Μαραθώνας, ένα θερµόµετρο για τη δηµοκρατία

Την ευκαιρία για νέες, σύγχρονες οπτικές γύρω από τη σηµασία των Περσικών Πολέµων δίνει η επέτειος των 2.500
χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα, που αποτέλεσε το πρώτο µεγάλο «όχι» της Δύσης στον επεκτατισµό της Ανατολής
«Η ίδια η µάχη είναι µια µάχη της αρχαιότητας, όπου 10.000 Αθηναίοι αντιµετώπισαν πολύ περισσότερους Πέρσες και νίκησαν – η έκβαση θα µπορούσε να είναι και άλλη», λέει στα «ΝΕΑ» ο ιστορικός Ευάγγελος Χρυσός. «Ως σκέτο πολεµικό γεγονός δεν έχει µεγάλη σηµασία. Αλλα πράγµατα την κάνουν πολύ σηµαντική. Το πρώτο είναι ότι η Αθήνα βρισκόταν σε ένα σταυροδρόµι όπου υπήρχε και ο δρόµος της δηµοκρατίας. Ερχεται ο Μαραθώνας και τη σπρώχνει να πάρει τον δρόµο αυτό. Γιατί οι Αθηναίοι πολέµησαν υπέρ βωµών και εστιών και όχι υπέρ κάποιου δεσπότη που τους υποσχέθηκε λάφυρα. Ηταν µια εµπειρία ελεύθερου πολίτη που έζησαν οι Αθηναίοι της εποχής. Εµπειρία που αυξήθηκε, βέβαια, µε τη Ναυµαχία της Σαλαµίνας. Ηταν το πρώτο βήµα µιας διαδικασίας, ήταν, µε άλλα λόγια, το θερµόµετρο στην πορεία για τη δηµοκρατία».

«Η Μάχη του Μαραθώνα: Ιστορία και Θρύλος» είναι ο τίτλος της έκθεσης που οργανώνει από αύριο το Ιδρυµα της Βουλής των Ελλήνων µε αφορµή τα 2.500 χρόνια από την ιστορική µάχη. Στις 2 Ιουλίου θα διοργανωθεί και διεθνές συµπόσιο µε τίτλο «Μαραθώνας, η επόµενη µέρα» από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Η επέτειος δίνει την ευκαιρία επανατοποθέτησης των Περσικών Πολέµων στο πλαίσιο των σηµερινών αναζητήσεων των σύγχρονων ιστορικών. «Αν η Σαλαµίνα υπήρξε το τέρµα της προσπάθειας της Ανατολής να υποτάξει τη Δύση, ο Μαραθώνας ήταν η αρχή της», λέει ο καθηγητής Ευάγγελος Χρυσός, πρόεδρος του Ιδρύµατος της Βουλής. «Εκεί, για πρώτη φορά, συναντήθηκαν δύο κόσµοι. Η Δύση είδε απέναντι την Ανατολή και είπε “όχι”.

Και εννοώ η Δύση ως φρόνηµα, όχι ως γεωγραφία. Αυτή είναι η ουσία του Μαραθώνα».

Ψηφιακές αναπαραγωγές, αντίγραφα αρχαίων αντικειµένων, οπτικοακουστικό υλικό, διαδραστικές εφαρµογές θα βρίσκονται στη διάθεση των επι σκεπτών από αύριο, στον νέο εκθεσιακό χώρο του Ιδρύµατος, στη Λεωφόρο Αµαλίας 14. Το υλικό έχει παραχωρηθεί από πέντε ελληνικά µουσεία (Μαραθώνα, Ολυµπίας, Εθνικό Αρχαιολογικό, Ακρόπολης, Μπενάκη), από το Ταµείο Αρχαιολογικών Πόρων, επίσης όµως και από το Βρετανικό Μουσείο και το Μουσείο της Μπρέσια.

Οπτικοακουστικό και άλλο υλικό έχουν επίσης παραχωρήσει η ΕΡΤ, το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Σχολή, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη και αρκετοί ακόµα φορείς. Το υλικό συνοδεύεται από εκτενές πληροφοριακό υλικό γραµµένο από τη νυν και τον πρώην διευθυντή της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Ιωάννα Τσιριγώτη-Δρακωτού και Γεώργιο Σταϊνχάουερ, και από τους επιµελητές της έκθεσης.

