Του Μιχάλη Μητσού
Το πραγματικό του όνομα είναι Αλί Αχμαντ Σαΐντ Εσμπέρ. Αλλά όλοι τον ξέρουν με το, ομολογουμένως γοητευτικότερο, όνομα που διάλεξε όταν ήταν έφηβος: Αδωνις. Κάθε Οκτώβριο, όταν πέφτουν τα στοιχήματα για τον νομπελίστα λογοτεχνίας, το όνομά του είναι από τα πρώτα. Πέρυσι τον έπαιζαν 8:1, αλλά έχασε από τον Μάριο Βάργκας Γιόσα, που τον έπαιζαν 25:1. Οπως εξήγησε όμως αργότερα σε μια διάλεξη που έδωσε στο Μίσιγκαν, τα λογοτεχνικά βραβεία δεν τον ενδιαφέρουν. Οχι μόνο γιατί είναι από τη φύση του σεμνός. Αλλά κι επειδή η ποίηση είναι γι' αυτόν κάτι παραπάνω από μια μορφή τέχνης, ένας τρόπος σκέψης, σχεδόν μια μυστικιστική αποκάλυψη. «Η ποίηση δεν μπορεί να χωρέσει ούτε σε θρησκείες ούτε σε ιδεολογίες», τόνισε. «Προσφέρει μια γνώση που είναι εκρηκτική και συνταρακτική».
Φέτος ήρθε επιτέλους η δικαίωση. Οχι από τη Νορβηγία, αλλά από τη Γερμανία: ο 80χρονος Αδωνις έγινε ο πρώτος άραβας λογοτέχνης που κερδίζει το βραβείο Γκαίτε. Κι αμέσως άρχισε η γκρίνια. Τώρα βρήκαν να του το δώσουν; Δεν είναι ντροπή την ώρα που οι Σύροι σκοτώνονται καθημερινά στους δρόμους να βραβεύεται ένας συμπατριώτης τους που κυκλοφορεί εδώ και τρεις δεκαετίες στα λογοτεχνικά σαλόνια του Παρισιού; Περιέργως, η συζήτηση ξεκίνησε από τον μεταφραστή του Αδωνι στα γερμανικά, τον Στέφαν Βάιντνερ, έναν άνθρωπο που δήλωνε πάντα θαυμαστής της προσωπικότητας και του έργου του ποιητή. Τελευταία, όμως, τον έχουν προβληματίσει οι αντιφατικές απόψεις του σε διάφορα άρθρα και συνεντεύξεις. Τον περασμένο Μάιο ζητούσε την κατάργηση του κόμματος Μπάαθ, επιμένοντας ότι τις μεταρρυθμίσεις μπορεί και πρέπει να τις κάνει ο ίδιος ο πρόεδρος Ασαντ. Και σε μια συνέντευξη που έδωσε στις αρχές του μήνα σε μια κουβεϊτιανή εφημερίδα, υποστήριζε ότι αυτό που γίνεται στη χώρα του δεν μπορεί να ονομαστεί επανάσταση, αφού δεν έχει δημοσιευτεί ένα σαφές πρόγραμμα των εξεγερμένων.
Εχουν άραγε σχέση όλα αυτά με τη βράβευση ενός «επαναστάτη του αραβικού στίχου», όπως χαρακτήρισαν πέρυσι τον Αδωνι οι «Νιου Γιορκ Τάιμς»; Θα ήταν πιο τίμιο από μέρους του να έχει μείνει στη Συρία και - με την προϋπόθεση να έχει επιζήσει μέχρι σήμερα - να ηγείται τώρα των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων; Το έργο του έχει χαρακτηριστεί και στο παρελθόν «ποίηση της εξορίας», αλλά ούτε αυτό τον ενοχλεί. «Κάθε καλλιτέχνης είναι ένας εξόριστος μέσα στην ίδια του τη γλώσσα», είπε στη διάλεξή του στο Μίσιγκαν. «Ο Αλλος αποτελεί μέρος της ύπαρξής μου».
Ο Αδωνις δεν μίλησε για την Αραβική Ανοιξη ούτε όταν παρέλαβε το βραβείο του, την περασμένη Κυριακή, στη Φρανκφούρτη. Περιορίστηκε να πει ότι η ποίηση είναι ένα μέσο για τη σωτηρία του αραβικού κόσμου. Αλλοτε, πολλοί συμπατριώτες του θα τον χειροκροτούσαν γι' αυτό. Σήμερα ήθελαν κάτι παραπάνω. Μια ενθάρρυνση, μια χειρονομία, έναν έπαινο. Μήπως όμως αν το έκανε θα τον κατηγορούσαν για υποκρισία;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου