Επιστρέφει το φάντασμα της πείνας πάνω από τη Γη

Η άνοδος των τιμών των τροφίμων και οι ταραχές που ξεσπούν σε διάφορες γωνιές του πλανήτη φέρνουν μνήμες των «εξεγέρσεων της πείνας» προ διετίας και αναζωπυρώνουν τους φόβους για νέα επισιτιστική κρίση, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Τροφίμων (FAO) των Ηνωμένων Εθνών.
Ρωσίδα κουβαλάει τρόφιμα. Η απαγόρευση της ρωσικής κυβέρνησης στις εξαγωγές σιτηρών επιτείνει την επισιτιστική κρίση. Η αύξηση της τιμής των σιτηρών έπειτα από τη ρωσική απαγόρευση εξαγωγών τους αλλά και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πλημμυρών και ξηρασιών που τους τελευταίους μήνες κατέστρεψαν τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, οδήγησαν τον Αύγουστο τις τιμές των τροφίμων σε αύξηση 5%, τη μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί την τελευταία διετία.
Τα Ηνωμένα Εθνη καθησυχάζουν την παγκόσμια κοινή γνώμη επισημαίνοντας ότι οι αυξήσεις απέχουν πολύ από εκείνες της μεγάλης επισιτιστικής κρίσης του 2007-2008, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι οι αγορές απάντησαν με «νευρικότητα», όρος που όλο και συχνότερα συγκαλύπτει τη κερδοσκοπία και την απόκρυψη αποθεμάτων.
Η σοβαρότητα της κατάστασης γίνεται εμφανής από την διεθνή σύνοδο που συγκάλεσε η FAO στη Ρώμη στις 24 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, η Αμπντολρέζα Αμπασιάν, ειδήμων της οργάνωσης, υποτιμώντας την κρισιμότητα του θέματος, δήλωσε: «Δεν υπάρχει λόγος γι' αυτή την υπερβολή... αυτό που έχουμε είναι ένας συνδυασμός ψυχολογίας και φόβου ότι το χειρότερο έπεται».
Η περίπτωση της Μοζαμβίκης
Φαντάζει ανήκουστο να ισχυρίζεται κανείς ότι για λόγους «ψυχολογικούς» ξεσηκώθηκαν οι πολίτες στη Μοζαμβίκη όταν αυξήθηκε η τιμή του ψωμιού κατά 30%, όπως θλιβερό είναι ότι χρειάστηκε να πεθάνουν 13 άνθρωποι για να αλλάξει η κυβέρνηση την έως τότε «αμετάκλητη» απόφασή της για αυξήσεις σε βασικά αγαθά.
Στους πολίτες αυτής της χώρας που κατέχει την 175η (στις 179) θέση στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, με 70% του πληθυσμού κάτω από τα όρια της φτώχειας, βασικό μισθό 37 δολ. και ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ 807 δολ., η αύξηση της τιμής του ψωμιού δεν προκάλεσε μια περίεργη «ψυχολογία» αλλά απείλησε την επιβίωσή τους όταν ήδη δυσκολεύονται να αποκτήσουν βασικά τρόφιμα. Εκθεση της ίδιας της FAO επισημαίνει ότι 250.000 φτωχά νοικοκυριά της χώρας χρειάζονται επείγουσα επισιτιστική βοήθεια 40.000 τόνων. Οπως σε πρόβλημα επιβίωσης, και μάλιστα σε εποχές οικονομικής κρίσης που «αντιμετωπίζεται» με περικοπές μισθών και βασικών υπηρεσιών, οφείλεται το γεγονός ότι από την Ασία στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη οι φτωχοί και νεόπτωχοι πολίτες αντιδρούν δυναμικά κατά της ακρίβειας στα τρόφιμα.
Στην Αίγυπτο έγιναν διαδηλώσεις κατά των αυξήσεων. Στην Κίνα οι διαμαρτυρίες ανάγκασαν την κυβέρνηση να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις στους κερδοσκόπους, ενώ στο Καμερούν ιδρύθηκαν ειδικές μπριγάδες εναντίον τους ώστε να κατευνάσουν τα πνεύματα των καταναλωτών. Στη Σερβία η αύξηση της τιμής του μαγειρικού λαδιού κατά 30% έβγαλε τα συνδικάτα στους δρόμους. Στη Νότια Αφρική οι αυξήσεις ήταν από τους βασικούς λόγους κήρυξης γενικής απεργίας. Ολοι τους φωνάζουν ότι δεν αντέχουν την ακρίβεια και ότι η πείνα είναι υπαρκτή και όχι "ψυχολογική" και διαμορφώνει ξανά εκρηκτικές καταστάσεις.

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΝΤΖΟΥ-εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 12-09-2010