«Η αλήθεια είναι ότι σηµαντικά αρχαιολογικά ευρήµατα από τη Μάχη του Μαραθώνα δεν υπάρχουν», λέει ο Ευάγγελος Χρυσός. «Ακόµη και το µνηµείο του Μαραθώνα, ο τύµβος, είναι πιθανότατα έργο του Ηρώδου του Αττικού αρκετούς αιώνες αργότερα. Αλλά µπορούµε να δώσουµε σηµαντικές πτυχές των συνεπειών αυτής της µάχης. Να δείξουµε, λ.χ., πώς αυτή η µάχη έγινε ιδέα που συνήγειρε τα αισθήµατα των ανθρώπων του νεώτερου κόσµου. Δείχνουµε λοιπόν ποια ήταν η πρόσληψη της µάχης στους νεώτερους χρόνους και, επειδή ζούµε σε εποχή διαλόγου, ρωτήσαµε και το Ιράν πώς βλέπει τους πολέµους αυτούς. Δίνουµε βαρύτητα στην εκπαιδευτική διάσταση της έκθεσης καθώς οι χιλιάδες µαθητές που ξεναγούνται κάθε χρόνο στο Κοινοβούλιο φέτος θα περάσουν να δουν και αυτήν».
ΙΝFΟ
Η έκθεση ανοίγει για το κοινό αύριο και θα εγκαινιαστεί επίσηµα από τον πρόεδρο της Βουλής Φίλιππο Πετσάλνικο τη Δευτέρα στις 19.00. Ωρες λειτουργίας: καθηµερινά 10.00-18.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00-15.00.

Μαθαίνουµε από την έκθεση:

θερίας των ελληνικών πόλεων της εποχής ήταν η οπλιτική φάλαγγα. Οι οπλίτες πολεµούν πεζοί, σε παράταξη µε το δόρυ και την περίφηµη στρογγυλή ασπίδα, το «όπλον».

Μικράς Ασίας είχαν περιέλθει στην περσική κυριαρχία ήδη από το 547 π.Χ. Το 517 π.Χ. ο Δαρείος υποτάσσει Σάµο, Λέσβο, Χίο.

π.Χ.) και οι Αθηναίοι τους υποστηρίζουν. Η Περσία αποφασίζει να τους τιµωρήσει υποδουλώνοντάς τους.

Δάτη και Αρταφέρνη, αριθµούσε 25.000 πεζούς και 1.000 ιππείς. Ξεκίνησε από τα Σούσα. Στην Κιλικία επιβιβάστηκε σε 600 πλοία. Περνάει από τη Ρόδο, ανεβαίνει στη Μίλητο και µετά στη Σάµο. Μετά, αντί να συνεχίσει βόρεια και παραλιακά, αιφνιδιάζει τους Ελληνες στρίβοντας προς Κυκλάδες. Η Νάξος αιφνιδιάζεται πλήρως και πυρπολείται. Τέλη Αυγούστου, οι Πέρσες αποβιβάζονται στην Κάρυστο.

κίας της Ερέτριας στην Αθήνα, επιστρατεύθηκαν όλες οι µάχιµες ηλικίες οπλιτών, απελευθερώθηκε ένας αριθµός δούλων που θα µετείχαν στη µάχη ως βοηθητικοί. Μαζί µε τους 1.000 Πλαταιείς συµµάχους, έφτασαν τους 10.000 άνδρες.

π.Χ. οι Πέρσες αποβιβάζονται και στρατοπεδεύουν στην παραλία του Μαραθώνα. Οι 10.000 Αθηναίοι στρατοπεδεύουν στα υψώµατα στα νοτιοδυτικά. Σε οκτώ µέρες αναµονής, ο Δάτης αναµένει το άλλο τµήµα του περσικού στρατού που πολιορκεί την Ερέτρια, ο Μιλτιάδης περιµένει τις ενισχύσεις από τη Σπάρτη. ότι οι Πέρσες, όταν επανενωθούν, θα φύγουν διά θαλάσσης για το αφύλακτο Φάληρο, διατάσσει επίθεση. Περικυκλώνει τους Πέρσες που αποχωρούν άτακτα στα πλοία και φεύγουν για το Φάληρο. Οι Αθηναίοι κάνουν αγώνα δρόµου και προλαβαίνουν τα πλοία εκεί. Οι Πέρσες αποπλέουν άπρακτοι.

η Μάχη του Μαραθώνα διατηρεί την εικόνα ενός ιστορικού γεγονότος που ανέκοψε την επέκταση των Αχαιµενιδών προς τη Δύση, χωρίς όµως άλλη επίπτωση για την υπερδύναµη αυτή του αρχαίου κόσµου.

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μανώλη Πιµπλή -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 16 Ιουνίου 2010