Οι εξεγερµένοι προελαύνουν, ο Καντάφι οχυρώνεται

Περικλης Δημητρολοπουλος (Τα Νέα)

Ολο και πιο µόνος αισθάνεται ο συνταγµατάρχης Καντάφι, καθώς οι εξεγερµένοι του Κινήµατος της 17ης Φεβρουαρίου εδραιώνουν την κυριαρχία τους σε µεγάλο τµήµατης χώρας και πολλά στελέχητου καθεστώτος εγκαταλείπουν το πλοίο που βουλιάζει. Στην Τρίπολη, οι εξεγερµένοι έδιναν χθες µάχες σώµα µε σώµα µε τους πραιτωριανούς του συνταγµατάρχη για τον έλεγχο της πρωτεύουσας, καταφέρνοντας να ελέγξουνκάποια τµήµατάτης. Στα χέριατων εξεγερθέντων είχε πέσει νωρίτερα η Μισουράτα. Πανταχού παρούσα ηωµή βία: στρατιώτες που πυροβολήθηκαν εν ψυχρώ από µισθοφόρους επειδήαρνήθηκαν να χτυπήσουν τους άµαχους διαδηλωτές, αντιαεροπορικά πυροβόλα που έβαλλαν αδιακρίτως, πιλότοι της πολιτικής αεροπορίας πουκλήθηκαν ναµεταφέρουν τους µισθοφόρους καιαπειλήθηκαν µε θάνατο όταν αρνήθηκαν να απογειωθούν.

Σε αυτό το σκηνικό τρόµου και χάους, ο Μουαµάρ Καντάφι δεν δείχνει διατεθειµένος να αλλάξει στάση. Αργά χθες το µεσηµέρι, εµφανίστηκε στην Πράσινη Πλατεία. «Ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για τη Λι βύη, ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για την αξιοπρέπεια, ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για το πετρέλαιο», προέτρεψε τους συγκεντρωθέντες. «Ο Μουαµάρ Καντάφι είναι ανάµεσά σας. Στέκω ανάµεσα στον λαό και θα πολεµήσουµε και θα τους σκοτώσουµε εάν θέλουν. ∆είτε τηδύναµη του λαού. Αυτή είναι η δύναµη του λαού, δεν µπορεί να ηττηθεί», πρόσθεσε καλώντας και πάλι τους οπαδούς του «να χορέψετε, να τραγουδήσετε και ναγιορτάσετε στις πλατείες όλη τη νύχτα». Στέλνοντας φιλιά στους υποστηρικτές του και υψώνοντας τη γροθιά του στον αέρα πρόσθεσε: «Είµαστε το έθνος της αξιοπρέπειας και τηςακεραιότητας, αυτό το έθνος έχειθριαµβεύσει επί της Ιταλίας». Νωρίτερα η κυβέρνησή του ανακοίνωσε αυξήσεις στους µισθούς που σε ορισµένες κατηγορίες υπαλλήλων θα φτάσουν ακόµη και το 15%! Ανακοινώθηκαν επίσηςαυξήσεις σε διάφορα κοινωνικά βοηθήµατα και ειδικά επιδόµατα για όλες τις οικογένειες.
Ο συνταγµατάρχης ωστόσο είναι εξαιρετικά µόνος, καθώς τον εγκαταλείπουν ο ένας µετά τον άλλο οι αξιωµατούχοι του καθεστώτος.

Οι τελευταίοι που προστέθηκαν στον µακρύκατάλογο τωνπαραιτηθέντων είναι ο γενικός εισαγγελέας της χώρας, ο πρεσβευτής στη Γαλλία, αλλά και ο στενός σύµβουλός του και εξάδελφός του Καντάφ αλ Νταµ.

Δεν ειναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποδώσουν τα µέτρα. Κανείς δεν µπορεί να βγάλει συµπεράσµατα για την υποστήριξη προς το καθεστώς από τον όγκο µιας διαδήλωσης στην Πράσινη Πλατεία, κυρίαρχο συστατικό της οποίας είναι ο φόβος.

Το ίδιο συναίσθηµα κυριαρχεί και στην ελεύθερη Βεγγάζη. Ο αρχικός ενθουσιασµός αρχίζει να υποχωρεί, τη θέση του παίρνει ο φόβος τηςεκδίκησης.Οι εξεγερθέντες που αρχικά έδειχνανπρόθυµοι να φωτογραφηθούν µετο σήµα της νίκης και να µιλήσουν επώνυµα στους δηµοσιογράφους γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί.

«Εναν λύκο τον σκοτώνεις. ∆εν έχει άλλη λύση. Και πρέπει να είσαι σίγουρος ότι ο πυροβολισµός που ρίχνεις είναι θανατηφόρος», δήλωνε στον «Ιντιπέντεντ» 30χρονος αρχιτέκτονας στη Βεγγάζη.

