Δρόμοι

Οι ζωές...
... επτά εργατών, που πρόπερσι κάηκαν ζωντανοί στη χαλυβουργία της ΤhyssenGroup στο Τορίνο, αποζημιώθηκαν συνολικά με 13 εκατομμύρια ευρώ (η γερμανική πολυεθνική είχε κατηγορηθεί για εγκληματική αμέλεια και για ανεπαρκή συστήματα πυρόσβεσης). «Τα λεφτά δεν πρόκειται να φέρουν πίσω τον γιο μου», ψιθύριζε η μάνα του Ρομπέρτο Σκόλα, 32 ετών, εργάτη στη γερμανική εταιρεία που σήμερα ετοιμάζεται να απολύσει 20.000 εργαζομένους από τα εργοστάσιά της σε όλο τον κόσμο. Πόσο άραγε αξίζει η ζωή αυτών των ανθρώπων, ζώντων και νεκρών;

Πόσο αξίζει...
... η ανθρώπινη ζωή; Αξίζει άραγε όσο ένα επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης; Όσο ένα επίδομα ανεργίας; Όσο μια αποζημίωση που μετρούν στην παλάμη της μάνας ενός εργάτη που άφησε την τελευταία του πνοή στις σκαλωσιές;

Η ανάσα μας...
... έχει κι αυτή το κοστολόγιό της, αυτό που της βάζουν οι έμποροι της ζωής και του θανάτου. «Πανάκριβο, παμμέγιστο το χρήμα, μα εγώ σου λέω η ζωή δεν έχει τίμημα», τραγουδούσε ο Ζαν Λουί Ομπέρ στα 1980. «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα». Μα μονάχα η αγορά αποφασίζει τη χρηματική αξία της ζωής τους. Πόσο αξίζει πραγματικά η ζωή; Μπορούμε να της βάζουμε τιμή; Έχει εμπορική αξία; Το σύστημα στο οποίο ζούμε έχει πολλούς τρόπους για να την υπολογίζει. Οι ασφαλιστικές εταιρείες υπολογίζουν το ρίσκο του θανάτου. Και βάζουν κάθε ασφαλισμένο να αποφασίζει μόνος του για το ποσό με το οποίο θα ασφαλιστεί. Η αξία της ζωής του, δηλαδή, δεν αποφασίζεται από τις ηθικές αρχές της κοινωνίας, αλλά από την ικανότητά του να πληρώσει το ασφάλιστρο. Σύμφωνα με την κοινωνιολόγο Ανιές Μεγιάρ, έχει μάλιστα υπολογιστεί πως η αξία της ζωής του μέσου ανθρώπου ισούται με 120 φορές το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας του (τόσα μπορεί να πληρώνει στην ασφάλεια ζωής). Έτσι, ένας Ευρωπαίος αξίζει σήμερα 1 έως 3 εκατομμύρια ευρώ κι ένας Κινέζος 120.000 ευρώ, όσο κι ένας Ιρακινός. Οι οικονομολόγοι έχουν τον δικό τους τρόπο να υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή. Αυτοί μετρούν την οικονομική απώλεια της κοινωνίας από τον θάνατο ενός ανθρώπου, δηλαδή το διαφυγόν κέρδος από την παραγωγή. Είναι προφανές, λέει η Ανιές Μεγιάρ, πως γι΄ αυτούς τους οικονομολόγους η ζωή της γυναίκας που μένει στο σπίτι για να φυλάει τα παιδιά, η ζωή του συνταξιούχου και του ανέργου δεν αξίζουν τίποτα.

Αυτοί οι δόλιοι...
... υπολογισμοί που δικαιώνουν την εμπορευματοποίηση της ανθρώπινης ζωής, δεν έχουν παρά έναν απώτερο στόχο: την καθολική επιβολή της λογικής του κέρδους. Άψυχοι και ψυχροί, οι λογιστές που παίζουν κάθε μέρα με τη ζωή και τον θάνατο των ανθρώπων, μένουν ασυγκίνητοι μπροστά στα βάσανα και τα πάθη τους. Στη δική τους λογική, ακόμη και οι μετοχές μπορούν να έχουν αυτό που στα οικονομικά λέγεται «εσωτερική αξία», όχι όμως και οι άνθρωποι.


Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Ρούσσου Βρανά - εφ. Τα Νέα, 04-11-2009