Ρύποι σε τιμή ευκαιρίας

Ρόλο «φρένου» σε οποιαδήποτε προσπάθεια εξεύρεσης λύσης παίζουν τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, όπως παραδέχθηκε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της Ομάδας των 77 αναπτυσσόμενων χωρών (Group of 77) και της ΚίναςΛουλούμπα Στανισλάους Ντι-Απινγκκατά την τελευταία προπαρασκευαστική σύνοδο του ΟΗΕ στη Βαρκελώνη, στις αρχές Νοεμβρίου, η οποία ήταν και ο τελευταίος σταθμός πριν από την αυριανή Διάσκεψη της Κοπεγχάγης.

Την ίδια στιγμή οι αναπτυσσόμενες χώρες καταβάλλουν τις μεγαλύτερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, το Μεξικό, η Ινδονησία, η Νότια Αφρική και η Νότια Κορέα ανακοινώνουν συγκεκριμένους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αντίθετα, η νέα νομοθεσία για το κλίμα των ΗΠΑ, παρά τις προεκλογικές κορόνες του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, κρύβει παραχωρήσεις προς τη βιομηχανία άνθρακα και πετρελαίου και «παραθυράκια» που επιτρέπουν πλασματικές μειώσεις. Πάντως, η Διάσκεψη στην Κοπεγχάγη θα γίνει παρουσία του προέδρου Ομπάμα, όπως ανακοινώθηκε στις 25 Νοεμβρίου. Θα παραστεί στην έναρξη των εργασιών και θα προτείνει μείωση των εκπομπών αερίων κατά 17% αλλά με έτος βάσης το 2005 και όχι το 1990 όπως ορίζει το Πρωτόκολλο του Κιότο. Με άλλα λόγια η μείωση που ουσιαστικά θα προτείνει, όπως υπολογίζουν ειδικοί επιστήμονες, δεν θα ξεπερνά το 3%!

Τα αγκάθια

Ενα από τα βασικά αγκάθια στις διαπραγματεύσεις, που ξεκινούν αύριο και αναμένεται να συνεχιστούν επί δεκαήμερο, αποτελεί η χρηματοδότηση των πλουσίων χωρών προς τις αναπτυσσόμενες για δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προσαρμογής και τερματισμού της αποδάσωσης- υπολογίζεται ότι απαιτούνται περίπου 100 δισ. ευρώ ως το 2020. Τα ευρωπαϊκά κράτη του πρώην ανατολικού μπλοκ αρνούνται κατηγορηματικά να συνεισφέρουν οικονομικά σε οποιαδήποτε τέτοια πρωτοβουλία.

Τροχοπέδη για την επίτευξη μιας καλής συμφωνίας αποτελούν και τα αδιάθετα δικαιώματα εκπομπής ρύπων. Υπολογίζεται ότι σήμερα τα κράτη που προχώρησαν σε μεγαλύτερες μειώσεις από τους στόχους που είχαν αναλάβει διαθέτουν δισεκατομμύρια αδιάθετες ποσοτικές μονάδες (αντιστοιχούν σε τόνους διοξειδίου του άνθρακα που κέρδισαν από την αποβιομηχάνιση ή τον περιορισμό των εκπομπών) για την περίοδο 2008-2012. Το μεγαλύτερο μέρος των μονάδων αυτών ανήκει στη Ρωσία και στην Ουκρανία (υπολογίζονται σε περίπου 9 δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα), ενώ περίπου 3 δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα διαθέτουν κράτη-μέλη της ΕΕ. Κάθε μονάδα εκτιμάται ότι μπορεί να πουληθεί σε μεγάλους ρυπαντές για περίπου 10 ευρώ ανά τόνο (σήμερα η τιμή πώλησης είναι στα 13,25 ευρώ ανά τόνο).

