Τα Νέα 02.06.2011

"Συνεργάσιμος εταίρος η Ελλάδα στη Σούδα"

Ρεπορταζ: Αριστοτελια Περωνη

«Δεν γνωρίζουµε περιορισµούς καθ’ οιανδήποτε χρονική στιγµή στην πρόσβαση, τις υπερπτήσεις ή την ανάπτυξη ακόµη και των πιο ευαίσθητων στρατιωτικών υλικών στη βάση», παραδέχονται οι Αµερικανοί σε σειρά απόρρητων τηλεγραφηµάτων που διέρρευσαν στο Wikileaks.
∆ιευκολύνσεις «χωρίς κανέναν περιορισµό», που έπρεπε να µείνουν «αλώβητες», παρείχαν οι ελληνικές κυβερνήσεις στη βάση της Σούδας και όχι µόνο. Οι ελληνοαµερικανικές στρατιωτικές σχέσεις, άλλωστε, ήταν σηµαντικότερες από οποιαδήποτε διαφωνία στα πολιτικά ζητήµατα, όπως παραδέχονται οι Αµερικανοί σε σειρά απόρρητων τηλεγραφηµάτων που διέρρευσαν στο Wikileaks. Οι Αµερικανοί «φλερτάριζαν» ακόµη και τους τοπικούς άρχοντες των Χανίων, προκειµένου να προωθήσουν τα ζητήµατα της βάσης. Κατά τα λοιπά, διαπίστωναν ότι «οι Ελληνες είναι επιρρεπείς στην κολακεία», γι’ αυτό και πίστευαν ότι ο καλύτερος τρόπος για την προώθηση της στρατιωτικής συνεργασίας ήταν οι προσωπικές σχέσεις… Για περαιτέρω συνδροµή στο Ιράκ είχε συµφωνήσει η ελληνική κυβέρνηση το 2007, όπως προκύπτει από απόρρητο τηλεγράφηµα του αµερικανού πρεσβευτή Τσαρλς Ρις. Στις 2 Μαΐου 2007 γράφει ότι η Ελλάδα έχει δηλώσει την προθυµία της να συµβάλει περισσότερο στο Ιράκ και σηµειώνει ότι έχει συνδράµει µε όλους τους τρόπους. Συγκεκριµένα, όπως αναφέρει, στην αρχή του πολέµου στο Ιράκ «η Ελλάδα παρείχε εκτεταµένη υποστήριξη για τον ανεφοδιασµό αεροσκαφών και άλλες τεχνικές δραστηριότητες στη βάση της Σούδας». Αναφέρει µάλιστα ότι οµάδα των ελληνικών Ειδικών ∆υνάµεων είχε αναπτυχθεί πάνω από τη βάση της Σούδας για αρκετούς µήνες, για την ασφάλεια των αµερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Σηµειώνει ότι οι ελληνικές Ενοπλες ∆υνάµεις «πήραν κάθε διαθέσιµο βυτιοφόρο και οδηγό για να παράσχουν καύσιµα στα αµερικανικά αεροσκάφη». Αυτό, κατ’ επέκταση, επέτρεψε «τον ανεφοδιασµό κάθε B52 που χτυπούσε το Ιράκ από τα δυτικά».

Οταν έγινε σαφές ότι τα καύσιµα δεν ήταν αρκετά, η Ελληνική Πολεµική Αεροπορία έκανε εκτροπή στο 100% στον δικό της αγωγό καυσίµων για να εξυπηρετήσει την αµερικανική προσπάθεια. ∆εν είναι η πρώτη φορά που σηµειώνεται η σηµασία της αµερικανικής βάσης της Σούδας για όλες τις αµερικανικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανα τολή και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Σούδα ήταν τόσο σηµαντική που οι Αµερικανοί έκαναν ακόµη και «κορτάρισµα» στους τοπικούς άρχοντες προκειµένου να αλλάξει η αρνητική εικόνα στην Κρήτη – και όχι µόνο – για την αµερικανική βάση. Σε εµπιστευτικό τηλεγράφηµά του µε ηµεροµηνία 27 Μαρτίου 2007, ο Ρις περιγράφει τη συνάντησή του στα Χανιά µε τον νέο νοµάρχη, ενώ µιλάει για «θάλασσα αλλαγής», καθώς – όπως σηµειώνει – η υποδοχή του είναι πολύ διαφορετική από τις συνήθως «παγερές συναντήσεις µε την παλιά αριστερίστικη τοπική ηγεσία». Στη συνάντησή του µε τον νοµάρχη Χανίων Γρηγόρη Αρχοντάκη, τον δήµαρχο Χανίων Κυριάκο Βιρβιδάκη και τον δήµαρχο Ακρωτηρίου Μιχάλη Κυνηγό, η συζήτηση επικεντρώνεται στην ανάγκη για καλές σχέσεις και συνεργασία. «Τέτοιες συζητήσεις σε άλλο πλαίσιο θα ήταν απίθανες, αλλά στην περίπτωση της βάσης της Σούδας εκπροσωπούν ριζική αλλαγή από την κατάσταση που είχε επικρατήσει για αρκετά χρόνια.

Προηγουµένως, οι τοπικοί πολιτικοί ήταν ανοικτά εχθρικοί προς τη βάση και δεν ενδιαφέρονταν για επισκέψεις αµερικανικών πλοίων, παρά τα σηµαντικά οικονοµικά οφέλη για την τοπική κοινωνία», σηµειώνει. Ο Αρχοντάκης λέει στον πρεσβευτή ότι µία από τις βασικές προτεραιότητές του ήταν η ενίσχυση των δεσµών ανάµεσα στην κοινωνία των Χανίων και τη βάση. Κάτι τέτοιο «δεν θα είχε µόνο οικονοµικά οφέλη, αλλά θα άλλαζε και την πολιτική ατµόσφαιρα». Ενώ ο δήµαρχοςΑκρωτηρίου λέει στον Ρις ότι υπήρχε αντιαµερικανικό κλίµα στη Σούδα, «αλλά δεν ήταν χειρότερο απ’ οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα». Πρόσθεσε, µάλιστα, ότι «η δουλειά του δεν ήτανη εξωτερική πολιτική, αλλά η ευηµερία του Ακρωτηρίου».

ΜΑΣ ΚΑΛΏΣΟΡΙΖΟΥΝ. Λίγους µήνες µετά, τον Ιούλιο του 2007, σε νέα συνάντηση του Γ. Αρχοντάκη µε τους Αµερικανούς, ο νοµάρχης Χανίων τούς πιέζει για περισσότερες επισκέψεις αµερικανικών πλοίων στη Σούδα. Οπως αναφέρει στο εµπιστευτικό τηλεγράφηµά του ο αµερικανός επιτετραµµένος στην Αθήνα Τόµας Κάντριµαν, ο Αρχοντάκης τούς λέει ότι δεν ήθελε τις επισκέψεις τόσο για το οικονοµικό όφελος, όσο για τα «πολιτικά οφέλη», αφού οι επισκέψεις θα έδειχναν την αµερικανική στήριξη στην τοπική κοινωνία, η οποία ισχυρίστηκε ότι «ήταν πολύ φιλοαµερικανική, µε εξαίρεση µια κοµµουνιστική µειοψηφία». «Προηγουµένως, τρέµαµε να τηλεφωνήσουµε στους τοπικούς πολιτικούς... Τώρα, ο νοµάρχης και οι άλλοι αξιωµατούχοι καλωσορίζουν τις επισκέψεις των αµερικανικών πλοίων, γι’ αυτό ενθαρρύνουµε το Ναυτικό να εκµεταλλευθεί αυτή τη νέα συµπεριφορά», σχολιάζει ο Κάντριµαν. Σηµαντική συνεισφορά που δεν θα πρέπει να παραβλέπεται είναι οι αµερικανικές διευκολύνσεις στη βάση της Σούδας, όπως γράφει αργότερα, στις 31 Μαρτίου 2008, ο Ντάνιελ Σπέκχαρντ, ενόψει της επίσκεψης του ναυάρχου Φιτζέραλντ στην Αθήνα. Στο απόρρητο τηλεγράφηµα, ο Αµερικανός σηµειώνει ότι µπορεί οι συνεισφορές της Ελλάδας στο Ιράκ και το Αφγανιστάν να είναι «περιορισµένες», αλλά δεν ισχύει το ίδιο σε άλλες περιπτώσεις.

«Οταν η Τουρκία αρνήθηκε να επιτρέψει στη συµµαχία των ΗΠΑνα επιχειρήσει από τις βάσεις της πέρυσι, η Αµερικανική Πολεµική Αεροπορία µετέφερε 6 τάνκερ KC-135 από το Ιντσιρλίκ στη βάση της Σούδας, όπου οι Ελληνες βοήθησαν στον ανεφοδιασµό τους. Για τις επίγειες αµερικανικές δυνάµεις, το σύµπλεγµα της Σούδας επέτρεψε στο 4ο Μηχανοκίνητο Τµήµα Πυροβολικού να µετακινηθεί γρήγορα από τον Βορρά στον Νότο εγκαίρως για την έναρξη του πολέµου. Η Ελλάδα επιτρέπει περισσότερες από 24.000 υπερπτήσεις τον χρόνο» γράφει, µεταξύ άλλων, ο αµερικανός πρεσβευτής.

