Ένας χώρος για γαλήνη και προσφορά

ΑΜΡΙΤΣΑΡ, Ινδία –Είναι η ώρα του μεσημεριανού σε αυτό που μπορεί να είναι το μεγαλύτερο δωρεάν φαγάδικο του κόσμου. To «λανγκάρ» ή αλλιώς η κοινοτική κουζίνα βρίσκεται στον αμυδρά φωτισμένο Χρυσό Ναό αυτής της πόλης, το ιερότερο μνημείο της θρησκείας των Σιχ. Χιλιάδες εθελοντές έχουν τρίψει τα πατώματα, κόψει τα κρεμμύδια, καθαρίσει τον αρακά και ξεφλουδίσει το σκόρδο. Τουλάχιστον 40.000 μεταλλικά πιάτα, μπολ και κουτάλια έχουν πλυθεί και στοιβαχθεί.
Οποιοσδήποτε μπορεί να φάει δωρεάν εδώ και τις καθημερινές συγκενρώνονται περίπου 80.000 άτομα. Τα Σαββατοκύριακα οι επισκέπτες είναι σχεδόν διπλάσιοι. Κάθε επισκέπτης παίρνει ένα θρεπτικό γεύμα για χορτοφάγους, που σερβίρεται από εθελοντές οι οποίοι αποτελούν έκφραση του θρησκευτικού και εθνολογικού μωσαϊκού της Ινδίας.
«Αυτή είναι η παράδοση μας» είπε ο Χάρπιντερ Σινγκ, ο 45 χρονος διευθυντής αυτού του τεράστιου έργου.
Η Ινδία δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου, είναι επίσης και ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά πολυπολιτισμικά έθνη. Γεννήθηκε έπειτα από μια βίαιη θρησκευτική αιματοχυσία το 1947, όταν η Βρετανική Ινδία χωρίστηκε στα δύο προκειμένου να δημιουργηθεί μια μουσουλμανική χώρα στο Πακιστάν. Ωστόσο η Ινδία είναι ένα τολμηρό κοσμικό έθνος και έχει καταφέρει να φιλοξενήσει ένα ευρύ φάσμα απόψεων σε θεμελιώδη ερωτήματα όπως η φύση της ανθρωπότητας, η ύπαρξη του Θεού και η ποιότητα της ψυχής.
Πράγματι, λίγα μέρη επιδεικνύουν τόσο καθαρά τη φυσική κλίση της χώρας στην πολυτισμικότητα και την ανεξιθρησκεία.
Ο Σιχισμός που αναδύθηκε στην περιοχή Παντζάμπ της Ινδίας τον 15ο αιώνα, απορρίπτει σθεναρά την έννοια της κάστας, η οποία εδρεύει στην καρδιά του Ινδουισμού.
Ο Χρυσός Ναός, ένα γιγαντιαίο συγκρότημα μαρμάρου και χρυσού που βρίσκεται στην καρδιά αυτής της άτακτα εκτεινόμενης πόλης κοντά στα σύνορα με το Πακισταν, επιδιώκει να ενσαρκώσει αυτή την αρχή. Πουθενά δεν είναι πιο εμφανής από ό,τι στην κουζίνα , όπου όλοι θεωρούνται ίσοι.
Ο γκουρού Αμάρ Ντας δημιούργησε την κουζίνα την εποχή που ήταν ο τρίτος γκουρού των Σιχ, το 16 ο αιώνα. Στόχος του, είπε, ήταν να τοποθετήσει όλη την ανθρωπότητα στο ίδιο επίπεδο, ανεξαρτήτως θρησκείας, οικονομικής ή κοινωνικής θέσης.
Ο εθελοντισμός και η υποστήριξη της κοινότητας είναι άλλες κεντρικές αρχές του Σιχισμού που εκφραζονται στο «λανγκάρ». Όταν ο αυτοκράτορας Ακμπαρ της δυναστείας Μουγκάλ προσπάθησε να δώσει στον γκουρού Αμαρ Ντας μια πιατέλα με χρυσά νομίσματα για να υποστηρίξει τη λειτουργία της κουζίνας, εκείνος τα αρνήθηκε , λέγοντας ότι η κουζίνα «πάντα λειτουργεί με τις ευλογίες του παντοδύναμου».
Ο Ασοκ Κουμάρ, ένας ινδουιστής με τραχιά γενειάδα, δουλευει εθελοντικά στην κουζινα σχεδόν κάθε μέρα τα τελευταία πέντε χρόνια. «Είναι η προσφορά μου», εξηγησε.
Η δουλειά του είναι να χειρίζεται το βαρύ κάδο όπου μπαίνουν τα βρώμικα πιάτα και μπολ. Τα πιάτα και τα μπολ «πετάνε» προς τη μεριά του, αλλά ποτέ δεν χάνει ούτε ένα, χρησιμοποιώντας με κάθε χέρι ένα μεταλλικό πιάτο για να εκτρέπει την κυκλοφορία προς τη σκάφη.
Ο κ. Κουμάρ ήταν βιβλιοδέτης. «Είμαι ευτυχισμένος εδώ» είπε όταν ρωτήθηκε γιατί άφησε την παλιά ζωή του.
Ινδοί όλων των θρησκειών έρχονται εδώ για να βρουν ένα είδος γαλήνης που δεν διατίθεται ευρέως στην κακοφωνία των 1,2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων της χωρας. Όπως τα χιλιάδες ζευγάρια παπούτσια που είναι αφημένα στις πύλες του ναού, έτσι αφήνονται στις μαρμάρινες εισόδους το χάος και η βρωμιά της αστικής ζωής. Ο ναός είναι ένας κόσμοςκαθαρότητας και τάξης – όπου η μελωδία του αρμονίου και το σύρσιμο των γυμνων ποδιών είναι οι μόνοι ήχοι και κάθε τετραγωνικό εκατοστό του τρίβεται πολλές φορές την ημέρα.
Δεν ήταν πάντοτε μόνο ένα γαλήνιο μέρος. Η ανταρσία των Σιχ, οι οποίοι διεκδικούσαν ανεξάρτητα εδάφη στο Παντζάμπ, εκάνε κομμάτια την καρδιά της Ινδίας της δεκαετίες του 1970 και του 1980. Το 1984, η τότε πρωθυπουργός Ιντιρα Γκάντι διέταξε μια αιματηρή έφοδο στο ναό. Εκατοντάδες αντάρτες που κρύβονταν εκεί σκοτώθηκαν. Ο ναός υπέστη επίσης πολλές καταστροφές. Αργότερα, σωματοφύλακας Σιχ της κ. Γκάντι τη δολοφόνησαν για να παρουν εκδικηση για την επίθεση.
Παρά τη συγκεκριμένη ιστορία, οι Σιχ παραμένουν ένα τολμηρό παραδοσιακό κομμάτι της Ινδίας, διατηρώντας θέσεις στις τέχνες, την κυβερνηση και τις επιχειρήσεις. Ο τωρινός πρωθυπουργός της Ινδίας είναι Σιχ.
Ο Πανκάτζ Αχουτζα, ιδιοκτητης ενός καταστήματος με ιατροφαρμακευτικά προϊοντα στο Ρατζασταν, επισκεπτόταν το ναό για τρίτη φορα. Τώρα είχε μαζί του τη γυναίκα και το γιο του, οι οποίοι δεν είχαν ξαναπάει ποτέ. Κοιμούνταν στους κοιτώνες των επισκεπτών , που επίσης, είναι δωρεάν. Η οικογένεια πιστεύει στον Ινδουισμό αλλα ο ναός έχει ιδιαίτερη σημασία για αυτούς.
«Υπάρχουν πολλοί. Θρησκευτικοί τόποι σε αυτή τη χώρα» είπε ο σύζυγος του κ. Αχουτζα, Νικιτα. «Αλλά το είδος της γαλήνης και της καθαρότητας που βρίσκεις ςδώ δεν θα το βρείς πουθενά αλλού». Πράγματι, ποτέ δεν σκέφτεσαι ούτε στιγμή ποιος προετοίμασε το φαγητό στην κουζίνα αν και στην παραδοση της Ινδίας, με την αυστηρή διαστρωμάτωση σε κάστες, τέτοια θέματα είναι ζωτικά.
«Είναι κάτι περισσότερο από φαγητό» είπε για τα γεύματα που έχει φάει στην κοινοτική κουζίνα. «Οταν το φας, ξεχνάς ποιος μαγειρευει, ποιος το σερβίρει, ποιος κάθεται δίπλα σου».

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Lydia Polgreen- εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Τhe New York Times, 26-09-2010