«Ενας πληγωµένος λύκος είναι πολύ πιο επικίνδυνος. Θασου επιτεθεί έτσι κι αλλιώς για να σε εκδικηθεί και γιατί δεν έχει τίποτε να χάσει. Ο Καντάφι είναι ακόµη χειρότερος. Είναι ένας λύκος τρελός, ένας εγκληµατίας χωρίς κανέναν φραγµό», πρόσθεσε ο αρχιτέκτοναςο οποίος είναι και µέλος της επαναστατικής επιτροπής στη Βεγγάζη.
«Εγώ έκανα πραξικόπηµα, ο λαός την επανάσταση»
Τον νοέμβριο του 1979, λίγο αφότου είχε συµπληρώσει δέκα χρόνια στην εξουσία, ο Μουαµάρ Καντάφι δέχθηκε να µιλήσει στην ιταλίδα δηµοσιογράφο Οριάνα Φαλάτσι. Το προϊόν εκείνης της συνάντησης δηµοσιεύθηκε στην εφηµερίδα «Κοριέρε ντέλα Σέρα» στις 2 ∆εκεµβρίου του ίδιου έτους. «ΤΑ ΝΕΑ» αναδηµοσιεύουν ένα σπαρταριστό απόσπασµα από εκείνη τη συνέντευξη.
Ας µιλήσουµε για την επανάσταση. Τι εννοείτε µε τον όρο επανάσταση; Και ο Παπαδόπουλος µιλούσε για επανάσταση. Και ο Πινοσέτ. Ακόµη και ο Μουσολίνι.

Επανάσταση είναι ότανοι µάζες κάνουν την επανάσταση. Η λαϊκή επανάσταση. Αλλάακόµη και όταν την επανάσταση την κάνει κάποιος άλλος στο όνοµα των µαζών, µπορεί να είναι επανάσταση. Είναι λαϊκή γιατί έχει την στήριξη των µαζών και εκφράζει τηθέληση των µαζών.

Αυτό όµως που συνέβη στη Λιβύη τον Σεπτέµβριο του 1969 δεν ήταν καθόλου επανάσταση. Ηταν πραξικόπηµα, ναι ή όχι;

Ναι, αλλά έγινε επανάσταση µετά. Εγώ έκανα το πραξικόπηµα και οι εργαζόµενοι έκαναντην επανάσταση: κατέλαβαν τα εργοστάσια, διέλυσαν την µοναρχική διοίκηση και ίδρυσαν λαϊκές επιτροπές. Με λίγα λόγια, απελευθερώθηκαν µόνοι τους. Το ίδιο έκαναν οι φοιτητές ώστε σήµερα στη Λιβύη να µετράει µόνο ο λαός.

Αλήθεια; Τότε γιατί βλέπω µόνο πορτρέτα σας όπου και να κοιτάξω;
Εγώ τι σχέση έχω; Είναικάτι που θέλει ο λαός. Τι µπορώ να κάνω για να τον εµποδίσω;

Ε καλά, απαγορεύετε τόσα πράγµατα, αλίµονο εάν δεν µπορείτε να εµποδίσετε αυτή τη λατρεία στο πρόσωπό σας, αυτούς τους ύµνους που ακούγονται συνέχεια στην τηλεόραση.

Και τι θέλετε να κάνω; Τίποτα. Είναι ότι όταν ήµουν µικρή γινόταν το ίδιο πράγµα µε τον Μουσολίνι.

Είχατε πει το ίδιο πράγµα στον Χοµεϊνί.

Αλήθεια είναι, ανατρέχω πάντα σε αυτή τη σύγκριση όταν παίρνω συνέντευξη από κάποιον που µου θυµίζει τον Μουσολίνι. Συνταγµατάρχα, δεδοµένου ότι δεν θεωρείτε τον εαυτό σας δικτάτορα ούτε πρόεδρο ή υπουργό, εξηγήστε µου: τι αξίωµα έχετε;

Είµαι ο ηγέτης της επανάστασης. Α, πώς φαίνεται ότι δεν έχετε διαβάσει το «Πράσινο Βιβλίο» µου!

Ασφαλώς και το έχω διαβάσει. ∆εν παίρνει και πολύ χρόνο. Το πολύ ένα τέταρτο, είναι τόσο µικρό!
Η πουδριέρα µου είναι πιο µεγάλη από το πράσινο βιβλιαράκι σας.

Μιλάτε όπως ο Σαντάτ. Αυτός λέει ότι χωράειστην παλάµη ενός χεριού.

