Η διπλωματία του χορού

Στα μέσα Απριλίου, το χορευτικό σύνολο CityDanse Ensemble άνοιξε το 5ο Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού στη Ραμάλα, στη Δυτική Οχθη.Στο τέλος της παράστασης, 15 χορευτές στάθηκαν πλάι πλάι καθώς υποκλίνονταν μπροστά σ’ ένα ενθουσιώδες κοινό στο Μέγαρο Πολιτισμού. Εξι ήταν Αμερικανοί. Επτά ήταν Παλαιστίνιοι. Ξένοι μεταξύ τους πριν από μία εβδομάδα, είχαν ερμηνεύσει μαζί μια χορογραφία δημιουργημένη ειδικά για εκείνη τη βραδιά.Μετά τις υποκλίσεις, ένας Παλαιστίνιος αξιωματούχος μού είπε: «Κάνατε απόψε πολύ περισσότερα για τις αμερικανο-παλαιστινιακές σχέσεις απ’ όσα μπορείτε να φανταστείτε». Στο κοινό υπήρχαν πολλοί άνθρωποι για τους οποίους ο ρόλος των ΗΠΑ στην περιοχή είναι πηγή μεγάλης απογοήτευσης.Η Τέχνη είναι ένα πανίσχυρο μέσον διπλωματίας σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Το να επιλεγεί ένα αμερικανικό χορευτικό σύνολο για να ανοίξει το φεστιβάλ στη Ραμάλα ήταν σαν το άπλωμα ενός χεριού πάνω από το χάσμα.Αρκετές μέρες αργότερα, ενώ βρισκόμουν στο Τελ Αβίβ προετοιμάζοντας μια περιοδεία του CityDanse στο Ισραήλ για το 2011, είχα πολλές συζητήσεις με Ισραηλινούς οι οποίοι, όχι μόνο δεν είχαν θυμώσει από τη συμμετοχή μας στο φεστιβάλ, αλλά ήταν ενθουσιασμένοι. «Δεν γνωριζόμαστε πια με τους Παλαιστινίους, έχουμε αποξενωθεί», μου είπε κάποιος. «Ισως η τέχνη να μπορεί να χτίσει μια γέφυρα ανάμεσά μας».Η Τέχνη από μόνη της δεν μπορεί να κατασκευάσει δρόμους και, σίγουρα, δεν μπορεί να καταργήσει τους «σταθμούς ελέγχου» ούτε να δώσει λύση στην κρίση του νερού που ταλαιπωρεί τη Μέση Ανατολή. Οι δρόμοι, όμως, πρέπει να οδηγούν κάπου και οι αποτελεσματικές λύσεις έρχονται μόνο μέσα από την επικοινωνία.Με το CityDanse είχαμε περιοδεύσει νωρίτερα στην Ιορδανία, τον Λίβανο και τη Συρία, προκειμένου να επισκεφθούμε πρόσφυγες από το Ιράκ. Η ιδέα γι’ αυτήν την περιοδεία γεννήθηκε λόγω της απογοήτευσης που εκφράστηκε από μια ανθρωπιστική οργάνωση με βάση τη Νέα Υόρκη, την Intersections International, η οποία δεν κατάφερνε να τραβήξει την προσοχή, μέσα από τα καθιερωμένα κανάλια, στο τρομακτικό δράμα που ζουν οι Ιρακινοί πρόσφυγες.Η περιοδεία εκείνη είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός έργου βασισμένου στις εμπειρίες που βιώνουν οι πρόσφυγες. Και η δουλειά αυτή, με τη σειρά της, οδήγησε στην πρώτη παράσταση χορού στη σύντομη ιστορία του U. S. Capitol Visitor Center, στην Ουάσιγκτον, με οικοδεσπότες τον γερουσιαστή του Μέριλαντ Μπεν Κάρντιν και τον βουλευτή της Φλόριντα Αλσι Χάστινγκς, μέλη της Επιτροπής Ελσίνκι. Η πολιτική είχε προσελκύσει την Τέχνη και η Τέχνη προσέφερε ενημέρωση στην πολιτική.Τον Μάρτιο του 2009, ένας νεαρός Παλαιστίνιος μουσικός ήρθε στο στούντιό μας στην Ουάσιγκτον. Οταν πήγα στη Ραμάλα λίγο αργότερα, επισκέφθηκα τη μουσική σχολή όπου φοιτούσε. «Ισως δεν το ξέρετε, αλλά πριν ανοίξει αυτή η σχολή ο νεαρός περνούσε τις μέρες του πετώντας πέτρες στους Ισραηλινούς», μου είπε κάποιος. Πρέπει να ευχαριστήσουμε τους Γάλλους, οι οποίοι έχτισαν τη σχολή.Η Τέχνη και οι καλλιτέχνες μπορούν να πάνε εκεί όπου δεν μπορούν οι κυβερνήσεις. Μετατρέπουν τον τηλεοπτικό τρόμο σε αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο και δίνουν χώρο αναπνοής στην πολιτική. Και το κάνουν με πολύ λιγότερο κόστος από αυτό των σύγχρονων όπλων. Ο συνολικός προϋπολογισμός για τον πολιτισμό του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ είναι φέτος 11,1 εκατ. δολάρια. Ενα πολεμικό αεροπλάνο F-22 Raptor κόστιζε δωδεκαπλάσιο ποσόν.Οι καλλιτέχνες είναι οι σπόροι και το νερό στους αγρούς του μέλλοντος. Το καλύτερο το είπε ο Τζον Κένεντι, μιλώντας για τον ποιητή Ρόμπερτ Φροστ: «Είδε την ποίηση σαν το μέσον για να σωθεί η εξουσία από τον εαυτό της». Τα λόγια εκείνα ακόμη αντηχούν, έστω κι αν συχνά πέφτουν σε ώτα μη ακουόντων, στους ίδιους διαδρόμους της εξουσίας για την οποία μίλησε ο Κένεντι. Είναι επικίνδυνο για μας τους ίδιους να αφήνουμε χέρσους τους αγρούς της πολιτιστικής επικοινωνίας και να χαραμίζουμε ένα αγαθό το οποίο από τη φύση του μιλάει για εκείνες τις αλήθειες που θεωρούμε αυτονόητες.*Ο Πολ Εμερσον είναι διευθυντής και συνιδρυτής του CityDanse Ensemble στην Ουάσιγκτον.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Paul Emerson*-εφ. Καθημερινή, International Herald Tribune, 30-05-2010