροποποίησε το εν λόγω Σύνταγμα ώστε να επιτρέπει ψηφοφορίες και δημοψηφίσματα... τα οποία απαγορεύονταν για τον προηγούμενο αρχηγό του κράτους. Με μια μικρή διαφορά ωστόσο: παρ' όλο που το 2% των ψηφοφόρων ή δέκα βουλευτές μπορούν να υποβάλουν αίτημα για μια τέτοια ψηφοφορία, το Κογκρέσο είναι αυτό που θα αποφασίσει, σε τελευταία ανάλυση, αν θα πραγματοποιηθεί ή όχι! «Η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πουλήσει μια ιδέα», λέει χαριτολογώντας η κυρία Οκέλι: «Η Εθνοσυνέλευση είναι πλέον περιττή από τη στιγμή που έχετε στη διάθεσή σας τα όργανα πολιτικής συμμετοχής που διεκδικούσατε».

Κι ενώ οι σύμμαχοι της Τεγουσιγάλπα, με επικεφαλής την Ουάσιγκτον, ασκούσαν πιέσεις για να ξαναγίνει δεκτή η Ονδούρα στον ΟΑΚ, όπως κι έγινε στη γενική συνέλευση του Οργανισμού στις 5 Ιουνίου στο Σαν Σαλβαδόρ, ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος άδραξε την ευκαιρία σε μια διάσκεψη κορυφής στην Καρθαγένη με τον βενεζουελανό ομόλογό του Ούγο Τσάβες στις 9 Απριλίου για να του κλείσει συνάντηση με τον ορκισμένο εχθρό του, τον Λόμπο, και να δρομολογήσει μια «διαμεσολάβηση». Λίγες μέρες αργότερα, κι ενώ πολλοί έκαναν εικασίες σχετικά με αυτή τη θεαματική αντιστροφή της κατάστασης, ο Τσάβες συναντούσε στο Καράκας τους αρχηγούς του FNRP, τον Σελάγια (ο οποίος είχε έλθει από τον Αγιο Δομίνικο) και τον Μπαραόνα (ο οποίος μετέβη από την Τεγουσιγάλπα).

ΟΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ

Ολοι τους, όπως θα έπραττε αργότερα και η εθνική συντονιστική του Μετώπου, που συνήλθε στις 27 και 28 Απριλίου, βάζουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τέσσερις διεκδικήσεις για έξοδο από την κρίση και επανένταξη στον ΟΑΚ: την επιστροφή σε συνθήκες απόλυτης ασφάλειας των εξόριστων, ανάμεσά τους και του Σελάγια, τη σύσταση μιας «συμμετοχικής και δημοκρατικής» Συνταγματικής Εθνοσυνέλευσης, τη διάλυση των θεσμών των «golpistas» (πραξικοπηματιών) και την τιμωρία των υπευθύνων. Τέλος, την αναγνώριση του FNRP ως πολιτικού κόμματος. Η Τεγουσιγάλπα έκανε δεκτά τα αιτήματα.

Ο Λόμπο, ασκώντας απροκάλυπτη πίεση στο Ανώτατο Δικαστήριο, πέτυχε στις 2 Μαΐου την ακύρωση των δύο βασικών (και παράλογων) κατηγοριών κατά του Σελάγια. Στις 19 Μαΐου, από τη Μανάγουα όπου βρίσκονταν συγκεντρωμένα περισσότερα από 40 κόμματα της λατινοαμερικάνικης αριστεράς τα οποία συμμετείχαν στο 17ο Φόρουμ του Σάο Πάολο και υποστήριζαν τις διαπραγματεύσεις, ο Σελάγια ανακοίνωσε ότι θα επέστρεφε στην πατρίδα του στις 28 Μαΐου. Στις 22 του ίδιου μήνα στην Κολομβία υπογράφει με τον Λόμπο τη συμφωνία της Καρθαγένης, παρουσία του προέδρου Σάντος και του υπουργού Εξωτερικών της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο.

Φαινομενικά, το καθεστώς της Ονδούρας αποδέχεται όλα τα αιτήματα. Καθώς το FNRP αμφισβητεί τη νομιμότητα του ανώτατου εκλογικού δικαστηρίου, ο πρόεδρος του Κογκρέσου Χουάν Ορλάντο Ερνάντες ανακοινώνει ότι η αναγνώρισή του θα γίνει στη βάση μιας «απόφασης έκτακτου χαρακτήρα» με διάταγμα. Το άρθρο 5 του αναθεωρημένου συντάγματος το επιτρέπει - αλλά, για τους λόγους που προαναφέραμε, η επικύρωση δεν υπολείπεται ασαφειών. Η δημιουργία μιας γραμματείας για τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα εντάσσεται σε μια ρητορική η οποία δεν ακολουθείται πάντα από πράξεις. Δηλαδή, δεν λύνονται όλα τα προβλήματα, λόγος για τον οποίο η Εσλι Μπανέγας, μέλος της πολιτικής επιτροπής του Μετώπου, κρίνει πρόωρη την επανένταξη της χώρας στον ΟΑΚ.Για το FNRP, πάντως, αυτό συνιστά μια νίκη. Ο Αλεγρία, βέβαια, δεν παραγνωρίζει τα όριά της: «Πρέπει να συζητηθούν πιο καθαρά ορισμένα πράγματα και, αρχής γενομένης από σήμερα, να αναλυθούν σημείο προς σημείο». Τονίζει, ωστόσο, τα βήματα προόδου: «Το σημαντικό είναι η επιστροφή του Σελάγια. Είναι ενωτικός και θα συσπειρώσει όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Τώρα πια, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να αψηφήσουμε το καθεστώς και να προχωρήσουμε στον έλεγχο του κράτους».