Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

Και οι πιο απλοί...

... άνθρωποι, ακόμη και αυτοί, βυθίζονται σε τέτοιους στοχασμούς στην αρχή κάθε νέας χρονιάς, ξεφυλλίζοντας τις μέρες της χρονιάς που πέρασε με νοερούς απολογισμούς οι οποίοι μοιάζουν με εκείνους που γράφουν οι λογιστές στα τεφτέρια τους. Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, σίγουρα θα αναρωτιούνται σε τι έφταιξαν και τους πήραν μέσα από τα χέρια όσα είχαν δουλέψει με χίλιους κόπους. Σαν να μην άξιζαν τόσο τα «πλούτη».

Οι άνθρωποι...

... δεν εκτιμούν όλοι με τον ίδιο τρόπο την αξία τους. Ούτε την αξία των άλλων. Οι πιο προνομιούχοι πιστεύουν ότι αξίζουν τα πλούτη τους είτε επειδή διαθέτουν σπάνια χαρίσματα είτε επειδή εργάζονται πολύ. Αυτή η συλλογιστική είναι βολική, όταν βρίσκεται κανείς από τη μεριά των νικητών. Εκείνο που την κάνει ανησυχητική είναι οι συνέπειές της. Επειδή σημαίνει πως αν δεν είναι κανείς πλούσιος πάει να πει πως δεν έχει ξεχωριστά χαρίσματα και πως δεν εργάζεται αρκετά. Σημαίνει επίσης πως όσοι νιώθουν επιτυχημένοι, δεν είναι υποχρεωμένοι να δείχνουν συμπόνια στους ηττημένους αυτής της ζωής. «Οι ηττημένοι άξιζαν την ήττα τους. Οι νικητές άξιζαν τη νίκη τους» συνοψίζει σε αυτό το κυνικό σλόγκαν τη συλλογιστική του καιρού μας ο συγγραφέας Ντάνκαν Μπάουεν Μπλακ. Εστω και αν αυτοί ήταν νικητές από γεννησιμιού τους, χωρίς ποτέ να χρειάστηκε να αποδείξουν κάποιο ξεχωριστό χάρισμα ή να εργάστηκαν για τα πλούτη που βρήκαν έτοιμα. Μπορεί κανείς να γίνει πλούσιος κερδίζοντας τη λοταρία, ληστεύοντας μια τράπεζα ή κλέβοντας με τόκους. Αραγε πάει να πει αυτό πως έχει αξία;

Η αξία...

... δεν έχει νόημα όταν αυτή εξαρτάται από έναν δρόμο ταχύτητας στον οποίο άλλοι τρέχουν σε αυτόν με τα πόδια λυτά και άλλοι με τα πόδια δεμένα. Είναι αλήθεια πως μερικές φορές η κοινωνία ανταμείβει την αξία και πως τα χαρίσματα και η εργασία είναι πράγματα καλά. Ομως αυτό δεν σημαίνει πως όποιος δεν είναι μεταξύ των «νικητών» δεν έχει αξία. Ζούμε με μύθους. Ενας από αυτούς λέει πως η αξία πάντα ανταμείβεται. Η ζωή τον διέψευσε και αυτόν. Στους δρόμους των πόλεών μας, οι κλειστές πόρτες των μαγαζιών της διπλανής πόρτας μοιάζουν με όρθια φέρετρα, που μέσα τους η οικονομική κρίση έθαψε τα όνειρα χιλιάδων χαρισματικών αυτοδημιούργητων ανθρώπων. Και ας είχαμε ακούσει αμέτρητες ιστορίες για ανθρώπους που ξεκίνησαν φτωχοί και που, αφού εργάστηκαν σκληρά, έγιναν δισεκατομμυριούχοι. Το πρόβλημα με αυτή τη μυθολογία βρίσκεται στο τέλος της. Δεν μας λέει τίποτα για εκατομμύρια άλλους εργατικούς ανθρώπους με σπουδαία χαρίσματα που παρ' όλα αυτά δεν έφτασαν πουθενά. Η ειρωνεία είναι πως όταν οι «νικητές» μιλούν σήμερα για την αξία αυτών των ανθρώπων, στην πραγματικότητα εννοούν το κόστος, σαν είναι αυτοί ένα αφόρητο βάρος για την κοινωνία.

Σε ένα μονάχα...

... μπορούν να ελπίζουν αυτοί οι «άνθρωποι δίχως αξία»: πως οι νικητές σπάνια μένουν οι ίδιοι στο πέρασμα του χρόνου.

Τα Νέα 04/01/2012