ΣΥΝΝΕΦΑ. «Ελληνοαµερικανική στρατιωτική συνεργασία: το καλό, το κακό και το αναγκαίο». Είναι ο τίτλος άλλου απόρρητου τηλεγραφήµατος που συντάσσει στις 24 Ιουνίου 2008 ο Ντάνιελ Σπέκχαρντ. Αφορµή για τη σύνταξη του τηλεγραφήµατος είναι τα «σύννεφα» που έχουν δηµιουργηθεί στις διµερείς σχέσεις από τις διαφωνίες για το Σκοπιανό, την ελληνοτουρκική διένεξη για τον Αϊ-Στράτη και τον ρόλο του ΝΑΤΟ και τις σχέσεις της κυβέρνησης Καραµανλή µε τη Ρωσία. Ωστόσο, όπως γράφει ο αµερικανός πρεσβευτής, η στρατιωτική συνεργασία παραµένει καλή και πρέπει να παραµείνει «αλώβητη». Οπως το θέτει, «η ελληνική κυβέρνηση αποδείχθηκε πολύ συνεργάσιµος εταίρος στη Σούδα, παρ’ ότι δεν θέλει να το διαφηµίζει για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους. ∆εν γνωρίζουµε περιορισµούς καθ’ οιανδήποτε χρονική στιγµή στην πρόσβαση, τις υπερπτήσεις ή την ανάπτυξη ακόµη και των πιο ευαίσθητων στρατιωτικών υλικών στη βάση». Με έµφαση αναφέρει ακόµη τις άδειες υπερπτήσεων αµερικανικών πολεµικών αεροσκαφών εντός ελληνικού εναέριου χώρου, που έχουν χορηγήσει οι ελληνικές κυβερνήσεις µετά την 11η Σεπτεµβρίου, για υποστήριξη των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, οι οποίες φθάνουντις 28.000 τον χρόνο. Καταλήγει ότι η στρατιωτική σχέση είναι τόσοσηµαντική, που πρέπει να στηριχθεί µε όλους τους τρόπους και κυρίως σε προσωπικό επίπεδο. Κι αυτό επειδή «σε πολλούς τοµείς, η συνεργασία µας µε τους Ελληνες εξαρτάται περισσότερο από προσωπικές σχέσεις, παρά από θεσµικούς δεσµούς. Το να κάνεις τους Ελληνες να πουν “ναι” σε δύσκολα θέµατα γενικά απαιτεί ένα καλό επιχείρηµα, σε συνδυασµό µε κανάκεµα... Οι Ελληνες είναι επιρρεπείς στην κολακεία και προσβάλλονται εύκολα». «Εταιρείες των ΗΠΑ υπέφεραν»

ΣΤΙΣ 12 Νοέμβριου του 2009 και ενόψει της επίσκεψης του Αµερικανού υφυπουργού Αµυνας Αλεξάντερ Βέρσµποου στην Αθήνα, ο Ντάνιελ Σπέκχαρντ σε απόρρητο τηλεγράφηµα αναλύει τα θέµατα που θα πρέπει να προσέξει ο αµερικανός αξιωµατούχος. Επαναλαµβάνει τη σηµασία της ναυτικής βάσης της Σούδας και το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι από τους µεγαλύτερους αγοραστές αµερικανικών όπλων. Στα ειδικά θέµατα, ο Σπέκχαρντ επανέρχεται στο θέµα του νέου αγωγού καυσίµων (από το Μαράθι προς το Αεροδρόµιο) για την εξυπηρέτηση της Βάσης της Σούδας, το οποίο «έχει κολλήσει στην ελληνική γραφειοκρατία εδώ και σχεδόν επτά χρόνια και το οποίο ο Βενιζέλος εµφανίστηκε έτοιµος να λύσει». «Το µήνυµά σας θα πρέπει να είναι ότι θέλουµε να ξοδέψουµε 32 δισ. δολάρια στην κρητική οικονοµία, για να αναβαθµίσουµε τη στρατηγική µας σχέση, να προστατεύσουµε το περιβάλλον και να διατηρήσουµε τη βάση της Σούδας ως εγκατάσταση - κλειδί για την Ελλάδα, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Η συνεχιζόµενη καθυστέρηση απειλεί τη χρηµατοδότηση του Κογκρέσου και αυξάνει το ρίσκο», σηµειώνει. Αναφερόµενος στα εξοπλιστικά ο Σπέκχαρντ λέει ότι αναµένονται διεθνείς διαγωνισµοί ύψους 6 δισ. δολαρίων στα επόµενα δύο χρόνια, «παρότι οι δηµοσιονοµικές δυσκολίες µπορεί να τους εµποδίσουν». Αναφερόµενος στο πρόβληµα συστηµάτων αυτοπροστασίας που έχει προκύψει µε αµερικανικά F16 µε ευθύνη της εταιρείας Raytheon, σηµειώνει πως αυτό σηµαίνει ότι «πολλά από τα µαχητικά αεροσκάφη της Ελλάδας που κάνουν αναχαιτίσεις στο Αιγαίο δεν έχουν σύστηµα αυτοπροστασίας». Ωστόσο, συµβουλεύει τον υφυπουργό Αµυνας να ενισχύσει την προσπάθεια της κυβέρνησης Παπανδρέου για διαφάνεια και δίκαιους διαγωνισµούς, εκτιµώντας ότι στο παρελθόν η ελληνική εθνική ασφάλεια «και οι αµερικανικές εταιρείες υπέφεραν όταν οι αποφάσεις λαµβάνονταν µε πολιτικό κριτήριο».

ΣΤΗΝ ΚΑΛΗ ΣΤΡΑΤΙΏΤΙΚΗ σχέση των δύο χωρών εστιάζει και η αµερικανίδα επιτετραµµένη στην Αθήνα Ντέµπορα Μακάρθι, γράφοντας στον πρέσβη ΜαρκΛέιγκον, αρµόδιο για θέµατα παράνοµης διακίνησης και εµπορίας ανθρώπων, ο οποίος επισκέπτεται την Αθήνα τον Αύγουστο του2008. Οπως προκύπτει από το απόρρητο τηλεγράφηµα, η Μακάρθι γράφειότι οι ελληνοαµερικανικές σχέσεις είναι «συγκεχυµένες». «Στα θετικά, η στρατιωτική συνεργασία παραµένει ισχυρή.

Η Ναυτική Βάση της Σούδας είναι ένας κόµβος µεταφορών και επιµελητείας στο θέατροτης Μέσης Ανατολής και η Ελλάδα είναι από τους µεγαλύτερους αγοραστές αµερικανικών εξοπλισµών». Στις 11 Νοεµβρίου του 2008, ο Ντάνιελ Σπέκχαρντ συντάσσει απόρρητο τηλεγράφηµα ενόψει της επίσκεψης του αρχηγού του ΓΕΕΘΑ στρατηγού ∆ηµήτριου Γράψα στην Ουάσιγκτον.

Η επίσκεψη είναι µια ευκαιρία, όπως διαπιστώνει, να αναγνωριστεί ηστήριξη της Ελλάδας στις αµερικανικές ναυτικέςκαι αεροπορικές επιχειρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, συµπεριλαµβανοµένου του Ιράκ. ∆ενπαραλείπει να αναφερθεί στο γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σηµαντικός αγοραστής αµερικανικών εξοπλισµών, αν και «οι τελευταίες αποφάσεις προµηθειώνείναι πολιτικές και επιδιώκουν ισορροπία ανάµεσαστις ΗΠΑ, τηνΕυρωπαϊκή Ενωση και τηΡωσία». Ο Σπέκχαρντ επαναλαµβάνει τη σηµασία της βάσης της Σούδας, «της πιο σηµαντικής στρατηγικής τοποθεσίας γιατο Αµερικανικό Ναυτικό στην Ανατολική Μεσόγειο» και το γεγονόςότι δεν υπάρχει κανένας περιορισµός από την ελληνική πλευρά εκεί.Χαρακτηρίζειτον ∆. Γράψα «ανοικτό» και «πιστό υποστηρικτή των ελληνικών συµφερόντων». «Είναι θετικά διακείµενος απέναντιστις ΗΠΑ κιέχει πιέσει τις ελληνικές Ενοπλες ∆υνάµεις να µιµηθούν τον αµερικανικό σχεδιασµό, τις προµήθειες και την εκπαίδευση», γράφει στο τηλεγράφηµα, ενώ υποστηρίζει ότι ο στρατηγός Γράψας είναι «καχύποπτος µε τη Ρωσία καιτις προσπάθειες για προµήθειες αµυντικούυλικού από αυτήν».

Σύµφωνα µε το απόρρητο τηλεγράφηµα, ο αρχηγός του ΓΕΕΘΑ είχε πει στον ακόλουθο Αµυνας της αµερικανικής πρεσβείας ότι λυπόταν που η Ελλάδα είχε αγοράσει ρωσικά BMP3 (σ.σ.: η προµήθεια των ρωσικών τεθωρακισµένων παραµένει «παγωµένη» µέχρι σήµερα). Επίσης είχε πει ότι θα υποστήριζε την αποστολή ελληνικών δυνάµεων στο Ιράκ και την αύξηση των ελληνικών δυνάµεων στο Αφγανιστάν, ωστόσο, όπως σηµειώνει ο Ντ. Σπέκχαρντ, «ο στρατηγός Γράψας έχει µικρή επιρροή επί των αποφάσεων για τις προµήθειες και την αµυντική πολιτική, αφού το ελληνικό Σύνταγµα προβλέπει ισχυρούς περιορισµούς για τον ρόλο των στρατιωτικών στην ανάπτυξη πολιτικής».