Δρόμοι

Οι μεγάλοι...
... φόβοι του ανθρώπου έχουν κάτι κοινό με τους ιούς, που δεν έπαψαν ποτέ να τρυπώνουν στη ζωή μας. Μασκαρεύονται, αλλάζουν, μεταλλάσσονται, μπαίνουν σε ξένα σώματα για να ζωντανέψουν και πάλι.

Η ανησυχία...
... που κυρίεψε όλον τον κόσμο μόλις έμαθε πως μια άγνωστη και ίσως φονική γρίπη είχε εμφανιστεί κάπου στο Μεξικό, ξαναζωντάνεψε αυτούς τους φόβους. Ήταν επόμενο. Όλες οι χώρες έλαβαν μέτρα προστασίας και επιστράτευσαν τις γνώσεις τους για να καταπολεμήσουν αυτή τη μεξικανική γρίπη, που στην αρχή την ονόμασαν γρίπη των χοίρων, μολονότι οι χοίροι δεν είχαν βάλει την ουρά τους σε αυτή την υπόθεση. Σπάνια άλλωστε θα συναντήσει κανείς χοίρους στις αίθουσες αναμονής των αεροδρομίων, στα τελωνεία και στις αποβάθρες των πλοίων. Αν πάψουμε όμως να ψάχνουμε για χοίρους και επιχειρήσουμε να κολυμπήσουμε στα βαθιά νερά του ασυνειδήτου μας, λέει ο δημοσιογράφος Υβ Αρτέ στη γαλλική εφημερίδα «Σιντ-Ουέστ», θα οδηγηθούμε σε πολλές κρυμμένες μνήμες. Όπως στον τρόμο που είχε κυριεύσει τον κόσμο των μέσων χρόνων, όταν τον χτύπησε η μαύρη πανούκλα. Και τότε οι γιατροί φορούσαν μάσκες και κουκούλες, ανέπνεαν ξίδι και προστάτευαν τα χέρια τους με γάντια. Και τότε κυριαρχούσε ο φόβος της μόλυνσης, της επαφής. Και τότε υπήρχε η καχυποψία για τον άλλον. Και τότε έβαζαν σε καραντίνα τους υπόπτους. Σήμερα γνωρίζουμε καλύτερα την πολύπλοκη αλυσίδα των ιών, τους τρόπους που εμφανίζονται και μας μολύνουν. Μα τα αντανακλαστικά των ανθρώπων παραμένουν τα ίδια. Βουβές ανησυχίες δεν παύουν να μας κυνηγούν σε αυτούς τους καιρούς της απόλυτης αμφιβολίας, καθώς ο κόσμος μας είναι ραγισμένος από μια βαθιά οικονομική κρίση και πεσμένος στα τέσσερα. Η πολύπλοκη...
... και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας ίσως να μας έχει κάνει σήμερα περισσότερο ευάλωτους σε μια καταστροφή, έγραφε πριν από μερικές μέρες η βρετανική εφημερίδα «Ιντιπέντεντ». Στο βιβλίο του «Ο μαύρος κύκνος», στο οποίο εξέταζε τις επιπτώσεις απροσδόκητων γεγονότων, ο Νάσιμ Νίκολας Τάλεμπ παρατηρούσε πως η επιφανειακή σταθερότητα των σύνθετων συστημάτων ίσως να είναι απατηλή. Όταν η «κατάρα» της μαύρης πανούκλας έπληξε την Ευρώπη του 14ου αιώνα και σκότωσε το ένα τρίτο του πληθυσμού της, η κοινωνία δεν κατέρρευσε, επειδή τα οικονομικά και κοινωνικά συστήματα της εποχής ήταν σχετικά απλά και ασφαλισμένα. Αντίθετα, όταν η πανώλη έπληξε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του 2ου αιώνα, πάνω- κάτω με την ίδια αναλογία θυμάτων, έφερε το χάος, επειδή εκείνη η ρωμαϊκή κοινωνία ήταν πιο σύνθετη και πιο εκτεταμένη.

Ο φόβος...
... για ένα σκοτεινό αύριο έρχεται να πάρει τη θέση της παλιάς υποθετικής κατάρας. Η μεγάλη οικονομική κρίση θα μπορούσε να συμβολιστεί από αυτή τη νέα επιδημία που αψηφάει σύνορα, κράτη, έθνη, λαούς, γλώσσες. Η κοινωνία μας έχει γίνει σήμερα πιο σύνθετη, αλλά όχι και πιο σίγουρη για τον εαυτό της. Σε καιρούς αμφιβολίας, ο άνθρωπος πάντα δυσκολευόταν να διαχειριστεί την αβεβαιότητά του.

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Ρούσσου Βρανά - εφ. Τα Νέα, 05-05-2009