Κήρυξαν τον πόλεμο στα τρόφιμα - δηλητήριο

Καμπανάκι επιστημόνων για λιπαρά και αλάτι


«Τρώμε ό,τι μας σερβίρουν οι βιομηχανίες τροφίμων»: αυτό υπογραμμίζουν Ελληνες επιστήμονες, προσθέτοντας πως τα προϊόντα που περιέχουν τρανς και κορεσμένα λιπαρά καθώς κι εκείνα που «κολυμπούν» στο αλάτι συνθέτουν μια ωρολογιακή βόμβα στο πιάτο μας.
Αυτός είναι και ο λόγος που επισημαίνουν πως είναι αναγκαία μια δυναμική παρέμβαση, στα πρότυπα της πρότασης που διατυπώθηκε στην Αγγλία, προκειμένου να μπει φρένο στις βιομηχανίες τροφίμων.

Σε μάστιγα εξελίσσονται οι καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς μόνο στην Αγγλία καταγράφονται 150.000 θάνατοι κάθε χρόνο και από αυτούς οι 40.000 οφείλονται στην κακή διατροφή. Στο πλαίσιο αυτό, οι ειδικοί του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Κλινικής Αριστείας (ΝΙCΕ) της Βρετανίας προτείνουν τη λήψη αυστηρών μέτρων στον τομέα της πρόληψης. «Σε ό,τι αφορά τα διαθέσιμα τρόφιμα, η υγιεινή επιλογή πρέπει να γίνει και η “εύκολη” επιλογή. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, τα ωφέλιμα για την υγεία τρόφιμα πρέπει να πωλούνται σε φθηνότερες τιμές από εκείνα που την βλάπτουν. Ετσι θα δελεαστεί το κοινό», τόνισε στην βρετανική εφημερίδα «Τhe Daily Τelegraph» ο διευθυντής του τμήματος του ΝΙCΕ και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Κλιμ Μακ Φέρσον.

Συναγερμός
Ελληνες επιστήμονες, από την πλευρά τους, υποστηρίζουν πως οι εξελίξεις αυτές θα πρέπει να ανεβάσουν το επίπεδο συναγερμού και στη χώρα μας. Οπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο κοσμήτορας και καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Κυριόπουλος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα εμφανίζουν μεγάλη συχνότητα στην Ελλάδα.

«Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν περίπου 63.000 άνθρωποι με κύρια αιτία κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, αγγειακά, εγκεφαλικά επεισόδια και ισχαιμική καρδιοπάθεια. Κάθε χρόνο περίπου 300.000 ασθενείς νοσηλεύονται με βασική διάγνωση κάποιο νόσημα του κυκλοφορικού», προσθέτει ο κ. Κυριόπουλος.

«Πόσα χρόνια ζωής χαρίζει η υγιεινή διατροφή;». Πρόκειται για ένα ερώτημα στο οποίο δεν μπορούν να απαντήσουν με μεγάλη ακρίβεια οι επιστήμονες. Σύμφωνα ωστόσο με εκτιμήσεις και «κατ΄ αντιστοιχία με τα αγγλικά νούμερα, θα σώζαμε έως και 17.000

ζωές κάθε χρόνο», εκτιμά ο οικονομολόγος της Υγείας και συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Κώστας Αθανασάκης.

Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει πρώτα να μπει μαχαίρι στα τρανς λιπαρά, που δηλητηριάζουν το καθημερινό διαιτολόγιο των καταναλωτών. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, τα τρανς λιπαρά, δηλαδή τα υδρογονωμένα έλαια, παράγονται κατά τη μετατροπή του υγρού φυτικού ελαίου σε στερεό λίπος με χρήση υψηλών θερμοκρασιών (υδρογόνωση). Και παρ΄ όλο που σειρά ερευνών έχει δείξει πως η κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηρωματικής πλάκας και εμφάνισης καρκίνου, οι βιομηχανίες τροφίμων συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν για την παραγωγή τροφίμων όπως είναι τα μπισκότα και οι πίτες. Ο λόγος; Εκτός από το ότι είναι φθηνά και μειώνουν το κόστος παραγωγής, παράλληλα επιμηκύνουν τον χρόνο συντήρησής τους. «Οι ενστάσεις των επιστημόνων και οι σχετικές δημοσιεύσεις που απέδειξαν πως τα τρανς λιπαρά βλάπτουν σοβαρά την υγεία είχαν σαν αποτέλεσμα να μειωθεί η χρήση τους από τη βιομηχανία τροφίμων. Αυτό διαπιστώνουμε και σε σχετική έρευνα που διεξάγουμε, μελετώντας την περιεκτικότητα των υδρογονωμένων ελαίων στις μαργαρίνες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά», λέει ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος.

Η μισή αλήθεια
Αυτή είναι όμως μόνον η μισή αλήθεια, αφού ο κ. Καφάτος διαπίστωσε πως «για να διατηρηθεί η στερεή μορφή της μαργαρίνης, οι εταιρείες παραγωγής προσέθεσαν κορεσμένα λίπη. Και βέβαια, δεν γνωρίζουμε την ποσότητα τρανς λιπαρών που περιέχουν έτοιμα τρόφιμα όπως είναι τα μπισκότα και άλλα σνακ».

Ομως και τα κορεσμένα λίπη, όπως και τα τρανς, ανήκουν στην κατηγορία των κακών λιπών, αφού αποτελούν τον σπουδαιότερο παράγοντα αύξησης της κακής χοληστερόλης στο αίμα. Επιπλέον, αποτελούν τους συνήθεις υπόπτους και για την ανάπτυξη αρτηριοσκλήρυνσης.

Πάντως, όπως διαπιστώνει ο κ. Δημήτρης Τριχόπουλος, καθηγητής Επιδημιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί κάποιες, έστω και μεμονωμένες, θετικές εξελίξεις στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό, για παράδειγμα, πως βιομηχανίες αλλαντικών έχουν αρχίσει να προσθέτουν στα προϊόντα τους ελαιόλαδο.

Οι σεφ όμως των ταχυφαγείων και των εταιρειών παραγωγής τροφίμων - ακόμη κι εκείνοι που κάνουν εκπτώσεις στα λιπαρά- επιμένουν να προσθέτουν πλούσιες ποσότητες αλατιού. «Για να γίνει ελκυστικό το κακής ποιότητας φαγητό, πρέπει να νοστιμίσει. Το αλάτι είναι ένα από τα κύρια συστατικά που κάνει το junk food δελεαστικό για τον ουρανίσκο. Λαμβάνοντας λοιπόν υπ΄ όψιν πως τα τρόφιμα αυτά έχουν χαμηλό δείκτη κορεσμού, δηλαδή, δεν σε χορταίνουν γρήγορα και άρα καταναλώνονται μεγαλύτερες ποσότητες, καταλήγει κανείς στο ασφαλές συμπέρασμα πως οι πολίτες λαμβάνουν υψηλές ποσότητες αλατιού», προσθέτει ο κ. Τριχόπουλος.

Κι όμως, οι γιατροί επισημαίνουν σε κάθε ευκαιρία πως το αλάτι ανεβάζει την πίεση, άρα και τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού.
ΘΑ ΣΩΖΟΝΤΑΝ ΖΩΕΣ
Μάστιγα οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Η υγιεινή διατροφή θα έσωζε έως και 17.000 ζωές ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων

«Αγνωστη λέξη» για τα παιδιά η μεσογειακή διατροφή

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ έχουν βάλει στο μάτι οι μεγάλες αλυσίδες ταχυφαγείων και βιομηχανιών τροφίμων, βομβαρδίζοντάς τα με διαφημίσεις, δωράκια... αλάτι και λιπαρά. Γι΄ αυτό και οι έλληνες επιστήμονες υπογραμμίζουν πως είναι αναγκαία η δημιουργία μίας ασπίδας προστασίας για τους ανηλίκους.

«Πριν από δύο χρόνια είχαμε δημιουργήσει έναν οδηγό διατροφικών οδηγιών για τα κυλικεία των σχολείων, σε μία προσπάθεια προάσπισης της υγιεινής διατροφής των μαθητών. Το πρόβλημα ωστόσο είναι πως στη χώρα μας πραγματοποιούνται αποσπασματικές δράσεις, ενώ υπάρχει η ανάγκη μιας ενιαίας πολιτικής και συστηματικής παρέμβασης στη βιομηχανία τροφίμων», υπογραμμίζει η καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αντωνία Τριχοπούλου.

Κι όλα αυτά, την ώρα που η Ελλάδα είναι η χώρα της μεσογειακής διατροφής.

«Η δουλειά μας για τα οφέλη της παραδοσιακής διατροφής έχει επηρεάσει τους συναδέρφους μας στο εξωτερικό, όμως οι Ελληνες και κυρίως τα παιδιά απομακρύνονται κάθε χρόνο και περισσότερο από αυτή», προσθέτει η κ. Τριχοπούλου.


Η Αγγλία ανοίγει τον δρόμο

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας της Αγγλίας υπογραμμίζει σε σχετική έκθεση πως η διατροφή δεν είναι προσωπική υπόθεση. Αντίθετα, σύμφωνα με τους ειδικούς, κρίνεται αναγκαία μία συντονισμένη προσπάθεια που θα βάλει όρια στις βιομηχανίες τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουν:

ΚΑΘΟΛΙΚΗ απαγόρευση των τρανς λιπαρών ΜΕΙΩΣΗ στο μισό των συνιστώμενων ποσοτήτων νατρίου στο ημερήσιο διαιτολόγιο ΜΕΙΩΣΗ των τιμών των υγιεινών σνακ (χαμηλά σε λιπαρά και περιεκτικότητα σε αλάτι), ώστε να είναι πιο φθηνά από τo junk food και άρα πιο προσιτά στους καταναλωτές ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ρύθμιση για τη δραστική μείωση των κορεσμένων λιπαρών από τις βιομηχανίες τροφίμων ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ των τηλεοπτικών σποτ για σνακ που περιέχουν υψηλή ποσότητα νατρίου και ζάχαρης έως τις 9 το βράδυ, ως μέτρο προστασίας των παιδιών ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ λειτουργίας ταχυφαγείων σε κοντινή απόσταση από τα σχολεία ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ του συστήματος σήμανσης των τροφίμων, που είναι ανάλογο με εκείνο των φαναριών. Κατ΄ αυτό τον τρόπο οι καταναλωτές θα γνωρίζουν εάν ένα προϊόν έχει υψηλή, μέτρια ή χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη Η ΚΟΙΝΗ Γεωργική Πολιτική να διασφαλίσει κίνητρα στους γεωργούς για την παραγωγή υγιεινών προϊόντων

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μάρθα Καϊτανίδη -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 23 Ιουνίου 2010