ΔΡΟΜΟΙ

Η αγγλική...

...«Ντέιλι Μέιλ» ήταν η πρώτη που το παρατήρησε. Ο ανταποκριτής της στη Ρώμη έγραφε απορημένος για την εκπληκτική ιταλική οικονομική ανάπτυξη: «Είναι ένα από τα οικονομικά θαύματα της ευρωπαϊκής ηπείρου». Ήταν το 1959. Ύστερα από μια τριετία μεταπολεμικής ανασυγκρότησης (1946-1948) και μια δεκαετία συσσώρευσης κεφαλαίου (1948-1958), η Ιταλία γνώριζε την ευημερία και τον καταναλωτισμό, τη δύναμη των εξαγωγών, την άνθηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, την εσωτερική μετανάστευση από τον Νότο στον Βορρά. Ήταν το «μπουμ»- μια λέξη δανεισμένη από το λεξιλόγιο του Χρηματιστηρίου που ήταν συνώνυμη με την εκρηκτική ανάπτυξη, με το οικονομικό θαύμα.

Ο ιταλικός...
...Τύπος δεν θα μπορούσε να λείπει από το πανηγύρι. «Χρόνο με τον χρόνο βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο των πολιτών», έγραφε η εφημερίδα «Στάμπα». «Δεν έχουν πια μόνο τα απαραίτητα αλλά και τα παραπάνω». Και το περιοδικό «Εσπρέσο» έγραφε για ένα «μεγάλο άλμα προς τα εμπρός», χάρη στην ισχυροποίηση μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Μα εκείνο που ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν σκεφτούμε τις δύσκολες μέρες που ζουν οι άνθρωποι σήμερα όχι μόνο στην Ιταλία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, ήταν η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης: στην τετραετία που κράτησε το οικονομικό θαύμα, από το 1959 έως το 1963, οι οικογένειες που διέθεταν ψυγείο αυξήθηκαν από 13% σε 55% και τηλεόραση από 12% σε 49%. Για να αναγκαστεί ο κομμουνιστής ηγέτης Τζόρτζιο Αμέντολα να πει: «Εμείς δεν θα αφεθούμε να μαγευτούμε από τον πολιτισμό των ψυγείων και των τηλεοράσεων». Το οικονομικό θαύμα ήταν έργο των εργατών, που έχτιζαν τα σπίτια τους με τα ίδια τους τα χέρια, αλλά και αγόραζαν τα θρυλικά (και φθηνά) Τσινκουετσέντο της Φίατ, που συμβόλισαν μια ολόκληρη εποχή. Τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στους ιταλικούς δρόμους τριπλασιάστηκαν και αυξήθηκαν σημαντικά οι μισθοί.

Οι δημοσιογράφοι...
...έγραφαν για την «επιδημία του Σαββάτου», που έστελνε μαζικά τις νοικοκυρές στα σούπερ μάρκετ για να αδειάσουν τα ράφια. Και ο Ίταλο Καλβίνο δημοσίευε τον «Αόρατο ιππότη», μια κριτική για τον ρόλο των διανοουμένων στη μαζική κοινωνία που δημιουργούσε το «μπουμ». Κι ύστερα, μια μέρα του 1963, οι πύλες αυτής της Εδέμ έκλεισαν ξαφνικά για τους εργάτες που την είχαν πλάσει. Είχε προηγηθεί μια δήλωση του προέδρου της Ιταλικής Κεντρικής Τράπεζας, που μας θυμίζει τα σημερινά: «Η τρέχουσα συγκυρία επιβάλλει τον περιορισμό του χρέους και των δημόσιων δαπανών και την περικοπή των μισθών». Το πανηγύρι είχε τελειώσει για τους εργαζόμενους. Οι βιομηχανίες είχαν γίνει αρκετά ισχυρές. Δεν τους χρειάζονταν πια. Στρέφονταν στο εξωτερικό. Και η χώρα επέστρεφε στα παλιά.

Το σχόλιό του...
...σε όλα αυτά έβαλε ο Βιτόριο ντε Σίκα το 1963 με την ταινία του «Μπουμ»: Ένας άνθρωπος που είναι χρεωμένος μέχρι τον λαιμό (Αλμπέρτο Σόρντι) κρύβει από τη σύζυγό του το χάλι του και προσπαθεί να πουλήσει το μάτι του για να ξοφλήσει τα χρέη του.

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Ρούσσου Βρανά - εφ. Τα Νέα 10-01-0