3ο Σενάριο Η ΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ΕΥΟΤΟΠΙΑ: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Η δεκαετία του 2020 ανέτειλε στην Αθήνα ήρεμα – όσο κανείς δεν φανταζόταν πριν από δέκα χρόνια. Στο μεταξύ η Ελλάδα είχε ξαναβρεί την αίγλη που απολάμβανε στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν έλαμπε στα μάτια των ευρωπαίων φιλελεύθερων και ριζοσπαστών ως το «πρότυπον βασίλειον», μια χώρα γεννημένη από μια νικηφόρα επανάσταση, με μεγάλες προοπτικές και προοδευτικό κοινωνικό και πολιτικό στίγμα. Η Ελλάδα εκείνου του καιρού ήταν κάτι σαν την Κούβα του Κάστρο. Όπως αργότερα η Κούβα, έτσι και η Ελλάδα τότε αψηφούσε τις αυταρχικές αυτοκρατορίες που κυριαρχούσαν ολόγυρα. Υποδεχόταν με τιμές τους ηττημένους επαναστάτες της πανευρωπαϊκής εξέγερσης του 1848, που είχαν αναγκαστεί να αφήσουν τις πατρίδες τους, και κατοχύρωνε δικαιώματα που σε ελάχιστες άλ-λες χώρες απολάμβαναν οι πολίτες-από την καθολική ανδρική ψηφοφορία ώς την ελευθεροτυπία. Πρόβαλλε ως φάρος σχετικής κοινωνικής ισότητας, μια λιτή δημοκρατία μικροϊδιοκτητών.

Φυσικά, οι πληγές της προηγούμενης δεκαετίας έμεναν νωπές. Ήταν απερίγραπτη η οργή του λαού όταν διαπίστωσε πως είχε εξαπατηθεί από την ένταξη του ευρώ, πως η οικονομία-αντί να συγκλίνει με τις ανεοτυγμένες-είχε διαλυθεί, αφήνοντας τον καταχρεωμένο. Τα μεγάλα κόμματα προώθησαν αυταρχικά μια αδιέξοδη πολιτική αιματηρής λιτότητας, η οποία απλώς χειροτερευε την κρίση και διέλυε την κοινωνική συνοχή και το ίδιο το κράτος. Η Αριστερά ειχε παραλύσει από τις διαμάχες των ηγεσιών της και τη σύγχυση που έσπερναν κάποια της στελέχη, μαγνητισμένα από το νεοφιλελευθερισμό. Επιχειρήθηκε ο εθνικός πλούτος να ξεπουληθεί αντι πινακίου φακής. Τη λύση έδωσε η λαϊκή εξέγερση, με κεντρικά συνθήματα «Δημοκρατία» και «Δεν πληρώνουμε τα χρέη τους». Σ’ αυτήν ενώθηκαν αριστεροί και χτεσινοί οπαδοί κυβερνητικών κομμάτων, ανυπότακτοι νέοι και άνθρωποι του μόχθου, αγανακτισμένοι με την αναισθησία της κυβέρνησης και την ατιμωρησία των υπαιτίων.

Το σενάριο, γνωστό και από άλλες χώρες όπου είχε μπεί το ΔΝΤ, εκτυλίχθηκε συγχρόνως στον ευρωπαϊκό νότο, στη Γαλλία και στη Βρετανία.Καθημερινές μαζικές συγκεντρώσεις στις κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας και των μικρότερων πόλεων, ριζοσπαστικοποίηση της άνεργης νεολαίας, συγκρούσεις με την αστυνομία που γεννούσαν ακόμη μεγαλύτερη οργή, αλλεπάλληλες απεργίες, κύματα απολύσεων και κατασχέσεων, επιχειρήσεις να κλείνουν, κυβέρνηση ολοένα πιο μισητή και χώρα ολοένα πιο ακυβέρνητη.

