15/2/13

Ζακ Αταλί: «Η Ελλάδα, ένα μυστήριο, ένα πειραματόζωο, μια ελπίδα»

ΤΑ ΝΕΑ, 14.02.2013
Tης Κίττυ Ξενάκη

Θα προτιμούσε να είχε έρθει στην Ελλάδα και να είχε ανέβει στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής ως μαέστρος και όχι ως οικονομολόγος. Η μουσική είναι, άλλωστε, το μεγάλο του πάθος. Πέραν του πιάνου που παίζει, έχει διευθύνει μουσικά σύνολα στη Γαλλία, στην Ελβετία, στο Ισραήλ - σύντομα στη Σαγκάη. «Ισως μια ημέρα να με προσκαλέσουν ως μαέστρο και στην Αθήνα», λέει. Εν αναμονή, ο πολυπράγμων Ζακ Αταλί έπιασε χθες την άλλη μπαγκέτα του, αυτή του οικονομολόγου (και) διανοουμένου, που βλέπει τη σημερινή Ελλάδα σαν «ένα μυστήριο, ένα πειραματόζωο και μια ελπίδα» και ελπίζει να μπορέσει να τη μυήσει σύντομα σε έναν θεσμό που της είναι σχεδόν άγνωστος, τη μικροπίστωση.

Συναντήσαμε τον Ζακ Αταλί στο ξενοδοχείο όπου κατέλυσε, λίγο πριν από τη δημόσια συζήτησή του με τον δημοσιογράφο, πρώην διευθυντή της «Μοντ», Ζαν - Μαρί Κολομπανί, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, για τις μεγάλες αλλαγές που προετοιμάζουν τον κόσμο του 21ου αιώνα. Είναι 70 ετών, αλλά δεν το δείχνει. Περπατάει στους διαδρόμους της εξουσίας δεκαετίες τώρα, αλλά έχει την προσήνεια του ταπεινού. Υπήρξε στενός σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης, έχει γράψει περισσότερα από 50 βιβλία, είναι ο άνθρωπος στον οποίο, όπως έγραφε τις προάλλες ο γαλλικός ιστότοπος Rue89, «είναι καταδικασμένος να προσφεύγει κάθε γάλλος Πρόεδρος που αναζητεί ιδέες» - των Νικολά Σαρκοζί και Φρανσουά Ολάντ μη εξαιρουμένων.

Την Ελλάδα, ο Ζακ Αταλί τη γνωρίζει. Εχει γράψει για αυτήν, έχει φίλους εδώ, τη θεωρεί ένα μυστήριο, «διότι είναι φοβερό να βλέπεις έναν λαό να υπομένει αυτή την κατάσταση με τόση αξιοπρέπεια», ένα πειραματόζωο, «γιατί η χώρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κρίσης χρέους», και μια ελπίδα ταυτόχρονα - «διότι αν η Ελλάδα επιτύχει, η Ευρώπη θα προχωρήσει προς την ομοσπονδιοποίηση». Θα επιτύχει; «Η απάντηση στην ελληνική κατάσταση σήμερα δεν βρίσκεται στην Ελλάδα. Οι Ελληνες κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν, πιστεύω όμως πως το αργότερο τον Νοέμβριο, μετά τις γερμανικές εκλογές, τα προβλήματα της Ελλάδας θα ξαναγίνουν πρωτοσέλιδο· γιατί η σημερινή πορεία δεν είναι βιώσιμη, η λιτότητα δεν αρκεί, απαιτείται αναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους».

Τη μικροπίστωση, ο Αταλί την προωθεί από το 1998, όταν ίδρυσε την PlaNet Finance, μια διεθνή πλέον μη κερδοσκοπική οργάνωση που δραστηριοποιείται σε 80 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας: «Τοποθετούμε στις συνοικίες μια μικρή ομάδα με στόχο να βοηθήσει τους νέους, κυρίως τους νέους, να θελήσουν να δημιουργήσουν μια επιχείρηση, να σχηματίσουν την ιδέα, να κάνουν έρευνα αγοράς και να βρουν χρηματοδότηση, με ειδικούς πάντοτε όρους». Ηδη στη Γαλλία έχουν ανοίξει έτσι 3.000 επιχειρήσεις σε έξι χρόνια, ο Αταλί σκεπτόταν καιρό να κάνει το ίδιο και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες.

ΜΕ ΤΙΣ ΜΚΟ. Οι συνθήκες το έφεραν έτσι που τον προσέγγισαν «μεγάλες ελληνικές ΜΚΟ». Με την προϋπόθεση λοιπόν να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση, τους επόμενους μήνες θα ανοίξει σε κάποια αθηναϊκή συνοικία ένα πρώτο γραφείο, «δοκιμαστικά». Το εγχείρημα δεν είναι απλό, «οι τράπεζες δεν δανείζουν, δεν υπάρχει παράδοση μικροπίστωσης», για τον Αταλί όμως «βιώσιμη δημοκρατία χωρίς δουλειές δεν μπορεί να υπάρξει· και δουλειές δεν είναι μόνο εργοστάσια με χιλιάδες εργαζομένους».

Την Ευρώπη, ο Ζακ Αταλί την πιστεύει. Πιστεύει ότι η λύση στην κρίση της είναι περισσότερη Ευρώπη. Χρόνια τώρα μιλάει για την ανάγκη ενός ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, ευρωομόλογων, μιας ομόσπονδης Ευρώπης. «Είμαι ανυπόμονος γιατί δεν προχωράμε αρκετά γρήγορα. Αλλά ταυτόχρονα προχωράμε προς τη σωστή κατεύθυνση».

«2013 όπως 1913». Τον 21ο αιώνα, ο Ζακ Αταλί τον φοβάται. Το 2013 του θυμίζει πολύ το 1913, «και τότε υπήρχε τεχνολογική πρόοδος και ενθουσιασμός, ταυτόχρονα όμως υπήρχε μια οικονομική κρίση, υπήρχε τρομοκρατία, κανείς όμως δεν φανταζόταν πως έναν χρόνο αργότερα θα άρχιζαν 75 χρόνια βαρβαρότητας - γιατί η βαρβαρότητα τελειώνει το 1989. Λέω απλώς πως πρέπει να προσέχουμε, να αναρωτιόμαστε πού είναι ο Μουσολίνι, ο Λένιν, ο Χίτλερ, πού είναι η επικίνδυνη ιδεολογία, μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη».

Ο δεξιός Σαρκοζί είχε διορίσει τον Αταλί, αυτόν τον βαθιά αριστερό, επικεφαλής της Επιτροπής για την Απελευθέρωση της Γαλλικής Οικονομικής Ανάπτυξης. Ο Σοσιαλιστής Ολάντ, ο άνθρωπος που πάτησε πρώτη φορά στο Ελιζέ το 1981 ως σύμβουλος του Αταλί, του ζήτησε προτάσεις για την προώθηση της «θετικής οικονομίας», ενός άλλου τρόπου προσέγγισης της οικονομίας που συνίσταται στο να σκεπτόμαστε μακροπρόθεσμα, «δίνοντας δικαίωμα ψήφου στις επόμενες γενιές και στη φύση». «Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχει ανάγκη από ένα όραμα για το μέλλον. Πώς θα είναι η Ελλάδα του 2030; Γιατί αν οι προσπάθειες γίνονται μόνο για να πληρωθούν τα χρέη, όχι για να προοδεύσουν οι άνθρωποι, αυτό είναι παράλογο».
 
 

12/2/13

Η δύναμη των χρωμάτων

ΤΟ ΒΗΜΑ, 10.02.2013
Της Ειρήνης Βενιου

Η ζωή μας είναι σαν ένα καλειδοσκόπιο γεμάτο εικόνες και το χρώμα τους φαίνεται πως κρατά... όμηρο τα συναισθήματά μας, επηρεάζοντας κατ’ επέκτασιν και τις πράξεις μας. Τα τελευταία χρόνια πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν τον μηχανισμό της αντίληψης των χρωμάτων αλλά και της επίδρασής τους στην ανθρώπινη ψυχολογία, όμως τα αναπάντητα ερωτήματα παραμένουν ακόμη πολλά. Αλλες μελέτες πάλι έχουν ασχοληθεί με τη θεραπευτική δύναμη του «ουράνιου τόξου», αναλύοντας τη χρωματολογία ή διερευνώντας την αποτελεσματικότητα της φωτοθεραπείας. Τα χρώματα μας περιβάλλουν, υπό μορφή προϊόντων, διαφημιστικών μηνυμάτων, αγαπημένων αντικειμένων ή ακόμη και εμπειριών – ευχάριστων ή δυσάρεστων. Τη στιγμή που κάποια από αυτά μας «ρίχνουν», κάποια άλλα μπορούν αστραπιαία να κάνουν την καρδιά μας να χτυπά σαν τρελή... Κάποιες από τις αντιδράσεις αυτές έχουν βιολογική βάση, άλλες απορρέουν από προσωπικά βιώματα.
Φανταστείτε μια καθημερινότητα όπου η κούπα του καφέ σας δεν έχει χρώμα, η πορτοκαλάδα είναι γκρίζα, ο ουρανός άχρωμος, τα ρούχα βαρετά και το γύρω περιβάλλον απλά αδιάφορο. Φρίκη; Τώρα φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα καταπράσινο λιβάδι γεμάτο ανθισμένα λουλούδια και πολύχρωμες πεταλούδες που «χορεύουν» στον ρυθμό των χρωμάτων και των αρωμάτων. Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο τα χρώματα μπορούν να «παίξουν» με την ψυχολογία μας, να μας φτιάξουν ή να μας χαλάσουν τη διάθεση αντίστοιχα.
Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά ή υπάρχει άραγε ένα πιο περίπλοκο υπόβαθρο; Με βάση ποια κριτήρια βαπτίζουμε ένα χρώμα «αγαπημένο» και γιατί όταν καλούμαστε να διαλέξουμε ένα αντικείμενο ανάμεσα σε πολλά καταλήγουμε σε μια συγκεκριμένη χρωματική επιλογή; Αναζητώντας απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά μιλήσαμε με την ψυχολόγο δρα Κάρεν Σλος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ, που μαζί με τον καθηγητή Στίβεν Πάλμερ προσπάθησαν να εξηγήσουν τον μηχανισμό πίσω από τις χρωματικές μας προτιμήσεις.
«Οι χρωματικές μας προτιμήσεις φαίνεται πως ενθαρρύνουν τις αποφάσεις μας. Ανεξαρτήτως χρώματος, τα ρούχα μας προσφέρουν ζεστασιά, τα iPod παίζουν μουσική και τα αυτοκίνητα μας πηγαίνουν στον προορισμό μας. Το ίδιο αντικείμενο μπορεί να παράγεται σε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου, ωστόσο κάθε φορά αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια προκειμένου να επιλέξουμε το τέλειο για εμάς προσωπικά. Δεδομένου λοιπόν ότι τα χρώματα σημαίνουν τόσο πολλά για τον καθέναν από εμάς, αποφασίσαμε να διερευνήσουμε το γιατί μας αρέσουν συγκεκριμένα χρώματα αλλά και γιατί έχουμε χρωματικές προτιμήσεις εξ αρχής» εξηγεί στο «Βήμα» η δρ Σλος.

Στερεότυπα και βιώματα

Βάσει των ευρημάτων των επιστημόνων, φάνηκε ότι τα προσωπικά βιώματα του καθενός παίζουν καθοριστικό ρόλο ως προς την επιλογή ενός χρώματος ή ενός αντικειμένου συγκεκριμένου χρώματος. Σημαντικό ρόλο φάνηκε ακόμη να παίζει το τι αντιπροσωπεύει το κάθε χρώμα και με ποιες έννοιες συνδέεται.
«Πιστεύουμε ότι γενικά ο κόσμος τείνει να προτιμά χρώματα, όπως για παράδειγμα το γαλάζιο, που συνδέονται με θετικές έννοιες (π.χ. καθαρό ουρανό, καθαρό νερό κ.ά.) και να απεχθάνεται χρώματα όπως το σκούρο κίτρινο, που παραπέμπουν σε δυσάρεστα πράγματα (π.χ. εμετό). Φυσικά υπάρχουν και δυσάρεστα πράγματα με γαλάζιο χρώμα και αντίστοιχα ευχάριστα πράγματα με κίτρινο χρώμα. Στις μελέτες μας παρ' όλα αυτά είδαμε ότι κατά 80% οι χρωματικές μας επιλογές σχετίζονται άμεσα με την προτίμηση που έχουμε σε αντικείμενα και έννοιες των ίδιων χρωμάτων. Οι συγκεκριμένες προτιμήσεις φάνηκε να καθοδηγούν τους εθελοντές ώστε να προσεγγίζουν θετικά πράγματα και έννοιες (π.χ. ένα ώριμο φρούτο, τα μέλη μιας ομάδας κοινωνικής δικτύωσης) και να αποφεύγουν τα αρνητικά (π.χ. ένα σάπιο φρούτο, τα μέλη μιας ανταγωνιστικής ομάδας κοινωνικής δικτύωσης)» αναφέρει συγκεκριμένα η ψυχολόγος.
Aλλα πειράματα που πραγματοποίησαν οι Αμερικανοί έδειξαν ότι οι εμπειρίες (αρνητικές - θετικές) που έχει βιώσει κανείς και σχετίζονται με χρωματιστά αντικείμενα ή έμβια όντα επηρεάζουν άμεσα τις χρωματικές προτιμήσεις.
«Κατά τις δοκιμές μας είδαμε ότι οι χρωματικές προτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν, π.χ. βλέποντας μια ευχάριστη/δυσάρεστη φωτογραφία στην οποία απεικονίζεται ένα χρωματιστό αντικείμενο. Για παράδειγμα, η θέα μιας κατακόκκινης ζουμερής φράουλας ενισχύει την προτίμηση προς το κόκκινο χρώμα, τη στιγμή που η θέα ενός αιμορραγικού τραύματος οδηγεί στην απέχθεια του συγκεκριμένου χρώματος» αναφέρει η δρ Σλος.

Εγχρωμα «στρατόπεδα»

«Σε άλλο πείραμα που πραγματοποιήσαμε μεταξύ φοιτητών των ανταγωνιστικών πανεπιστημίων της Καλιφόρνιας, του Μπέρκλεϊ (με λογότυπο μπλε χρώματος) και του Στάνφορντ (με λογότυπο κόκκινου χρώματος), είδαμε ότι οι νέοι έδειχναν μεγαλύτερη προτίμηση στο χρώμα του πανεπιστημίου τους συγκριτικά με τους "αντιπάλους" τους. Μάλιστα, το πόσο τους άρεσε το χρώμα του πανεπιστημίου τους φάνηκε να έχει άμεση σχέση με το πόσο δήλωναν ότι αγαπούσαν τη σχολή τους. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η αντίδρασή μας απέναντι σε "χρωματικές" εμπειρίες μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή των χρωματικών μας προτιμήσεων - γιατί είναι μάλλον απίθανο να επιλέγει κανείς το ίδρυμα στο οποίο θα σπουδάσει βάσει του αγαπημένου του χρώματος».
«Τέλος, βάσει πρόσφατων ευρημάτων μας, είδαμε πως οι πολιτικές πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν την προτίμηση των ψηφοφόρων απέναντι στο χρώμα που εκπροσωπεί το κόμμα τους. Την ημέρα των τελευταίων εκλογών (6 Νοεμβρίου 2012) είδαμε ότι παρακολουθώντας τον χάρτη των ΗΠΑ να χρωματίζεται με τα εκλογικά αποτελέσματα, οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι έδειχναν μεγαλύτερη προτίμηση στο κόκκινο χρώμα από ό,τι οι Δημοκρατικοί, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν παρατηρούνταν κατά τις προηγούμενες ή τις επόμενες ημέρες της ψηφοφορίας» προσθέτει η ερευνήτρια.

Οι εμπειρίες «χρωματίζουν» τη ζωή

Οι εμπειρίες που προσθέτουμε στο προσωπικό μας «ημερολόγιο» και αφορούν βιώματα που σχετίζονται με χρωματιστά αντικείμενα φαίνεται επίσης να παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση της χρωματικής παλέτας της αρεσκείας μας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια αρνητική εμπειρία στο πλάνο του οποίου, για παράδειγμα, υπήρχε ένα μπλε αυτοκίνητο θα μπορούσε να μας προδιαθέσει αρνητικά απέναντι στο συγκεκριμένο χρώμα.
«Ολοι μας μοιραζόμαστε βασικά πράγματα: π.χ. τον γαλάζιο ουρανό και τον κίτρινο εμετό. Ωστόσο πολλές από τις εμπειρίες μας είναι αυστηρά προσωπικές, όπως π.χ. το χρώμα του δωματίου που είχαμε ως παιδιά. Πρόκειται δηλαδή για έναν συνδυασμό των κοινών μας εμπειριών και των προσωπικών μας βιωμάτων, ο οποίος είναι αυτός που καθορίζει τις τελικές χρωματικές προτιμήσεις μας» προσθέτει η δρ Σλος.
Το πώς ένα χρώμα επηρεάζει τον ψυχισμό μας οφείλεται εν μέρει και στην αισθητική μας αντίληψη. «Σαφώς τα χρώματα που μας περιβάλλουν μπορούν να προκαλέσουν τη θετική ή την αρνητική αισθητική μας αντίδραση. Τα χρώματα σε γενικές γραμμές, ανάλογα με την ένταση και την καθαρότητά τους, συνοδεύονται από ένα αρκετά δυνατό συναισθηματικό "φορτίο". Για παράδειγμα, τα φωτεινά και έντονα χρώματα συνήθως σχετίζονται με συναισθήματα χαράς, ενώ αντίθετα τα πιο σκούρα και λιγότερο ζωντανά χρώματα σχετίζονται με συναισθήματα λύπης. Παρ' όλα αυτά, το αν τα χρώματα μπορούν να επηρεάσουν αποτελεσματικά τον συναισθηματικό μας κόσμο παραμένει ένα μεγάλο και ανοιχτό ερώτημα» υποστηρίζει η ειδικός υποδεικνύοντας το κουβάρι συναισθημάτων, βιωμάτων, αντίληψης και χρωμάτων που καλούνται να ξετυλίξουν οι επιστήμονες.
 
ΠΟΙΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ
Φωτοθεραπεία στα χρώματα της ίριδας

Μπορεί να ακούγεται αρκετά «εναλλακτική» ως μορφή θεραπείας, αρκετοί όμως είναι οι ειδικοί που υποστηρίζουν ότι η φωτοθεραπεία σε συγκεκριμένα χρώματα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση σε προβλήματα υγείας, από την αϋπνία ως τους πόνους στην πλάτη. «Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, το οποίο όμως χρήζει περαιτέρω μελέτης» λέει από την πλευρά της η δρ Σλος.
Οι ερευνητές που εφαρμόζουν τη φωτεινή μορφή θεραπείας πάλι είναι της άποψης ότι η έκθεση σε διαφορετικά μήκη κύματος φωτός, δηλαδή διαφορετικών χρωμάτων, προσφέρει διαφορετικά οφέλη στην υγεία. «Κατά το παρελθόν η επίδραση της φωτοθεραπείας στον οργανισμό δεν ήταν ακόμα γνωστή, γεγονός που αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα καθώς κάποια μήκη κύματος συνδέθηκαν στην πορεία με την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος» είχε υποστηρίζει πριν από λίγο καιρό σε βρετανικό έντυπο ο δερματολόγος δρ Μπαβ Σεργκίλ. «Σήμερα έχουμε φωτοθεραπείες συγκεκριμένου μήκους κύματος, οι οποίες κάνουν τις συγκεκριμένες μη επεμβατικές θεραπείες ακόμη πιο δελεαστικές».
Οι «άπιστοι Θωμάδες» απέναντι στην αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης μεθόδου πολλοί, εξίσου πολλές ωστόσο είναι και οι μελέτες που έχουν παρουσιάσει εντυπωσιακά αποτελέσματα, ενώ άλλες τόσες βρίσκονται εν εξελίξει.

Μπλε
  • Στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών, οι ειδικοί του γενικού νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, στις ΗΠΑ, είδαν ότι η εκπομπή μπλε φωτός στο στομάχι ασθενών με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού οδηγούσε στον περιορισμό της λοίμωξης ως και κατά 99%. Σε τέτοιες περιπτώσεις η αντιβιοτική θεραπεία που συνήθως ακολουθείται μπορεί να οδηγήσει στην εκρίζωση του βακτηρίου, αν και όχι σε ποσοστό 100%, αλλά επίσης και σε εμφάνιση παρενεργειών, καθώς και στην αύξηση της ανθεκτικότητας του βακτηρίου στις αντιβιοτικές ουσίες. Σύμφωνα με τους αμερικανούς επιστήμονες, το μπλε φως εμφανίζει έντονα αντιβακτηριακή δράση και μπορεί να σκοτώσει τα κύτταρα των βακτηρίων αφήνοντας ανέπαφους τους υγιείς ιστούς.
  • Ερευνητές από το Ινστιτούτο Φορσάιθ, στη Βοστώνη, ανακάλυψαν ότι λίγα δευτερόλεπτα μπλε φωτός ήταν αρκετά τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση της περιοδοντίτιδας και της ουλίτιδας, καθώς το αστραπιαίο φως φάνηκε να εξολοθρεύει τα «ένοχα» βακτήρια του στόματος.
  • Αποτελεσματικό «όπλο» ενάντια στην ακμή διεπίστωσαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μιζούρι ότι είναι το μπλε φως. Οπως είχαν δημοσιεύσει τον Ιούνιο του 2011 στο επιστημονικό έντυπο «Journal of Drugs in Dermatology», οι εθελοντές που είχαν υποβληθεί στη γαλάζια θεραπεία εμφάνισαν βελτίωση της κατάστασής τους ήδη από την πρώτη εβδομάδα, ενώ μετά την πάροδο δύο μηνών πάνω από το 90% των συμμετεχόντων είχε εμφανίσει ορατή βελτίωση. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι μια τέτοια θεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα που δεν ανέχονται τις συμβατικές θεραπείες κατά της ακμής.
Κόκκινο
  • Τη διαδικασία της επούλωσης τραυμάτων επιταχύνει το κόκκινο φως, σύμφωνα με ευρήματα κινέζων ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Γιάο Τονγκ, στη Σανγκάη. Σε δοκιμή των ειδικών φάνηκε ότι τα τραύματα ασθενών που υποβάλλονταν καθημερινά σε 30λεπτη φωτοθεραπεία υπό μορφή LED επουλώνονταν κατά μέσον όρο δύο ημέρες νωρίτερα συγκριτικά με εκείνα άλλων ασθενών που δεν ακολουθούσαν την ίδια θεραπεία. Σύμφωνα με τους ίδιους, η έκθεση στο φως ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος και συνεπώς τη μεταφορά οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στην περιοχή της πληγής - στοιχεία απαραίτητα για την επούλωσή της. Πιστεύεται ακόμη ότι ενεργοποιεί την παραγωγή κολλαγόνου.
Πορτοκαλί
  • Μελέτη των ειδικών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, στις ΗΠΑ, έδειξε ότι το πορτοκαλί φως αποτελεί «φάρμακο» ενάντια στην αϋπνία, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Βάσει των αποτελεσμάτων τους, οι εθελοντές προχωρημένης ηλικίας που εξετίθεντο σε πορτοκαλί φως επί 30 λεπτά, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα προβλήματα ύπνου που παρουσίαζαν. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το πορτοκαλί φως επηρεάζει τον μηχανισμό της ισορροπίας που κρύβεται στο εσωτερικό του αφτιού.
Πράσινο
  • Μη επεμβατική θεραπεία ενάντια στην υπερπλασία του προστάτη αποτελεί, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες, το πράσινο λέιζερ. Οπως είδαν οι επιστήμονες, η συγκεκριμένη μορφή φωτός, η οποία φθάνει στον προστάτη μέσω της ουρήθρας με τη βοήθεια οπτικής ίνας, μπορεί να απομακρύνει επιτυχώς τον περιττό ιστό. Οι Αμερικανοί μάλιστα υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματα της αναίμακτης προσέγγισης είναι εφάμιλλα με εκείνα της επέμβασης, αλλά χωρίς τις παρενέργειες και τους κινδύνους ενός χειρουργείου. Η πράσινη φωτοθεραπεία θα μπορούσε να βοηθήσει άτομα με υπερπλασία του προστάτη που λαμβάνουν αιμολυτικά φάρμακα και τα οποία σε περίπτωση χειρουργείου οφείλουν να σταματήσουν τη λήψη των συγκεκριμένων ουσιών

Ευρω-φρένο σε φυτοφάρμακα

Καθημερινή, 09.02.2013
Του Γιαννη Ελαφρου

Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της κατάρρευσης των μελισσιών προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες, καθώς οι μέλισσες αποτελούν όχι μόνο σημαντικό τμήμα της αγροτικής παραγωγής, αλλά και κρίσιμο κρίκο της βιοποικιλότητας.
Κατάρρευση των μελισσιών συμβαίνει όταν οι μέλισσες χάνουν τον προσανατολισμό τους, αδυνατώντας έτσι να επιστρέψουν στην κυψέλη τους, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν. Οι συνέπειες είναι πραγματικά πολύ μεγάλες. Για παράδειγμα, το 10% - 35% των μελισσιών στην Ελλάδα χάνονται σε ετήσια βάση. Οι αιτίες που οδηγούν σε βλάβη το GPS των μελισσών είναι πολλές και δεν έχουν όλες εξιχνιαστεί και συσχετιστεί. Επιστημονικές έρευνες όμως κατέδειξαν την ευθύνη των εντομοκτόνων, που ονομάζονται «νεονικοτινοειδή», για τον αποπροσανατολισμό των μελισσών.

Τι προηγήθηκε
Στις 31 Ιανουαρίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι «θα προτείνει διετή απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο της χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων σε τρεις καλλιέργειες που προσελκύουν τις μέλισσες». Είχε προηγηθεί επιστολή 85 ευρωβουλευτών (μετά από πρωτοβουλία των ευρωβουλευτών των Πρασίνων) προς τον επίτροπο Υγείας Μποργκ. Και βεβαίως, γνωμάτευση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) στις 16 Ιανουαρίου, σύμφωνα με την οποία τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα εγκυμονούν «οξύ» κίνδυνο για τις μέλισσες.

Αξίζει βεβαίως να υπογραμμιστεί ότι ήδη η Γερμανία, η Γαλλία, η Σλοβενία και η Ιταλία είχαν προβεί σε απαγορεύσεις χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Στην Ιταλία μάλιστα, μετά από εξαετή απαγόρευση επένδυσης των σπόρων με τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα, καταγράφονται ενδείξεις ανάκαμψης των πληθυσμών των μελισσών.
Μετά το θετικό αυτό βήμα, με την ανακοίνωση της Κομισιόν, αρχίζει η μάχη για να αποφασιστεί απαγόρευση, χωρίς παραθυράκια. Η Επιτροπή επιδιώκει να έχει ληφθεί απόφαση μέσα στους επόμενους δύο μήνες και να ισχύσει η απαγόρευση από τον Ιούλιο φέτος. Προφανώς αναμένεται αντίδραση από το λόμπι της χημικής βιομηχανίας, που είναι ισχυρότατο στις Βρυξέλες, αλλά και σε πολλά κράτη-μέλη.

«Πρέπει να γίνει σαφές ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τους μελισσοκόμους, καθώς ο μαζικός θάνατος των μελισσών αποτελεί σήμα κινδύνου για την υγεία ολόκληρου του οικοσυστήματος. Εξάλλου, οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στη γεωργία είναι ύψους 25 δισ. ευρώ και πλέον στην Ε.Ε. Αν χάνονταν οι μέλισσες τόσο θα κόστιζαν οι τεχνικές λύσεις για την επικονίαση», δήλωσε ο ευρωβουλευτής κ. Νίκος Χρυσόγελος.
Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η στάση της χώρας μας. Η Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας πραγματοποιεί καμπάνια για την απαγόρευση των καταστροφικών εντομοκτόνων στην Ελλάδα. «Περίπου 20.000 συμπολίτες μας ασχολούνται με τη μελισσοκομία, με τη χώρα μας να κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις σε παραγωγή μελιού (16.000 τόνοι) στην Ε.Ε. Οι μελισσοκόμοι τα τελευταία χρόνια βιώνουν μαζικές απώλειες των μελισσιών τους, αδυνατώντας, εν μέσω οικονομικής κρίσης, να αποκαταστήσουν τις ζημιές», τονίζει σε ανακοίνωσή του ο ευρωβουλευτής κ. Κρίτων Αρσένης, ζητώντας μάλιστα άμεση παρέμβαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. «Το επιχείρημα των υπηρεσιών του υπουργείου για αδυναμία αντικατάστασης των φυτοφαρμάκων αυτών καταρρίπτεται από το γεγονός ότι μεγάλες αγροτικές χώρες (Γαλλία, Ιταλία) έχουν απαγορεύσει τα νεονικοτινοειδή», υπογραμμίζει.
Για να μη χάνουν οι μέλισσες τον προσανατολισμό τους είναι απαραίτητο να μην τον χάσουμε και εμείς...
 

Φαντασία και ορμή, made in Greece

Καθημερινή, 09.02.2013
Του Δημητρη Ρηγοπουλου
Αυτός ο Φεβρουάριος είναι μήνας καλών δημόσιων σχέσεων για την Ελλάδα. Δύο σημαντικοί χώροι πολιτισμού στο Παρίσι, πρώτα το La Gaité Lyrique στις 12 Φεβρουαρίου και λίγες ημέρες μετά το Palais de Tokyo, υποδέχονται ισάριθμες μεγάλες εκθέσεις made in Greece. Στο παλιό λυρικό θέατρο, που από το 2010 έχει μεταμορφωθεί σε ό,τι πιο φρέσκο και πρωτοποριακό έχει να παρουσιάσει η γαλλική πρωτεύουσα σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες, ο καλλιτεχνικός οργανισμός Atopos έρχεται να επιβεβαιώσει τη σταθερή πολιτική εξωστρέφειας που τον χαρακτηρίζει, παρουσιάζοντας μια ανανεωμένη εκδοχή της έκθεσης «Arrrgh! Σημεία και τέρατα στη μόδα» που είχαμε δει το 2011 στο Μουσείο Μπενάκη. Περισσότερα από τα μισά εκθέματα που βρίσκονται στο Παρίσι δεν υπήρχαν στην έκθεση της Αθήνας.

Στο Palais de Tokyo, ένα από τα πιο περιζήτητα κέντρα σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, η επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου προτείνει μία 100% ελληνική έκθεση με τίτλο «Hell–as Pavillion» και άξονα αναφοράς την κρίση.
Η διπλή ελληνική παρουσία στο Παρίσι είναι μια αφορμή για να εξερευνήσουμε πώς ένας ιδιωτικός οργανισμός όπως η Atopos καλλιεργεί συστηματικά μια δυναμική εκδοχή πολιτιστικής διπλωματίας με έδρα την Αθήνα, ελληνικό έμψυχο δυναμικό, ελληνικές παραγωγές και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τακτική παρουσία σε μουσεία ή κέντρα σύγχρονης τέχνης της Ευρώπης και όχι μόνο. Δικές της εκθέσεις έχουν ταξιδέψει τα τελευταία χρόνια στο Λουξεμβούργο, στην Αμβέρσα, στη Ζυρίχη και τώρα στο Παρίσι και στη Γερμανία: πριν από λίγες ημέρες εγκαινιάστηκε στο Galerie Stihl Waiblingen η πληρέστερη, έως σήμερα, εκδοχή μιας παλαιότερης παραγωγής, του «Χράαατς!» που είχε κάνει πρεμιέρα στην Αθήνα το 2007. Την ίδια στιγμή, η Atopos έχει πετύχει σταθερή συνεργασία με το Barbican Centre του Λονδίνου καθώς το τελευταίο έχει αναλάβει το μάνατζμεντ της έκθεσης «Χράαατς!».

Μέσα σε λίγα χρόνια οι ιδρυτές της Atopos, o επιμελητής Βασίλης Ζηδιανάκης και ο αρχιτέκτονας Στάμος Φαφαλιός, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σημαντικό δίκτυο επαφών και σχέσεων με καλλιτέχνες, μουσεία, ερευνητικά κέντρα σε όλον τον κόσμο.
Πετύχαμε τον Βασίλη Ζηδιανάκη σε ένα διάλειμμα από το στήσιμο της έκθεσης στο La Gaite Lyrique. Οταν τον ρωτάμε πώς χτίζεται αυτό το δίκτυο επαφών και πώς προκύπτουν οι προσκλήσεις από κέντρα όπως αυτό όπου βρίσκεται σήμερα, μου απαντάει εντελώς φυσικά «με την πολλή δουλειά». Στην Ελλάδα υπάρχει η εντύπωση πως οι δύο μεγάλες παραγωγές της Atopos, το «Χράαατς!» και το «Arrrgh!» απλώς περιοδεύουν ανά την Ευρώπη. «Δεν ισχύει αυτό. Οι εκθέσεις μας προκύπτουν ύστερα από χρόνια έρευνας και η έρευνα συνεχίζεται και μετά το τέλος της πρώτης παρουσίασης που συνήθως γίνεται στην Αθήνα και στο Μουσείο Μπενάκη. Μας πλησιάζουν άνθρωποι, καλλιτέχνες, σχεδιαστές με αποτέλεσμα τώρα στο Παρίσι η μισή έκθεση να είναι εντελώς καινούργια». Αυτές τις «σχέσεις» που χτίζονται στη διάρκεια του χρόνου ο Βασίλης Ζηδιανάκης τις ονομάζει «εκλεκτικές συγγένειες», που οδηγούν σε άλλα χιλιάδες μικρά μονοπάτια και παρακλάδια. Αυτά με τη σειρά τους δίνουν τον σπόρο τους σε ιδέες, νέες εκθέσεις, συνεργασίες, επαφές.

Και χωρίς να τον ρωτήσω μου αναφέρει μία «φήμη» (όπως λέει) που «κυκλοφορεί στην Αθήνα», σύμφωνα με την οποία οι πόρτες στην Ευρώπη ανοίγουν χάρη στην καλή οικονομική επιφάνεια του οργανισμού. «Στην Ελλάδα, όταν δεν μπορούν να εξηγήσουν κάτι, συνήθως σκέφτονται τρία πράγματα: το σεξ, την πολιτική και τα χρήματα».
Ο Στάμος Φαφαλιός, ο οποίος έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και των δύο εκθέσεων σε Γερμανία και Παρίσι, χαμογελάει. «Οχι μόνο δεν έχουμε πληρώσει ούτε ένα ευρώ για να δείξουμε κάποια έκθεση στο εξωτερικό αλλά μας πληρώνουν. Αυτή είναι η ανταμοιβή μας για τις ιδέες μας, τον επαγγελματισμό και τη δουλειά μας». Και θυμάται τον αρχικό σκοπό της Atopos όταν μοιραζόταν τις πρώτες σκέψεις με τον Βασίλη Ζηδιανάκη. «Να δείξουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να σταθεί σε οποιοδήποτε μουσείο του κόσμου με κάτι σύγχρονο, που συλλαμβάνεται και υλοποιείται στην Αθήνα».

Και μετά το Παρίσι; «Θέλουμε», μου λέει ο κ. Β. Ζηδιανάκης, «η επόμενη μεγάλη έκθεση της Atopos να οργανωθεί και να παραχθεί εκτός Ελλάδος από έναν διεθνή καλλιτεχνικό οργανισμό. Να εμπιστευθεί την ιδέα μας και να την προχωρήσει». Μια επιβράβευση για ό,τι έχουν πετύχει μέχρι σήμερα.
«Hell–as Pavillion» στο Palais de Tokyo

«Hell–as Pavillion» είναι ο τίτλος της έκθεσης που θα παρουσιαστεί στο περίφημο Palais de Tokyo του Παρισιού στις 25 Φεβρουαρίου, από τους σημαντικότερους χώρους σύγχρονης τέχνης στη Γαλλία. Η δραστήρια επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου συγκροτεί ένα corpus έργων νεότερων και παλαιότερων Ελλήνων καλλιτεχνών, φτιάχνοντας ένα αφήγημα για την κρίση αλλά και την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Πρόκειται για έργα που εξυπηρετούν διάφορα εκφραστικά μέσα (ζωγραφική, βίντεο, φιλμ, σχέδιο, εγκαταστάσεις, κεραμικά) και εκπροσωπούν άλλες γενιές και φιλοσοφία: από τον Αλέξη Ακριθάκη, τον Βλάση Κανιάρη, τον Πάνο Κουτρουμπούση ώς τον Νάνο Βαλαωρίτη, τον Στέλιο Φαϊτάκη, τον Αντώνη Ντόνεφ, τον Ανδρέα Λόλη, τον Κωνσταντίνο Λαδιανό κ.ά. Την αρχιτεκτονική επιμέλεια έχει ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τις 4 Απριλίου.

 

Τι σημαίνει να ζεις αποφεύγοντας να ζήσεις

Καθημερινή, 03.02.2013
Του Βασιλη Καραποστολη*
«Πρέπει πρώτα να επιζήσουμε και μετά... βλέπουμε». Το δόγμα των ημερών μας διαχέεται παντού ψιθυριστά ή φωναχτά. Εισδύει σε γραφεία, σε σπίτια, σε μαγαζιά, ακόμη κι εκεί που κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει μια ειδική –ποια όμως;– μόνωση για να το εμποδίζει: στα σχολεία. Κι όμως, εισβάλλει κι εκεί. Πώς μπορεί κανείς να σταματήσει τον αέρα μιας κοινωνίας να περνάει από τις χαραμάδες στις πόρτες και στα παράθυρα και πώς μπορεί να βάλει φίλτρο στα μυαλά για να τα προστατέψει, αν ο αέρας αυτός μυρίζει κάτι ανεπανόρθωτα μολυσμένο; Γιατί όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, το να λες ότι υπάρχει μεγάλη αξία στο να επιζείς δεν είναι καθόλου υγιεινό.

Το ξέρω πως ειδικά σήμερα δυσκολευόμαστε πολύ να διακρίνουμε τι υπάρχει πίσω απ’ αυτά που μας πιέζουν επιτακτικά. Πιεζόμαστε να ενεργήσουμε γρήγορα για να αποτρέψουμε τα χειρότερα. Είναι ανάγκη να περιμαζέψουμε ό,τι μας έμεινε, να κάνουμε γρήγορους υπολογισμούς, να σφίξουμε τα δόντια, να μην πνιγούμε μέσα στην ίδια μας την αγανάκτηση. Ολα αυτά είναι ενέργειες που επιβάλλεται να γίνουν. Αλλά φανταστείτε: Θα ήταν αρκετοί αυτοί οι κανόνες για να στοιχειοθετήσουν ένα οδηγό και για τους νεότερους; Ας το θέσουμε διαφορετικά. Εάν σήμερα, στην κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, η ηγεσία της χώρας έκρινε πως θα ήταν χρήσιμο να διδαχθεί στα σχολεία ένα μάθημα εκτάκτου ανάγκης, αυτό το μάθημα τι θα περιελάμβανε; Ας το ονομάσουμε «Αγωγή στην αυτοδιάσωση» (η «Αγωγή του Πολίτου» έτσι κι αλλιώς είναι ήδη παρελθόν).
Στο μάθημα, λοιπόν, αυτό θα μπορούσαμε κατ’ αρχήν να εντάξουμε γνώσεις, τεχνικές και μεθόδους που να ενισχύουν στους μαθητές την ικανότητά τους να τα βγάζουν πέρα σε συνθήκες τραχειές και απρόοπτες. Θα διδάσκονταν η αυτοσυγκέντρωση, η αυτοπειθαρχία, η εξοικονόμηση δυνάμεων. Θα συμπληρωνόταν το πρόγραμμα με ασκήσεις σωματικές, που θα ήταν κάτι πιο δραστικό και «επιχειρησιακό» από τη συνηθισμένη γυμναστική.

Υποτίθεται ότι τα παιδιά θα αποκτούσαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τέτοια εφόδια, που θα τα έκαναν πραγματικά στρατιωτάκια, όχι για έναν πόλεμο πραγματικό ούτε όμως και για μια πραγματική ειρήνη. Θα ήταν ανήλικοι στρατευμένοι στη διατήρηση της «ζωής». Το παιδί που θα προχωρούσε καλά στις σπουδές του θα ήταν εκείνο που θα αποδείκνυε ότι έχει καλά ανακλαστικά, ότι δεν αιφνιδιάζεται και ότι ξέρει να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Στο τέλος οι άριστοι θα ελάμβαναν και τη σχετική διάκριση: «Οι καλύτεροι νέοι επιζώντες».
Πιστεύετε ότι εκεί θα τελείωνε η υπόθεση; Πιστεύετε, πραγματικά, ότι η διδασκαλία ενός τέτοιου μαθήματος θα κυλούσε ομαλά και ότι τα παιδιά θα αφομοίωναν ήσυχα όλα τα κόλπα και τις πανουργίες μιας συνείδησης –της συνείδησης των μεγαλυτέρων– που στο κέντρο της δεν έχει παρά τον φόβο για την ύπαρξη; Γιατί, πράγματι, μπορεί μεν τα παιδιά να διδάσκονταν πώς θα αποκτήσουν προσαρμοστικές δεξιότητες, αλλά το πνεύμα της διδασκαλίας δεν θα έπαυε να είναι ένα πνεύμα μικροψυχίας. Θα μίκραινε τη ζωή στις διαστάσεις ενός βιολογικού γεγονότος: «Ζω, εφ’ όσον αναπνέω ακόμη»».

Ας μη νομίσουμε ότι ένα παιδί είναι ανίκανο να διαμαρτυρηθεί απέναντι σ’ ένα τέτοιο υποβιβασμό. Στην πραγματικότητα, το πιο πιθανό είναι η ενστικτώδης λογική του να αντιδράσει σε κάποια φάση αυτής της εκγύμνασης. Και τότε, ο δάσκαλος θα ακούσει να του απευθύνεται το πιο δύσκολο ερώτημα: «Δηλαδή, κύριε, μπορούμε να κάνουμε τα πάντα για να επιζήσουμε;». Φαίνεται πως σε εποχές κρίσης τα ηθικά ζητήματα μόνο από τους ανήλικους μπορούν αν τεθούν. Κι εδώ, πραγματικά, το ζήτημα που ανακύπτει είναι αν αυτά που είναι ανάγκη να γίνουν (ώστε να αποτρέψει ένας άνθρωπος τον φυσικό αφανισμό του) προηγούνται εκείνων που πρέπει να γίνουν (ώστε ένας άνθρωπος να παραμείνει άνθρωπος).
Αμφισβήτηση

Το παιδί ουσιαστικά ρωτάει αν έχει τόση αξία το να επιπλέει κάποιος ώστε να θυσιάζονται όλα τ’ άλλα σ’ αυτό. Πέρα απ’ αυτό, όμως, με το ερώτημά του ήδη αμφισβητεί το κυρίαρχο δόγμα: ότι μόλις τακτοποιηθεί το πρόβλημα που αφορά το φαγητό, την ένδυση και τη στέγαση, μόλις αρχίσει να χορταίνει και να ζεσταίνεται κανείς, μόνον τότε του επιτρέπεται να σκεφτεί αν η τροφή, το ρούχο, το σπίτι είναι μέσα για κάποιο σκοπό και ποιος θα ήταν αυτός ο σκοπός και τι θα μπορούσε να κάνει κάποιος χορτάτος εκτός από το να είναι χορτάτος και ακόμη, εφ’ όσον είναι χορτάτος εκείνος και νηστικοί κάποιοι άλλοι, αν θα νιώσει ή δεν θα νιώσει ένα νέο άδειασμα μέσα του.
Ισως σε μερικά βιβλία που πιθανόν το παιδί να διαβάσει αργότερα βρει ότι αυτό το άδειασμα το λένε «ενοχή» και ότι ένας από τους τρόπους να αποφύγει κανείς τις ενοχές είναι ακριβώς να φωνάζει πως τον ανάγκασαν τα πράγματα να αρπάζεται έτσι από τον εαυτό του, από αυτόν και μόνο, και να ’ναι κουφός και τυφλός για οποιονδήποτε άλλον. Οι επιζώντες, επομένως, είναι αυτοί που διαλέγουν να μένουν κατάμονοι.

Το σχολικό μάθημα δεν μπορεί παρά να καταλήξει εκεί. Αυτό είναι το συμπέρασμα, αυτή είναι η υπόδειξη. Τα παιδιά στην αρχή θα αντιδράσουν (σε κανένα παιδί δεν αρέσει να του λένε να κλειστεί στο καβούκι του, να ξεμυτάει πότε πότε και να τρώει ψίχουλα όπου τα βρίσκει και να μην εμπιστεύεται κανένα ούτε καν για να παίξει μαζί του), μοιραία όμως εάν επιμένουν οι πρεσβύτεροι, οι μικρότεροι θα υποταχθούν. Μια-δυο γενιές θα χαθούν έτσι. Θα ζήσουν μόνο για τη συγκίνηση που δίνει το «γλιτώνω». Δεν θα προλαβαίνουν καν να μπαίνουν στον πειρασμό να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους, γιατί οι κίνδυνοι θα τους φοβίζουν πολύ περισσότερο από το να τους προκαλούν και θα αποσύρονται έτσι από το πεδίο της μόνης μάχης που διεγείρει εις βάθος: να διακινδυνεύεις για κάτι που είναι ανώτερο από σένα τον ίδιο.
Μικροαψιμαχίες

