23/5/11

Ο αραβικός αναβρασμός απειλεί τη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας

Του Anthony Shadid (The New York Times & Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

ΒΗΡΥΤΟΣ, Λίβανος- Η αναταραχή που έχει ξεσπάσει σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο συνιστά απειλή για τα ραγδαίως αυξανόμενα οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή, τη νεοαποκτηθείσα πολιτική επιρροή της χώρας και την πάγια πολιτική της να μην επιτρέπει κανενός είδους πρόβλημα να κακοφορμίζει κατα μήκος των συνόρων της.Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια,η Τουρκία αναδείχθηκε στην πλέον υποσχόμενη δύναμη της Μέσης Ανατολής.Ωστόσο, ολόκληρες εβδομάσες τουρκικής διπλωματίας στη Λιβύη κατέρευσαν στις 2 Μαϊου και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ζήτησε απερίφραστα απο τον Μουαμάρ Καντάφι να εγκαταλείψει την εξουσία.Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και στη Συρία,όπου ο πρόεδρος Μπασάρ αλ-Ασαντ έχει δεσμευθεί προσωπικά απέναντι στους τούρκους ηγέτες οτι θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις , ενώ παράλληλα συνεχίζει τις προσπάθειες καταστολής.Στο γειτονικό Ιράκ, η Τουρκία φοβάται οτι η κυβέρνηση της χώρας δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα οταν οι ΗΠΑ ολοκληρώσουν την απόσυρση των στρατευμάτων τους,ενώ ο Λίβανος ειναι επι σχεδόν τέσσερις μήνες ακυβέρνητος.

«Με αυτή την απρόβλεπτη αλλαγή στον αραβικό κόσμο, η τουρκική εξωτερική πολιτική έρχεται αντιμέτωπη με ενα μεγα΄λο πρόσκομμα», δήλωσε ο Σάμι Κοέν,αρθρογράφος της τουρκικής ημερήσιας εφημερίδας Milliyet. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «έχει αρχίσει να χάνει τη μια μετα΄την άλλη τις ηγεσίες στομ αραβικό κόσμο που εμπιστευόταν και θεωρούσε σημαντικές».Η Συρία ίσως αποδειχθεί η μεγαλύτερη πρόκληση για τον τούρκο πρωθυπουργό,καθώς οι συνθήκες που επικρατούν εκεί τους τελευταίους τέσσερις μήνες απηχούν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις που έχουν λάβει χώρα στα γειτονικά αραβόφωνα κράτη.Στην Τυνησία,την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τηνΥεμένη, οι κυβερνήσεις αρνούνταν πεισματικά να εκχωρήσουν μέρος της εξουσίας τους προκειμένου να μην ανατραπούν και τελικά τώρα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο ολοκληρωτικής απώλειάς της.Απο το Ιράκ ως τη βόρεια Αφρική,το διαρκώς ενισχυόμενο προφίλ της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο έχει μια απο τις πλέον αξιόλογες δυναμικές στη περιοχή.Το ύψος των εμπορικών συναλλαγών της μετο Ιράκ για το έτος 2010 ανήλθε στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια ,ήτοι σχεδόν διπλασιάστηκε απο το 2008.Τόσο το Ιράκ όσο και στη Συρία, ήρθησαν οι περιορισμοί που ίσχυαν για την έκδοση αδειών παραμονής,διευκολύνοντας τη διεξαγωγή του εμπορίου στις ταχύτατα αναπτυσσόμενες περιοχές στα σύνορα με τη Τουρκία.Αυτός ο εμπορικός δίαυλος συνέδραμε στην εκ νέου σύνδεση πόλεων,όπως το Χαλέπι της Συρίας , με τις ιστορικές ενδοχώρες τους.Περίπου 25.000 Τούρκοι συνέρευσαν στη Λιβύη λόγω των πολλών θέσεων εργασίας που προσφέρονται στον κατασκευαστικό κλάδο.Παράλληλα, η παρουσία της τουρκικής ποπ κουλτούρας ειναι κάτι παραπάνω απο αισθητή.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πρωταγωνιστής της τουρκικής σειράς δράσης «Kurtlar Vadisi» (« Η Κοιλάδα των Λύκων»), ο οποίος ειναι τόσο δημοφιλής ώστε πολλές ιρακινές καφετέριες έχουν το όνομά του.

Απο τον Ιανουάριο η Τουρκία προσπαθεί να προστατεύσει αυτά τα κεκτημένα της, ενώ εκ παραλλήλου διεξάγει διαπραγματεύσεις για την αποκλιμάκωση του αναβρασμού που επικρατεί στην περιοχή.Μολονότι οι δεσμοί της με την Αίγυπτο δεν ηταν τόσο στενοί όσο με άλλες αραβικές χώρες,ο Ερντογαν κάλεσε τον Χόσνι Μουμπαράκ να παραιτηθεί.Ωστόσο αποφάσισαν να χειριστούν διαφορετικά το ζήτημα της Συρίας, με την οποία η Τουρκία βρέθηκε στα πρόθυρα του πολέμου το 1998, λόγω της στήριξης που παρείχαν οι Σύροι στους κούρδους αντάρτες.Απο τότε η Τουρκία προωθεί τη σχέση της με τη Συρία ως πρότυπο για τους δεσμούς της με άλλα κράτη.Οι δυο χώρες έχουν πραγματοποιήσει κατα καιρούς κοινά υπουργικά συμβούλια,ακόμη και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.Οι μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές έχουν τριπλασιαστεί μέσα σε διάστημα τριών ετών , ενώ φημολογείται οτι ο αλ-Ασαντ και ο Ερντογάν τρέφουν αισθήματα αμοιβαίας συμπάθειας.

«Οι δυο χώρες διατηρούν στενές σχέσεις και η Τουρκία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο συριακό γίγνεσθαι», παρατήρησε ο Μπουρχάν Γκαλιούν, διευθυντής του Κέντρου Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών της Σορβόνης.Εν συνεχεία, όμως, πρόσθεσε : «Η Τουρκία προειδοποιεί τη Συρία.Η Τουρκία δηλώνει απερίφραστα οτι έχει στρατηγικά συμφέροντα στη Συρία και δεν τη συμφέρει να επιτρέψει τον εκτροχιασμό της».

Δεν υπάρχουν σχόλια: