Διαστάσεις Το μουλάρι αρνείται να προχωρήσει

Του Μιχαλη Μητσου (Τα Νέα)

Η πατρότητα του όρου ανήκει σ’ έναν κοινωνιολόγο κι ακτιβιστή από τις Φιλιππίνες, τον Ουόλντεν Μπέλο. Τρανή απόδειξη, ο τίτλος του βιβλίου που εξέδωσε το 2003: «Αποπαγκοσµιοποίηση. Ιδέες για µια Νέα Παγκόσµια Οικονοµία». Την ίδια χρονιά, έλεγε στο παγκόσµιο κοινωνικό φόρουµ: «Η παγκοσµιοποίηση καταπάτησε την υπόσχεσή της. Οι δυνάµεις που αντιπροσωπεύουν την ανθρώπινη αλληλεγγύη και κοινότητα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να παρέµβουν το ταχύτερο για να πείσουν τις απογοητευµένες µάζες ότι “ένας άλλος κόσµος είναι δυνατός!”». Ο Μπέλο διαφωνούσε µε την άποψη της Oxfam ότι ο καλύτερος τρόπος να αναπτυχθούν οι φτωχές χώρες είναι η ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές των χωρών του Βορρά. Γι’ αυτόν, οι αναπτυσσόµενες χώρες έπρεπε να επικεντρωθούν στις περιφερειακές συναλλαγές και να επιβάλουν δασµούς για την προστασία των αγορών τους.

Η άποψη αυτή θεωρήθηκε τότε ακραία, περιθωριακή, υπερβολικάαριστερή. Σήµερα,η λέξη«αποπαγκοσµιοποίηση» (deglobalization στα αγγλικά, démondialisation στα γαλλικά) δεν αποτελεί πια ταµπού. Στη Γαλλία, την ακούς από πολιτικούς όλου του ιδεολογικού φάσµατος. Ο σοσιαλιστής Αρνώ Μοντεµπούρ την έκανε σηµαία της προεκλογικής του εκστρατείας, η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν την επαναλαµβάνει συνεχώς στο πλαίσιο της δικής της προπαγάνδας, ενώ ακόµη κι ο επίτροπος για τον Ανταγωνισµό Μισέλ Μπαρνιέ βλέπει θετικά στοιχεία στον «ευρωπαϊκό προστατευτισµό». Η παγκοσµιοποίηση «είναι ένα µουλάρι που αρνείται να προχωρήσει», λέει ο Πασκάλ Λαµί, γενικός διευθυντής του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου.

Στην πραγµατικότητα, η «αποπαγκοσµιοποίηση» µοιάζει να παίρνει τη θέση του συνθήµατος για «µια άλλη παγκοσµιοποίηση» (altermondialisme), το οποίο απέτυχε. «Το κοινωνικό κίνηµα δεν µπόρεσε να επιβάλει έναν άλλο προσανατολισµό στην οικοδόµηση της Ευρώπης», λέει στο περιοδικό «Marianne» ο Πιερ Καλφά, ιδρυτικό στέλεχος του κινήµατος Attac. «Αντίθετα, η οικονοµική κρίση οδήγησε στην εφαρµογή της “στρατηγικής του σοκ”, σύµφωνα µε την έκφραση της Ναόµι Κλάιν, και στην εµβάθυνση του νεοφιλελευθερισµού». Ταυτόχρονα όµως σηµειώθηκε ένα ρήγµα στη συναίνεση που υπήρχε απέναντι στην παγκοσµιοποίηση. Οι αναπτυσσόµενες χώρες, από φτωχά τριτοκοσµικά κράτη καταδικασµένα στη φτώχεια και τη διαρκή ελεηµοσύνη, έγιναν απειλητικοί ανταγωνιστές. «Ο κόσµος άλλοτε ακολουθούσε την κατεύθυνση που είχε χαράξει η ∆ύση», σηµειώνει ο Ερβέ Ζυβέν, πρόεδρος του Eurogroup Institute. «Αλλά αυτό τελείωσε. Τώρα, το χρέος το έχουµε εµείς. Αυτοί που έχουν το κεφάλαιο είναι η Κίνα, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και οι παραγωγοί πρώτων υλών».

Από την «απο-ανάπτυξη» (για την οποία θα µιλήσει την άλληΤρίτη στο Πολυτεχνείο ο Σερζ Λατούς) στην «αποπαγκοσµιοποίηση»: είναι φανερό ότι αναζητούµε επειγόντως µια αποτοξίνωση.