Τα Νέα 17.06.2011

"Γράφω την ιστορία των ηττημένων"

Του Μανώλη Πιμπλή

Γράφει για τους ψαράδες της Χιλής και τους νομάδες της Παταγονίας. Αλλά ο χιλιανός συγγραφέας, ως γνήσιος Λατινοαμερικάνος, είναι πάντα έτοιμος να μιλήσει πολιτικά.
Είτε για ευρωπαϊκές κρίσεις χρέους είτε για τον Λούλα ή και τον Τσάβες
Η λογοτεχνία του χιλιανού Λουίς Σεπούλβεδα – που μένει μόνιμα στη Χιχόντης Ισπανίας – είναι άρρηκταδεμένη με την πολιτική. Ως γνήσιος Λατινοαμερικάνος, με φλογερό ταμπεραμέντο, βλέπει σε όλα του τα θέματα μια πολιτική πτυχή. Στην ωριμότητά του πια, προσπαθεί να συλλάβει τι συμβαίνει σήμερα στονκόσμο. Και προτείνει μια «ειρηνική επανάσταση της φαντασίας». Ναφανταστούμε, όπως λέει, πώς θέλουμε το μέλλον. «Αν θέλουμε να είμαστε πολίτες ή απλώς καταναλωτές».

«Η λογοτεχνία μου γεννιέται μέσα από την πραγματική ζωή που είναι πλούσια και αντιφατική», λέει. «Αυτή είναι που μου επιτρέπει να είμαι πολίτης και συγγραφέας. Μου αρέσει λ.χ. να γράφω για τηθάλασσα. Αλλά θάλασσα σημαίνει πλοία που ταξιδεύουν, ναυτικοί, ψαράδες.

Ημουν πριν από λίγο καιρό στηΧιλή και συνάντησα γυναίκες ψαράδων που έκαναν απεργία πείνας.Οταν ρώτησα γιατί, μου είπαν πολύ ποιητικά ότι ζητούν να αποκατασταθεί η θάλασσα! Ρώτησα περισσότερα και έμαθα ότι στην περιοχή γινόταν καλλιέργεια σολομού από μία ισπανική πολυεθνική.Η κυβέρνηση τής είχε δώσει άδεια απεριόριστου και δωρεάν ψαρέματος για να εκτρέφονται οι σολομοί.

Για την παραγωγή κάθε κιλού σολομούχρειάζονται δέκα κιλά ψάρια. Και τα περιττώματα των σολομών καταστρέφουν τον βυθό. Μόλις μειώθηκαν τα αποθέματα ψαριών, η εταιρεία πήγε 500 χιλιόμετρα νοτιότερα.

Αλλά στο μεταξύ είχε έρθει το τέλος του παραδοσιακού ψαρέματος, το τέλος μιας οικονομικής δραστηριότητας και το τέλοςμιας κουλτούρας– αυτής των ανθρώπων πουζουν από τη θάλασσα».

Θέμα που ταιριάζει γάντι σε έναν συγγραφέα που, όπως λέει, του αρέσει να γράφει«την ιστορίατων ηττημένων». Στο καινούργιο του βιβλίο, που θα κυκλοφορήσειτο 2012 στην Ελλάδα και λέγεται «Τελευταία νέα από το Νότο», περιγράφει ένα άλλο τέλος, πιο δραματικό. Το τέλος της αργεντίνικης Παταγονίας.

«Η Παταγονία που γνώρισα πρώτη φορά το 1996 ήταν η τελειότερη έκφραση τηςελευθερίας.Τίποτα δεν μπορούσε να σε εμποδίσει να περπατήσεις. Ζούσανεκεί μεγάλοι πληθυσμοί νομάδων αλλά και ζώα που επίσης μετακινούνταν. Μιαμέρα ένας ιδιώτης αγόρασε έναεκατομμύριο εκτάρια και τα έκλεισε με αγκαθωτό σύρμα. Λίγο αργότερα η Warner αγόρασε και αυτή μια μεγάλη έκταση, ενώ πλούσιοι της σόου μπιζ όπως ο Σταλόνε και ο Μάλκοβιτς άρχισαν να αγοράζουν χιλιάδες εκτάρια. Η κυβέρνηση της Αργεντινής, πάνω στην κρίση, αποφάσισε να παραδώσει στο ∆ΝΤ την Παταγονία για να πληρώσει το χρέος. Το διάσημο ατμοκίνητο Παταγονία Εξπρές καταργήθηκε και μετατράπηκε σε ιδιωτικό σιδηρόδρομο για πλούσιους τουρίστες που το νοίκιαζαν για έναν μήνα. Οι κάτοικοι έμειναν χωρίς σιδηροδρομικά δρομολόγια». Ο Λουίς Σεπούλβεδα, που ήρθε στην Αθήνα καλεσμένοςτου Ινστιτούτου Θερβάντες γιανα συμμετάσχειστο 3ο Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικής Λογοτεχνίας, είναι ποταμός. Πιστεύει ότι σήμερα βρίσκεται παντού σε κίνδυνο το κράτος ευημερίας και ότι ηλύση που δίνει το υπάρχον σύστημα είναι να πληρώνουμε όλο και περισσότερο για όλο και χειρότερες υπηρεσίες. Για την Ευρωπαϊκή Ενωση λέει ότι όσο υπήρχαν τα δύο μπλοκ, κατάφερε να αποδείξει ότι το δικό της οικονομικό σύστημα ήτανκαλύτερο απότο σοβιετικό καιπιο ανθρώπινο από των ΗΠΑ. Αλλάότι μετά την πτώση του Τείχους παρέδωσε τη λαϊκή κυριαρχία στις αγορές. Για τις τρεις προβληματικές οικονομίες του Νότου – Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα – λέει ότι έχουν ανάλογα προβλήματα επειδή στηρίζονται στους ίδιους τομείς δραστηριότητας: τις κατασκευές και τον τουρισμό. Αλλά προσθέτει ότι η σημερινή σοβαρή κατάσταση έχει κυρίως να κάνει με «κρίση του οικονομικού συστήματος, των τραπεζών, των κερδοσκόπων, το υψηλό κόστος της οποίας καλούνται να πληρώσουν οι πολίτες».

Φτάνει μάλιστα να αναρωτηθεί, κάνοντας τη σύγκριση με την Ισλανδία: «Αν ένα εκατομμύριο Ισπανοί δηλώσουν ότι πλήρωσαν αρκετά τις τράπεζες και δεν θέλουν να πληρώνουν άλλο, τι θα γίνει; Τίποτα. Απλώς θα μειωθούντα κέρδη των τραπεζών».

Και ταυτόχροναπροσθέτει: «Τοπιο θλιβερό είναι ότι τίθεται σε κίνδυνο η Ευρωπαϊκή Ενωση ως μια δυνατότητα δίκαιης ανάπτυξης για όλη την ήπειρο. Επιπλέον, υπάρχειένα έλλειμμα σεβασμού προς τους πολίτες. Οταν αποφάσισαν να εντάξουν τις βαλτικές δημοκρατίες, τρεις χώρες σε κατάσταση χρεοκοπίας,δεν ρώτησαν κανέναν ευρωπαίο πολίτηαν συμφωνούσε. Ούτε όταν έβαλαν Ρουμανία, Τσεχία και Κροατία, χώρεςπου επίσης έχουν προβλήματα. Το έκαναν όμως γιατί εγγυώνται φθηνά εργατικά χέρια. Κάπως έτσι η Ευρωπαϊκή Ενωση γίνεται εργαλείο στα χέρια των τραπεζών και της κερδοσκοπίας, φτωχαίνοντας τους πολίτες της».
«Δημοκρατία και λαϊκισμός δεν συμβιβάζονται»

Για τη Λατινική Αμερική ο Λουίς Σεπούλβεδα λέει ότι κάθε χώρα εκεί είναι και μια διαφορετική περίπτωση. «Η Αριστερά, μετά την πτώση του Τείχους έμεινε στήλη άλατος, χωρίς εναλλακτική πολιτική πρόταση, χωρίς διεθνείς αναφορές». Για τον Τσάβες, στη Βενεζουέλα, θεωρεί ότι «έχει μεσσιανική αντίληψη για τα πράγματα και είναι λαϊκιστής», και ως γνωστόν «δημοκρατία και λαϊκισμός δεν συμβιβάζονται». Αλλά τη Βενεζουέλα, που ήταν η πιο προχωρημένη χώρα της Λατινικής Αμερικής, τη διέφθειρε και το πετρέλαιο.

«Ο εύκολος πλουτισμός προκάλεσε διαφθορά και αποσύνθεση», λέει.

Αντίθετα στη Βραζιλία, «ο Λούλα έθεσε στόχους συγκεκριμένους και έβγαλε από τη μιζέρια 26 εκατ. ανθρώπους. Σήμερα η Βραζιλία είναι ο πιο σημαντικός εμπορικός εταίρος για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, σημαντικότερος και από τις ΗΠΑ. Οι εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ βασίζονταν στους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, πράγμα που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ καθόριζαν τις τιμές. Με τη Βραζιλία οι συμφωνίες γίνονται σε κυβερνητικό επίπεδο και υπάρχει το στοιχείο της ηθικής», λέει. Σε γενικές γραμμές πιστεύει ότι επιτυχημένες πολιτικές άσκησαν εκείνες οι κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής που ευνόησαν την παραγωγή για εσωτερική κατανάλωση. Παραγωγή μικρής κλίμακας που όμως έβγαλε πολύ κόσμο από την εξαθλίωση. Και ότι αυτό θα μπορούσε να δώσει τροφή στην Αριστερά για σκέψη. «Μήπως θα πρέπει να αναζητά λύσεις σε τοπικό επίπεδο και όχι σε παγκόσμιο;», αναρωτιέται.