Τα ελληνικά γοητεύουν φοιτήτριες στο Μπακού

Καθημερινή  20.05.2012

Της Χριστινας Σανουδου

Μία πόλη με απέραντες πλατείες, πεζόδρομους και πάρκα, πεντακάθαρους δρόμους, μεγάλα δημόσια έργα σε εξέλιξη, καταστήματα γεμάτα κόσμο, μηδενική εγκληματικότητα, χαμηλό ποσοστό ανεργίας και τα σημάδια της ταχύτατης ανάπτυξης παντού... Εκ πρώτης όψεως, η πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν φαντάζει ειδυλλιακός προορισμός σε σχέση με την Αθήνα της οικονομικής κρίσης και των ολοένα αυξανόμενων κρουσμάτων βίας. Κι όμως, για τις χαριτωμένες φοιτήτριες, που μας υποδέχονται χαμογελώντας ντροπαλά με φόντο τον χάρτη της Ελλάδας στην αίθουσα του Σλαβικού Πανεπιστημίου του Μπακού, η χώρα μας εξακολουθεί να ασκεί μια μαγνητική έλξη.
Πήραν μια πρώτη γεύση αρχαιοελληνικής Ιστορίας στα μαθητικά τους χρόνια, από το βιβλίο «Μύθοι της αρχαίας Ελλάδας» του N.A. Kun, που διδασκόταν σε όλα τα σχολεία της Σοβιετικής Ενωσης και παραμένει κομμάτι της διδακτικής ύλης, πλέον μεταφρασμένο στα αζερικά. Τελειώνοντας το σχολείο, επέλεξαν να φοιτήσουν στο πρόγραμμα σπουδών του Κέντρου Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Ιστορίας και Πολιτισμού, το οποίο δέχεται περίπου δέκα φοιτητές τον χρόνο. Σήμερα μιλούν άπταιστα ελληνικά και ονειρεύονται να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε κάποιο ελληνικό πανεπιστήμιο, ενώ αρκετές έχουν ήδη επισκεφθεί τη χώρα μας χάρη σε προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών.
«Πριν έρθω στο Μπακού δεν ήξερα ότι υπάρχουν νέοι χωρίς ελληνικές ρίζες, που ενδιαφέρονται τόσο για την Ελλάδα. Είναι συγκινητικό», εξομολογείται η φιλόλογος Καλλιόπη Μπεχράκη, που διδάσκει ελληνική γλώσσα, λογοτεχνία και ιστορία στο Αζερικό Πανεπιστήμιο από τον περασμένο Νοέμβριο. «Πέρυσι είχα ζητήσει απόσπαση στα ελληνικά σχολεία της Γερμανίας. Τελικά βρέθηκα εδώ. Υπάρχουν κάποιοι τρελοί σαν εμάς», αστειεύεται, προσθέτοντας ότι δεν αποκλείεται να παρατείνει τη διετή θητεία της για άλλα τρία χρόνια. «Είναι σημαντικό να γίνει γνωστό στην Ελλάδα πόσο μας τιμά, με τον βαθύτατο σεβασμό που τρέφει για τον ελληνικό πολιτισμό, μια χώρα για την οποία γνωρίζουμε τόσο λίγα», υπογραμμίζει.
Μετάφραση Καβάφη
Καρπός της μέχρι τώρα συνεργασίας της με τις καθηγήτριες και τις φοιτήτριες του τμήματος -που, όπως συμβαίνει σε πολλές σχολές θεωρητικής κατεύθυνσης ανά τον κόσμο, απαρτίζεται αποκλειστικά από κορίτσια- είναι η μετάφραση του έργου του Καβάφη στα αζερικά, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη μέχρι τον Σεπτέμβρη. Αφορμή για το εγχείρημα στάθηκε η απαγγελία επιλεγμένων μεταφρασμένων ποιημάτων του Αλεξανδρινού ποιητή κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, που διοργανώθηκε, όπως κάθε χρόνο, για την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Το αποτέλεσμα ενθουσίασε τόσο τον πρύτανη του Πανεπιστημίου όσο και τον πρέσβη της Ελλάδας στο Μπακού Ιωάννη Μεταξά, οι οποίοι αποφάσισαν να στηρίξουν την ομάδα στην έκδοση των Απάντων του Καβάφη.
Μολονότι το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών ιδρύθηκε το 2004, η διδασκαλία των ελληνικών είχε ξεκινήσει ανεπίσημα πέντε χρόνια νωρίτερα, ενώ τρεις από τις πρώτες φοιτήτριες σήμερα ανήκουν στο καθηγητικό προσωπικό της σχολής. Ελληνικά πανεπιστημιακά τμήματα λειτουργούν σε όλες τις χώρες του Καυκάσου, υπαγόμενα στο γραφείο συντονισμού εκπαίδευσης με έδρα την Ουκρανία. Εντούτοις, για τα κορίτσια που παίρνουν το πτυχίο τους έπειτα από τρία χρόνια σπουδών, η επαγγελματική αποκατάσταση είναι κάθε άλλο παρά σίγουρη. Ελάχιστες κατορθώνουν να εκπληρώσουν το όνειρο τους, εξασφαλίζοντας μία από τις λιγοστές θέσεις μεταπτυχιακών