Ενώ η οικονομική κρίση επεκτείνεται σταδιακώς σε όλο και περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, η Τουρκία εμφανίζεται ως ανέλπιστη νησίδα οικονομικής αναπτύξεως. Με ποσοστό ανόδου του ΑΕΠ άνω του 8% κατά το τρίτο τρίμηνο του 2011, η Τουρκία υπήρξε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες του πλανήτη. Ωστόσο, η συνέχιση αυτής της ανοδικής πορείας το 2012 δεν είναι αυτονόητη. Παρά τη μέθη της οικονομικής επιτυχίας, η οποία οδήγησε και σε υπερεκτίμηση των διπλωματικών δυνατοτήτων της χώρας, η νέα χρονιά προοιωνίζεται δυσκολίες σε πολλά επίπεδα.
Στο επίπεδο της οικονομίας, η περίοδος των «παχιών αγελάδων» δείχνει να πλησιάζει στο τέλος της. Ηδη καταγράφονται οι πρώτες αρνητικές ενδείξεις. Η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε έναντι του δολαρίου κατά περίπου 20% τους τελευταίους μήνες. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έφθασε στο 10%, και οι επικριτικές φωνές προς τη νομισματική πολιτική της κεντρικής τραπέζης αυξάνονται. Η άρνησή της να αυξήσει τα επιτόκια συνέβαλε και στην άνοδο του πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες του 2011 σε διψήφια επίπεδα για πρώτη φορά μετά το 2004.
Η πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας αποτελεί έναν πρόσθετο παράγοντα αβεβαιότητος. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί τον κυριότερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας, είναι αδύνατον η ύφεση και η πτώση της ζητήσεως στην ευρωπαϊκή οικονομία να αφήσουν ανεπηρέαστη την τουρκική οικονομία.
Πέραν του οικονομικού ρίσκου, ούτε οι πολιτικοί κίνδυνοι είναι αμελητέοι. Οι αρνητικές εξελίξεις στο μέτωπο του κουρδικού ζητήματος συνεχίζονται. Η πρόσφατη δολοφονία τριάντα πέντε αμάχων νεαρών Κούρδων από τις τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις, τους οποίους εξέλαβαν -κατά την επίσημη ενημέρωση- για αντάρτες του ΡΚΚ, όξυνε ακόμη περισσότερο τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της τουρκικής κυβερνήσεως και του κουρδικού στοιχείου. Η πρόσφατη σύλληψη του τέως αρχηγού του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, Ιλκέρ Μπασμπούγ, κίνηση αδιανόητη προ μερικών μόλις ετών, επανέφερε με δραματικό τρόπο στην επικαιρότητα τις σχέσεις στρατού και πολιτικής στην Τουρκία και είναι ενδεικτική των νέων πολιτικών ισορροπιών. Ενδεικτική της αδυναμίας στην οποία έχει περιέλθει ο τουρκικός στρατός, αλλά και των εσωκομματικών δυναμικών που αναπτύσσονται στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Τέλος, η πρόσφατη περιπέτεια της υγείας του πρωθυπουργού Ερντογάν προσέθεσε έναν ακόμη καίριο παράγοντα αβεβαιότητος. Η ανησυχία και η σπερμολογία για την πορεία της υγείας του δεν έχουν εξανεμισθεί παρά τις περί του αντιθέτου κυβερνητικές διαβεβαιώσεις. Δεδομένων του συγκεντρωτικού τρόπου διοικήσεως και της προσωποκεντρικής οργανώσεως του τουρκικού κομματικού συστήματος η υγεία του πρωθυπουργού Ερντογάν αποτελεί βασική προϋπόθεση πολιτικής σταθερότητος. Προ είκοσι περίπου ετών, ένα άλλο κόμμα που κυριάρχησε στην τουρκική πολιτική ζωή και επέφερε καίριες μεταρρυθμίσεις, το Κόμμα Μητέρας Πατρίδος, συρρικνώθηκε μετά την αποχώρηση του ηγέτη του Τουργκούτ Οζάλ, με αποτέλεσμα η χώρα να διέλθει αλλεπάλληλες πολιτικές και οικονομικές κρίσεις.
Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι όσα συνέβησαν τότε θα επαναληφθούν και στις μέρες μας. Τα θεμελιώδη μεγέθη της τουρκικής οικονομίας είναι σήμερα διαφορετικά και πολύ πιο υγιή. Ωστόσο, η πιθανή ανάκυψη θέματος διαδοχής στην ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας εντός του 2012 θα δοκιμάσει τις αντοχές του τουρκικού οικονομικού «θαύματος».
* Ο κ. Ιωάννης Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπιλκέντ (Αγκυρα).
Καθημερινή 22/01/2012
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου