26/5/11

Σερζ Λατούς: Λιτή αφθονία,ο νέος τρόπος ζωής

Συνέντευξη στον Γιάννη Eλαφρό (Καθημερινή)

«Το ποτάμι της κατανάλωσης ξεχείλισε, πλημμύρισε τα πάντα και τώρα αφήνει τον βάλτο της ύφεσης. Αφού οι κοινωνίες αρρώστησαν από υπερβολική ανάπτυξη της οικονομίας, τώρα “σβήνουν” από το σκάσιμο της φούσκας. Μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε την προοπτική της αποανάπτυξης;». Συναντήσαμε τον «προφήτη» της ουτοπίας της λιτής αφθονίας, τον Γάλλο διανοούμενο Σερζ Λατούς, έναν προφήτη χωρίς θεό. «Είμαστε οι άθεοι της οικονομίας, της πραγματικής θρησκείας της νεωτερικότητας», μας λέει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris-Sud 11 (Orsais), ειδικός στις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις Βορρά-Νότου. Ο Σ. Λατούς ήρθε στην Ελλάδα προσκεκλημένος από κινήσεις εναλλακτικής κοινωνικής και οικολογικής προσέγγισης.
Η Ελλάδα υποφέρει σήμερα από την ύφεση, την κρίση και τις μνημονιακές πολιτικές άγριων περικοπών. Τι νόημα έχει να μιλάμε για αποανάπτυξη, ρωτάμε. «Ας μην μπερδεύουμε το δικό μας πρόταγμα με τη στέρηση. Ισα ίσα, αυτό που συμβαίνει και στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη είναι οι τρομακτικές συνέπειες της κρίσης των κοινωνιών της χρηματιστικοποίησης, της υπερανάπτυξης και της κατανάλωσης. Για πολλές δεκαετίες το σύστημα μας έλεγε ότι πρέπει να δώσουμε τα πάντα για την ανάπτυξη, χωρίς να ρωτάμε για την επόμενη μέρα. Ο πλανήτης όμως είναι πεπερασμένος, οι πηγές ενέργειας, τα φυσικά αποθέματα θέλουν μια άλλη διαχείριση», απαντά ο Γάλλος φιλόσοφος.
«Η σύγχρονη τραγωδία», σύμφωνα με τον Σ. Λατούς, «συνίσταται στο ότι, ενώ βρισκόμαστε σε μια κοινωνία υπερ-καταναλωτική, δεν μπορούμε να καταναλώσουμε. Στη λογική της λιτής αφθονίας, που πρεσβεύουμε, δεν υπάρχει στέρηση. Απεναντίας στη σημερινή κοινωνία που στηρίζεται στην αγορά, ο δείκτης στέρησης είναι πάντα μεγαλύτερος από τον δείκτη ικανοποίησης, γιατί μόνο έτσι δημιουργείται η ανάγκη της κατανάλωσης. Η διαφήμιση αναπαράγει τη στέρηση και δημιουργεί νέες ανάγκες, πλαστές».
Για τον διανοητή της αποανάπτυξης, οι σύγχρονες κοινωνίες είναι θεμελιωμένες πάνω στην απόλυτη έλλειψη μέτρου και γι’ αυτό «διαπράττεται ύβρις, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Για πολλές δεκαετίες, η κυρίαρχη αρετή στον οικονομικό κλάδο είναι η απληστία». Ετσι δεν δημιουργήθηκαν οι φονικοί – μάνατζερ και τα χρηματιστηριακά όπλα μαζικής καταστροφής;
Σύμφωνα με τον Γάλλο φιλόσοφο, το πρόταγμα της αποανάπτυξης καλεί σε οικοδόμηση της κοινωνίας με άλλες αξίες. «Για να βρούμε το μέτρο, αλλάζοντας και τον άνθρωπο και την κοινωνία». Ο Σ. Λατούς για να δείξει καλύτερα τι εννοεί, χρησιμοποιεί ένα απόσπασμα από μια παλιά ομιλία του Ρόμπερτ (Μπομπ) Κένεντι, που εκφωνήθηκε λίγες μέρες πριν από τη δολοφονία του: «Το δικό μας Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν περιλαμβάνει επίσης την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις διαφημίσεις για τα τσιγάρα και τις διαδρομές των ασθενοφόρων που μαζεύουν τους τραυματίες από τους δρόμους. Περιλαμβάνει την καταστροφή των δασών μας και την καταστροφή της φύσης. Περιλαμβάνει τις ναπάλμ και το κόστος της αποθήκευσης των ραδιενεργών απορριμμάτων. Από την άλλη, το ΑΕΠ δεν λαμβάνει υπόψη την υγεία των παιδιών μας, την ποιότητα της μόρφωσης, τη χαρά των παιχνιδιών τους, την ομορφιά της ποίησής μας ή τη σταθερότητα των γάμων μας. Δεν εκτιμά το κουράγιο μας, την ακεραιότητά μας, την αντίληψή μας, τη σοφία μας. Τα μετράει όλα, εκτός απ’ αυτά που δίνουν αξία στη ζωή».
Πώς όμως μπορούμε να μεταβούμε σε αυτή την άλλη κοινωνική πραγματικότητα; Το εγχειρίδιο της «συγκεκριμένης ουτοπίας της αποανάπτυξης» περιέχει τη μέθοδο των οκτώ R: Επαναξιολόγηση (re-evaluation), επανεννοιολόγηση (re-conceptualization), αναδόμηση (re-structure), αναδιανομή (re-distribution), επανατοπικοποίηση (re-localization), μείωση (reduction), επαναχρησιμοποίηση (re-utilization), ανακύκλωση (recycling). Αν και το πρόσημο είναι στην κατεύθυνση της μείωσης της ανάπτυξης, υπάρχουν και στοιχεία αναδιανομής, έτσι ώστε να καλυφθούν οι αποστάσεις μεταξύ Βορρά-Νότου.
«Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι να κατέχουμε περισσότερα, αλλά να κατακτήσουμε το ευ ζην, όχι μέσω της κατανάλωσης, αλλά μέσω κοινωνικών δικτύων υποστήριξης και κάλυψης των κοινωνικών αναγκών», μας λέει ο Σ. Λατούς. «Σήμερα», σημειώνει, «υπάρχουν ορισμένες κοινωνικές τάσεις στις οποίες εμφανίζονται ανάλογοι προβληματισμοί, όπως είναι οι λεγόμενες πόλεις σε μετάβαση στην Αγγλία (οι οποίες προσπαθούν να μειώσουν τις εξαρτήσεις από εισροές ενέργειας και άλλους πόρους και να προασπίσουν το περιβάλλον) ή το κίνημα για την εξοικονόμηση ενέργειας και την μετά άνθρακα εποχή στη Γαλλία. Επίσης, σε ατομικό επίπεδο, στη Βόρεια Αμερική εκατομμύρια άτομα έχουν επιλέξει συνειδητά τη στάση της ηθελημένης απλότητας. Προσπαθούν να ζουν πιο απλά, πιο λιτά, χωρίς να σημαίνει ότι στερούνται τα δικαιώματά τους. Αλλά η ατομική στάση, η ατομική ηθική δεν άλλαξε ποτέ από μόνη της την κοινωνία. Απαιτείται πολιτική αλλαγή. Δεν αρκούν ατομικές ή και ομαδικές αλλά αποσπασματικές ενέργειες. Χρειάζεται μια συνολική αλλαγή πλεύσης. Για παράδειγμα, εάν εγώ δεν καταναλώνω βενζίνη, τίποτα δεν μου λέει ότι ένας άλλος δεν θα καταναλώσει περισσότερο».
Γι’ αυτό ο Σ. Λατούς εμπνέεται περισσότερο από ολοκληρωμένες πολιτικές παρεμβάσεις, όπως αυτές που έγιναν στη Βολιβία και στο Εκουαδόρ. «Εκεί, μέσα από κοινωνικές εξεγέρσεις, προέκυψαν κυβερνήσεις με επικεφαλής ιθαγενείς, οι οποίοι έχουν μια διαφορετική σχέση με τη Φύση. Κατοχυρώθηκε, και συνταγματικά, ότι η Φύση δεν μπορεί να κακοποιείται, καθώς και ότι οι πηγές ενέργειας ανήκουν στην κοινωνία και δεν μπορούν να ιδιωτικοποιηθούν».
Αποανάπτυξη ή βαρβαρότητα
«Πρέπει να απελευθερώσουμε το φαντασιακό μας από την αποικιοκρατία της οικονομίας, όπως τόνιζε και ο Κορνήλιος Καστοριάδης», τονίζει ο Σερζ Λατούς, σημειώνοντας τη στρέβλωση των αξιών που έχει επιβάλει η κατά Ντεμπόρ «Κοινωνία του θεάματος».
Ο Σερζ Λατούς μιλά για την εναλλακτική μιας οικοσοσιαλιστικής δημοκρατίας και για υπέρβαση του καπιταλισμού, ασκώντας όμως κριτική στον μαρξισμό και στην Αριστερά. «Η ουσία του καπιταλισμού είναι η ανάπτυξη. Η Αριστερά έχει πέσει στην παγίδα του παραγωγισμού».
Επικριτικός είναι ο Γάλλος φιλόσοφος και στις θεωρίες της βιώσιμης ή της πράσινης ανάπτυξης: «Μοιάζει σαν οι μεγάλες πολυεθνικές και τα γιγαντιαία λόμπι των συμφερόντων να έχουν απαγάγει την έννοια του περιβάλλοντος, βαφτίζοντας το κρέας, ψάρι. Πριν από τη Φουκουσίμα, για παράδειγμα, προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι η πυρηνική ενέργεια είναι φιλική προς το περιβάλλον και αντίθετη στην κλιματική αλλαγή. Μπορεί όμως να παραδοθεί η προστασία του περιβάλλοντος σε αυτούς που το κατέστρεψαν;». Από τα βέλη του δεν ξεφεύγουν και ηγετικά τμήματα των Πράσινων κομμάτων της Ευρώπης, τα οποία κατηγορεί ότι βούλιαξαν στη διαχείριση, κυβερνητική ή άλλη.
Μήπως η πρόταση της αποανάπτυξης αποτελεί μια ιστορική οπισθοδρόμηση, γυρίζει πίσω το ρολόι της κοινωνικής εξέλιξης; Μήπως οδηγεί σε κοινωνίες απομονωμένες;
Ο Σερζ Λατούς προβλέπει ότι η σημερινή κρίση θα βαθύνει, προαναγγέλλοντας χαοτικές καταστάσεις, χωρίς να λείπουν και τα ενδεχόμενα μεγακαταστροφών, όπως της Φουκουσίμα. «Είναι η κρίση της κοινωνίας της κατανάλωσης που μας γυρίζει πίσω. Σήμερα τίθεται το δίλημμα αποανάπτυξη ή βαρβαρότητα».

Ανθρώπινες τραγωδίες μέσα στην Ευρώπη

Της Σαντρας Βουλγαρη (Καθημερινή)

Δεν θα μπορούσε να ήταν πιο επίκαιρη. Την ίδια ώρα που οι κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας ζουν σε ατμόσφαιρα εμπόλεμης ζώνης μετά το τραγικό περιστατικό στην οδό Ηπείρου και όσα ακολούθησαν, μια ιστορία, ένα διεθνές θεατρικό πρόγραμμα με τίτλο και θέμα της «Ξένος στην Πόλη», που απλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, μοιάζει να προσπαθεί να προσδιορίσει «καυτά» ερωτήματα που ήρθαν στην επιφάνεια και απασχολούν όλους.

Σήμερα στο Γκρατς της Αυστρίας, συγκεκριμένα στο θέατρο Schau spielhaus, ανεβαίνει η παράσταση «Boat People» η οποία αναφέρεται στις σύγχρονες Οδύσσειες των μεταναστών στις ακτές της Μεσογείου. Λίγες μόνο μέρες μετά την προπαρουσίαση της δικής μας «Αόρατης Ολγας», έργο του Γιάννη Τσίρου σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη (στον χώρο «Βρυσάκι» σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου) που αναφέρεται σε μιαν άλλη πλευρά του «Ξένου στην Πόλη», το trafficking, και είναι η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτό το διεθνές θεατρικό πρόγραμμα που ως γενικότερο τίτλο έχει το «Emergency Entrance» («Επείγουσα Είσοδος»).

Πρώτο στάδιο

Yπό την ομπρέλα της Ενωσης των Θεάτρων της Ευρώπης, το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, το Θέατρο Γκαριμπάλντι της Ιταλίας, το Εθνικό Θέατρο του Ισραήλ Habima, το Εθνικό Θέατρο της Πράγας, το Ουγγρικό Θέατρο της Κλουζ/Ρουμανία και το Schauspielhaus του Γκρατς της Αυστρίας θα πουν το καθένα τη δική του ιστορία για τους ξένους στην πόλη τους και τον τρόπο διαχείρισής τους στην καθημερινότητα των κατοίκων τους. Αυτό θα είναι το πρώτο στάδιο, αφού θα ακολουθήσει και δεύτερο, με ανταλλαγές ανάμεσα στα θέατρα και μια τελική παρουσίαση συν ένα διεθνές συμπόσιο στο Γκρατς τον Ιανουάριο του 2012, με τη συμμετοχή όλων των ομάδων. Το πιο ενδιαφέρον είναι η παράσταση που θα δημιουργήσουν από κοινού οι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, καλλιτέχνες του video art και μουσικοί της Αθήνας, του Παλέρμο, της Κλουζ, του Τελ Αβίβ, της Πράγας και του Γκρατς.

Από τότε που πρωτοξεκίνησε η ιδέα αυτού του πρότζεκτ, το 2009, ως πρωτοβουλία αρχικά του Schauspielhaus, οι ανθρωπιστικές τραγωδίες μέσα στο αποκαλούμενο «φρούριο της Ευρώπης» έχουν πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Τι το κοινό μπορεί να έχουν Ρουμάνοι μετανάστες που δουλεύουν ως εργάτες στην Ιταλία, Ρωσίδες γυναίκες που καταναγκάζονται στην πορνεία στην Αθήνα, πρόσφυγες στη Λαμπεντούσα, Ισραηλινοί στρατιώτες στη Γάζα και ομάδες Ρομά τσιγγάνων στην Πράγα; Οι ζωές τους προσδιορίζονται από όρια, σύνορα, ιστορικά ή τωρινά, εθνικά, πολιτιστικά, στρατιωτικά ή οικονομικά σύνορα. Είναι ορατά ή αόρατα, όμως πάντοτε αληθινά. Ο βασικός πυρήνας του προγράμματος «Emergency Entrance» βασίζεται στις ιστορίες των ανθρώπων που βρίσκονται και από τις δύο πλευρές αυτών των συνόρων. Ο Shay Pitowsky, διευθυντής του Young Habima Company του Τελ Αβίβ που θα κάνει πρεμιέρα σε λίγες εβδομάδες, δούλεψε στο έργο του «New Land» την τραυματική του εμπειρία ως Ισραηλινού στρατιώτη σε δύο τείχη της χώρας του, το τείχος στη Γάζα κι εκείνο στην Αίγυπτο. Η Christine Eder του Schauspiel Graz Company εστίασε, όπως είπαμε, στα ταξίδια των μεταναστών και όσα περνούν προσπαθώντας να πλησιάσουν τις ακτές της Μεσογείου για να μπουν στην Ευρώπη («Boat People»).

Το Εθνικό Θέατρο της Πράγας ξεκίνησε μια θεατρική έρευνα για τις συγκρούσεις μεταξύ των Ρομά και των Τσεχοσλοβάκων («My Neighbour, My Enemy»). Το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας αναρωτήθηκε για την τύχη των Ρωσίδων μεταναστριών στην Αθήνα, που καταλήγουν στην πορνεία αναζητώντας μια καλύτερη ζωή («Αόρατη Ολγα»). Το Θέατρο Γκαριμπάλντι δημιούργησε το «Who’s Afraid of Maidservants?», ένα έργο για τις συνθήκες διαβίωσης των Ρουμάνων γυναικών που εργάζονται στην Ιταλία, ενώ παρόμοιο θέμα απασχολεί την παράσταση του Ουγγρικού Θεάτρου Κλουζ με τίτλο «Being Vampired».

Εν τέλει, αυτό που έχει σημασία είναι ότι «η τέχνη ασχολείται με ένα τόσο επίκαιρο, αν και παραμελημένο ως προς την καλλιτεχνική του έκφραση, θέμα», ισχυρίζεται ο Γιώργος Παλούμπης, σκηνοθέτης της ελληνικής συμμετοχής «Αόρατη Ολγα». Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήρθε και η πρώτη αντίδραση μετά την παρουσίασή της. «Αγαπητή μου κυρία κι εγώ στα Πατήσια υπήρξα μάρτυρας μιας αόρατης Ολγας, αφού εκεί που μένω έβλεπα για χρόνια μια ξένη κοπέλα στο απέναντι διαμέρισμα από μας, η οποία ήταν εξαναγκασμένη να βλέπει πελάτες», μας είπε μια γυναίκα που μέσα από την παράσταση θυμήθηκε μια δική της εμπειρία. «Ο μαστροπός της έμενε στη δική μας πολυκατοικία και συνεχώς έρχονταν εντάλματα από τα δικαστήρια. Τώρα, μερικά χρόνια αργότερα, η κοπέλα την οποία έδερνε συχνά, πρωί πρωί στην είσοδο του σπιτιού της, κυκλοφορεί με μια BMW. Βλέπετε υπάρχουν πάντα δύο πλευρές σ’ ένα θέμα...». Ιστορίες τραγικές, σύγχρονες, επίκαιρες. Κι από τις δύο πλευρές των τειχών. Αόρατες; Ισως για κάποιους που δεν θέλουν να δουν.

O Γιώργος Παλούμπης για την «Αόρατη Ολγα»

«Αυτό που βιώνω στην πόλη είναι ένα στρίμωγμα. Ο κόσμος είναι πολύς, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή φυλής και αυτό δημιουργεί προβλήματα. Προσωπικά έχω κυκλοφορήσει και δουλέψει σε προβληματικές περιοχές και ομολογώ ότι δεν έχω φοβηθεί ούτε μου έχει τύχει κάτι.

Ακούω και βλέπω παρ’ όλα αυτά ότι υπάρχουν κρούσματα βίας τα οποία τείνουν τελευταία να δημιουργήσουν και κύκλους βίας με αντίποινα. Αυτό κατ’ αρχήν σημαίνει επιτακτική ανάγκη κάποιων κινήσεων από την πολιτεία γιατί ο χρόνος μάλλον χειρότερη θα κάνει την κατάσταση.Από την άλλη, τέτοια ακραία και δυσάρεστα κοινωνικά θέματα, όπως το συγκεκριμένο, οφείλουν να αντιμετωπίζονται μέσα από την τέχνη (και, γιατί όχι, από μια θεατρική οπτική), μια τέχνη ενεργό που παρακολουθεί τη ροή της κοινωνίας, προτείνει εναλλακτικούς τρόπους σκέψης και δημιουργεί καίρια ερωτήματα στον σύγχρονο πολίτη».

Οι αγανακτισμένοι στις ελληνικές πλατείες

Του Μάνου Χαραλαμπάκη (Τα Νέα)

Σε εξέλιξη βρίσκονται οι ειρηνικές εκδηλώσεις «αγανάκτησης και διαµαρτυρίας κατά της κρίσης», που έχουν οργανώσει αυθόρμητα πολίτες στην Πλατεία Συντάγµατος στην Αθήνα, στον Λευκό Πύργο στη Θεσσαλονίκη, στην Πλατεία Γεωργίου στην Πάτρα, στην Πλατεία Ελευθερίας στο Ηράκλειο, τα Χανιά, τα Γιάννινα, τη Λάρισα, στην παραλία στον Παπαστράτο στον Βόλο, στην Πλατεία Πάρκου στη Λαµία, την Κέρκυρα και άλλες πόλεις.

Ακολουθούν τα χνάρια των ισπανών πολιτών – των Indignados – που τις τελευταίες ηµέρες διαδηλώνουν στις πλατείες. Οι κινητοποιήσεις οργανώθηκαν χθες µέσω του facebook και πολύ γρήγορα χιλιάδες πολίτες έστειλαν ηλεκτρονικά µηνύµατα υποστήριξης στα γκρουπάκια που δηµιουργήθηκαν ή δήλωναν ότι θα συµµετάσχουν στις εκδηλώσεις διαµαρτυρίας.

Ενδεικτικό είναι ότι έως αργά χθες το βράδυ περισσότεροι από 8.000 πολίτες είχαν δηλώσει την υποστήριξή τους στο γκρουπ «Αγανακτισµένοι στο Σύνταγµα», ενώ ξεπερνούσαν τις 12.000 όσοι δήλωναν ότι θα συµµετάσχουν στην αντίστοιχη εκδήλωση της Θεσσαλονίκης µε τίτλο «Αγανακτισµένοι στον Λευκό Πύργο». Παρόµοια ανταπόκριση υπήρχε και στο γκρουπ που είχε οργανωθεί για την εκδήλωση της Πάτρας µε τον τίτλο «Patras Greek Revolution»: έως χθες περισσότεροι από 3.000 δήλωναν ότι θα παραστούν.

Η ηλεκτρονική κινητοποίηση πάντως είχε και απρόοπτα. Χθες το απόγευµα το γκρουπ «Αγανακτισµένοι στο Σύνταγµα» σβήστηκε προσωρινά από το facebook µε τους υποστηρικτές εκείνη την ώρα να φτάνουν τις 9.000. ∆ηµιουργήθηκε σύγχυση και κάποιοι έκαναν λόγο για λογοκρισία. Μάλιστα, κυκλοφόρησε η φήµη ότι η εκδήλωση αγανάκτησης στο Σύνταγµα θα ακυρωθεί. Γρήγορα όµως δηµιουργήθηκε νέο γκρουπ που συγκέντρωσε ξανά χιλιάδες υποστηρικτές. Μάλιστα, οι αναρτήσεις στο ∆ιαδίκτυο για ανάλογες εκδηλώσεις σε άλλες πόλεις ήταν διαδοχικές.
Σηµειώνεται πως οι δηµιουργοί των γκρουπ διευκρίνιζαν πως µε τις εκδηλώσεις επιθυµούν να δηλώσουν ειρηνικά την αγανάκτησή τους κατά της κρίσης. «Κατά όλων αυτών που µας οδήγησαν σε αυτό το σηµείο.

Αυθόρµητα, χωρίς κόµµατα, οµάδες και ιδεολογίες» ανέφερε το γκρουπ «Αγανακτισµένοι στον Λευκό Πύργο». Από την πλευρά τους οι δηµιουργοί του γκρουπ στην Πάτρα έλεγαν: «Ας αρχίσουµε την ειρηνική επανάσταση στην πόλη µας. Εξω από κόµµατα, χωρίς φασαρίες, χωρίς κουκούλες, χωρίς βία, στα χνάρια των ισπανών αδελφών µας!».

Επιπλέον, αρκετοί ήταν αυτοί που έκαναν έκκληση όσοι συµµετάσχουν στις εκδηλώσεις να µην προχωρήσουν σε βιαιότητες.

«Είναι ανάγκη να τονιστεί πως αύριο στις έξι η ώρα στο Σύνταγµα θα λάβει χώρα µια ειρηνική διαµαρτυρία, όπου θα ακουστεί όλη η νεολαία και όχι µόνο. Θα παρακαλούσαµε λοιπόν, όποιος έχει σκοπό να προκαλέσει κάθε είδους πρόβληµα και να χρησιµοποιήσει οποιαδήποτε µορφή βίας, να κάτσει σπίτι του» έλεγαν οι δηµιουργοί του γκρουπ «Αγανακτισµένοι στο Σύνταγµα».

Ο e-πλανήτης έβαλε πάγο στον Σαρκοζί

Του Γιάννη Ανδριτσόπουλου (Τα Νέα)

Στην εποχή όπου το Ιντερνετ χρησιµοποιείται ως όχηµα εναντίωσης σε αυταρχικές κυβερνήσεις, ως εργαλείο γνώσης και ως βασικό µέσο επικοινωνίας για εκατοντάδες εκατοµµύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσµο, πολλοί είναι εκείνοι που επιχειρούν µε κάθε τρόπο να το ελέγξουν.

Στον απόηχο της «εξέγερσης του facebook» στη Μέση Ανατολή, αλλά και των αλλεπάλληλων κρουσµάτων υποκλοπής προσωπικών δεδοµένων, οι µεγαλύτεροι «παίκτες» της διαδικτυακής αγοράς συγκεντρώθηκαν χθες στο Παρίσι για να συζητήσουν για το µέλλον του Ιντερνετ. Στη διήµερη συνάντηση e-G8 όπως ονοµάστηκε, επειδή προηγείται της συνόδου του G8, περίπου 1.500 εκπρόσωποι εταιρειών τεχνολογίας άκουσαν χθες τον γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί να ζητά τη θέσπιση ενός πιο αυστηρού ρυθµιστικού πλαισίου για το ∆ιαδίκτυο και τον πρόεδρο της Google, Ερικ Σµιντ, να απαντά ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφύγουν τις «ηλίθιες» ρυθµίσεις.
Η σύγκρουση δύο «κόσµων» – των υπέρµαχων της απόλυτης ελευθερίας από τη µία και των υποστηρικτών της επιβολής ελεγκτικών µέτρων από την άλλη – έγινε κάτι περισσότερο από εµφανής.

«Πρέπει να ακούσετε ποια είναι τα όριά µας και ποιες οι κόκκινες γραµµές µας», είπε ο γάλλος πρόεδρος απευθυνόµενος στους ηγέτες του παγκόσµιου Ιντερνετ,συγκρίνοντας την «επανάσταση» του Ιντερνετ µε τις ανακαλύψεις του Κολόµβου, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα. «Μην αφήσετε την επανάσταση που έχετε αρχίσει να απειλήσει το βασικό δικαίωµα όλων στην ιδιωτική ζωή και στην πλήρη αυτονοµία», είπε ο κ. Σαρκοζί.
Σε πάνελ ερωτήσεων και απαντήσεων που ακολούθησε, ο αµερικανός καθηγητής δηµοσιογραφίας Τζεφ Τζάρβις κάλεσε τον Σαρκοζί να ορκιστείότι «δεν θα κάνει κακό» στο ∆ιαδίκτυο– αναφορά που περιέχεται στον όρκο του Ιπποκράτη. Φανερά ενοχληµένος, ο γάλλος πρόεδρος απάντησε ότι οι έλεγχοι για παράνοµες δραστηριότητες στο Ιντερνετ δεν θα µπορούσαν ποτέ να θεωρηθούν επιζήµιοι.

Ο πρόεδρος της Google, Ερικ Σµιντ, διαπίστωσε ότι η τεχνολογική εξέλιξη έχει οδηγήσει σε µια «µετατόπιση εξουσίας» προς τους απλούς πολίτες, κάτι που – όπως είπε – ενοχλεί τις περισσότερες κυβερνήσεις. Ο κ. Σµιντ προειδοποίησε ότι τυχόν κρατική παρέµβασηθα µπορούσε να επιβραδύνει την ανάπτυξη του ∆ιαδικτύου. «Πριν αποφασίσουµε ότι χρειαζόµαστε κάποια ρυθµιστική λύση, ας δούµε αν υπάρχει κάποια τεχνολογική λύση».
Η απάντηση ήρθε λίγο αργότερα από τη γαλλίδα υπουργό Οικονοµικών Κριστίν Λαγκάρντ, σύµφωνα µε την οποία οφείλεται «λίγος σεβασµός» στον δηµόσιο τοµέα, καθώς οι κυβερνήσεις δίνουν κάθε χρόνο εκατοµµύρια δολάρια στις εταιρείες τεχνολογίας.
Ο Νικολά Σαρκοζί έκανε ιδιαίτερη µνεία στην «πειρατεία» µέσω Ιντερνετ. «Οι συγγραφείς και οι πνευµατικοί άνθρωποι δεν πρέπει να στερηθούν τους καρπούς του ταλέντου τους», τόνισε χαρακτηριστικά.

Τον περασµένο χρόνο η Γαλλία και η Βρετανία εξήγγειλαν ρυθµίσεις για την τιµωρία των χρηστών του Ιντερνετ που κατεβάζουν παράνοµα ταινίες και µουσική, οι οποίες, µεταξύ άλλων, περιλαµβάνουν τη διακοπή της σύνδεσης στο ∆ιαδίκτυο σε όσους δεν συµµορφώνονται.
Οι κινήσεις αυτές έχουν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων µεταξύ ακτιβιστών του ∆ιαδικτύου. Πριν από λίγες ηµέρες ένας ανεξάρτητοςπαρατηρητής του ΟΗΕ για την ελευθερία του λόγου δήλωσε ότι κυβερνήσεις που περιορίζουν την πρόσβαση των χρηστών στο ∆ιαδίκτυο παραβιάζουν ένα θεµελιώδες ανθρώπινο δικαίωµα.
Τα συµπεράσµατα του e-G8, που ολοκληρώνεται σήµερα, θα παρουσιαστούν στους ηγέτες του G8 στο γαλλικό θέρετρο της Ντοβίλ στο τέλος της εβδοµάδας.

Πρόσωπα Σουπερ ήρωες με σάρκα και οστά

Του Γιωργου Αγγελόπουλου (Τα Νέα)

«Απεχθάνοµαι την αδικία», λέει ο Μενγκάνο, ο τοπικός σούπερ ήρωας που περιπολεί µε τη µοτοσυκλέτα του στους δρόµους του Λανούς Εστε, στα περίχωρα του Μπουένος Αϊρες, για να αποθαρρύνει τους εγκληµατίες. «Είµαι ένας σούπερ ήρωας µε σάρκα και οστά. Δεν είµαι τρελός, στόχος µου είναι να είµαστε όλοι καλοί και αλληλέγγυοι. Αυτός είναι ο λόγος της ύπαρξής µου», προσθέτει φορώντας την µπλε στολή και κρατώντας την ασπίδα του, περιτριγυρισµένος από παιδιά.

Ο Μενγκάνο είναι πράγµατι ήρωας για τους ανθρώπους που βοηθάει. Ζει σε µια κοινωνία όπου οι δολοφονίες νέων από εγκληµατίες προκάλεσαν τα τελευταία χρόνια γιγάντιες διαδηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων µε σύνθηµα «Οχι στην ανασφάλεια». Στον δρόµο περαστικοί τον επευφηµούν. «Χρειαζόµαστε κι άλλους σαν αυτόν», λέει ο Ούγκο Λέιτε, που κρατάει από το χέρι την κορούλα του.

Ο Μενγκάνο φοράει µπλε µάσκα από λατέξ και αρνείται να αποκαλύψει την ταυτότητά του. Το όνοµά του σηµαίνει κάτι σαν… Σούπερ Τάδε. Ξέρουµε γι’ αυτόν πως είναι παντρεµένος και έχει δύο παιδιά 11 και 18 ετών. Ο µικρός εκτιµά αυτό που κάνει ο πατέρας του,«όµως ο µεγάλος θέλεινα κρυφτεί από την ντροπή του», λέει στην εφηµερίδα «Κλαρίν». Διατηρεί τον ιστότοπο www. menganno.com.ar και έχει φίλους που γνωρίζουν τη δράση του. Στο facebook τον ακολουθούν 17.000 φαν.

Παλιότερα ήταν οδηγός και άρχισε βοηθώντας τα παιδιά ενός σχολείου της γειτονιάς. Τους προσέφερε δεκάδες ζευγάρια παπούτσια, αφού αποταµίευσε για τον σκοπό αυτόν µισθούς δύο µηνών. Στη συνέχεια ίδρυσε τη δική του επιχείρηση «στον τοµέα της ασφάλειας» – δεν λέει περισσότερα επειδή δεν θέλει να νοµίσει κανείς ότι µε τη δράση του επιδιώκει να τη διαφηµίσει. Αφιερώνει στις περιπολίες του δύο ώρες αργά κάθε απόγευµα. Κρατάει έναν µεγάλο φακό που µπορεί να του χρησιµεύσει και ως όπλο, µια πυξίδα, µια αµυντική δακρυγόνο χειροβοµβίδα. Στα µπράτσα του φέρει πλαστικά προστατευτικά και στην πλάτη µια µπλε και άσπρη ασπίδα. Αν δει κάποιους να τσακώνονται ή εντοπίσει κάποιον µε ύποπτη συµπεριφορά, σταµατάει αµέσως τη µοτοσυκλέτα του και πλησιάζει µε προφυλάξεις.

Ο Μενγκάνο είναι 41 χρονών και παιδί θαύµαζε τον Ζορό και τον Κάπτεν Αµέρικα. Είναι προϊόν µιας κοινωνίας όπου η ανασφάλεια είναι µεγάλο πρόβληµα µαζίµε την ανεργίακαι τον πληθωρισµό. Ονειρεύεται να ανοίξει µια «σχολή για σούπερ ήρωες», όπου τα παιδιά θα µαθαίνουν τις πρώτες βοήθειες, πώς να χρησιµοποιούν πυροσβεστήρες, τι να κάνουν αν βρεθούν σε συµπλοκή. Εχει ήδη έτοιµο τον όρκο που θα δίνουν για να πάρουν το δίπλωµα του σούπερ ήρωα: «Υπόσχοµαι να βοηθάω όλο τον κόσµο µε όλη τη φαντασία µου και όλη την καρδιά µου. Από τώρα που είµαι µικρός και µέχρι το άπειρο!».

Δρόμοι

Του Ρουσσου Βρανα (Τα Νέα)

Την αφελή...
...όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος, προσδοκία πως η οικονοµική κρίση ανοίγει αυτόµατα την πόρτα σε έναν αριστερό παράδεισο, την έχει καταρρίψει ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ στο βιβλίο του «Πρώτα σαν ιδεολογία και µετά σαν φάρσα». Πριν από τον παράδεισο, παραµονεύει µια κόλαση. Ωστόσο δεν παύουµε να ελπίζουµε στους οργισµένους νέους που πληµµυρίζουν τις ισπανικές πλατείες.

Τα αίτια...
... που έβγαλαν τους νέους στους δρόµους παραµένουν παντού απαράλλαχτα: η οικονοµική κρίση, η ανεργία, η διαφθορά της εξουσίας. Και ο ευτελισµός του ψηφοφόρου που κάθε τόσο καλείται να δώσει νοµιµοποίηση σε ένα από τα κόµµατα εξουσίας, τα οποία λειτουργούν σαν ξεχαρβαλωµένες µεγάλες επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται σε συµφέροντα, τα οποία είναι ξένα προς τα συµφέροντα του πολίτη. Η συναινετική πειθώς των κοµµάτων εξουσίας παραµένει και αυτή απαράλλαχτη. Ποια ήταν η απειλή που διατύπωναν το 2008; Πως περιµένει τους περιφερειακούς ευρωπαϊκούςλαούς µια χειρότερη κρίση αν δεν σωθεί το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Ποια είναι η απειλή σήµερα; Πως περιµένει αυτούς τους λαούς µια ακόµη χειρότερη κρίση αν αποτύχουν να εξοφλήσουν τα χρέη που φορτώθηκαν προκειµένου να σωθεί το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Και το ψωµί των ανθρώπων,οι δουλειές τους; Αυτά µπορούν να περιµένουν (οι ισπανοί εργαζόµενοι έχουν να δουν αύξηση από τότεπου ο κόσµος µπήκε στον εικοστό πρώτο αιώνα).

Οι απλοί...
... άνθρωποι παντού έχουν επίγνωση πως µια ολιγαρχία του τραπεζικού κεφαλαίου κρατάει σήµερα σε οµηρεία τη δηµοκρατία και τις κυβερνήσεις. Βυθίζοντας τις οικονοµίες των χωρών µε πολιτικές πρωτοφανούς λιτότητας, λέει ο ισπανός φιλόσοφος Αντονι Ντοµενέκ, οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού επιδιώκουν να επωφεληθούν από την τροµερή κρίση του συστήµατος δίνοντας το τελικό χτύπηµα σε όλα όσα έχουν αποµείνει από τη νίκη του αντιφασισµού: το δηµοκρατικό κράτος, το κοινωνικό κράτος και το κράτος δικαίου. Από τη δεκαετία του 1930, ποτέ άλλοτε η πολιτική τάξη δενήταν τόσο απαξιωµένη όσο είναι σήµερα. Οι νέοι είναι παντού οι πρώτοι που εκδηλώνουν αυτήτην απαξίωση. Η υπόλοιπη κοινωνία υστερεί. Η αντίδρασή της είναι βέβαιο πως θα έρθει. Δεν είναι όµως καθόλου βέβαιο αν αυτή θα είναι µια αντίδραση δηµοκρατική και αντικαπιταλιστική ή µια οπισθοδρόµηση στον ρατσισµό και τον φασισµό. Γι’ αυτό ακριβώς είναι επικίνδυνα τα σχόλια των πολιτικών ηγετών χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά, όπως η Γερµανία καιη Ολλανδία, περί άσωτωνλαών του ευρωπαϊκού Νότου. Υποδαυλίζουν ρατσιστικό µίσος στους πληθυσµούς τους, υποδεικνύοντας ως κύριους υπεύθυνους για τα δεινά τους τούς λαούς του Νότου. Και εκκολάπτουν έτσι το αυγό του φιδιού.

Ο Βάλτερ...

... Μπένγιαµιν έγραφε για την Ευρώπη της δεκαετίας του 1930: «Ο φασίστας δεν είναι παρά ένας φιλελεύθερος που είναι διατεθειµένος να τραβήξει µέχρι τις έσχατες συνέπειες του φιλελευθερισµού». Γι’ αυτό, η επιλογή σε αυτή την κρίση του συστήµατος παραµένει αυτή που ήταν καιστις προηγούµενες: ανάµεσα στη δηµοκρατία και στον φασισµό, ανάµεσα στον πολιτισµό και στη βαρβαρότητα.

Δρόμοι

Του Ρουσσου Βρανα (Τα Νέα)

Το καναρίνι...
... µέσα στο «ανθρακωρυχείο» αρχίζει να πνίγεται από τις τοξικές αναθυµιάσεις. Για την ακρίβεια, τα καναρίνια. Γιατί οι αγορές έδειξαν χθες ότι δεν είναι πια ένα αλλά πολλά, ανεβάζοντας το κόστος δανεισµού της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, ακόµη και της Ιταλίας. Τα καναρίνια πνίγονται, αλλά οι µόνοι που δείχνουν να µην το αντιλαµβάνονται είναι οι «ανθρακωρύχοι».

Ενα παραµύθι...
... µε νεράιδες διηγήθηκε προχθές ο νοµπελίστας οικονοµολόγος Πολ Κρούγκµαν στους «Τάιµς της Νέας Υόρκης». Εγραψε για τη νεράιδα της εµπιστοσύνης των αγορών, που οι Ευρωπαίοι περιµένουν ότι θα επιστρέψει και θα δηµιουργήσει θέσεις εργασίας, µόνο αν παραµείνουν πιστοί στη λιτότητα. Εγραψε για την εποχή που οι πλούσιες χώρες της ευρωζώνης και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δάνειζαν αφειδώς τις φτωχότερες χώρες της µε επιτόκια σχεδόν τόσο φθηνά όσο και τα γερµανικά. Και έγραψε για τη φούσκα του χρέους τους, που έσκασε αργότερα, φορτώνοντας τους λαούς αυτών των χωρών µε πανάκριβα επιτόκια και βουνά από χρέη. Τι κάνουν σήµερα οι Ευρωπαίοι; Ξαναδανείζουν αυτές τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, δεσµεύοντάς τις σε άγρια λιτότητα και περικοπές δαπανών. Η λιτότητα, λένε, θα οδηγήσει σε ανάπτυξη, επειδή θα επαναφέρει την εµπιστοσύνη.

Το «ελιξίριο»...
... που υπαγορεύει η ευρωπαϊκή πολιτική για την κρίση χρέους είναι αυτό, λέει ένας άλλος οικονοµολόγος, ο Μάικλ Χάντσον: να σώσουν οι µισθωτοί και οι συνταξιούχοι τους τραπεζίτες από τα άστοχα δάνειά τους, που όµως δεν µπορούν να αποπληρωθούν χωρίς να βυθιστούν οι χρεωµένες χώρες στη φτώχεια. Η «εσωτερική υποτίµηση» (λιτότητα στους µισθούς) δεν είναι παρά ένα ακόµη παραµύθι µε νεράιδες. Οπραγµατικός της στόχος δεν είναι η ανάπτυξη, αλλά η εξόφληση των τραπεζιτών και των δανειστών µέχρι δεκάρας. «Ο παραδοσιακός δρόµος για την ανάπτυξη είναι οι δηµόσιες επενδύσεις», λέει ο Μάικλ Χάντσον. «Οταν όµως οι κυβερνήσεις θέλουν να βγουν από το χρέος ξεπουλώντας τις δηµόσιες υποδοµές σε αγοραστές που θα στήνουν “διόδια” για τις υπηρεσίες που θα παρέχουν, οι χώρες θα βουλιάζουν ακόµη πιο βαθιά στα χρέη». Για τον Πολ Κρούγκµαν είναι πια προφανές ότι οι χρεωµένες περιφερειακές χώρες δεν θα µπορέσουν να αποπληρώσουν στο ακέραιο τα χρέη τους,µε την εξαίρεση ίσως της Ισπανίας. Αντί όµως να το αποδεχτούν αυτό µε ρεαλισµό οι δανείστριες χώρες και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απειλούν κάθε τόσο να τραβήξουν την πρίζα από τις χρεωµένες χώρες, όποτε αυτές παρεκκλίνουν από τη συνταγή της λιτότητας.

Σαν εισβολείς...
... που επιβάλλουν φόρο υποτέλειας,απειλούν να µετατρέψουν ένα µεγάλο µέρος του ευρωπαϊκού πληθυσµού σε δουλοπάροικους. Αυτό προσδοκούσαν οι ευρωπαίοι πολίτες, όταν έµπαιναν στο ευρώ; Αυτός είναι ο δρόµος που θέλει πραγµατικά να ακολουθήσει η Ευρώπη; Θα µπορέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συγκρατήσει τα ντόµινο, όταν οι χρεωµένες χώρες αρχίσουν να καταρρέουν; Οι λαοί τους δεν πιστεύουν πια σε παραµύθια µε νεράιδες.

25/5/11

Τον δρόμο μου εγώ τον έφτιαξα μόνος μου

70 χρονών σήμερα ο Bob Dylan..

Τα Νέα

Με τo να αλλάζεις το πρόσωπο της ποπ µουσικής δεν αλλάζεις υποχρεωτικά και τον µεταβολισµό της. Εγώ δεν άλλαξα τον µεταβολισµό της», λέει ο Μποµπ Ντίλαν, µια πολύ ξεχωριστή περίπτωση της ποπ µουσικής των τελευταίων πενήντα χρόνων. «Αυτό που έκανα ήταν απλά να ανοίξω πολλές πόρτες».


Μια από τις πόρτες που άνοιξε ήταν σίγουρα αυτή του σπιτιού του στη Μινεσότα. Την άνοιξε, έφυγε και έριξε πίσω του µαύρη πέτρα. «Ποτέ δεν ήµουν το παιδί που είχε ένα σπίτι, που µπορούσε να πάρει το λεωφορείο και να γυρίσει. Δεν είµαι περήφανος γι’ αυτό. Αλλά µόνος µου έφτιαξα τον δρόµο µου. Και ο µόνος τρόπος που το έκανα ήταν επειδή δεν µ’ ένοιαζε. Αλλά να ‘µαι τώρα εδώ, πρέπει να δεχτώ όλα όσα έκανα και τα µέρη που πήγα και αυτό που έγινα», γράφει στο απόσπασµα από το βιβλίο του Ρόµπερτ Σέλτον που δηµοσίευσαν οι «Times».

Ωστόσο, σίγουρα δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγµα για κάποιον γονιό να ακούει ότι το παιδί του δεν ένιωθε πως κοντά του είχε ένα δικό του σπίτι.
Ο πατέρας Αµπε Ζίµερµαν πίστευε πάντως πως το παιδί θα τελείωνε το σχολείο και θα έπιανε δουλειά στην οικογενειακή επιχείρηση επιπλοποιίας. Ο Μποµπ βέβαια είχε αφήσει τις προθέσεις του να φανούν. Δεν καθόταν στο µαγαζί, έφευγε, πήγαινε στο δωµάτιό του να διαβάσει, να γράψει, να ακούσει µουσική.

«Ο Μποµπ», έλεγε η µητέρα, η Μπέτι, «στο πάνω δωµάτιο γινόταν σιγά σιγά συγγραφέας. Διάβαζε όποιο βιβλίο έβρισκε, αγόραζε κόµικς που είχαν κάποιο νόηµα, όπως τα “Κλασικά Εικονογραφηµένα”. Περνούσε πολύ καιρό στη βιβλιοθήκη. Δεν ξέρω ποιοι συγγραφείς του άρεσαν, δεν κουβεντιάζαµε γι’ αυτά, απλά µιλούσαµε και γελάγαµε.Ο Μπόµπι µπορούσε να γράψει και να ζωγραφίσει. Ηταν καλλιτέχνης. Πάντα κάτι ζωγράφιζε. Προσπαθήσαµε να τον σπρώξουµε προς την Αρχιτεκτονική. Τουλάχιστον θα µπορούσε να βγάζει τα προς το ζην. Με εκείνα τα ποιήµατα πρώτα θα πεθάνεις και µετά θα σε ανακαλύψουν – τέτοια του λέγαµε. Τα ποιήµατα που έγραφε στο Γυµνάσιο δεν τα έδειχνε σε κανέναν,µόνο στον πατέρα του και σε µένα. Φοβόµουν µήπως καταλήξει και γίνει ποιητής», έλεγε η µητέρα του.
Ελεγε ο ίδιος ότι ήταν ποιητής; ρώτησε ο Σέλτον. «Οχι!» απάντησαν και οι δυο τους µε έµφαση.

Μητέρα: «Ποτέ δεν τον αποκάλεσα “ποιητή”. Κάποια στιγµή, όταν ετοιµαζόταν για το κολέγιο, του είπα: “Μποµπ, γιατί δεν διαλέγεις κάτι χρήσιµο;”. Είπε: “Θα διαλέξω κάτι στη λογοτεχνία, στην τέχνη για έναν χρόνο και µετά θα δω τι θα κάνω”. Του είπα: “Μη συνεχίσεις να γράφεις ποιήµατα, σε παρακαλώ… Πήγαινε στο σχολείο και κάνε κάτι εποικοδοµητικό. Πάρε ένα πτυχίο”». Πώς έγινε ο Ντίλαν η «φωνή µιας γενιάς» και ο «επαναστάτης των 60s»;

«Δεν επαναστάτησε στ’ αλήθεια ποτέ. Είχε πείσει τον εαυτό του πως είχε κάτι διαφορετικό να πουλήσει. «Ναι», συµφωνούσε η µάνα, «εκείνος είχε πείσει τον εαυτό του. Εµείς όχι. Σίγουρα όχι».

Εφυγε θυµωµένος από το σπίτι του; «Οχι, θυµωµένος όχι!».
Ο µικρός Μποµπ ήταν ευγενικό παιδί και µάλλον συνεσταλµένο. «Να τι µας ενοχλούσε. Εκείνη την εποχή είχε επιρροή πάνω σε παιδιά µε έναν τρόπο που δεν έπρεπε», έλεγε ο πατέρας. «Από µικρό όµως τον απασχολούσαν οι άνθρωποι που αντιµετώπιζαν προβλήµατα στη ζωή τους,ήθελε να κάνει πράγµατα για τους συνανθρώπους του και δεν µπορούσε να καταλάβει ότι αυτά τα πράγµατα, αυτές οι αλλαγές, χρειάζονται χρόνο.

Ηθελε να τα πετύχει όλα πολύ γρήγορα».
Αλλά ο Σέλτον, ο φίλος του Μποµπ, ήταν φίλος και της Σιουζ Ρότολο, της κοπέλας του Ντίλαν από το 1961 ώς το 1965 (η οποία πρόσφατα έφυγε από τη ζωή). Ο Σέλτον ήταν και ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους στον οποίο η Ρότολο είχε µιλήσει ανοιχτά για τη σχέση.

Την πρώτη φορά που τον είδε η Σουζ δεν τον πήρε στα σοβαρά. Της είχε φανεί «αστείο» πρόσωπο, αλλά «ωραίο αστείο», συµπλήρωσε. «Νοµίζω ότι πάντα πίστευε πως θα γινόταν πολύ σπουδαίος µια µέρα». Ο Σέλτον έγραφε ότι ο Ντίλαν ήταν σαν ένα σφουγγάρι που ρουφούσε τα πάντα και η Ρότολο αναγνώρισε γρήγορα αυτή την ικανότητά του. Με το που τον γνώριζες καταλάβαινες πως δεν ήταν καθόλου αστεία περίπτωση, καταλάβαινες το πόσο τροµακτικά αστραφτερό µυαλό ήταν. Τα πρώτα χρόνια, το 1961, καθόταν µέσα σε ένα δωµάτιο γεµάτο ανθρώπους και απορροφούσε λάµψη από τον καθένα και από παντού».

Είχε έναν τρόπο που γοήτευε από τότε τους ανθρώπους. Το παραδεχόταν και η Σουζ. «Είχε ένα µυστήριο που τους γοήτευε. Το µεγαλύτερο κοµµάτι από αυτό το δηµιουργούσε και πρόσθετε ακόµη περισσότερα µε το να είναι ο εαυτός του. Πιστεύω πως το διασκέδαζε. Φοβόσουν όµως να τον ρωτήσεις πράγµατα γιατί υπήρχε ένα σύννεφο γύρω του. Πολλοί που τον ξέρουν δεν θέλουν να τον ρωτάνε γιατί δεν ξέρουν µε ποιον τρόπο να υπερασπίσουν τον εαυτό τους, αν απαντήσει. Υπάρχει κάτι που παρατηρώ σε αυτόν και δεν µ’ αρέσει καθόλου», εκµυστηρεύτηκε η Ρότολο. «Ισως και στον ίδιο να µην αρέσει. Είναι µερικές φορές πολύ αρνητικός, πολύ πεσιµιστής. Αλλά από την άλλη πλευρά είναι πολύ ζωντανός άνθρωπος, τόσο πολύ ζωντανός και ενθουσιώδης που σχεδόν σε τροµάζει… Και µετά έχει κάτι άλλο, είναι πάρα πολύ αστείος».

«Επαιρνα ηρωίνη και σκεφτόµουν να αυτοκτονήσω»
Μέσα σε όλα τα αφιερώµατα και µια συνέντευξη. Από το 1966 βγήκε στην επιφάνεια τώρα από το BBC και ο Ντίλαν σε αυτή παραδεχόταν ότι ήταν εξαρτηµένος από την ηρωίνη. Και πως είχε σκεφτεί µέχρι και την αυτοκτονία. «Σταµάτησα να παίρνω ηρωίνη στη Νέα Υόρκη, ήµουν πολύ εξαρτηµένος. Εννοώ πραγµατικά εξαρτηµένος. Μου στοίχιζε 25 δολάρια την ηµέρα και σταµάτησα», έλεγε στον Ρόµπερτ Σέλτον. Στη συνέντευξη, από τον Μάρτιο του 1966 (που ο Ντίλαν ήταν σε περιοδεία στην Αµερική), έλεγε επίσης : «Για µένα ο θάνατος δεν είναι τίποτε. ∆εν έχει καµία σηµασία από τη στιγµή που µπορώ να πεθάνω γρήγορα…. Και θα µπορούσα να το είχα κάνει… ∆εν είµαι ο τύπος που θα έκοβε το αυτί του... Αν τα πράγµατα πήγαιναν στραβά, θα έριχνα µια σφαίρα στο κεφάλι µου. Θα πηδούσα από το παράθυρο», έλεγε το 1966.

Θα τραγουδήσουν «Happy Birthday» στο YouTube
Ντίλαν παντού. Ανεξάντλητος.

Τα 70χρονα του Μποµπ πυροδοτούν αφιερώµατα σε όλο τον κόσµο. Αναµενόµενο. Αν και ίσως περισσότερα αφιερώµατα απ’ ό,τι ήταν αναµενόµενο. Με τον Ντίλαν δεν ξέρεις τι να περιµένεις – είναι η αλήθεια. Ποτάµια από µελάνι τρέχουν, πλήκτρα σε υπολογιστές λειώνουν, υπολογιστές ολόκληροι λειώνουν για να πουν στον εορτάζοντα τα «Χρόνια Πολλά». Και πάντα µε υγεία.

Η ηθοποιός Κέιτ Μπλάνσετ, ένα από τα πρόσωπα που έπαιξαν τον Ντίλαν στην ταινία «Ι’ m Not There» του 2007, θα του έκανε, λέει, δώρο το βιβλίο «The Fortunes Of Richard Mahony» του Henry Handel Richardson, «ένα καταπληκτικό βιβλίο για την αποµόνωση, την εγκατάλειψη και την τύχη. Ενα από τα ελάχιστα βιβλία που πιθανώς να µην έχει διαβάσει». Η Κέσα, η ποπ τραγουδίστρια από το Νάσβιλ, θα του έκανε δώρο ένα µωρό - ελέφαντα που «να µπορεί να ζωγραφίζει. Θα το έλεγαν Τάιρον, θα έκανε παρέα στον Μποµπ αν κάποια στιγµή ένιωθε µόνος και θα µπορούσε να διακοσµήσει τον χώρο µε τις καταπληκτικές ζωγραφιές του», είπε η Κέσα.
Η κυρία των Pretenders, Κρίσι Χάιντ, κάτι επίσης για να περνάει την ώρα και να πιάνει λιγότερο χώρο στο σπίτι, έναν στόχο για βελάκια µε ταβελάκια µαζί, «όχι για κάποιον ιδιαίτερο λόγο, επειδή µάλλον είναι κάτι που θα του άρεσε».
Ο Μποµπ δεν έχει παρά να πει ευχαριστώ για τις ευχές, τα δώρα και το αµείωτο ενδιαφέρον του κόσµου όλα αυτά τα χρόνια – που είναι πολλά αν υπολογίσεις από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 που έπιασε δουλειά, να τραγουδάει, να βγάζει δίσκους και να κάνει περιοδείες, περιπλανώµενος τροβαδούρος αφοσιωµένος στον σκοπό του, την τέχνη του.
Οι φαν του, σήµερα, ενώνονται όλοι στο YouTube – η µεγαλύτερη χορωδία του κόσµου – να του τραγουδήσουν το «Happy Birthday». Εκείνος, βέβαια, δεν θα είναι εκεί. Θα προτιµήσει να είναι ο ίδιος αινιγµατικός, απόµακρος, ιδανικός µαέστρος του µυστηρίου γύρω του.

Στην Αµερική οι εκδηλώσεις για τα 70χρονα είναι ακόµη πιο µαζικές για τον ποιητή της. Μέσα από τα τραγούδια ταξιδεύει η εικόνα της. Ραδιοφωνικοί µαραθώνιοι, κινηµατογραφικά αφιερώµατα, συναυλίες προς τιµήν του, η µέρα σήµερα ανήκει στον Μποµπ. Οι επιρροές του στη µουσική άλλωστε βρίσκονται παντού, αναγνωρίσιµες µέσα στα χρόνια, ώς την πιο νέα γενιά, που επιλέγει στην τραγουδοποιία και τις δικές της αφετηρίες.
Ενα φεστιβάλ που διοργανώνει η Νόρα Τζόουνς µε τον Ανταµ Γκριν στη Νέα Υόρκη και ένα άλλο, τετραήµερο, το Dylan Days στο Χίµπινγκ της Μινεσότα, στα µέρη του δηλαδή, ξεχωρίζουν ανάµεσα στις εκδηλώσεις. Το περιοδικό «Rolling Stone» αφιερώνει ολόκληρο τεύχος – Happy Birthday Bob – , ενώ µια επιτροπή από «ειδικούς» – µουσικούς, ιστορικούς, συγγραφείς, δηµοσιογράφους και Ντιλανολόγους – ψηφίζουν τα 70 καλύτερα τραγούδια του.
Ο Μπόνο διαλέγει το «Like Α Rolling Stone», επειδή «σηµατοδοτεί (λέει) τη γέννηση ενός εικονοκλάστη, που χάρισε στο ροκ τηνπιο σπουδαία φωνή του και τον πιο υπέροχο βάνδαλο». Επανεκδόσεις βιβλίων, εκθέσεις και αφιερώµατα [οι ταινίες «Ι’ m Not There» (του Τοντ Χέινς), το «Don’t Look Back» (1967) του Ντ. Α Πένεµπεϊκερ και το «TheOther Side of Mirror» του Μάρεϊ Λέρνερ], µε υλικό από Φεστιβάλ του Νιούπορτ και από τη δεκαετία του ‘60 και πάλι στις οθόνες.
Φυσικά, έτοιµα είναι και τα καινούργια T-shirts, ενώ επιταχύνεται ο ρυθµός στην αγορά των εισιτηρίων στις επόµενες συναυλίες του που αρχίζουν πάλι σε τρεις εβδοµάδες και κρατήστε και αυτό: δεν θα αργήσει να ταράξει το µουσικό σύµπαν το δεύτερο µέρος της αυτοβιογραφίας του. Μέχρι τότε, µείνετε συντονισµένοι στον Πλανήτη Ντίλαν.

Η πλατεία παραμένει γεμάτη

Του Περικλή Δημητρολόπουλου (Τα Νέα)

Το βράδυ της 14ης Μαΐου του 2004, ένας τεράστιος όγκος νέων ανθρώπων, οι οποίοι πανηγύριζαν τη νίκη του Σοσιαλιστικού Κόµµατος στην Πουέρτα ντελ Σολ της Μαδρίτης, ζητούσε εν χορώ από τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Χοσέ Λουίς Θαπατέρο να «µην τους προδώσει». Επτά χρόνια και µια οικονοµική κρίση αργότερα, το µήνυµα που στέλνουν οι νέοι είναι «δεν µας εκπροσωπείτε». Και αποδέκτης των «Αγανακτισµένων» δεν είναι µόνο το κυβερνών κόµµα που µετρά τις πληγές του από τη συντριβή που υπέστη στις προχθεσινές τοπικές εκλογές.

Είναι και η Κεντροδεξιά που ελέγχει για πρώτη φορά τόσο πολλούς δήµους καιπεριφέρειες στη µεταπολιτευτική Ισπανία, αλλά και η Αριστερά που επιχείρησε – χωρίς αποτέλεσµα – να πατρονάρει το Κίνηµα 15 Μ. Οι διαδηλωτές της Πουέρτα ντελ Σολ, αταξινόµητοι πολιτικά και µε πλήθος ετερόκλητων αιτηµάτων, αρνήθηκαν τη στήριξη πολιτικών δυνάµεων, αποµόνωσαν τα βίαια στοιχεία της Ακρας ∆εξιάς και της Ακρας Αριστεράς και δεσµεύτηκαν ότι θα βρίσκονται στην ίδια πλατεία για τουλάχιστον µια εβδοµάδα ακόµη.

Η κατάληψη της Πουέρτα ντελ Σολ είναι ένα υπόδειγµα αυτοδιαχείρισης. Η 20χρονη Κλάουντια είναι µέλος της «επιτροπής σεβασµού», αντικείµενο της οποίας είναι η τήρηση της τάξης και της καθαριότητας. «Βρίσκοµαι εδώ από την Τετάρτη, άρχισα να βοηθάω στην καθαριότητα. Στα 20 χρόνια µου αισθάνοµαι να µην έχω µέλλον. Ξέρω ποιες είναι οι προοπτικές µου για τα επόµενα χρόνια:

να εξαρτώµαι οικονοµικά από τους γονείς µου. Θα µείνουµε εδώόσο χρειαστεί για να αλλάξει αυτό το σύστηµα. Και ξεκινάµε από τον δικοµµατισµό: αυτό δεν είναι γνήσια δηµοκρατία», δηλώνει στην εφηµερίδα «Κοριέρε ντέλα Σέρα» καθώς οι σύντροφοί της µοιράζουν τα τρόφιµα που έχουν συγκεντρώσει σε µια αυτοσχέδια αποθήκη από τις δωρεές των Μαδριλένων, ενώ τα παιδιά των διαδηλωτών παίζουν σε έναν αυτοσχέδιο παιδικό σταθµό.

Η απογοήτευση της Κλάουντιας αποτυπώνεται εδώ και καιρό στις δηµοσκοπήσεις. Οκτώ στους δέκα Ισπανούς δηλώνουν ότι εµπιστεύονται «λίγο» ή «καθόλου» τον Σοσιαλιστή πρωθυπουργό Θαπατέρο, όπως και τον κεντροδεξιό ηγέτη της αντιπολίτευσης Ραχόι. Οι σηµαντικές απώλειες που κατέγραψε το κυβερνών κόµµα οφείλονται εν µέρει στα µέλη αυτού του κινήµατος που στην πλειονότητά τους κινούνται στον χώρο της Κεντροαριστεράς, αλλά προχθές αποφάσισαν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους απέχοντας από τις κάλπες και διαδηλώνοντας στις πλατείες της Βαρκελώνης, της Βαλένθιας, της Σεβίλλης, της Σαραγόσας, της Γρανάδας και άλλων µεγάλων πόλεων.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥΣ, πάντως, δεν είναι βέβαιο ότι έφτασε και στο Λαϊκό Κόµµα του Μαριάνο Ραχόι. Οι εφηµερίδες της Κεντροδεξιάς είδαν στο αποτέλεσµα των εκλογών την «απαίτηση της Ισπανίας για ριζική αλλαγή χωρίς ηµίµετρα». Οι αγορές ωστόσο δεν συµµερίστηκαν αυτόν τον ενθουσιασµό. Το χρηµατιστήριο της Μαδρίτης σηµείωσε κάθετη πτώση. Οι επενδυτές φοβούνται ότι η βαριά ήττα των σοσιαλιστών θα δηµιουργήσει συνθήκες πολιτικής αβεβαιότητας, την ώρα που η κυβέρνηση Θαπατέρο καλείται να λάβει επώδυνα µέτρα για την έξοδο από την κρίση.

Τελευταίο χαρτί

Τα Νέα

Με καθυστέρηση αρκετών μηνών
η κυβέρνηση ανακοίνωσε χθες ένα ευρύτατο πακέτο μέτρων με δύο στόχους. Ο ένας είναι να θέσει υπό έλεγχο το δημοσιονομικό έλλειμμα του τρέχοντος έτους με σκληρά πρόσθετα φορολογικά μέτρα. Ο άλλος είναι να επηρεάσει θετικά το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και τις διαθέσεις των εταίρων και δανειστών, περιορίζοντας το χρέος με αποκρατικοποιήσεις και αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. Το πρώτο συµπέρασµα από αυτό το σαρωτικό πακέτο είναι ότι επιβάλλονται πρόσθετα βάρη σεόλους, αλλά ιδιαιτέρως στους µισθωτούς και τους συνταξιούχους. Αυτό είναι άδικο. Η συγκεκριµένη µερίδα των πολιτών είχε επιβαρυνθεί ήδη πριν απόέναν χρόνοµε τα µέτρα του Μνηµονίου και δεν έχει άλλες αντοχές.

Επιπλέον, ενώ δεν επιτεύχθηκαν οι στόχοι, τα ίδια τα µέτρα προκάλεσαν διεύρυνση της ύφεσης και την ανάγκη για νέα µέτρα.
Συνεπώς η επιµονή στην ίδια συνταγή που δεν πέτυχε εµπεριέχει τον κίνδυνο να προκύψει ξανά το ίδιο αρνητικό αποτέλεσµα.
Ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι στον λίγο χρόνο που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση πρέπει να υπερνικηθούν και εσωτερικά προβλήµατα.
Π.χ. η πολιτική αδιαφορία, αλλά και η διαχειριστική αδυναµία ορισµένων κυβερνητικών στελεχών να φέρουναποτέλεσµα στον τοµέα τους.

Επίσης οι συνδικαλιστικές αντιδράσεις, αλλά και οι νοµικές περιπλοκές µπορεί να επιφέρουν καθυστερήσεις κατά περίπτωση.
Φυσικά αυτά τα µέτρα θα εγείρουν ευλόγως έντονες κοινωνικές αντιδράσεις. Ιδίως αν κατά την οριστικοποίησή τους δεν αµβλυνθούν οι συνέπειές τους πάνω στους αδύναµους.
Η κυβέρνηση ελπίζει να επέλθει εγκαίρως το αποτέλεσµα που επιδιώκει και προβάλλει τις χθεσινές αποφάσεις ως αναγκαίες και ως τελευταία ευκαιρία για την ελληνική οικονοµία.
Προβάλλει ότι δεν υπάρχει, πλέον, άλλος τρόπος να αναχαιτισθεί η πορεία προς τη χρεοκοπία, ώστε σε επόµενη φάση να δηµιουργηθούν προϋποθέσεις ανάπτυξης.

Ωστόσο οι ενστάσεις αυτή τη φορά είναι πολλές.
Η βασικότερη αφορά την αδυναµία εκτέλεσης του προϋπολογισµού, όπως επιβεβαιώθηκε και µε χθεσινές ανακοινώσεις. Επιβάλλονται νέοι φόροι γιατί δεν καταπολεµήθηκε η φοροδιαφυγή.
Ή επειδή δεν εισπράττονται ούτε καν οι βεβαιωµένοι φόροι καιδεν ελέγχονται οι δαπάνες.
Οι επιπτώσεις από το χθεσινό πακέτο θα είναι βαριές.

Το ερώτηµα είναι αν τελικά το πακέτο αυτό θα αποτρέψει την ανακύκλωση της ύφεσης και θα αποκλείσει οριστικά τον κίνδυνο χρεοκοπίας.
Συνεπώς η κυβέρνηση γνωρίζει πού πρέπει να ρίξει εφεξής το βάρος της.
Οπως γνωρίζει και τις ευθύνες που αναλαµβάνει αν δεν το κάνει.

Δρόμοι

Του Ρουσσου Βρανα (Τα Νέα)

Η Βαρκελώνη!...
... Επεσε και η Βαρκελώνη!» Με αυτήν τη φράση που αντηχούσε χθες στην Ισπανία, επισφραγίστηκε µια ιστορική ήττα για τους Σοσιαλιστές, οι οποίοι κυβερνούσαν την πόλησχεδόν από τότε που έπεσε το καθεστώς του Φράνκο. Παντού, η εκλογική ήττα τους είναι τόσο µεγάλη, που µοιάζει µε τιµωρία.

Οι τοπικές...
... εκλογές συνέπεσαν µε µια πρωτοφανή κοινωνική κινητοποίηση. Εδώ και µία εβδοµάδα, χιλιάδες διαδηλωτές από κάθε γωνιά της χώρας, κυρίως νέοι, έχουν εγκατασταθεί στην Πύλη του Ηλιου στη Μαδρίτη και αρνούνται να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους παρά τις απειλές. Το κίνηµα αυτό έχει εξαπλωθεί και σε άλλες ισπανικές πόλεις (κι έχει ξεπεράσει τα σύνορα, φτάνοντας µέχρι την Πορτογαλία, το Παρίσι και την Τουλούζη). Οι διαδηλωτές καταγγέλλουν τις συνέπειες της κρίσης, τη διαφθορά και τη διαπλοκή της πολιτικής εξουσίας µε τα οικονοµικά συµφέροντα. Προσάπτουν στη σοσιαλιστική κυβέρνηση της χώρας την αδυναµία της να αντιµετωπίσει την οικονοµική κρίση, την εξοντωτική ανεργία, την υποταγή της στον νεοφιλελευθερισµό και σε ξένους αφέντες. Και διεκδικούν «µια πραγµατική δηµοκρατί α». Επειδή, στη χώρα πουσχετικά πρόσφατα απαλλάχτηκε από µια φασιστι κή δικτα τορία, διαπιστώνουν ξαφνικά πως ζουν σε µια «δηµοκρατική» δικοµµατική δικτατορία. Εχουνεπίγνωση πως ούτε µε το δεξιό Λαϊκό Κόµµαπου νίκησεστις εκλογές θα αλλάξουν οι συναινετικές πολιτικές της λιτότητας.

Το 89%...
... των Ισπανών, σύµφωνα µε το ινστιτούτο δηµοσκοπήσεων Μετροσκόπια, δεν πιστεύουν πια στα παραδοσιακά πολιτικά κόµµατα. Μπροστά στους «indignados», τους αγανακτισµένους νέους, η πολιτική τάξη της χώρας βρίσκεται σε σύγχυση. Οπως άλλωστε συµβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. «Μια κοινωνική αγανάκτηση εξαπλώνεταισιγά σιγά παντού στην Ευρώπη», γράφειο Ζαν-ΚλοντΣουλερί στηγαλλική εφηµερίδα «Λαντεπές». «Και βάζει στο στόχαστρό της τα κόµµατα της εξουσίας, όποια και αν είναι η ιδεολογική τους απόχρωση». Γιατί; Επειδή οι βαθιά τραυµατισµένοι από την κρίση λαοί δεν παίρνουν από αυτά τα κόµµατα καµιά ικανοποιητική απάντησηστα εναγώνια ερωτήµατα που θέτουν καθηµερινά: Ποιο είναι το οικονοµικό µέλλοντης χώρας µου;Πώς η οικονοµία της µπορεί να ανταγωνιστεί τη φθήνια της Κίνας και του Μαρόκου ήτην παντοδυναµία της Γερµανίας; Τι απέγινε η γεωργία της; Τι απέγινε η βιοµηχανία της; Πού κατέληξαν οι κερδοφόρες υπηρεσίες της;

Τα πολιτικά...
... συστήµατα της Ευρώπης εξασφαλίζουν τη δηµοκρατική εναλλαγή των κοµµάτων στην εξουσία. Οµως, µια γενικευµένη καχυποψία έχει εγκατασταθεί στις σκέψεις των ανθρώπων,που τους κάνει να βάζουν απέναντί τους ολόκληρο το παραδοσιακό πολιτικό σύστηµα. «Αν ήµουν25 ετών,θα κατέβαινα κι εγώ στην Πύλητου Ηλιου»,έλεγε τις προάλλες ο Θαπατέρο. Ισως αυτό ακριβώςτου καταλογίζουν οι Ισπανοί νέοι: πως ανήκει κι αυτός σε εκείνον τον χρεοκοπηµένο εσµό των ευρωπαίων ηγετών από τους οποίους δεν µπορεί να περιµένει κανείς τίποτα πια, επειδή που δεν έχουν τη δύναµη ούτε να αντισταθούν ούτε να αγανακτήσουν.

23/5/11

Ο αραβικός αναβρασμός απειλεί τη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας

Του Anthony Shadid (The New York Times & Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

ΒΗΡΥΤΟΣ, Λίβανος- Η αναταραχή που έχει ξεσπάσει σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο συνιστά απειλή για τα ραγδαίως αυξανόμενα οικονομικά συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή, τη νεοαποκτηθείσα πολιτική επιρροή της χώρας και την πάγια πολιτική της να μην επιτρέπει κανενός είδους πρόβλημα να κακοφορμίζει κατα μήκος των συνόρων της.Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια,η Τουρκία αναδείχθηκε στην πλέον υποσχόμενη δύναμη της Μέσης Ανατολής.Ωστόσο, ολόκληρες εβδομάσες τουρκικής διπλωματίας στη Λιβύη κατέρευσαν στις 2 Μαϊου και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας ζήτησε απερίφραστα απο τον Μουαμάρ Καντάφι να εγκαταλείψει την εξουσία.Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και στη Συρία,όπου ο πρόεδρος Μπασάρ αλ-Ασαντ έχει δεσμευθεί προσωπικά απέναντι στους τούρκους ηγέτες οτι θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις , ενώ παράλληλα συνεχίζει τις προσπάθειες καταστολής.Στο γειτονικό Ιράκ, η Τουρκία φοβάται οτι η κυβέρνηση της χώρας δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα οταν οι ΗΠΑ ολοκληρώσουν την απόσυρση των στρατευμάτων τους,ενώ ο Λίβανος ειναι επι σχεδόν τέσσερις μήνες ακυβέρνητος.

«Με αυτή την απρόβλεπτη αλλαγή στον αραβικό κόσμο, η τουρκική εξωτερική πολιτική έρχεται αντιμέτωπη με ενα μεγα΄λο πρόσκομμα», δήλωσε ο Σάμι Κοέν,αρθρογράφος της τουρκικής ημερήσιας εφημερίδας Milliyet. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «έχει αρχίσει να χάνει τη μια μετα΄την άλλη τις ηγεσίες στομ αραβικό κόσμο που εμπιστευόταν και θεωρούσε σημαντικές».Η Συρία ίσως αποδειχθεί η μεγαλύτερη πρόκληση για τον τούρκο πρωθυπουργό,καθώς οι συνθήκες που επικρατούν εκεί τους τελευταίους τέσσερις μήνες απηχούν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις που έχουν λάβει χώρα στα γειτονικά αραβόφωνα κράτη.Στην Τυνησία,την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τηνΥεμένη, οι κυβερνήσεις αρνούνταν πεισματικά να εκχωρήσουν μέρος της εξουσίας τους προκειμένου να μην ανατραπούν και τελικά τώρα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο ολοκληρωτικής απώλειάς της.Απο το Ιράκ ως τη βόρεια Αφρική,το διαρκώς ενισχυόμενο προφίλ της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο έχει μια απο τις πλέον αξιόλογες δυναμικές στη περιοχή.Το ύψος των εμπορικών συναλλαγών της μετο Ιράκ για το έτος 2010 ανήλθε στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια ,ήτοι σχεδόν διπλασιάστηκε απο το 2008.Τόσο το Ιράκ όσο και στη Συρία, ήρθησαν οι περιορισμοί που ίσχυαν για την έκδοση αδειών παραμονής,διευκολύνοντας τη διεξαγωγή του εμπορίου στις ταχύτατα αναπτυσσόμενες περιοχές στα σύνορα με τη Τουρκία.Αυτός ο εμπορικός δίαυλος συνέδραμε στην εκ νέου σύνδεση πόλεων,όπως το Χαλέπι της Συρίας , με τις ιστορικές ενδοχώρες τους.Περίπου 25.000 Τούρκοι συνέρευσαν στη Λιβύη λόγω των πολλών θέσεων εργασίας που προσφέρονται στον κατασκευαστικό κλάδο.Παράλληλα, η παρουσία της τουρκικής ποπ κουλτούρας ειναι κάτι παραπάνω απο αισθητή.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πρωταγωνιστής της τουρκικής σειράς δράσης «Kurtlar Vadisi» (« Η Κοιλάδα των Λύκων»), ο οποίος ειναι τόσο δημοφιλής ώστε πολλές ιρακινές καφετέριες έχουν το όνομά του.

Απο τον Ιανουάριο η Τουρκία προσπαθεί να προστατεύσει αυτά τα κεκτημένα της, ενώ εκ παραλλήλου διεξάγει διαπραγματεύσεις για την αποκλιμάκωση του αναβρασμού που επικρατεί στην περιοχή.Μολονότι οι δεσμοί της με την Αίγυπτο δεν ηταν τόσο στενοί όσο με άλλες αραβικές χώρες,ο Ερντογαν κάλεσε τον Χόσνι Μουμπαράκ να παραιτηθεί.Ωστόσο αποφάσισαν να χειριστούν διαφορετικά το ζήτημα της Συρίας, με την οποία η Τουρκία βρέθηκε στα πρόθυρα του πολέμου το 1998, λόγω της στήριξης που παρείχαν οι Σύροι στους κούρδους αντάρτες.Απο τότε η Τουρκία προωθεί τη σχέση της με τη Συρία ως πρότυπο για τους δεσμούς της με άλλα κράτη.Οι δυο χώρες έχουν πραγματοποιήσει κατα καιρούς κοινά υπουργικά συμβούλια,ακόμη και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.Οι μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές έχουν τριπλασιαστεί μέσα σε διάστημα τριών ετών , ενώ φημολογείται οτι ο αλ-Ασαντ και ο Ερντογάν τρέφουν αισθήματα αμοιβαίας συμπάθειας.

«Οι δυο χώρες διατηρούν στενές σχέσεις και η Τουρκία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο συριακό γίγνεσθαι», παρατήρησε ο Μπουρχάν Γκαλιούν, διευθυντής του Κέντρου Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών της Σορβόνης.Εν συνεχεία, όμως, πρόσθεσε : «Η Τουρκία προειδοποιεί τη Συρία.Η Τουρκία δηλώνει απερίφραστα οτι έχει στρατηγικά συμφέροντα στη Συρία και δεν τη συμφέρει να επιτρέψει τον εκτροχιασμό της».

