23/6/09

Το στοίχημα της αρχιτεκτονικής

Κατεβαίνοντας τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου ένα ήσυχο βράδυ του περασμένου καλοκαιριού, εκεί στην οδό Μητσαίων είδα αγάλματα να έχουν βγει περίπατο κάτω από την Ακρόπολη. Ασφαλώς γελάστηκα. Αλλά ήταν η πρώτη εντύπωση και έτσι θέλω να τη θυμάμαι. Η πραγματικότητα ήταν πιο πεζή, αλλά το ίδιο υπέροχη. Το σκούρο ως τότε κέλυφος του Μουσείου της Ακρόπολης είχε γίνει ξαφνικά διάφανο και κάποια αγάλματα που είχαν ήδη τοποθετηθεί λούζονταν από ένα χρυσοκόκκινο φωςπροφανώς στο πλαίσιο δοκιμών -, που θα μπορούσε όμως να είναι και του φεγγαριού. Εναν χρόνο μετά, όλοι μπορούν να ζήσουν την ίδια εμπειρία. Και άλλες πολλές μαζί. Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι γεγονός, ένα κτίριο αντάξιο της υψηλότερης τέχνης του κόσμου.

Ανοξείδωτος χάλυβας, διάφανο γυαλί και μπετόν. Αυτά είναι τα βασικά υλικά του μουσείου, τα απόλυτα υλικά των σύγχρονων κατασκευών σε όλον τον κόσμο, πόσο μάλλον που αφορούν ένα κτίριο μοντέρνας αρχιτεκτονικής. «Πρόκειται για μια λιτή αρχιτεκτονική λύση που διαπνέεται από τη μαθηματική ακρίβεια και την ιδεολογική σαφήνεια της αρχαίας Ελλάδας»λέει ο κ.Μπερνάρ Τσουμί , ο οποίος σε συνεργασία με τον έλληνα αρχιτέκτονα κ.Μιχάλη Φωτιάδησχεδίασε το μουσείο.

Καθοριστικός παράγων για την επιλογή της ομάδας στον διαγωνισμό υπήρξε το γεγονός ότι η δική τους πρόταση πληρούσε με τον καλύτερο τρόπο τις προδιαγραφές ανάδειξης των αρχαιοτήτων και τη σχέση του μουσείου με τον Ιερό Βράχο. Αν το γυαλί λοιπόν μπορεί να φαίνεται για κάποιους προκλητικό κάτω από την Ακρόπολη, στην πράξη η εντύπωση αυτή αναστρέφεται. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ωραίο από την αίσθηση την οποία δίνει η εικόνα του Παρθενώνα από το τελευταίο επίπεδο του μουσείου, εκεί όπου βρίσκονται εκτεθειμένα τα γλυπτά της ζωφόρου του, οι μετόπες, τα αετώματα. Και αντίστροφα: Ολη η πόλη θα βλέπει τα αγάλματα του μουσείου τη νύχτα, χάρη στους γυάλινους τοίχους του, όπως στέκονται σε απόσταση ανάσας από τους ναούς ψηλά στον βράχο όπου ήταν κάποτε τοποθετημένα. Η εικόνα μάλιστα δεν ανακόπτεται από πλαίσια, καθώς το γυαλί στηρίζεται από μόνο του, με αποτέλεσμα την απόλυτη οπτική επικοινωνία με τον εξωτερικό χώρο. Η φωτεινότητα και ο αντικατοπτρισμός του γυαλιού βρίσκουν έτσι την υπέρτατη έκφρασή τους.

Η διαφάνεια άλλωστε αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του κτιρίου, με το φυσικό φως να εισέρχεται από τους γυάλινους τοίχους του, κυρίως της αίθουσας του Παρθενώνα, και να διαχέεται σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους.«Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι κυρίως μουσείο φυσικού φωτός. Ετσι τα γλυπτά του αναδεικνύονται χάρη στο φυσικό φως, το οποίο μεταβάλλεται διαρκώς κατά τη διάρκεια της ημέρας»λέει ο Μπερνάρ Τσουμί.

Η ανασκαφή
Η φαρδιά κλίμακα από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου οδηγεί τον επισκέπτη πρώτα στην αρχαιολογική ανασκαφή στην οποία αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα της αρχαίας Αθήνας, μια γειτονιά της πόλης συγκεκριμένα, που υπήρχε εδώ πριν από πολλούς αιώνες (από το 3000 π.Χ. ως και τον 13ο αιώνα!).

Το μεγάλο στέγαστρο το οποίο προβάλλει από το κτίριο μπροστά από την είσοδο του μουσείου έχει διπλό ρόλο. Προσφέρει την απόλυτη προστασία στα αρχαία ευρήματα που διατηρούνται
in situ, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί τον εξώστη του ημιωρόφου όπου βρίσκονται το αναψυκτήριο και το εστιατόριο. Μια θέση προνομιακή, με ιδιαίτερη θέα προς την Ακρόπολη και τους γύρω λόφους.

Αλλά η ανασκαφή συνεχίζεται και κάτω από το μουσείο, αφού στο σύνολό της είναι 2.500 τ.μ. Επάνω σε 92 κολόνες που θεμελιώθηκαν προσεκτικά μέσα σε αυτήν στηρίζεται το κτίριο. Μεγάλα γυάλινα ανοίγματα στο δάπεδο του ισογείου επιτρέπουν μάλιστα τη θέαση των ευρημάτων- κτίρια, δρόμοι, δεξαμενές- σε έναν μοναδικό συνδυασμό αρχαιολογικού χώρου και μουσείου.

Η είσοδος

Στο εσωτερικό η πρώτη εντύπωση είναι αστραφτερή. Κι όμως δεν έχουν χρησιμοποιηθεί πολυτελή υλικά, το αντίθετο. Γιατί αυτό το μουσείο σχεδιάστηκε με γνώμονα τη μέγιστη απλότητα, δεν επιθυμεί να είναι ένα μνημείο που ανταγωνίζεται μνημεία. Μια μεγάλη κλίμακα αλλά και κυ λιόμενες σκάλες οδηγούν στον πρώτο εκθεσιακό χώρο, που είναι αφιερωμένος στην τέχνη της Αρχαϊκής Εποχής. Εδώ 25 κολόνες από σκυρόδεμα, ύψους εννέα μέτρων, ανάμεσα στις οποίες είναι τοποθετημένα τα γλυπτά, προκαλούν έντονη αλλά και αμφίσημη εντύπωση. Πρόκειται πάντως για μια πρόταση μίμησης των στιβαρών κιόνων της αρχαϊκής αρχιτεκτονικής, η οποία έγινε από τον Μπερνάρ Τσουμί.

Ενα εσωτερικό μπαλκόνι έχει σχεδιαστεί ειδικά για τις Καρυάτιδες, οι οποίες είναι ορατές με έναν παράξενο τρόπο: Αντικρίζουν το επισκέπτη την ώρα που εκείνος κατέρχεται μέσω της κλίμακας από την αίθουσα του Παρθενώνα.

Ο πυρήνας
Κατοικία των θεών είναι αυτή η αίθουσα, που αποτελεί το ανώτερο επίπεδο του μουσείου, το οποίο σχεδιάστηκε ειδικά για την υποδοχή των γλυπτών του ναού. Είναι ορθογώνια, γυάλινη και μοιάζει να «εγκατέλειψε» το υπόλοιπο κτίριο κάνοντας μια ελαφρά στροφή 23 μοιρών για να ευθυγραμμισθεί με τον ναό της Παρθένου στον Ιερό Βράχο ακολουθώντας και τις διαστάσεις του σηκού του.

Ενας ορθογώνιος πυρήνας από σκυρόδεμα που διαπερνά κατακόρυφα όλα τα επίπεδα του κτιρίου δημιουργεί την επιφάνεια γύρω από την οποία τοποθετείται η ζωφόρος του ναού. Πρόκειται για αναπαράσταση, αλλά με αυθεντικό υλικό.

Ολο το στοίχημα παίζεται εδώ. Αν η «επικοινωνία» μεταξύ των γλυπτών και του μνημείου λειτουργήσει και αν ο επισκέπτης μπορέσει να συλλάβει τη μοναδική αίσθηση ότι βρίσκεται μέσα στον αρχαίο ναό, τότε ο στόχος θα έχει επιτευχθεί.

εφ. Το Βήμα, 14-06-2009

Δεν υπάρχουν σχόλια: