Η χώρα «Εκτός Δικτύου»

Νήσος του Αρχηγού, Μποτσουάνα- Αρκεί να κάνει κανείς ένα πολύ μακρύ ταξίδι – με τζετ ως το Γιοχάνεσμπουργκ, με μικρο ελικοφόρο μέχρι τη βόρεια Μποτσουάνα κι έπειτα, μ’ένα ακόμα μικρότερο αεροπλάνο μέχρι το Δέλτα του οκαβάνγκο- και θα την ανακαλύψει. Υπάρχει ακόμα και είναι η ιδιαίτερη εκέινη η περιοχή η οποία στους μεσαιωνικούς χάρτες, εμφανιζόταν μελανόχρωμη, με την προειδοποίηση: «Βασίλειο των Δράκων». Στη μεταμοντέρνα εποχή, είναι η περιοχή BlackBerry, λαπτοπ και δορυφορικό τηλέφωνο προειδοποιούν: «Εκτός δικτύου».
Ναι Ντόροθι, κάπου πέρα από το ουράνιο τόξο, υπάρχει ακόμα η «Χώρα του Εκτος Δικτύου» εκεί όπου οι μοναδικοί «ιστοί» είναι εκείνοι που υφαίνουν οι αράχνες, το μόνο δίκτυ(ο) είναι εκείνο που τυλίγει το κρεβάτι σου για να σε προστατεύσει απ’τα κουνούπια, οι «ήχοι αφύπνισης» τα χαράματα είναι οι κραυγές των αφρικανικών γερακιών και οι φωνές μπαμπουίνων. Εκεί όπου το σύστημα πλοήγησης παραπέμπει στο αλάνθαστο ένστικτο του λιονταριού όταν υπολογίζει την απόσταση που το χωρίζει από το επόμενο γεύμα του, την αντιλόπη, και όπου συνδεσιμότητα υπάρχει μόνο στη διατροφική αλυσίδα που συνδέει τα αρπακτικά με το θήραμα, σε μια διαιώνιση ενός εκπληκτικού οικοσυστήματος.
Όπως φαίνεται, οι μάνατζερ του δέλτα του Οκαβάνγκο και οι υπεύθυνοι της Αγριας Πίστης-μια νοτιοαφρικανικής οργάνωσης που διοργανώνει σαφάρι και υποστηρίζει προγράμματα για την προστασία της φύσης-παίρνουν την άγριαφύση πολύ στα σοβαρά. Κάποιοι υπάλληλοι του καταυλισμού μας, στο βόρειο άκρο της Νήσου του Αρχηγού (Chief’s Island), του μεγαλύτερου νησιού του Δέλτα, είχαν ένα ραδιοφωνο, αλλά πέραν τούτου, οι μόνοι ήχοι ήταν εκείνοι που εξέπεμπε η συμφωνική ορχήστρα της Μητέρας Φύσης, ενώ τα τοπία, τα ηλιοβασιλέματα και οι συνδυασμοί χρωμάτων είχαν σχεδιαστεί από το χέρι του Θεού.
Έτσι, ερχόμενως εδω αναγκάζεσαι να σκεφτείς γύρω από τα οφέλη και τα μειονεκτήματα της περίφημης «συνδεσιμότητας». Το «εκτός δικτύου» είναι κάτι για το οποίο οι ταξιδιώτες του ανεπτυγμένου κόσμου πληρώνουν, για να ξεφύγουν από το σύγχρονο τρόπο ζωής και τον καταιγισμό των ηλεκτρονικών μηνυμάτων. Για το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής όμως το «εκτος δικτύου» είναι μια κατάρα. Χωρίς συνδεσιμότητα, οι κάτοικοί της δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Θα μπορούσε άραγε να βρεθεί μια μέση λύση;
Το πρώτο πράγμα που παρατηρούν οι συνήθως υπερδικτυωμένοι τουρίστες όταν φτάνουν στη «Χώρα του Εκτός Δικτύου» είναι πόσο γρήγορα η ακοή, η όσφρηση και η όραση ενισχύονται, σε μια κίνηση αυτόματης δαρβινικής εξέλιξης. Είναι εντυπωσιακό πόσο καλά ακούς όταν δεν έχεις ένα iPod στ’ αυτιά ή πόσο μακριά μπορείς να δεις όταν αυτό που κοιτάς δεν είναι μια οθόνη υπολογιστή. Στην άγρια φύση, το να βλέπεις και να ακούς καλά είναι θέμα επιβίωσης για τα ζώα και εμπειρίας για φωτογράφους και ξεναγούς. Ο ξεναγός μας ήταν εκείνος που εντόπισε μια μισοφαγωμένη αντιλόπη πάνω σε ένα δέντρο και τράβηξε την προσοχή μας στο δολοφόνο της, μια λεοπάρδαλη, η οποία γλειφόταν γαλήνια λίγο πιο κει και χασμουριόταν μετά το ωραίο γεύμα. Το αιλουροειδές είχε ξαπλώσει για να χωνέψει το θήραμα του. Έχοντας πνίξει την αντιλόπη, την είχε ανεβάσει παώ σ ‘ένα δέντρο και την είχε στερεώσει, άψογα ανάμεσα σε δύο μεγάλα κλαδιά. Εκεί θα έμενε μέχρι το επόμενο της γεύμα, ώστε οι ύαινες να μην μπορούν να της την κλέψουν.
Μολονότι όμως το «εκτός δικτύου» στην αγρια φύση είναι σημαντικό για την αφρικανική βιομηχανία του οικοτουρισμού, η υπόλοιπη ήπειρος χρειάζεται μεγαλύτερη συνδεσιμότητα. Ο Έρικ Καντόρ, επικεφαλής του Grameen Foundation’s Application Laboratory στην Ουγκάντα, εξηγεί πόσο σημαντικό θα ήταν να υπήρχαν περισσότερα κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές. «Ένας μπανανοπαραγωγός ο οποίος ήταν αναγκασμένος να περιμένει να περάσει κάποιο φορτηγό για να πουλήσει τις μπανάνες του μπορεί τώρα, χάρη στο κινητό του , να επικοινωνήσει με την αγορά και να ενημερώσει για την ποσότητα της παραγωγής του, να αναζητήσει πελάτες και να βρεί φορτηγά που θα μεταφέρουν το προϊόν ακόμα και σε μεγαλύτερες αγορες».
Αν λοιπόν το «εκτος δικτύου» περιοριστεί και αν , αντί για αδυναμία, αποτελεί επιλογή, τότε η Αφρική θα μπορέσει εξυπηρετώντας τόσο τον τουρίστα όσο και τον επιχειρηματία, να προβάλει τις φυσικές ομορφιές της και να στηρίξει τους ανθρώπους.
Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Thomas L. Fridman- εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, The New York Times, 23-08-2009