Το Προσωπο: Ζαν Μονέ

Οπου κέρδος, πατρίς
Αν ο Ζαν Μονέ μπορεί να θεωρηθεί ο πατέρας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τότε δεν πρέπει να εκπλήσσουν οι γονιδιακές επιβαρύνσεις της Ενωσης, που εκδηλώνονται έντονα στην ωριμότητά της.
Γόνος πλουσίων εμπόρων της περιοχής Κονιάκ, που παράγει το ομώνυμο ποτό, ο Μονέ βρέθηκε ήδη στα 16 του χρόνια στο Λονδίνο να προωθεί τα συμφέροντα της οικογενειακής επιχείρησης, για να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σε κοσμοπολίτη κερδοσκόπο, με τυχοδιωκτικές τάσεις. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατάφερε να εξαιρεθεί «για λόγους υγείας» της στρατιωτικής θητείας, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να φανεί χρήσιμος στην πατρίδα: Ασχολήθηκε με τις πολεμικές προμήθειες, απέκτησε μάλιστα πρόσβαση στο πρωθυπουργικό γραφείο και σύντομα συντόνιζε την οικονομική συνεργασία της χώρας του με τη σύμμαχο Αγγλία. Οι υπηρεσίες του στο έθνος εκτιμήθηκαν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προωθηθεί στο αξίωμα του αναπληρωτή γενικού γραμματέα της Ενωσης των Εθνών, προδρόμου του ΟΗΕ.
Στη διάρκεια του μεσοπολέμου, θησαύρισε από τη μαύρη αγορά οινοπνευματωδών στην Αμερική της ποτοαπαγόρευσης, βοήθησε, ως τραπεζίτης, τον Τσαγκ Κάι Σεκ στην κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου στην Κίνα, ενώ είχε ταυτόχρονα δραστηριότητες στην αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία και στη χημική βιομηχανία της ναζιστικής Γερμανίας. Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έγινε σύμβουλος του προέδρου Ρούζβελτ, τον οποίο και παρότρυνε να αναλάβει τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα, μέχρις ότου γίνει μέλος της εξόριστης γαλλικής κυβέρνησης του Ντε Γκωλ, στην Αλγερία.
Οπως έχουν γράψει οι βιογράφοι του, ενθαρρύνθηκε να προωθήσει, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης από τους Αμερικανούς, με τους οποίους είχε πολύ στενές σχέσεις - τους αδελφούς Ντάλες, τον Ατσεσον, τον Μπολ κ. ά. Υπήρξε πολέμιος του γαλλικού πατριωτισμού, αντιτάχθηκε στη γαλλική, πυρηνική δύναμη και προσπάθησε να αποτρέψει τον Γερμανό καγκελάριο Αντενάουερ από το γαλλογερμανικό σύμφωνο που υπέγραψε με τον Ντε Γκωλ.
Ο «πατέρας της ενωμένης Ευρώπης» δεν εκτέθηκε ποτέ στη λαϊκή ψήφο και δεν έζησε ποτέ τον σφυγμό των λαϊκών στρωμάτων. Το περιβάλλον του ήταν πάντα εκείνο των κοσμοπολίτικων ελίτ. Αυτό ήταν το «έθνος» του, το οποίο υπηρέτησε με πραγματική συνέπεια - και με το αζημίωτο.

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πέτρος Παπακωνσταντίνου-εφ. Καθημερινή, 30-05-2010