∆ίκιο έχει. Πόσο καιρό σας πήρε να το γράψετε;

Πολλά χρόνια. Πριν βρω την τελική λύση χρειάστηκε να διαλογιστώ πολύ πάνω στην ανθρώπινη ιστορία. Αλήθεια; Και πώς καταλήξατε στο συµπέρασµα ότι η δηµοκρατία είναι ένα δικτατορικό σύστηµα, η Βουλή απάτη, οι εκλογές κοροϊδία;

Φαίνεται ότι δεν µελετήσατε καλά το βιβλίο µου, δεν προσπαθήσατε να καταλάβετε τι είναι η Τζαµαχιρίγια. Πρέπει να έρθετε να µείνετε εδώ και ναδείτε πώς λειτουργεί µια χώρα όπου δεν υπάρχει ούτε κυβέρνηση, ούτε Βουλή, ούτε απεργίες.

Και η αντιπολίτευση πού είναι;
Ποια αντιπολίτευση; Οταν όλοι είναι µέλη της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης, τι χρειάζεται η αντιπολίτευση; Οταν ο λαός κυβερνιέται µόνος του χωρίς κυβέρνηση πού να κάνει κάποιος αντιπολίτευση; Σε κάτι που δεν υπάρχει;

Τα δεκανίκια ενός καθεστώτος που καταρρέει

Ο συνταγµατάρχης Καντάφι στηρίζεται σε ένα οµιχλώδες δίκτυο παραστρατιωτικών µονάδων, «επαναστατικές επιτροπές» πιστών οπαδών του, φυλάρχων και ξένων µισθοφόρων.

Ο λιβυκός στρατός είναι ένα αδύναµο σώµα 40.000 στρατιωτών µε φτωχό οπλισµό και ελάχιστη εκπαίδευση, µέρος της στρατηγικής του Καντάφι να περιορίσει οποιονδήποτε κίνδυνο στρατιωτικού πραξικοπήµατος όπως αυτό που τον έφερε στην εξουσία το 1969. ποιοι είναι λοιπόν εκείνοι που τον στηρίζουν και του επιτρέπουν να παραµείνει στην εξουσία; Οπως πολλές χώρες στην περιοχή, η λιβύη έχει έναν εκτενή µηχανισµό εσωτερικής ασφάλειας, κάτι ανάλογο µε τη Στάζι στην ανατολική Γερµανία. αρχηγός της λιβυκής µυστικής αστυνοµίας είναι ο σύζυγος της αδελφής του Καντάφι, ο αµπντουλάχ Σενούσι, που έχει τη φήµη σκληρού ανθρώπου και πιστεύεται ότι βρίσκεται πίσω από τη βίαιη αντιµετώπιση των διαδηλωτών κυρίως στη Βεγγάζη. Οσο βρίσκεται δίπλα στον Καντάφι είναι απίθανο να τον συµβουλεύσει να παραιτηθεί. Υπάρχουν επίµονες πληροφορίες ότι το καθεστώς της λιβύης χρησιµοποιεί αφρικανούς µισθοφόρους κυρίως από το Τσαντ και τον Νίγηρα για να αντιµετωπίσει την κατάσταση. αυτόπτες µάρτυρες περιγράφουν πως οι µισθοφόροι πυροβολούν από ταράτσες το πλήθος των διαδηλωτών, αντικαθιστώντας λίβυους στρατιώτες που αρνούνται να ανοίξουν πυρ.

Στη λιβυη, όπως στην Υεµένη και το ιράκ, οι φυλές παίζουν σηµαντικό ρόλο παρότι η δύναµή τους έχει περιορι στεί σοβαρά µετά το 1969. ο Καντάφι προέρχεται από τη φυλή Καντάφα και τα τελευταία 40 χρόνια έχει διορίσει πολλούς από τη φυλή αυτή σε κυβερνητικές θέσεις αλλά και στην προσωπική του φρουρά. οπως και ο Σαντάµ Χουσεΐν στο ίράκ, ο συνταγµατάρχης ξέρει πολύ καλά να βάζει τις φυλές να τσακώνονται µεταξύ τους ώστε καµία να µην απειλεί την εξουσία του. αναλυτές αναρωτιούνται αν το καθεστώς θα εξοπλίσει τώρα τις φυλές που παραµένουν πιστές, κάτι που είναι πιθανό να οδηγήσει σε εµφύλιο πόλεµο.


Οι ειδικές ταξιαρχίες της Επανάστασης

Η Λιβύη διαθέτει ειδικές ταξιαρχίες υπόλογες στις επαναστατικές επιτροπές του Καντάφι. οι παραστρατιωτικοί παραµένουν πιστοί στον συνταγµατάρχη και ο στενός του κύκλος είναι γνωστός µε την ονοµασία ανθρωποι της Σκηνής. εάν στρέφονταν υπέρ των διαδηλωτών, τότε θα υπονοµευόταν σηµαντικά η δυνατότητα του Καντάφι να επιβιώσει.