14/3/11

Το «κατ’ εξαίρεσιν συμβάν»

Tης Mαριας Kατσουνακη (Καθημερινή)

Τρικούβερτο γλέντι είχε στηθεί την περασμένη Κυριακή στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο. Ηταν νωρίς το βράδυ, ακούγονταν μουσικές, κόσμος συγκεντρωμένος, μια μεγάλη παρέα, χόρευε, χτυπούσε παλαμάκια, στροβιλιζόταν, καθένας συμμετείχε με τον τρόπο του. Η σύναξη ανέδιδε κέφι, ενέργεια, χαρά. Πλησίασα. Αναζήτησα την ορχήστρα, τους τραγουδιστές, τους μασκαράδες, τις κορδέλες, τα κομφετί. Τίποτα. Χωρίς μουσικά όργανα, χωρίς μεταμφιέσεις, χωρίς αποκριάτικο εξοπλισμό. Ο κόσμος διασκέδαζε έτσι. Παράγοντας αυτοσχέδιους ήχους, σκοπούς από απροσδιόριστη χώρα προέλευσης. Ηταν εκεί, όλοι μαζί. Κάτοικοι της περιοχής. Ελληνες και μετανάστες. Πολλοί νέοι. Κάποιες, λίγες, χρωματιστές περούκες. Κρασί σε πλαστικά ποτήρια, ίσως και τσίπουρο, και, πάνω απ’ όλα, διάθεση συμμετοχής. Επιθυμία για γιορτή. Οι Απόκριες έμοιαζε να είναι μόνο η αφορμή.

Περπατώντας στην περιοχή, συναντούσες σποραδικά μικρές εστίες γλεντιού. Οχι προγραμματισμένες εκδηλώσεις αλλά αυθόρμητες συνυπάρξεις. Μπορεί η κρίση να φωτίζει αλλιώς παρόμοιες συναντήσεις, να δίνει διαφορετικό περιεχόμενο και αξία σε οικεία, αυτήν την περίοδο του χρόνου, διαλείμματα. Η ατμόσφαιρα δεν ήταν συνηθισμένη. Είχε κάτι συγκινητικό και αισιόδοξο. Δεν συνεπαγόταν καμιά τελετουργία ή τυπικό, δεν ήταν στείρα, μοναχική και εξατομικευμένη, όπως συμβαίνει συχνά σε κοινωνικά ή πολιτιστικά γεγονότα. Δεν μεσολαβούσαν εισιτήρια ή προσκλήσεις, οικονομική δαπάνη, επιβεβλημένοι κώδικες συμπεριφοράς.

Στήθηκε μια γιορτή από το τίποτα. Μόνο από επιθυμία και από ανάγκη. Υμνώντας τη διαδικασία της γιορτής (και τη σημασία της για τους Μεξικανούς), ο Οκτάβιο Πας έγραφε στο «Λαβύρινθο της μοναξιάς», γι’ αυτό το «κατ’ εξαίρεσιν συμβάν». «Ο χώρος όπου διεξάγεται η γιορτή αλλάζει όψη, αποσυνδέεται από τον υπόλοιπο κόσμο, στολίζεται και μεταβάλλεται σε “τόπο γιορτής”... Τα άτομα που συμμετέχουν εγκαταλείπουν την ανθρώπινη ή κοινωνική τους υπόσταση και μετατρέπονται σε ζωντανές, αν και εφήμερες, συμβολικές παρουσίες... Ο,τι κι αν συμβεί, οι πράξεις μας είναι πιο ανάλαφρες, έχουν μιαν άλλη βαρύτητα... Απαλλασσόμαστε από το άχθος του χρόνου και της λογικής».

Γιορτή σημαίνει και επιστροφή. Σε μια μακρινή, προγενέστερη κατάσταση. Γιορτάζουμε για να ξεχάσουμε αυτό που μας βαραίνει και μας στοιχειώνει. Η ομάδα, λέει ο Πας, βγαίνει από αυτό το λουτρό δυναμωμένη, απελευθερωμένη απ’ όλο εκείνο το εύφλεκτο υλικό που φυλάει μέσα της.

Και προχωράει ακόμη περισσότερο ο νομπελίστας ποιητής και στοχαστής για να μιλήσει «γι’ αυτό που μας πνίγει και μας καταπιέζει», που μας εμποδίζει να υπάρξουμε. Καταφεύγουμε στη γιορτή για να αντιμετωπίσουμε τον εαυτό μας. «Μέθη που ανάβει από μόνη της, πιστολιά στον αέρα, πυροτέχνημα, η γιορτή μας εκσφενδονίζει στο κενό».

Ηταν έτσι εκείνες οι στιγμές στην πλατεία Αυδή; Τι τροφοδότησε τη συνάντηση σε μια πόλη όλο και πιο σιωπηλή, όλο και πιο βαρύθυμη, όλο και πιο εριστική. Οσοι μαζεύτηκαν για να γιορτάσουν βίωναν τη συλλογικότητα. Ο ένας δίπλα, μαζί με τον άλλον.

Με την κρίση αλλάζει η διάθεση, αναπροσαρμόζεται ο τρόπος. Τα σπίτια ανοίγουν για να υποδεχτούν φίλους και παρέες, η συνύπαρξη είναι ένα καλό αντίδοτο στη μελαγχολία των καιρών. Τα εμπόδια που παρεμβάλλονται είναι πολλά. Οι λόγοι για να αναστέλλεται η χαρά πληθαίνουν. Ομως, να, που τρυπώνει η αυτοσχέδια γιορτή σαν παράβαση, σαν ανατροπή, στην διαπιστωμένη κατήφεια και απαισιοδοξία.

Δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία παρά μόνον επιθυμία να ενεργοποιήσουμε αυτές τις μικρές βαλβίδες ασφαλείας, που εξαερώνουν, για λίγο, άγχος και αβεβαιότητα, να επιστρέψουμε στους δημόσιους χώρους. Η συνύπαρξη είναι δοκιμασία σε όλες τις μορφές της αλλά και ένας τρόπος να έρθουμε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας.

«Στην ιστορία, η πραγματικότητα είναι άγρια σαν εφιάλτης. Το μεγαλείο του ανθρώπου συνίσταται στην ικανότητά του να κατασκευάζει έργα θαυμαστά και διαχρονικά από το πραγματικό υλικό αυτού του εφιάλτη», γράφει ο Παζ, εννοώντας την τέχνη. Αλλά μήπως τέχνη δεν είναι και η ικανότητα να απαλλαγούμε, έστω και στιγμιαία, από την πραγματικότητα εκείνη που μας παραμορφώνει και μας ακρωτηριάζει; Η πλατεία Αυδή, την περασμένη Κυριακή, είχε το δικό της μεγαλείο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: