Ουτοπικές απορίες

ΤΑ ΝΕΑ    05.05.2012

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

 

Αλήθεια, γιατί σε μια Δημοκρατία που δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και οι πολίτες της δεν έχουν να φυλαχτούν από κανέναν εκτός από τη συνείδησή τους, γιατί η ψήφος στις εκλογές για την ανάδειξη των αρχόντων που θα την κυβερνήσουν, θα πρέπει να είναι μυστική; Η μυστική ψήφος, βέβαια, εξασφαλίζει μια σχεδόν δειλή ανωνυμία. Ο πολίτης κρύβεται πίσω από τον αριθμό των ομοίων του δειλών και ανωνύμων έτσι, χωρίς να αναλαμβάνει δημόσια την ευθύνη της γνώμης του για τα κοινά και για τα πρόσωπα που θέλουν να τα υπηρετήσουν. Εκδικείται για αδικίες, διαμαρτύρεται για ατασθαλίες, εκφράζει ανωνύμως πάντοτε τις αντιρρήσεις του για ιδέες, αξίες και κριτήρια με τα οποία διαφωνεί, τα θεωρεί επικίνδυνα ή αποτυχημένα, διαπλεκόμενα ή νωθρά, θολά ή ωμά.

Δεν έχουν ωριμάσει αρκετά, ύστερα από χιλιάδες χρόνια, από τότε που κατέρρευσε η άμεση Δημοκρατία των Αθηνών των κλασικών χρόνων, οι συνθήκες ώστε να επιστρέψει ο δήμος σε θεσμούς προσωπικής ανάληψης ευθύνης του καθενός πολίτη ξεχωριστά απέναντι στα μείζονα προβλήματα του κοινού συμφέροντος; Οταν κρυβόμαστε πίσω από την ανωνυμία των αριθμών, μας επιτρέπεται να κρυβόμαστε και να κάνουμε, επιτρέψτε μου τη λαϊκή έκφραση, την πάπια για ό,τι η μαζικότητα των αριθμών φορτώνει μετεκλογικώς την Πολιτεία και τα κοινά ήθη της, τη μιζέρια των διαχειριστών της εξουσίας, την ανικανότητα, τη διαπλοκή με πονηρά και άθλια συμφέροντα, τη σπατάλη των πόρων, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, τις συμμαχίες με άνομες ομάδες αλλά και πολεμικούς παλικαρισμούς και αστόχαστους εξοπλισμούς και παιχνίδια ανταγωνιστικής υστερίας.

Οταν με τη μυστική έκφραση γνώμης στερείσαι το δικαίωμα να ζητήσεις προσωπικά από τους υπαίτιους να απολογηθούν. Μη μου πουν οι συνταγματολόγοι πως πρέπει να περιμένω τις άλλες εκλογές για να τιμωρήσω τους ανίκανους και τους διεφθαρμένους. Ποιος ζει, ποιος πέθανε. Οταν στην αρχαία Αθήνα οι Αθηναίοι άκουσαν τους ρήτορες να τους προτρέπουν να ψηφίσουν την εκστρατεία στη Σικελία κι όταν τους έπεισαν χωρίς να προσέξουν τις κάθετες αντιρρήσεις του συντηρητικού αλλά σώφρονος Νικία κι όταν άρχισαν να έρχονται οι τεφροδόχοι με τις στάχτες των παλικαριών κι όταν οι εναπομείναντες αιχμάλωτοι αθηναίοι στρατιώτες πέθαιναν στα νταμάρια των Συρακουσών σπάζοντας βράχους, ο Αθηναίος που είχε χάσει αδελφό, γιο, γαμπρό στο μακελειό εκείνο και γνώριζε ποιος γείτονάς του και ποιος συνδημότης του είχαν σηκώσει το δεξί τους χέρι και είχαν εγκρίνει την απόφαση για την εκστρατεία, σταματούσε στον δρόμο τούς προσωπικά υπαίτιους συμπολίτες του και μπορούσε να τους εγκαλέσει για επιπολαιότητα, ματαιοδοξία και ό,τι πίστευε πως είχε συντελέσει για να συνταχτεί με την πλειοψηφία της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου.