Χρήμα και μειώσεις ρύπων
Σύμφωνα με το WWF και την Greenpeace, οι βασικοί όροι που πρέπει να συμφωνηθούν στην Κοπεγχάγη είναι οι εξής:

* 40% μείωση των εκπομπών θερμοκη πικών αερίων στα ανεπτυγμένα κράτη ως το 2020 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990). Η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές του ΟΗΕ (Ιntergovernmental Ρanel on Climate Change- ΙΡCC) στην 4η έκθεσή της αναφέρει ότι τα πλούσια κράτη πρέπει να προχωρήσουν σε μείωση 25%-40% ως το 2020 και 80%-95% ως το 2050.

* 15%-30% μείωση των εκπομπών στα αναπτυσσόμενα κράτη ως το 2020 (σε σύγκριση με τις προβλεπόμενες εκπομπές για το ίδιο έτος).

* Χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών από τα ανεπτυγμένα κράτη ύψους 115 δισ. ευρώ ετησίως για δράσεις προσαρμογής, μείωσης των εκπομπών και τερματισμού της αποδάσωσης. Από το ποσό αυτό, υπολογίζεται ότι η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλλει περί τα 800 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

* Τερματισμός της αποδάσωσης ως το 2020 παγκοσμίως και ως το 2015 για τις πιο σημαντικές περιοχές του Αμαζονίου, της Ινδονησίας και του Κονγκό.

Τα τρία σενάρια για την Κοπεγχάγη
Οι διαπραγματευτές των χωρών που θα καθήσουν στο τραπέζι της Κοπεγχάγης μιλούν ήδη για ένα... εναλλακτικό σχέδιο. Κανένας ωστόσο από τους μεγάλους... παίκτες δεν μιλάει για «no deal» (καμία συμφωνία), απλώς θεωρούν ότι η επίτευξη μιας συμφωνίας θα πάρει λίγο χρόνο παραπάνω. Τα πιο πιθανά σενάρια για την εξέλιξη των συζητήσεων στην Κοπεγχάγη είναι:

Ευρύτερη συμφωνία για το κλίμα Ο Ομπάμα προτείνει περιορισμό των εκπομπών κατά 17% και χρηματοδότηση των φτωχότερων κρατών για την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή. Τα αναπτυσσόμενα έθνη θα συμφωνήσουν να περιλάβουν στις διαπραγματεύσεις σχέδια μείωσης των εκπομπών τους. Ορισμένα ανεπτυγμένα κράτη θα μειώσουν έτι περαιτέρω τις εκπομπές τους ως το 2020 και θα δεσμευτούν για μια βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση.

Επικύρωση της διαπραγμάτευσης το 2010 Το αμερικανικό Κογκρέσο θα ψηφίσει το νομοσχέδιο για το κλίμα στις αρχές του 2010, γεγονός που θα επιτρέψει στον Μπαράκ Ομπάμα να προσέλθει με πιο συγκεκριμένους στόχους μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις επόμενες διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ τον ερχόμενο Ιούνιο στη Βόννη. Στη χειρότερη περίπτωση, τα κράτη θα πρέπει να περιμένουν ως τον Δεκέμβριο του 2010 για μια συμφωνία στην επόμενη Διάσκεψη στο Μεξικό. Το αμερικανικό Κογκρέσο λέει «όχι» Τα κράτη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις παίρνουν πρόσθετα μέτρα ώστε να αποτραπεί η κλιματική αλλαγή ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή στο μέλλον οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προχωρήσουν στη λήψη σοβαρών μέτρων. Στο χειρότερο σενάριο, οι διαπραγματεύσεις αρχίζουν να μοιάζουν με τις αποτυχημένες εμπορικές συζητήσεις που επανειλημμένως χρονοτριβούν δίχως αποτέλεσμα. Τα κράτη προσπαθούν με διμερείς διαπραγματεύσεις να καταλήξουν σε συμφωνίες για καθαρή ενέργεια αλλά δεν κατορθώνουν να επιτύχουν σημαντικές μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.


Βαρβάρα Τερζάκη

Αρθρο Μάχης Τρατσα-εφ. Το Βήμα, 06-12-2009