Του Νίκου Μπακουνάκη
Το καινούργιο βιβλίο του 94χρονου γάλλου διπλωμάτη Στεφάν Εσέλ είναι ένα μανιφέστο κατά της βίας και μια πρόσκληση στους νέους να στρατευθούν κατά των κοινωνικών ανισοτήτων.
Μετά το Αγανακτήστε! ο αουτσάιντερ 94χρονος γάλλος διπλωμάτης Στεφάν Εσέλ ξανακάνει τη διαφορά με ένα βιβλιαράκι που έχει τον τίτλο Στρατευτείτε! ( Εngagez-vous!). Διπλάσιο σε όγκο από το πρώτο του βιβλίο, καμιά εξηνταριά σελίδες, το Στρατευτείτε! μοιάζει να είναι η λογική συνέχεια του Αγανακτήστε!, μόνο που η συγγραφή του προηγείται χρονικά.
Το Στρατευτείτε! είναι ουσιαστικά μια συνέντευξη του Εσέλ προς τον 25χρονο οικολόγο Ζυλ Βάντερποτεν. Η συνέντευξη είχε προηγηθεί του Αγανακτήστε! αλλά η έκδοσή της τώρα μοιάζει να έρχεται σαν μια φυσική συνέχεια του πρώτου βιβλίου. Ο Εσέλ κάνει και πάλι αυτονόητες διαπιστώσεις που τελικά πιάνουν τόπο, γιατί, όπως σχολιάζουν πολλοί σχολιαστές στα γαλλικά μέσα, «η κρίση και η απουσία του πολιτικού λόγου μετατρέπουν το αυτονόητο, όταν αυτό ακούγεται με μαχητικότητα, σε αφυπνιστικό λόγο». Εχοντας νομιμοποιήσει τον δικό του λόγο με τη συμμετοχή του στη γαλλική αντίσταση, στο πλευρό του στρατηγού Ντε Γκωλ, έχοντας αποδράσει δύο φορές από τα ναζιστικά στρατόπεδα, έχοντας συμμετάσχει στην επιτροπή σύνταξης της Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του ΟΗΕ, που ουσιαστικά σήμανε το τέλος της αποικιοκρατίας, ο Εσέλ μπορεί στο νέο βιβλίο του να είναι ξεκάθαρα κατά της βίας.
Γράφει: «Η γενιά μου ήταν αλλεργική με την ιδέα της παγκόσμιας επανάστασης. (...) Είχα την αίσθηση, ίσως αδικαιολόγητα, ότι η ιστορία δεν μπορεί να προοδεύσει με βίαιες πράξεις. (...)
Πρέπει να μάθουμε να είμαστε λιγότερο βίαιοι για να μπορέσουμε να υπερπηδήσουμε τα εμπόδια. Τίποτε δεν αποκλείεται, είμαστε νέο είδος αλλά ικανό αύριο να σπάσει τα μούτρα του και να εξαφανιστεί.Εχου- με κάνει πολλές βλακείες και εξακολουθούμε να κάνουμε- μερικές καλοτοποθετη- μένες βόμβες κι έρχεται το τέλος».
Ηρωας της ημέρας
Ο Εσέλ είναι ο ήρωας της ημέρας. Θεωρείται ο πνευματικός πατέρας του κινήματος ή της κίνησης των Ιndignados, των Αγανακτισμένων, στην Ισπανία. Οι «Αγανακτισμένοι» της Αθήνας θεωρείται ότι έχουν πολλά κοινά σημεία με το κίνημα της Πουέρτα ντελ Σολ και επομένως ο Στεφάν Εσέλ μπορεί να είναι και ήρωας της πλατείας Συντάγματος. Το Αγανακτήστε! έχει πουλήσει ως τώρα στη Γαλλία 2 εκατ. αντίτυπα και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες και τα ελληνικά (εκδόσεις Πατάκη). Ολοι τρέχουν πίσω από τον γηραιό διπλωμάτη και ο ίδιος δεν προλαβαίνει να δίνει συνεντεύξεις. Είναι χαρακτηριστικό, για την υποδοχή των απόψεών του, ότι όλες οι συνεντεύξεις του από τον Ιανουάριο του 2011 και μετά είναι στα νέα μέσα. Στο ΥouΤube ο Στεφάν Εσέλ είναι κιόλας ένας σταρ. «Η αγανάκτηση ήταν η κινητήρια δύναμη της Αντίστασης» γράφει ο Στεφάν Εσέλ στο Αγανακτήστε! Η αγανάκτηση είναι η κινητήρια δύναμη και της σημερινής αντίδρασης στην κρίση, που είναι και κρίση αξιών. Αλλά δεν αρκεί η αγανάκτηση. Χρειάζεται και η στράτευση γύρω από στόχους. Ο τίτλος Στρατευτείτε! είναι πολεμικός. Ο Εσέλ τον δικαιολογεί. Δεν θα μπορούσε να ήταν αλλιώς, αφού «μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και της νεολαίας υπάρχει ένα αμέτρητο χάσμα». «Ο αποσταθεροποιημένος κόσμος στον οποίο ζούμε είναι μισητός. Πρέπει να τον αλλάξουμε το συντομότερο δυνατόν» λέει ο Εσέλ. Στράτευση όμως σε τι; Στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, των αστέγων, των μεταναστών. Κυρίως στράτευση για την προστασία του περιβάλλοντος και της Γης, στην οποία αφιερώνει πολλές σελίδες. Πάντως ο Εσέλ κάνει σε αυτό το βιβλιαράκι μια δραματική διαπίστωση: ότι η νέα γενιά έχει χαμηλά αντανακλαστικά αντίστασης σε σχέση με ό,τι τη σκανδαλίζει και εναντίον του οποίου θα έπρεπε να αντιδράσει. Και ποια είναι αυτά τα σκάνδαλα; Στην πρώτη γραμμή τοποθετεί τις κοινωνικές ανισότητες, «τη συνύπαρξη απόλυτου πλούτου και απόλυτης φτώχειας σε έναν πλανήτη διασυνδεμένο».
«Δεν δίνει λύσεις,ο λόγος του είναι απλοϊκός, αλλά λειτουργεί ως προσκλητήριο και ως εγερτήριο που κινητοποιεί τους νέους» λένε στη Γαλλία για τον Εσέλ. Δεν είναι τυχαίο ότι, παρ΄ όλο που έχουν εμφανιστεί πολλά αντι-Εσέλ βιβλιαράκια που καταγγέλλουν ή κοροϊδεύουν τον κοινότοπο λόγο του γηραιού διπλωμάτη, κανένα δεν έχει την επιτυχία του Αγανακτήστε! ή του Στρατευτείτε!
Η ελληνική έκδοση του Αγανακτήστε! έχει ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 10.000 αντίτυπα. Για το Στρατευτείτε! δεν έχει εκδηλωθεί ακόμη εκδοτικό ενδιαφέρον. Το νέο βιβλιαράκι-μανιφέστο συνοδεύεται από δύο κείμενα: αυτό της Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του ΟΗΕ και το κείμενο του προγράμματος του γαλλικού Εθνικού Συμβουλίου Αντίστασης (1944). Με αυτόν τον τρόπο ο 94χρονος διπλωμάτης θέλει να μας υπενθυμίσει από πού εμπνέεται και πού στηρίζει τη νομιμοποίηση του λόγου του.
Επιλεγμένα αποσπάσματα από το καινούργιο βιβλίο του Στεφάν ΕσέλΕngagez-vous!
Η ΚΡΙΣΗ
Η θεσμική μεταρρύθμιση που προτείνω είναι η δημιουργία ενός Συμβουλίου Οικονομικής και Κοινωνικής Ασφάλειας, που θα συγκέντρωνε στους κόλπους του, με εκλογές, 20 ως 30 κράτη, τα πιο υπεύθυνα- διαφορετικά ως προς το πολιτιστικό τους υπόβαθρο, ικανά να δράσουν με το κύρος τους-, για την εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας στρατηγικής που θα αντιμετώπιζε τις μεγάλες προκλήσεις και θα ασκούσε έλεγχο στις διάφορες αρχές, τις χρηματοπιστωτικές, τις εμπορικές, της εργασίας, της υγείας. Ετσι το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών θα αποκτούσε μια κεφαλή. Αυτό θα έμοιαζε με μια παγκόσμια διακυβέρνηση- όχι παγκόσμια κυβέρνηση, για την οποία δεν είμαστε έτοιμοι. Με αυτόν τον τρόπο θα άλλαζε οριστικά η λειτουργία των χρηματοπιστωτικών θεσμών που εδώ και πενήντα χρόνια ελέγχεται από τα πιο πλούσια κράτη. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Πρέπει να δημιουργούμε, γιατί το να αντιστεκόμαστε δεν είναι αρκετό. Κάθε υπεραπλούστευση είναι πάντα επικίνδυνη. Πρέπει να συνηθίσουμε να σκεφτόμαστε με σύνεση- και αυτό δεν συνδέεται ούτε με την εξυπνάδα ούτε με τη δημιουργικότητα, αλλά με την αίσθηση της ισορροπίας. Δεν μπορούμε να είμαστε μόνο γιν ή μόνο γιανγκ, χρειάζεται ισορροπία. Η ΒΙΑ
Η γενιά μου ήταν αλλεργική με την ιδέα της παγκόσμιας επανάστασης. (...) Είχα την αίσθηση, ίσως αδικαιολόγητα, ότι η Ιστορία δεν μπορεί να προοδεύσει με βίαιες πράξεις. (...) Πρέπει να μάθουμε να είμαστε λιγότερο βίαιοι, για να μπορέσουμε να υπερπηδήσουμε τα εμπόδια.Τίποτε δεν αποκλείεται, είμαστε νέο είδος αλλά ικανό αύριο να σπάσει τα μούτρα του και να εξαφανιστεί. Εχουμε κάνει πολλές βλακείες και εξακολουθούμε να κάνουμε- μερικές καλοτοποθετημένες βόμβες κι έρχεται το τέλος. Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
Πιστεύω ότι η στράτευση για την οικολογία είναι το ίδιο δυνατή όπως ήταν για εμάς η στράτευση στην Αντίσταση.Το ενδιαφέρον της λέξης «οικολογία» είναι ότι συνδέεται με προβλήματα πολύ συγκεκριμένα, γεγονός που κάνει τη στράτευση ευκολότερη απ΄ ό,τι, για παράδειγμα, τη στράτευση στον αγώνα ενάντια στην αδικία. Η στράτευση της νέας γενιάς για τον περιορισμό της καταχρηστικής κατανάλωσης ενέργειας και πόρων είναι προνομιακός χώρος όπου ο καθένας μπορεί να δράσει μόνος του αλλά και μαζί με τις οργανώσεις που αντιστέκονται στις υπερβολές των πυρηνικών, της αυτοκινητοβιομηχανίας κτλ. Ο καθένας μπορεί να στρατευθεί ατομικά ή συλλογικά, δίνοντας πολύ συγκεκριμένη έννοια σε αυτό εναντίον του οποίου αγωνίζεται. (...) Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης είναι πιο εύγλωττη- γιατί τι πάει να πει «διαρκής» και τι είναι η διάρκεια; Η ανάπτυξη στηρίζεται σε φυσικούς πόρους. Αν η Γη εκφυλίζεται, κινδυνεύει να μην είναι ικανή να προσφέρει τους αναγκαίους πόρους για την ανάπτυξη.
Η βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ότι δεν πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τους πόρους με άγριο τρόπο και για βραχύχρονα οφέλη. Αντίθετα, πρέπει να τους χειριζόμαστε όπως κάνει ένας καλός κηπουρός, που φυτεύει τα φυτά του και αναπτύσσει τεχνικές σε συνθήκες που θα επιτρέψουν σε αυτά να αναπτύσσονται και να ανανεώνονται. Η ενέργεια και οι πόροι πρέπει να είναι ανανεώσιμοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παράγουμε λιγότερο.
Σημαίνει ότι πρέπει να παράγουμε διαφορετικά: δηλαδή να μειώσουμε αυτά που θέτουν σε κίνδυνο τον πλανήτη και να αυξήσουμε ό,τι ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των λαών. (...)
Ο στόχος να περιορίσουμε ως το 2015 στο ήμισυ τον αριθμό των φτωχών, των ανθρώπων που υποσιτίζονται, είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν από την πείνα, παρά τις διαδοχικές πράσινες επαναστάσεις.
Αυτές οι επαναστάσεις έκαναν περισσότερο κακό από καλό και σήμερα είναι προφανές ότι έχουμε ανάγκη από άλλους τρόπους γεωργίας. Η οικολογική γεωργία είναι μία από τις λύσεις, γιατί είναι ευαίσθητη ταυτόχρονα για το περιβάλλον και για την τροφή. (...) Η οικολογική γεωργία είναι δυνατή, γιατί υπάρχει και πρέπει να γενικευθεί.
Η ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ
Διαθέτουμε ακόμη σημαντικούς πόρους.Το μυαλό μας σίγουρα δεν έχει κατακτήσει όλα όσα μπορεί να κάνει. Ισως έχουμε κατακτήσει, όπως νομίζουν ορισμένοι δημογράφοι, το σημείο σταθερότητας του αριθμού των ανθρώπινων όντων επί του πλανήτη- 10 δισεκατομμύρια. Οταν σταθεροποιηθούμε, θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη του πνεύματος, της παρατήρησης, της επινοητικότητας αυτών των 10 δισεκατομμυρίων ανθρώπινων εγκεφάλων, και έτσι θα μπορέσουμε να κάνουμε πράγματα που ως τώρα δεν τα έχουμε διανοηθεί. (...) Ο παράγων τύχη μπορεί πάντοτε να παρέμβει... Αυτό που χαρακτηρίζει τη ζωή μου είναι η τύχη. Είχα τεράστια τύχη. Πέρασα μέσα από δύσκολες καταστάσεις αλλά κατόρθωσα να ξεφύγω. Ετσι, μπορώ να προβάλω αυτή την τύχη στην ιστορία. Η ιστορία μπορεί να παράγει τύχη, ευκαιρίες: είναι αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε αισιοδοξία. Υπό την προϋπόθεση ότι αναγνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο μπορεί να μη συμβεί. (...)
Η ΔΙΑΔΟΧΗ
Εχουμε συνειδητοποιήσει ότι αυτό που κάνουμε μπορεί να είναι επιζήμιο για τα παιδιά μας και τα εγγόνια μαςέχω πέντε. Ολοι μας, σ΄ ένα χρονικό διάστημα της ζωής μας, έχουμε υπεύθυνες θέσεις και είναι ωραίο να μπορείς να πεις: «Ζούμε τώρα καλά τη στιγμή, θα δούμε τι θα γίνει αύριο». Αλλά εδώ παρεμβαίνει ο όρος «ηθική συνείδηση» που μας κάνει να καταλάβουμε πως ό,τι κάνουμε σήμερα θα έχει επιπτώσεις σε αυτούς που έρχονται μετά από εμάς. Είναι αναγκαίο να στοχαστούμε και να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν ώστε οι επόμενες γενιές να μπορέσουν να συνεχίσουν ευτυχισμένα την ύπαρξή τους. Οι τίτλοι είναι της σύνταξης του «Βήματος».
Τόπο στους γέροντες
Μοιάζει με μια αρχέγονη λειτουργία. Σε περιόδους κρίσης οι κοινωνίες κατέφευγαν στους σοφούς ηλικιωμένους, με εμπειρίες γνώσης και ζωής. Μετά την επιτυχία των δύο φυλλαδίων του Στεφάν Εσέλ αναγγέλλεται για τον Σεπτέμβριο μια σύμπραξη ίδιας μορφής και χαρακτήρα. Ο 94χρονος Στεφάν Εσέλ συνεργάζεται με τον 90χρονο κοινωνιολόγο Εντγκάρ Μορέν για ένα βιβλιαράκι, όχι μεγαλύτερο από 100 σελίδες, που θα έχει ως στόχο να υπενθυμίσει- και αυτό- την ανάγκη της στράτευσης και την ενεργοποίηση της (εφησυχασμένης) ιδιότητας του πολίτη. Τίτλος του βιβλίου Ο δρόμος της ελπίδας,δράση πολίτες ( Le chemin de l΄ esperance, aux actes citoyens! ). Η κυκλοφορία του βιβλίου προβλέπεται για τις 14 Σεπτεμβρίου και η διαφήμιση του εκδοτικού οίκου (Fayard) έχει ήδη αρχίσει. Κυρίαρχη φράση: «Ο Εσέλ πάτησε το κουμπί,ο Μορέν δείχνει τον δρόμο».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου