Η εκστρατεία στη Μικρά Ασία

Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος ηττήθηκε και αναχώρησε για το εξωτερικό. Οι διάδοχοί του στην εξουσία, κυνηγώντας τις κεμαλικές δυνάμεις, παρασύρθηκαν όλο και βαθύτερα στην Ανατολία και διέσχισαν την Αλμυρά έρημο προς τον Σαγγάριο ποταμό. Στην αρχή πέτυχαν εντυπωσιακές νίκες. Με τσέτες, όμως, να πλήττουν τις γραμμές ανεφοδιασμού μέσα στην έρημο και τον χρόνο να κυλάει υπέρ του Μουσταφά Κεμάλ, που στο μεταξύ είχε δημιουργήσει διαύλους επικοινωνίας με τους φιλικούς προς την τουρκική υπόθεση μπολσεβίκους, ο ελληνικός στρατός στο τέλος τράπηκε σε άτακτη υποχώρηση. Θα ήταν τα πράγματα διαφορετικά αν ο Βενιζέλος δεν είχε χάσει τις εκλογές ή αν δεν τις είχε προκηρύξει; Ή ήταν η μικρασιατική εκστρατεία καταδικασμένη όχι μόνο από την πρώτη κιόλας μέρα, αλλά και νωρίτερα, όταν στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων ο Βενιζέλος απεδέχθη ενθουσιωδώς την πρόταση των Βρετανών και Γάλλων ομολόγων του για την απόβαση ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919; Αυτά τα ερωτήματα είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθούν υπό το πρίσμα των δεδομένων εκείνης της εποχής, με δυσκολότερο απ' όλα το αν η ίδια η απόφαση για την απόβαση ήταν σωστή. Το τελευταίο ίσως παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς με την υλοποίηση της απόφασης που ελήφθη στο Παρίσι, στήθηκε το σκηνικό για τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν στη Μικρά Ασία.
Οι «συνένοχοι» των Παρισίων
Μάιος 1919. Ο ελληνικός στρατός έχει πραγματοποιήσει απόβαση στη Σμύρνη και ευζωνικό τμήμα παρελαύνει στην προκυμαία της πόλης (αριστερά). Οι εκκλήσεις των Μικρασιατών Ελλήνων προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο αποτέλεσαν σοβαρό λόγο για την απόφαση του Ελληνα πρωθυπουργού να διεκδικήσει στο Συνέδριο της Ειρήνης, στο Παρίσι, τη Σμύρνη και το Βιλαέτι του Αϊδινίου.
Οταν ο Βρετανός πρωθυπουργός David Lloyd George (πάνω), με τη σύμφωνη γνώμη του Γάλλου ομολόγου του Georges Clemenceau (κάτω), πρότεινε στον Βενιζέλο να στείλει ειρηνευτική δύναμη στη Σμύρνη, εις πρόληψη ιταλικής απόβασης, αυτός άρπαξε την πολυπόθητη ευκαιρία με ενθουσιασμό.
1. Κων. Δ. Σβολόπουλου, Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία, Ικαρος, Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών Ε. Κ. Βενιζέλος, 2009.
2. Carnegie Endowment for International Peace, Report of the International Commissioto Inquire into the Causes and Conduct
of the BalkaWars, WashingtoD. C., 1914, σ. 70 - 80.
3. Ξεν. Στρατηγού, Η Ελλάς εν Μικρά Ασία, Αθήνα, 1925, σ. 51.



Βαρβάρα Τερζάκη

Επιμέλεια Στέφανος Χελιδονής - εφ. καθημερινή, 08-11-2009