Αυτές οι γενιές θα ζήσουν και θα πεθάνουν μέσα σε μικροαψιμαχίες. Θα τις κυνηγούν ο φθόνος, η ανησυχία, οι δανειστές τους και η ανταμοιβή τους θα είναι τόσο φευγαλέα –μια αίσθηση ότι εκεί που οι άλλοι κατέρρευσαν, εγώ στέκομαι ακόμη στα πόδια μου– ώστε να νιώθουν συχνά πως είναι τα θύματα ενός αόρατου παγκόσμιου σαδιστή· υποπτεύονται πως το σύμπαν σαρκάζει παίρνοντάς τους πίσω
Θα χρειαστεί να έλθουν άλλες γενιές για να βάλουν τέλος σ’ αυτόν τον ξεπεσμό. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τελικά θα εμφανιστούν οι επιθυμητοί αναμορφωτές. Αν έρθουν, όμως, η παλιά εκπαίδευση για την προφύλαξη απέναντι στους κινδύνους θα αποτελεί γι’ αυτούς μια λύση ανυπόφορα πρόχειρη και μαζί δουλική. Αμεση επιταγή η αντικατάστασή της. Αντί γι’ αυτήν θα επιλεγεί τότε η αγωγή στη γενναιοψυχία. Ενα νέο πρόγραμμα θα καταρτιστεί που θα συνοδεύεται από μια νέα μέθοδο. Στο πρώτο κεφάλαιο του εγχειριδίου ο μαθητής θα διαβάζει μερικές βασικές προτάσεις: «Η γενναιοψυχία είναι γενναιοδωρία και η γενναιοδωρία αυτοεπιβεβαίωση. Οποιος δίνει, παίρνει δύναμη. Οποιος δίνει, επαυξάνει τη ζωή του. Δίνω σημαίνει ότι έχω αυτό που νόμιζα πως δεν έχω για να δώσω». Από εκεί κι έπειτα θα αρχίζει η συζήτηση μέσα στην τάξη. Κι ύστερα η τάξη ολόκληρη θα ρίχνεται στη δράση. Μια δράση που θα κάνει τη χώρα να αρχίσει να ζει, να ζει πέρα από το να διατηρείται απλώς ζωντανή.
*Ο κ. Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Παν/μιο Αθηνών.

[Ανορθόδοξα] Μια σχεδόν πραγματικότητα

ΤΑ ΝΕΑ, 30.01.2013
Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

«Η Ελλάδα είναι μια σχεδόν πραγματικότητα» γράφει ο Κώστας Αξελός το 1954 στο κείμενό του «Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας». Τα εξήντα χρόνια που μεσολάβησαν δεν κατάφεραν να διαψεύσουν την τοποθέτησή του. Κάπου ανάμεσα στην τελετουργία της προστασίας των κεκτημένων, τον βυζαντινισμό της διαμαρτυρίας, την οπερέτα του πολιτικού προσκήνιου και τις αστρολογικές προβλέψεις του ΔΝΤ για το μέλλον, η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει μια σχεδόν πραγματικότητα. Αντιγράφω και πάλι τον Αξελό: η Ελλάδα είναι κάτι λιγότερο από μουσείο, κάτι περισσότερο από γραφική χώρα, κάτι λιγότερο όμως από νεωτερική πραγματικότητα.

Στο σύντομο αυτό κείμενο που εκδόθηκε στα ελληνικά το 2010, ο φιλόσοφος θέτει τους όρους για έναν προβληματισμό ο οποίος διατρέχει όλη τη νεοελληνική ύπαρξη. Και εντοπίζει τις εγγενείς αντιφάσεις. Γιατί ενώ οι Ελληνες εργάζονται σκληρά δεν μπορούν να παράγουν βιώσιμο έργο; Γιατί ενώ τα παιδιά του Ισραήλ άκουσαν τους προφήτες τους, οι Ελληνες δεν ακούν τι τους είπαν οι δικοί τους φιλόσοφοι; Και ποια είναι τα υλικά του «ελληνοκεντρισμού» που στο τέλος του 19ου και του 20ού αιώνα οργανώθηκε γύρω από τη Μεγάλη Ιδέα και σήμερα εκφράζει την αντιφατική και διφορούμενη σχέση μας με την υπόλοιπη Ευρώπη; Ο σημερινός ελληνοκεντρισμός, ενώ επιμένει πως η Ευρώπη γεννήθηκε στην Ελλάδα, την ίδια στιγμή προβάλλει το επιχείρημα πως αυτή η ίδια Ελλάδα είναι κάτι εντελώς ιδιαίτερο και διαφορετικό από την υπόλοιπη Ευρώπη. Και όταν αυτή η ιδιαιτερότητα προσπαθεί να εκφραστεί, το μόνο που καταφέρνει να παραγάγει είναι γραφικότητα.

Ο ίδιος ο Αξελός δεν είχε την τύχη να ακούσει μια από τις επικές συνεδριάσεις του σημερινού Κοινοβουλίου ή να απολαύσει έστω ένα δεκάλεπτο από τους ωραίους αγώνες που καθημερινά προσφέρει η τηλεοπτική δημοκρατία μας. Θα μπορούσε να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι πως οι απόψεις του βρίσκουν την κυριολεξία τους στην πραγματικότητα: στην Ελλάδα όχι μόνο δεν παράγεται σκέψη αλλά λείπει ακόμη και η παραγωγή έναρθρου λόγου.

Παρ' όλα αυτά, αυτή η χώρα, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της, προσπάθησε να βρει τη θέση της στη νεωτερικότητα που για την Ελλάδα δεν μπορούσε να είναι άλλη από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Από το 1954 ώς το 2013 πολλά έχουν αλλάξει, η θέση της στη νεωτερικότητα δεν είναι ακόμη σταθερή και το ζήτημα είναι αν έχει ακόμη τις δυνάμεις για να συνεχίσει να την αναζητά. Πέρα από τις οικονομικές παραμέτρους που μας βασανίζουν καθημερινά, πιστεύω ότι αυτό το κείμενο θέτει τους όρους για μια δημόσια συζήτηση «αυτοσυνειδησίας».

Οι παραπάνω σκέψεις είναι μέρος ομιλίας που έκανα επί τη ευκαιρία της γαλλικής έκδοσης του βιβλίου του Αξελού την περασμένη Δευτέρα στο Παρίσι. Η εκδήλωση έγινε στο Ελληνικό Σπίτι της πανεπιστημιούπολης της γαλλικής πρωτεύουσας, ανακαινισμένο με τη φροντίδα του Ιδρύματος Νιάρχου. Πριν από τις ομιλίες, ομάδα γάλλων αναρχικών παρενέβη για να συμπαρασταθεί στους καταληψίες της βίλας Αμαλία με μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία που κατήγγειλε τη βία που ασκούν ο Στρατός (sic) και η Αστυνομία. Είπαμε: η Ελλάδα είναι μια σχεδόν πραγματικότητα.