στα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Κάποιες απασχολούνται στην ελληνική πρεσβεία, ενώ οι υπόλοιπες συνήθως αναγκάζονται να εργαστούν σε διαφορετικό τομέα ή να επιλέξουν άλλη κατεύθυνση για το μεταπτυχιακό τους - αν και η ηλικία γάμου για τις γυναίκες του Αζερμπαϊτζάν παραμένει χαμηλή για τα ελληνικά δεδομένα, οι περισσότερες συνεχίζουν να εργάζονται μετά τον γάμο και συχνά καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις. Εχουν, πάντως, την ευκαιρία να πάρουν μια γεύση Ελλάδας κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, καθώς το αζερικό Πανεπιστήμιο έχει υπογράψει συμφωνίες για εξάμηνα προγράμματα φοίτησης στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ενώ κάθε καλοκαίρι τέσσερα με πέντε άτομα λαμβάνουν υποτροφίες», μας διαβεβαιώνουν μία μία οι φοιτήτριες, που έχουν ήδη συμμετάσχει στα προγράμματα.
«Τα παιδιά εδώ είναι συνεσταλμένα. Είναι αγνά παιδιά και σέβονται πολύ τους καθηγητές τους», εξηγεί η κ. Μπεχράκη, συγκρίνοντας την τωρινή εμπειρία της με τα βιώματά της σε ελληνικά σχολεία. «Τα τετράδιά τους είναι υπόδειγμα καλλιγραφίας. Τα παιδιά στην Ελλάδα θα έπρεπε να ντρέπονται», συνεχίζει. Η φοίτηση στα αζερικά πανεπιστήμια είναι δωρεάν για όσους μαθητές επιτυγχάνουν την απαραίτητη βαθμολογία για εισαγωγή στη σχολή της επιλογής τους, ενώ οι υπόλοιποι καλούνται να πληρώσουν δίδακτρα. Οι περισσότεροι, πάντως, φοιτούν δωρεάν, ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των διαθέσιμων υποτροφιών που δίνει το κράτος - με έμφαση στα επαγγέλματα που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση, όπως οι μηχανικοί. «Ο κόσμος εδώ είναι ακόμα φτωχός, αν και το βιοτικό επίπεδο ανεβαίνει ραγδαία», εξηγεί η καθηγήτρια.
Προτεραιότητα η βιβλιοθήκη και το λεξικό
Εκτός από γλώσσα και ιστορία, τα κορίτσια διδάσκονται, επίσης, ελληνική μουσική και παραδοσιακούς χορούς. Μας τραγουδούν το «μήλο μου κόκκινο» –με μία ανεπαίσθητη ανατολίτικη χροιά–, όμως, ως παιδιά τις ηλικίας τους, ενθουσιάζονται πολύ περισσότερο με άλλες, πιο σύγχρονες και ίσως λιγότερο «ποιοτικές» πτυχές της πολιτιστικής παραγωγής: Γνωρίζουν τον Χατζιδάκι, αλλά προτιμούν τον Ρουβά και ενθουσιάζονται όταν αναγνωρίζουν ελληνικές λέξεις στα ιδιαίτερα δημοφιλή τουρκικά σίριαλ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι φοιτήτριες μαθαίνουν ελληνικά χωρίς ουσιαστικά να έχουν στη διάθεσή τους ένα λεξικό από και προς τη μητρική τους γλώσσα. Μέχρι πρότινος, αυτό τον σκοπό εξυπηρετούσε το Ελληνορωσικό λεξικό, ωστόσο οι φετινοί εισαχθέντες στη σχολή, που άρχισαν το σχολείο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, το 1991, έχουν πολύ μικρότερη εξοικείωση με τα ρωσικά. Ετσι, στις άμεσες προτεραιότητες του Κέντρου είναι η δημιουργία ενός Ελληνο-αζερικού λεξικού, το οποίο βρίσκεται ήδη σε στάδιο υλοποίησης, είναι όμως αδύνατον να ολοκληρωθεί χωρίς εξωτερική βοήθεια, τόσο σε οικονομικό όσο και σε επιστημονικό επίπεδο.
Με τη συμβολή της πρεσβείας της Ελλάδας στο Μπακού, η βιβλιοθήκη του Κέντρου, που ξεκίνησε με ένα βιβλίο το 1999, πλέον καλύπτει τις βασικές ανάγκες της διδασκαλίας. Εντούτοις, καθώς η εύρεση ελληνικών εκδόσεων στο Αζερμπαϊτζάν δεν είναι εύκολη υπόθεση και οι πόροι του Κέντρου είναι περιορισμένοι, συνεισφορές για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης είναι πάντα ευπρόσδεκτες. Ζητούνται κυρίως βιβλία για την εκμάθηση της νέα ελληνικής γλώσσας, καθώς και τα λεξικά Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Συνωνύμων–Αντωνύμων του Γ. Μπαμπινιώτη. Οσοι αναγνώστες ενδιαφέρονται να βοηθήσουν μπορούν να επικοινωνήσουν με την κ. Καλλιόπη Μπεχράκη στη διεύθυνση Suleyman Rustam str., Baku AZ1014, Αzerbaijan και το email kallibec@gmail.com