Οι δρόμοι της ρύπανσης

Μόλις τέσσερα με πέντε χρόνια μετά, το 2013-14 δηλαδή, μόνο από τους νέους αυτοκινητόδρομους του ΥΠΕΧΩΔΕ στα Μεσόγεια θα έχουμε πάνω από 50 μικρογραμμάρια αιωρούμενων σωματιδίων ανά κυβικό μέτρο ημερήσια τιμή επί 35 φορές τον χρόνο, αριθμοί που ξεπερνούν τα εθνικά μας όρια και έχουν επιβλαβή αποτελέσματα για την υγεία μας.

Στον χάρτη αριστερά σημειώνονται με χρώματα οι επιπτώσεις της ρύπανσης από την κυκλοφορία στην Αττική Οδό και στους άλλους δρόμους σήμερα. Στον χάρτη δεξιά, φαίνονται τα αποτελέσματα (με κόκκινο χρωματισμό) στις περιοχές που θα δέχονται τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων, μετά και την υποτιθέμενη παράδοση (2013) των νέων αυτοκινητό-δρομων Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από μελέτη προσομοίωσης του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στην οποία ελήφθη υπόψη ο συνολικός αριθμός των βαρέων οχημάτων και των Ι.Χ. που θεωρητικά θα κυκλοφορούν στους αυτοκινητόδρομους τότε: φορτηγά 33% από 3,5 έως 7,5 τόνους, 33% μεγαλύτερα των 16 τόνων και 34% λεωφορεία.

Ο αριθμός των Ι.Χ. κατανεμήθηκε σε 75% βενζινοκίνητα αυτοκίνητα 1.400-2.000 κυβικών εκατοστών, 20% πετρελαιοκίνητα ταξί και 5% βενζινοκίνητες μοτοσικλέτες.

Η προσομοίωση έλαβε υπόψη τον κυκλοφοριακό φόρτο που δέχεται η Αττική Οδός. Ο,τι κυκλοφορεί δηλαδή και σήμερα στην Αττική Οδό.

«Η σύσταση αυτή του στόλου θεωρήθηκε σταθερή σε όλα τα τμήματα των αυτοκινητόδρομων για όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι μέσες ταχύτητες κίνησης για τα μεν βαρέα οχήματα θεωρήθηκαν 80 χιλιόμετρα ανά ώρα και για τα Α/Τ/Μ (τα υπόλοιπα) οχήματα 80 χλμ. ανά ώρα», είπε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μιχάλης Πετράκης.

«Οι πρόσφατες εξαγγελίες του ΥΠΕΧΩΔΕ για το χωροταξικό σχέδιο της Αττικής, που προβλέπει την αστικοποίηση της ευρύτερης περιοχής και πληθυσμό που θα κυμαίνεται μεταξύ 16 και 18 εκατομμυρίων κατοίκων, περιλαμβάνουν στο σχεδιασμό την περιοχή των Μεσογείων λόγω του ότι αυτή προσφέρεται σαν φυσική διέξοδος στην εξάπλωση του αστικού ιστού της πρωτεύουσας. Μεταξύ των άλλων εξαγγελιών περιλαμβάνεται και η δημιουργία νέων αυτοκινητόδρομων, οι οποίοι παράλληλα με τηνΑττική Οδό θα παρέχουν άμεση πρόσβαση σε πολλές περιοχές του Λεκανοπεδίου αποφεύγοντας την κυκλοφοριακή επιβάρυνση της ήδη ταλαιπωρημένης πρωτεύουσας».

Δεν αντιλέγω, είπε ο Μιχάλης Πετράκης, ότι οι διευθετήσεις και η δημιουργία νέων αυτοκινητόδρομων εκτός από την ευκολία στη μετακίνηση μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού θα δημιουργήσουν και προβλήματα στην ποιότητα της ατμόσφαιρας που σχετίζονται με τις εκπομπές ρύπων λόγω της αυξημένης κυκλφορίας στην περιοχή των Μεσογείων.

Να πούμε εδώ, συνέχισε, ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μιας περιοχής καθορίζεται από τρεις βασικούς παράγοντες:

1) τις πηγές ρύπανσης, 2) τις μετεωρολογικές συνθήκες που επκρατούν στην περιοχή 3) και τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά της. Οι διάφοροι πιθανοί συνδυασμοί των προαναφερόμενων τριών παραγόντων σε κάθε περιοχή μπορούν είτε να ευνοούν τη συσσώρευση ρύπων είτε να προκαλούν το φυσικοχημικό μετασχηματισμό των ρύπων στην ατμόσφαιρα δημιουργώντας νέους ρύπους, είτε να συμβάλουν στην απομάκρυνση των ρύπων.

Επιπλέον, οι μετεωρολογικές παράμετροι που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι:

* Η διεύθυνση και η ταχύτητα του ανέμου.

* Η ευστάθεια της ατμόσφαιρας που συνδέεται με τη θερμοκρασία.

* Η ηλιοφάνεια (ειδικά για τους φωτοχημικούς ρύπους).

Αλλες παράμετροι που συντελούν σημαντικά στη διαμόρφωση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι η βροχόπτωση, η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας και έμμεσα η θερμοκρασία.

Από όλες τις διαδικασίες καύσης και ιδίως από τα οχήματα (πετρελαιοκίνητα και βενζινοκίνητα) εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα πρωτογενείς ρύποι, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο αυξημένος κυκλοφοριακός φόρτος αποτελεί κύρια πηγή ρύπανσης.

Για να μη θεωρηθεί ότι αγνοούμε τις άλλες πηγές ρύπανσης υπενθυμίζουμε: Η ποιότητα της ατμόσφαιρας γενικά, και ιδίως η ποιότητα του αστικού ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, αφού επηρεάζει καθοριστικά κυρίως την υγεία ενός μεγάλου τμήματος του αστικού πληθυσμού. Από τις σχετικές έρευνες προκύπτει ότι ανεξάρτητα από τις διαχρονικές τάσεις και μια μείωση σε συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου (SO2), τα αιωρούμενα σωματίδια (ΡΜ10) και οι φωτοχημικοί ρύποι αποτελούν σήμερα το σημαντικότερο πρόβλημα του αστικού ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος.

Ταυτόχρονα, αποδεικνύεται ότι νέοι ατμοσφαιρικοί ρύποι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για την υγεία των κατοίκων των πόλεων, όπως οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (π.χ. το βενζόλιο) και γενικότερα οι Πτητικές Οργανικές Ενώσεις (ΠΟΕ) -Bolatile Organic Compounds (VOCs)- που συμμετέχουν καθοριστικά στη δημιουργία του φωτοχημικού νέφους.

Η ευρύτερη περιοχή της Αττικής, λόγω των καλών μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούν κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, παρουσιάζει κατά διαστήματα μεγάλες συγκεντρώσεις ρύπων που συνδέονται άμεσα με τον φωτοχημικό κύκλο της ατμόσφαιρας. Η ηλιακή ακτινοβολία και η υψηλή θερμοκρασία βοηθούν στη δημιουργία ατμοσφαιρικών ρύπων που θεωρούνται υπεύθυνοι για προβλήματα υγείας ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Αυτή είναι η πραγματικότητα, για την οποία φυσικά δεν ευθύνονται το καλοκαιράκι και ο ήλιος. Αν και εδώ που τα λέμε μπορεί κάποιοι από την κεντρική διοίκηση (δεν είναι άμοιρες ευθυνών η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση) να τα βάλουν και με τον ήλιο.

Είναι ικανοί... *

Βασικά αστικά περιβαλλοντικά δεδομένα της Αθήνας

* Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με πληθυσμό μεγαλύτερο του ενός τρίτου του συνόλου συγκεντρωμένο στην πρωτεύουσά της, με τη σύγχρονη παρουσία ευαίσθητων οικοσυστημάτων που αρχίζουν να πλήττονται από την περιβαλλοντική επιβάρυνση.

* Βλάστηση - ελεύθεροι χώροι 2,55 τ.μ. ανά κάτοικο (το 1960 ήταν 6 τ.μ. και το 1977 4 τ.μ. ανά κάτοικο), με ευρωπαϊκά δεδομένα της τάξης των 8-10 τ.μ. ανά κάτοικο.

* Από τις πρώτες χώρες σε υπερβάσεις συγκεντρώσεων όζοντος (Ο3) στην Ευρώπη.

* Τέταρτη σε αύξηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στο διάστημα 1993-1999 με ποσοστό 17%.

* Κυκλοφοριακό δίκτυο -που ακόμα αναπτύσσεται- και δημόσιες συγκοινωνίες με μέση ταχύτητα 12,5 χλμ./ώρα (το 1987 η ταχύτητα ήταν 20-25 χλμ./ώρα).

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Φιλή Καιταντζή - εφ. Ελευθεροτυπία, 05-06-2009