Αν οι πολιτικοί μας προσπαθούσαν να διακρίνουν πίσω από τη μυστική ψήφο τις πραγματικές προθέσεις των πολιτών που τους ψήφιζαν, θα είχαν π.χ. προβληματιστεί πάνω στο εξής αναμφισβήτητο δεδομένο: το 1974 σε έναν ορισμένο δήμο της Μεσογαίας ο υποψήφιος εθνάρχης πήρε το 65 τοις εκατό των ψήφων και το 1981 το 70 τοις εκατό το ΠΑΣΟΚ. Δεν κάνω άλλου είδους συσχετισμούς παρά τη διαπίστωση πως περίπου οι ίδιοι άνθρωποι που ευελπιστούσαν ότι θα ευτυχήσουν με το στέμμα, οι ίδιοι πίσω από την ανωνυμία της μυστικής ψήφου εμπιστεύτηκαν την ελπίδα τους σε ένα, τότε, ακραιφνώς σοσιαλιστικό κίνημα. Επιπροσθέτως στον ίδιο αυτόν δήμο η καταστροφή από την τραγωδία του χρηματιστηρίου ήταν 100 τοις εκατό, χάθηκαν σπίτια, σοδειές και εύφορα χωράφια με οπωροκηπευτικά. Από τη βασιλεία στον σοσιαλισμό και από εκεί στον καραμπινάτο κερδοσκοπικό καπιταλισμό. Ολα κρυμμένα πίσω από το μεγαλείο της αριθμητικής πλειοψηφίας. Οταν ο μεγάλος Αριστοτέλης εκθείαζε το σύστημα της Δημοκρατίας που κυβερνάται από την πλειονοψηφία των πολιτών, δεν εννοούσε βέβαια το προσωπείο της αριθμητικής υπεροχής αλλά την πλειονότητα των υψωμένων χεριών και των εκφωνούντων στομάτων. Αλλο λοιπόν το προσωπείο, η μουτσούνα, η μάσκα της μυστικότητας της γνώμης και άλλο το ΠΡΟΣΩΠΟ, ο καθρέφτης της ειλικρίνειας του πολίτη που αναλαμβάνει δημόσια την ευθύνη των ιδεών του, ρισκάρει τις προσδοκίες του και χρεώνει επωνύμως τον πολιτικό που υπερψηφίζει για τις αποφάσεις του, τα πεπραγμένα του, τις γκάφες του και τις υπαναχωρήσεις του.

Ποιο είναι σήμερα το μεγάλο επιχείρημα των πολιτικών; Οτι ψηφίστηκαν από την αποφασιστική και απαραίτητη πλειοψηφία των πολιτών, από έναν αριθμό ψήφων. Κι όταν έρθουν ανάποδα τα πράγματα και οι πολίτες αγανακτούν, οι πολιτικοί επικαλούνται ότι εφαρμόζουν το πρόγραμμα για το οποίο τους εμπιστεύτηκε η πλειονότητα των ψηφοφόρων.

Ολοι σ' αυτό το σύστημα της ανευθυνότητας της μυστικής γνώμης εμφανίζονται στις επιτυχίες των κυβερνώντων ως ψηφίσαντες τους συγκεκριμένους πολιτικούς και το πρόγραμμά τους και στις αποτυχίες δηλώνουν υποκριτικά ότι ψήφισαν την αντίπαλη παράταξη ή άλλο πρόγραμμα. Γιατί π.χ. να μη γνωρίζουμε όλοι ποιοι δεν έχουν γνώμη για τα κοινά ή ποιοι δεν εμπιστεύονται καμιά υποψήφια πολιτική πρόταση και ψηφίζουν λευκό; Γιατί να μη γνωρίζω ποιος αρνείται τους θεσμούς, τους περιπαίζει, τους χλευάζει και ρίχνει τον ανώνυμο λίβελλό του, τα καραγκιοζάκια του, ένας κουκουλοφόρος των θεσμών της Δημοκρατίας. Γιατί να θεωρούνται ποινικό αδίκημα η συκοφαντία, η εξύβριση του γείτονα και να μην αναλαμβάνει την ευθύνη της απαξίωσης των θεσμών ο άκυρος ψηφοφόρος;