Ιστορίες ενός καλά κρυμμένου κόσμου

Μουεναμπαντ, Πακισταν- Μέσα στην ανυπόφορη ζέστη του κεντρικού Πακιστάν, υπάρχει ένας κρυμμένος κόσμος, όπου οι υπηρέτες και οι φεουδάρχες αφέντες τους αναμιγνύονται με τη φτώχεια και τη διαφθορά.
Σπάνια βλέπουν οι ξένοι τις ζωές αυτών των ανθρώπων, που είναι στριμωγμένες στα μεγάλα υποστατικά και τα σπίτια από χωμάτινους τοίχους του αγροτικού Πακιστάν, όμως ο Ντανιγιάλ Μουενουντίν, Πακιστανοαμερικανός που ζεί εδώ, τις έφερε στο φως με τη συλλογή διηγημάτων του «In Other Rooms, Other Wonders».
Αυτά τα διηγήματα αποτελούν προσωπικά πορτρέτα που θέτουν μερικά από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που απασχολούν το Πακιστάν σήμερα. Γιατί περίπου 60 χρόνια μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας εξακολουθούν τεραστιες εκτάσεις γης να ελέγχονται από μια μικρή ελίτ; Για πόσο ακόμη θα συνεχίσουν οι γαιοκτήμονες να ελέγχουν το νόμο και τις ζωές των αγροτών που ζουν στη γη τους;
Ο 46χρονος Μουενουντίν μας παρουσιάζει ένα λεπτομερές τοπίο. Το υποστατικό στο νότιο Πουντζαμπ, τη μεγαλύτερη επαρχεία του Πακιστάν, στο οποίο ζει, ανήκε στον πατέρα του, έναν Πακιστανό υψηλοβαθμο δημόσιο υπάλληλο και ο ίδιος το επισκεπτόταν ως παιδί.
Οι γονείς του γνωρίστηκαν στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’50. Ο πατερας του συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις μιας συμφωνίας και η μητέρα του εργαζόταν ως ρεπόρτερ για την «Washington Post». Αποφάσισαν να ζήσουν στο Πακισταν αλλά η μητερα του πήρε τους γιους της μαζί στις ΗΠΑ, οταν ο Μποενουντιν ήταν 13 ετών.
Ωστόσο, ποτε δεν ξέχασε την πρώτη του πατρίδα και όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του, το 1987, επέστρεψε ωε εκκολαπτόμενος συγγραφέας. Οταν έφθασε στο Πακιστάν, βρήκε μια παρηκμασμένη περιουσία αποικιοκρατικού ύφους, που οι ιδιοκτήτες της, η οικογένεια του, είχαν από καιρό εγκαταλείψει. Οι διαχειριστές της εκμεταλλεύονταν τη γη και φύτευαν τις δικές του σοδειές.
«Τους πήρα την μπουκιά μέσα απ’το στόμα», λέει ο Μουενουντίν αναφερόμενος στο υποστατικό, στο οποίο τώρα ζει με τη σύζυγο του.
Ο Μουενουντίν ενσωματώθηκε σταδιακά στο μεταβαλλόμενο Πακιστάν που ήθελε να αποτυπώσει στο βιβλίο του. Οι διαχειριστές της περιουσίας του ήταν ισχυροί όταν εφτασε στο Πακιστάν και χρειάστηκαν λεπτοί χειρισμοί για να καταφέρει να τους απομακρύνει από τη διοίκηση του αγροκτήματος. Κοιμόταν με τ’όπλο στο προσκέφαλο και φοβόταν ότι μπορεί να δηλητηρίαζαν το φαγητό του.
Σταδιακά, ξαναπήρε το αγρόκτημα στα χέρια του, το οποίο σήμερα παράγει σε γοργούς ρυθμούς μάνγκο, ζαχαροκάλαμα και βαμβάκι.
Οι ήρωες του βιβλίου του θυμίζουν τους ντόπιους: διεφθαρμένοι διαχειριστές αγροκτημάτων, κακομαθημένα παιδιά πλουσίων γαιοκτημόνων και υπηρέτριες που πασχίζουν απεγνωσμένα για μια καλύτερη ζωή. Τα διηγήματα του εξερευνούν τα παιχνίδια δύναμης ανάμεσα στους υπηρέτες και τα αφεντικά τους.
Ο Μουενουντίν είναι διαχειριστής του αγροκτήματος και πιστεύει ότι οι δουλειές του πάνε καλά, γιατί συμπεριφέρεται δίκαια στους εργάτες του. Ο μισθός τους είναι 84 δολάρια το μήνα, τριπλάσιος από των υπολοίπων. Στο Πακιστάν οι γαιοκτήμονες σπάνια ασχολούνται αυτοπροσώπως με τα αγροκτήματα τους και συνήθως δίνουν στους εργάτες τους 25 δολάρια το μήνα.
Ο Μουενουντίν λέει γι’αυτούς: «Αυτοί οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τους ίδιους τους εργάτες τους. Η έννοια της ιεραρχίας είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα τους, που συμπεριφέρονται υπεροπτικά στους συνανθρώπους τους».
Ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν κι αυτό αντικατοπτρίζεται στο βιβλίο του Μουενουντίν. Οι διαχειριστές των αγροκτημάτων, οι ισχυρότεροι υπηρέτες, τώρα έχουν ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Όμως αντί να κάνουν το σύστημα πιο δίκαιο, λέει ο Μουενουντίν, εκμεταλλεύονται την ευκαιρία που τους δίνεται για προσωπικό τους όφελος.
Εν τω μεταξύ τα σημάδια της φτώχειας έχουν γίνει εντονότερα, ενω οι φονταμενταλιστές μουλάδες έχουν ενισχυθεί στο νότιο Πακιστάν, διαδίδοντας ένα επιθετικό αντισιτικό και αντικυβερνητικό μήνυμα.
Αυτό το μήνυμα έφτασε ώς τον Μουενουντίν. Μια μέρα, ενώ μια θρησκευτική ομάδα έχτιζε ένα τζαμί στην άκρη του υποστατικού του, ένας νεαρός του φώναξε: «Το πρώτο που θα νιώσεις θα είναι η σφαίρα στο μέτωπο σου».
Ο Μουενουντίν διέταξε να χτιστεί ένα τείχος κατα μήκος του κτήματος.
Τονίζει χαρακτηριστικά: «Η απελπισία των ανθρώπων γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη».

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Sabrina Tavernise-εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Τhe New York Times, 09-08-2009