Τα Νέα 31.05.2011

Με πρότυπο τους Ζαπατίστας

Του Μιχάλη Μητσού

Η αντιπαράθεση έχει αρχίσει εδώ και αρκετά χρόνια. Από τη µια είναι η νεολαία, που υποφέρει από υψηλά ποσοστά ανεργίας και απαιτεί ένα µέλλον. Από την άλλη είναι τα εθνικά κράτη, που είναι παγιδευµένα στους περιορισµούς της παγκοσµιοποίησης και κατά συνέπεια δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να προσφέρουν αυτό το µέλλον. Από τις αρχές του χρόνου, η αντιπαράθεση ενισχύεται από δύο γεγονότα. Πρώτον, συµµετέχουν σε αυτή νέα στρώµατα και νέες γενιές, µε αποτέλεσµα σε δύο περιπτώσεις (την Τυνησία και την Αίγυπτο) να ανατραπεί η κυβέρνηση και να ξεκινήσουν ριζικές µεταρρυθµίσεις. ∆εύτερον, οι νέοι συµπεριφέρονται για πρώτη φορά µε τον ίδιο τρόπο. Και αυτό επειδή, είτε το γνωρίζουν είτε όχι, πίσω από τις κινητοποιήσεις τους βρίσκεται ένα βιβλίο, το «Αγανακτήστε!» τουΣτεφάν Εσσέλ. Εξ ου και έχουν γίνει γνωστοί ως «οι αγανακτισµένοι».

Αυτή την ανάλυση κάνει στην ιστοσελίδα Atlantico.fr ο Αλέν Μπερτό, καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήµιο Paris 8-Saint-Denis και συγγραφέας του βιβλίου «Η εποχή των εξεγέρσεων». Οπως επισηµαίνει, η καινοτοµία αυτών των κινητοποιήσεων είναι ότι δεν αποσκοπούν στην κατάληψη του κράτους.

Αυτό που θέλουν οι διαδηλωτές είναι να τους ακούσουν και να τους αναγνωρίσουν. Τα αιτήµατά τους είναι πολύ συγκεκριµένα σε ό,τι αφορά την οργάνωση της εξουσίας, τη χρησιµοποίηση του εθνικού πλούτου ή την εξασφάλιση των στοιχειωδών δικαιωµάτων. Στο µανιφέστο που έδωσαν στη δηµοσιότητα οι ισπανοί εξεγερµένοι υπάρχουν το δικαίωµα στην εργασία, το δικαίωµα στη στέγαση, το δικαίωµα στο Ιντερνετ. Το κίνηµα αυτό είναι,λοιπόν, κάθε άλλο παρά «απολιτίκ».

Θα µπορούσε δηλαδή να συγκριθεί µε τον Μάη του ‘68; «Στην περίπτωση εκείνη, οι εξεγερµένοι µιλούσαν για κατάληψη της εξουσίας, για καταστροφή του κράτους», απαντά ο Μπερτό. «Ο τρόπος που λειτουργούσαν, οδοφράγµατα κ.λπ., ανήκε στους προηγούµενους αιώνες. Ο Μάης του ‘68 διέψευσε όµως τις ελπίδες των πρωταγωνιστών του και δεν οδήγησε σε µια νέα σχέση ανάµεσα στην πολιτική και το κράτος. Σήµερα, αντίθετα, παρακολουθούµε νέες πρακτικές, νέες συλλογικές υποκειµενικότητες. Χωρίς οργανώσεις ούτε εκπροσώπους, αυτές οι ειρηνικές διαδηλώσεις παίρνουν τον λόγο για να απαιτήσουν από το κράτος να αναλάβει τις ευθύνες του. Με την έννοια αυτή είναι πιο κοντά στους Ζαπατίστας του Μεξικού, οι οποίοι έχουν καταστήσει σαφές εδώ και είκοσιχρόνια ότι δεν θέλουν να αναλάβουν την εξουσία, δεν θέλουν ναλάβουν µέρος στις εκλογές, θέλουν µόνοµια κυβέρνηση που να υπακούει».

Ναι, αλλά γιατί η εξέγερση αυτή σηµειώνεται ταυτοχρόνως σε πολλές περιοχές του κόσµου; Στο ερώτηµα αυτό, ο γάλλος καθηγητής αδυνατείνα δώσει απάντηση. Ούτε όµως είναι απαραίτητο. Απέναντι σε ένα γεγονός που µας τυφλώνει, ψάχνουµε πάντα για τα «αίτια». Το νόηµα όµως ενός συλλογικού γεγονότος, το µήνυµα που πρέπει κατ’ αρχήν να αποκρυπτογραφήσουµε, είναι το είδος της περιόδου που εγκαινιάζει. Οχι τα αίτια δηλαδή, αλλά τααποτελέσµατα. Σε τελευταία ανάλυση, ποιος θυµάται τα αίτια του Μάη;