Ο πρωθυπουργός που έφερε το ΔΝΤ δεν αντεξε πολύ, και ανάλογη τύχη είχαν και οι διαδοχοί του, ώσπου ταυτόχρονα περίπου με Ιταλία και Ισπανία-μια νέα κυβέρνηση συνεργασίας αριστερών και εξεγερμένων τέως στελεχών των μεγάλων κομμάτων κήρυξε στάση πληρωμών του δημόσιου χρέους και επανεθνικοποίηση του εκποιημένου πλούτου. Η Ελλάδα έπαψε να στέλνει ένα δισεκατομμύριο την εβδομάδα στους πιστωτές της. Οι απεγνωσμένες προσπάθειες μεταρρύθμισης του ευρώ, που είχε γίνει στο μεταξύ βρόχος στο λαιμό των πιο αδύνατων οικονομιών, απέτυχαν-και οι χώρες του νότου το εγκατέλειψαν μαζικά. Μια νέα εποχή άνοιγε στην Ευρώπη.

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες, που είχαν απερίσκεπτα δανείσει, είτε έκλεισαν είτε οι περισσότερες κοινωνικοποιήθηκαν με ελάχιστο κόστος για το Δημόσιο – και το ίδιο έγινε και με τις ελληνικές. Τώρα το κράτος είχε ένα ισχυρό μοχλό για να ασκήσει οικονομική πολιτική και να στρέψει τις επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς. Το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε σε σχέση με το νέο μάρκο, όπως είχε στο μεταξύ μετονομαστεί το ευρώ. Έτσι, αναπτύχθηκαν γρήγορα και βιώσιμα κλάδοι της οικονομίας που ώς τότε λίμναζαν. Το χρήμα βγήκε από τα θησαυροφυλάκια των τραπεζών και άρχισε να κυκλοφορεί στην κοινωνία. Η ανεργία έπεσε ραγδαία. Τα ξενοδοχεία και οι πανσιόν γέμισαν τουρίστες και τα εξαιρετικά προϊόντα της οργανικής γεωργίας, για την οποία νωρίτερα το κράτος αδιαφορούσε, άρχισαν να εξάγονται σε όλο τον κόσμο. Οι εισαγωγές καυσίμων έπεσαν απότομα με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (με τις οποίες η Ελλάδα είναι μοναδικά προικισμένη) αλλά και των δημόσιων συγκοινωνιών.

Ο εικονικός πλούτος ήταν τώρα μικρότερος αλλά ο πραγματικός, μεγαλύτερος και πολύ πιο δίκαια μοιρασμένος. Αναζωογονήθηκαν θεσμοί (που το προηγούμενο καθεστώς είχε ναρκώσει), από το κράτος πρόνοιας έως τους συνεταιρισμούς και τα πανεπιστήμια. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κατόρθωσαν με λίγη βοηθεια να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό των μεγάλων, ενώ η ύπαιθρος ξαναζωντάνεψε από ένα κύμα μορφωμένων αγροτών που μύησαν μαζικά τη νεολαία της Ευρώπης και των πόλεων στις απολαύσεις του αγροτουρισμού και του οικοτουρισμού.

Αλλο τόσο σημαντικά άλματα έκανε η ποιότητα ζωής. Το κράτος άρχισε να φροντίζει τους εργαζομένους και τις οικογένειες τους. Η καθημερινότητα έγινε πιο ασφαλής , λιγότερο αγχωτική και πιο ανθρώπινη. Οι γυναίκες –που είχαν πληγεί ιδιαίτερα σκληρά από τα μέτρα του ΔΝΤ-ανακουφίστηκαν. Η δημοκρατία αναβαθμίστηκε με τη συντακτική συνέλευση του 2014, η οποία κτοχύρωσε τα δικαιώματα των εργαζομένων, απελευθέρωσε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης από τη χειραγώγηση και άνοιξε το δρόμο για να καταργηθούν οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Ακόμα και οι τηλεθεατές απαλλάχτηκαν – όχι μόνον από την αίσθηση παθητικής προσμονής που τους καλλιεργούσαν ως τότε καθημερινά τα κανάλια, αλλά και από τις ξινές φάτσες και την τρομολαγνία των πολύξερων και χρυσοπληρωμένων παπαγάλων.

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Σπύρος Μαρκέτος-εφ. Εψιλον Ιουνιος 2010