21/5/11

Σκηνοθετικά οράματα ταξιδεύουν ανά την υφήλιο

Του John Anderson (The New York Times & Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

Ταινίες του ανεξάρτητου κινηματογράφου κάνουν την εμφάνισή τους ανα την εμφύλιο σε τοποθεσίες που κάνουν έκπληξη, χάρη στους διοργανωτές του Film Forward.Στο πλαίσιο αυτου του προγράμματος , που αποτελεί σύμπραξη δυο αμερικανικών φορέων,της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Sundance Institute στο Παρκ Σιτι της Γιούτα και της Προεδρικής Επιτροπής για τις Τέχνες και τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (PCAH) , μέχρι στιγμής
έχουν προβληθεί 10 ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ στην Κίνα,την Τουρκία, την Τυνησία, το Μαρόκο και το Νασβιλ του Τενεσί.
Η Παλαιστινιοαμερικανική Τσέριεν Νταμπίς το 2009 γύρισε την ταινία "Amreeka" με θέμα μια οικογένεια Παιλαιστινίων που εγκαθίσταται στα περίχωρα του Ιλινόις.Την ταινία είχαν την ευκαιρία να δουν θεατές στη Μέση Ανατολή, οι οποίοι βιώνουν καθημερινά στις κοινότητές τους τα προβλήματα που προκύπτουν απο τις διαφορές μεταξύ των εθνοτήτων τα οποία θίγονται σε αυτήν.Ο Πιτερ Μπρατ με την ταινία του "La Mission"
(2009) στην οποιά καταπιάνεται με την ομοφοβία των Λατινοαμερικάνων ,έδωσε ελπίδα σε νεαρούς ομοφιλόφιλους στο Νάσβιλ.Ο Στανλεϊ Νελσον βετεράνος των ντοκιμαντέρ, πρόβαλε στο Πεκίνο το τελευταίο του δημιούργημα,"Freedom Riders" με θέμα το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών.
Η πρωτοβουλία Film Forward αποτελεί πολύπλοκο εγχείρημα.Για την υλοποίησή της απαιτείται αφενός ο συντονισμός των διαφόρων κινηματογραφιστών και περισσότερων απο δέκα ξένων πρεσβειών,καλλιτεχνικών οργανισμών και κινηματογραφικών σχολών και,αφετέρου,η διπλωματικότητα που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των ευαίσθητων ισορροπιών."Βρίσκουμε διαρκώς ντόπιους που μας βοηθούν να κινηθούμε διακριτικά στον κόσμο τους,αλλά και να συνθέσουμε τις επιτροπές και να διοργανώσουμε τα σεμινάρια που προκύπτουν απο τις παρουσιάσεις των ταινιών",δήλωσε η Τζιλ Μιλερ, διυεθύνουσα σύμβουλος του Sundance Institute και συμπλήρωσε: "Δεν εισβάλλουμε στη ζωή τους σαρώνοντας τα πάντα".
Οι διοργανωτές επισήμαναν οτι το πρόγραμμα, ο ετήσιος προϋπολογισμός του οποίου κυμαίνεται στα 650.000$ , δεν θα περιοριστεί σε ταινίες των εργαστηρίων ή του Φεστιβάλ ανεξάρτητου κινηματογράφου Sundance.Η Κερι Πατμαν, εκτελεστική διευθύντρια του Sundance, τόνισε οτι το ινστιτούτο έχει ως στόχο την εύρεση και τη στήριξη νέων κινηματογραφιστών και είναι απαραίτητο να διευρύνει αυτή την αποστολή του.
Η Ρειτσελ Γκοσλινς, εκτελεστική διευθύντρια της PCAH, διευκρίνισε οτι πολλοί σκηνοθέτες αφιερώνουν αμέτρητα χρόνια και εξαντλούν το όριο των πιστωτικών τους καρτών προκειμένου να κάνουν τα φιλμ που οραματίζονται."Εν συνεχεία, τα εντάσεις στο πρόγραμμα κινηματογραφικών φεστιβάλ και προβάλλονται στο Sundance Channel, ίσως και σε περιορισμένο αριθμό κινηματογραφικλων αιθουσών- πρόκειται ωστόσο, για ενα συγκεκριμένο κοινό που κάνει αυτη την επιλογή συνειδητά ", είπε σχετικά και πρόσθεσε,"Οταν ,όμως, προβάλλεις μια ταινία σε ένα κοινό που μπορεί να μην έχει ξαναδεί ποτέ ντοκιμαντέρ, νοιώθεις μεγάλη ικανοποίηση, διότι τη παρουσιάζεις σε ανθρώπους που θέλεις να προσεγγλισεις".
Η Πατμαν ανέφερε οτι πολυπληθής κουρδική κοινότητα του Νάσβιλ είδε την ιρακινή δραματική ταινία "Son of Babylon" (2010) ου Μοχάμεντ Αλ Νταρατζι και συμπλήρωσε :"Το ίδιο συμβαίνει στην Κίνα και στην Τουρκία και ανυπομονούμε για την προβολή της στην Κένυα".Παραλληλίζοντας τους πρώτους μήνες της δράσης του Film Forward με το "πιλοτάρισμα ενός αεροπλάνου κατα τη διάρκεια κατασκευής του", η Γκοσλινς δήλωσε οτι τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αποτελούν "το είδος του διαλόγου που αναζητούσαν οι ομοσπονδιακοί μας εταίροι, δηλαδή οι αμερικανικές ομοσπονδιακές υπηρεσίες πολιτισμικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα National Endowment for the Humanities, National Endowment for the Arts και Institute of Museum and Library Services,καλύπτουν τα 2/3 του ετήσιου προϋπολογισμού του Film Forward, ενώ το Sundance Institute καλύπτει το υπόλοιπο.
Η έκθεση σε τέτοιους είδους κοινά συνεπάγεται μια εύλογη ανησυχία.Ο Λιξιν Φαν,το διάσημο δοκιμαντέρ του οποίου "Το Τελευταίο Τρένο του Γυρισμού"(2009) πραγματεύεται την ετήσια προσωρινή επιστροφή 130 εκατ. οικονομικών μεταναστών απο τις αστικές περιοχές της Κίνας στις ιδιαίτερες πατρίδες τους, με αφορμή τους πρωτοχρονιάτικους εορτασμούς, έγινε αποδέκτης δριμύτατης κριτικής απο το κινεζικό κοινό, διότι τα γυρίσματα έγιναν χωρίς άδεια και πλανίοταν η φήμη οτι εμπλέκονταν πολιτικοι΄στη χρηματοδότηση της ταινίας.Δεν ηταν σαφές αν αυτη απευθυνόταν σε κινέζους ή δυτικούς θεατές.
'Επειτα , υπήρχε και ενα ερώτημα που ακουγόταν σχεδόν παντού."Ρωτούσαν πως μπορούν να προβάλλουν τις ταινίες τους στο Sundance",είπε σχετικά ο Φάν.

Οι ανελέητοι αριθμοί μας απομακρύνουν απο τον ευατό μας

Της Αlina Tugent (The New York Times & Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

Οι αριθμοί και οι καταλήξεις μας οδηγούν παντού.Αθροίζουμε όσους μας ακολουθούν στο Twitter και τους φίλους μας στο facebook.Χρησιμοποιούμε τυποποιημένες βαθμολογικές κλίμακες για να αξιολογήσουμε καθηγητές και σπυδαστές."Οι αριθμοί κάνουν οτιδήποτε
απροσδηόριστο χειροπιαστό.Μας δημιουργούν την ψευδαίσθηση του ελέγχου" υποστήριξε η Τζόαν Λερερ δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου 'How we decide'.
Παραδείγματος χάριν, πολλοί άνθρωποι όταν αγοράζουν ενα αυτοκίνητο έχουν εμμονή με την υποδύναμη της μηχανής, παρ΄'ολο που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν παίζει ρόλο όπως επισήμανε ο Λερερ.Και τόνισε:" Θέλουμε να προσδιορίζουμε ποσοτικά τα πάντα, κυρίως για να τεκμηριώνουμε τις αποφάσεις μας χωρίς να διερωτόμαστε αν η εκάστοτε μεταβλητή έχει όντως σημασία".Πολλές φορές ειναι όντως σημαντικό να βρούμε τρόπους αξιολόγησης των ανθρώπων και μάλιστα οσο το δυνατόν αντικειμενικότερους.Ωστόσο,προκύπτουν προβλήματα όταν βασιζόμαστε άκριτα σε αυτούς τους αριθμούς για πάντα, όπως επισήμανε η Σερι Ταρκλ, διευθύντρια της Πρωτοβουλίας για την τεχνολογία και τον άνθρωπο του
ΜΙΤ.Οι αριθμοί δεν γίνονται απλώς ενα κομμάτι του τρόπου με τον οποίο κρίνουμε και αξιολογούμε,αλλά ο μοναδικός τρόπος κρίσης.Ο συνάδελφος του Μαικλ Γουαινριπ έγραψε πρόσφατα ένα άρθρο για μια εκπληκτική καθηγήτρια γυμνασίου με εξαιρετικές αξιολογήσεις επιδόσεων.Εν τούτοις, σύμφωνα με ενα τύπο που χρησιμοποιεί το Υπουργείο Παιδείας της Νέας Υόρκης, η καθηγήτρια κατατάχθηκε στην κατώτερη κλίμακα.Ο τύπος χρησιμοποιεί 32 μεταβλητές, που συνδέονται με στατιστικό πρότυπο το οποίο "δίνει την εντύπωση οτι ειναι ξεκάθαρο,αλλά στη πραγματικότητα ειναι ασαφές", έγραψε ο Γουαινριπ. Ωστόσο, ακόμη και αν κατανοούμε πλήρως τους αριθμούς, αυτο δεν σημαίνει οτι μας βοηθούν πάντα.Η Ρόμπιν Μπλακ,συγγραφέας της συλλογής διηφημάτων 'If I Loved You, I Would Tell You This', έγραψε σε ιστολόγιο οτι η αγωνιώδης ενασχόληση με τις ποικίλες μεθόδους μέτρησης της επιτυχίας του βιβλίου της επισκίασαν το λόγο για τον οποίο το έγραψε.
Στην Amazon.com οι συγγραφείς μπορούν μέσω της χρήσης των διαδραστικών χαρτών να πληροφορούνται πόσα βιβλία έχουν πουλήσε,ακόμη και τον ακριβή αριθμό πωλήσεων σε κάθε πόλη.Παράλληλα, οι στατιστικές δεν μας λένε σχεδόν τίποτα.Οι κατατάξεις της Amazon, π.χ, ειναι πιθανό να διαφέρουν σημαντικάδεδομένου οτι βασίζονται στην πώληση ελάχιστων βιβλίων τους.Όλοι αυτοί οι αριθμοί μας αποπροσανατολίζουν απο τα πραγματικά κίνητρα των πράξεών τους.Η Μπλακ , φερ΄ειπείν , είπε οτι τα βιβλία της σε μεγάλο βαθμό αφορούν την απώλεια.Είπε σχετικά:"Λαμβάνω γράμματα που λένε:' 'Έχει πεθάνει η κόρη μου και το βιβλίο σας με βοήθησε πολύ'. Αυτο έχει τεράστια σημασία για μένα.Πώς μπορεί να συγκριθεί με 500 ακόλουθους στο Twitter;".
Ο Ερικ Φρανκελ ειναι ιδρυτής μιας εταιρεία που ονομάζεται 10 Minutes to Change, οποία προτείνει τρόπους βελτίωσης των επιδόσεων των υπαλλήλων, και παράληλλα πιστοποιημένος ορκωτός λογιστής δήλωσε χαρακτηριστικά :"Το γεγονός οτι έχουμε την ικανότητα και τα προσόντα να προδιορίζουμε αριθμητικά τα πάντα, δεν σημαίνει συλλήβδην οτι πρε΄πει να το κάνουμε.Οι άνθρωποι ειναι ευμετάβλητοι,συναρπαστικοί και απίστευτα απογοητευτικοί".
Ο Χ. Γκαρντνερ , καθηγητής γνωστικής επιστήμης στη Μεταπτυχιακή Σχολή του Χάρβαρντ, τόνισε οτι αυτή η εξάρτηση απο τους αριθμούς συνδέεται ως ενα βαθμό με την ηλικία και διευκρίνησε: "Σχεδόν για όλους τους Αμερικάνους κάτω των 25 τα μοναδικά αξιόπιστα πρότυπα ειναι οι αριθμητικά προσδιοριζόμενες κατατάξεις".Συνέχισε εξηγώντας οτι όταν οι φοιτητές κάνουν έρευνα στο Διαδίκτυο για κάποια εργασία , συχνά επιλέγουν άρθρα και μελέτες που θα χρησιμοποιούσαν ως πηγές τους με κριτήριο την επισκεψιμότητά τους και έθεσε το ερώτημα:"Αυτο σημαίνει οτι οτιδήποτε έχει το μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών ή συντακτών ειναι απαραιτήτως πιο αξιόπιστο απο κάποιον που πέρασε όλη τη ζώη του μελετώντας Καντ;".
Εν συνεχεία, ο Γκαρντνερ προσέθεσε οτι η εμμονή μας με τους αριθμούς υποδυκνύει οτι δεν εμπιστεύμαστε όλα αυτα τα απροσδιόριστα γύρω μας που δεν μετριούνται, όπως η σύνεση,η ευθυκρισία και η ειδημοσύνη.Η Μπλακ 'εγραψε σε ένα ιστολόγιο:"Πρέπει να σταματήσω να ανυσηχώ για τους αριθμούς και να ανακτήσω τις διφορούμενες και απροσδόκητες πτυχές του πνεύματός μου", ενώ αντοίστιχα ο Λερερ έγραψε σε ενα άλλο :" Αυτο που με ανησυχεί περισσότερο είναι η επιθυμία των ανθρώπων (ειδικά η δική μου) να επαληθεύουν διαρκώς αυτούς τους αριθμούς και η προθυμία τους να αποδέχονται αυτές τις μετρήσεις ως αδιάψευστο μέτρο των πραγμάτων που έχουν αξία.
Γι'αυτό θα ήθελα να υποσχεθώ μια δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης που να μην μετρά απολύτως τίποτα.Αυτό θα ανακούφιζε πολλούς.
Παρεμπιπτόντως,320 άνθρωποι πάτησαν 'μου αρέσει' σε αυτη την ανάρτηση...!!

Μια οικογένεια, πολλαπλές προβολές

Του Alex Williams( The New York Times & Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία)

Η Νταϊάν Βάβρα, διευθύντρια στο χώρο παρασκευής καλλυντικών στο Μανχάταν,σήκωσε τα μάτια της απο το iPadτης, μέσω του οποίου ενημερωνόταν για τη μόδα της φετινής άνοιξης στο Refinery29.com και παρατήρησε οτι ο σύζυγός της , Μαικλ Κομπς, ηταν προσηλωμένος στο λάπτοπ του και παρακολουθούσε εναν αγώνα μπάσκετ μέσω διαδικτύου.
Ο 8χρονος γιος τους,Τομ , ηταν αποροφημένος παίζοντας Μario Kart στο Wii, το οποίο είχε συνδέσει με τη τηλεόραση.Η 10χρονη κόρη τους,Ιβ , έπαιζε μέσω μιας εφαρμογής , που ονομάζεται Love Calculator, σε ενα iPod Touch."Η οικογένεια ηταν στο ίδιο χώρο,αλλά δεν επικοινωνούσε",θυμάται η κ.Βάβρα.
Μια οικογένεια.Ένα δωμάτιο.Τέσσερις οθόνες.Τέσσερις διαφορετικές πραγματικότητες για την ακρίβεια.
"Η μεταμόρφωση του αμερικανικού καθιστικού σε ένα χώρο με ποικίλα μέσα επικοινωνίας και διασκέδασης" υπόσχεται να "αλλάξει την οικιακή μας σφαίρα", είπε ο Λουτζ Κεπνικ,καθηγητής μέσων μαζικής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σεντ Λουις στο Μισούρι."Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να βρίσκονται συνδεδεμένα σε παράλληλους κόσμους σχεδόν
όλη την ώρα". Πράγματι, ο Μπραντ Καν , περιβαλλοντικός σύμβουλος στο Σιάτλ , είπε οτι συχνά επικοινωνεί με τη γυναίκα του, Έριν, μέσω mail ακόμη και οταν κάθονται λίγα μόλις μέτρα μακριά ο ένας απο τον άλλο, στον καναπέ με τα λάπτοπ τους.Ο Ιβαν Γκοτλιμπ, υπεύθυνος διαφιμήσεων στην blip.tv,μια εταιρεία Διαδικτύου στο Μανχάταν ,θυμάται οτι καθόταν πρόσφατα στο κρεββάτι με τη γυναίκα του,Λιντσεϊ Πολακκαι οτι και οι δύο ασχολούνταν με τα iPad τους.Εκείνος έπαιζε μια online εκδοχή
του Scrabel με αντίπαλο την αδερφή του, Βαλ, και κάποια στιγμή είπε :"Η Βαλ μόλις έγραψε μια λέξη με 46 πόντους!"
"Α" , είπε η γυναίκα του,"και μόλις έγραψε μια λέξη με 32 πόντους".Εκείνη τη στιγμή, ο κ.Γκοτλιμπ συνειδητοποίησε οτι και η γυναίκα του έπαιζε Scrabble με αντίπαλο την αδερφή του.Ο Μπεν Σκίπερς, ο οποίος διευθύνει μια εταιρεία λογισμικού στο Μπρούκλιν, έκανε μια ανακάλυψη οταν η γυναίκα του έφυγε για να παρακολουθήσει την κτηνιατρική σχολή στο Πανεπιστήμιο Αϊόβα και επικοινωνούσαν μέσω Skype:παρατηρεί οτι τα απογεύματά τους είναι τώρα κατα ενα παράξενο τρόπο παρόμοια με εκείνα που περνούσαν οταν εκείνη ηταν στη Νέα Υόρκη δίπλα του.Όπως και να έχει :"Εκείνη ειναι στην οθόνη της και εγώ στη δική μου",είπε.
Η Σερι Ταρκλ, συγγραφέας του "Alone Together: Why We Expect More From Technology And Less From Each Other"(Μόνοι μαζί:Γιατί περιμένουμε περισσότερα απο την τεχνολογία και λιγότερα ο ένας απο τον άλλο), υποστηρίζει στο βιβλίο της οτι η εξάρτηση τωνανθρώπων απο την τεχνολογία για να έχουν συναισθηματική επαφή μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσει το αίσθημά μας να νοιώθουμε άδειοι και κορεσμένοι."Οι νέες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να 'καλούμε' την ανθώπινη επαφη΄,να προσδιορίζουμε τη
η φύση και την έκτασή της", γράφει.Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η εμφάνιση μέσων επικοινωνίας στο σπίτι έχουν προκαλέσει αντιδράσεις.
"Εαν πάμε 200 χρόνια πίσω,υπήρχαν παρόμοια παράπονα ,αλλά τότε επρόκειτο για τα βιβλία", είπε ο δρ Κέπνικ."Ο χώρος οπου μαζεύονταν η οικογένεια ηταν γεμάτος διαφορετικούς ανθρώπους που διάβαζαν βιβλία και αυτο προκάλεσε πολλές ανησυχίες και άγχος, ειδικότερα όσον αναφορά τις γυναίκες, επειδή ξαφνικά κάθονταν μόνες τους και το μυαλό τους έμπαινε σε περιοχές που δεν μπορούσαν πλέον να ελεγχθούν".Ομοίως, η εμφάνιση της τηλεόρασης οδήγησε σε δεκαετίες συζητήσεων για το πλαίσιο μεσα
στο οποίο οι οικογένειες στην Αμερική μεταμορφώθηκαν σε ζόμπι, εθισμένα σε κωμικές σειρές.
Αλλά ο Μπάρι Γουέλμαν,καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο , ο οποίος μελετά τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στην κοινωνία, ανέφερε οτι έχουν γίνει έρευνες που υποδεικνύουν οτι οι άνθρωποι πιστεύουν οτι η τεχνολογία ενώνει την οικογένεια.Ο κ.Γκότλιμπ είπε οτι αυτές οι νέες επιλογές hardware και μέσων επικοινωνίας επιτρέπουν στον ίδιο και στη γυναίκα του να "βιώνουν μια νέα καθημερινότητα".Πριν απο τρία ή τέσσερα χρόνια, θα καθόμουν κάτω και θα έβλεπα τηλεόραση και εκείνη θα ηταν πάνω και θα δίαβαζε", είπε ο κ.Γκοτλιμπ."Σας διαβεβαιώνω οτι περνάμε το 80% περισσότερο χρόνο μαζί χάρη στο iPad".
Αντι να αποτελεί σημάδι δυσλειτουργικής σχέσης, μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί στην πραγματικότητα να ερμηνευτεί ως σημάδι μιας υγιούς αλληλεπίδρασης,υποστήριξε ο Ρόναλντ Λεβαντ,καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ακρον στο Οχάϊο."Οι άνθρωποι που σκέφτονται οτι κάθε λεπτό που ειναι μαζί πρέπει να επικοινωνούν, θα τρελαθούν, επειδή όλοι μας χρειαζόμαστε χρόνο για να μείνουμε μόνοι μας, ανεξάρτητα απο το πόσο ταιριαστοί ειναι δυο άνθρωποι".Αυτο ηταν και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε και η κ.Βάβρα.Έχει μάθει να εκτιμά την ανταλλαγή που προέρχεται απο νύχτες κατα τις οποίες όλα τα μέλη της οικογένειας περιεργάζονται τις δικές τους οθόνες.Εύλογα, τόνισε, ενα απόγευμα όπως αυτό μπορεί να φέρει πιο κοντά την οικογένεια σε σχέση με μια νύχτα με επιτραπέζια παιχνίδια."Το 'να περνάμε χρόνο όλοι μαζί' στο παρελθόν ήθελε μερικές φορές προσπάθεια και ηταν σαν υποχρέωση που απαιτούσε προγραμματισμό - "Μετά το δείπνο κάθε βράδυ στις 7 θα παρακολουθήσουμε
αυτό ή θα παίξουμε το άλλο"και τα παιδία θα έλεγαν "Μα , μαμά εμείς θέλουμε να κάνουμε κάτι άλλο", θυμάται η κ.Βάβρα."Τώρα, δεν υπάρχει κανένας εξαναγκασμός.Απλά συμβαίνει φυσιολογικά.Ο καθένας ασχολείται με αυτο που επιθυμεί και δεν ακούγεται η φράση :
"Πρέπει να παίξουμε πάλι Clue;".

20/5/11

Διαστάσεις: Εναντίον του συστήματος

Του Μιχαλη Μητσου (Τα Νέα)

Την περασµένη Κυριακή το απόγευµα, την ώρα που µερικές δεκάδες Αθηναίοι διαδήλωναν κατά της βίας, δεκάδες χιλιάδες Ισπανοί πραγµατοποιούσαν πορείες σε πενήντα πόλεις µε το σύνθηµα: «Δεν είµαστε εµπορεύµατα στα χέρια των πολιτικών και των τραπεζιτών». Ανάµεσά τους ήταν φοιτητές, µακροχρόνια άνεργοι, µπλόγκερ, πολίτες που δεν µπορούν να πληρώσουν τη δόση του δανείου τους, ακόµη καιδιευθυντές επιχειρήσεων. Πίσω τους δενέχουν ούτε κόµµατα ούτε συνδικάτα: το κίνηµα µε τον τίτλο Για µια πραγµατική δηµοκρατία, τώρα γεννήθηκε πριν από τρεις µήνες στο Internet και αποσκοπεί νασυντονίσει τις ειρηνικές προσπάθειες κινητοποίησης των πολιτών. Μετά το τέλος της πορείας στη Μαδρίτη, καµιά εκατοστή διαδηλωτές κατέφυγαν στην Πουέρτα ντελ Σολ µε σκοπόνα παραµείνουν εκεί µέχρι τις δηµοτικές και περιφερειακές εκλογές της ερχόµενης Κυριακής. Αλλά η αστυνοµία επενέβη χθες το πρωί και τους διέλυσε.

«Κανείς δεν µπορεί πλέον να πει ότι οι Ισπανοί είναι παθητικοί απέναντι στην κρίση», έλεγε προχθές η 18χρονη Κλάρα Μαρανιόν, φοιτήτρια Ισπανικής Φιλολογίας και µέλος της οργάνωσης Νεολαία Χωρίς Μέλλον. Η οργάνωση αυτή, µία απότις τετρακόσιες που ανήκουν στο κίνηµα, ιδρύθηκεστις αρχές Απριλίου στα πανεπιστήµια. Εκπροσωπεί ένα κοµµάτι του πληθυσµού που δεν είχε κινητοποιηθεί µέχρι τώρα, παρότι η ανεργία στους κάτω των 25 ετών φτάνει το 45,3%. Και σύνθηµά της είναι:«Χωρίς σπίτι. Χωρίς δουλειά. Χωρίς σύνταξη. Χωρίς φόβο».

Σύµφωνα µε τον Φερνάντο Βαγιεσπίν, καθηγητή στο αυτόνοµο Πανεπιστήµιο της Μαδρίτης, οι διαδηλώσεις αυτές δείχνουν τη µεγάλη δυσπιστία των νέων απέναντι στους πολιτικούς. Οι τελευταίοι καταλαµβάνουν στις δηµοσκοπήσεις την τρίτη θέση στα θέµατα που προκαλούν τη µεγαλύτερη ανησυχία στους Ισπανούς, µετά την ανεργία και την οικονοµία. «Η καινοτοµία αυτού του κινήµατος έγκειται στο γεγονός ότι στρέφεται εναντίον του συστήµατος εν γένει και όχι µόνο εναντίον µιας συγκεκριµένης µεταρρύθµισης», λέει ο Βαγιεσπίνστη Μοντ. «Και όπως συνέβη µε την Αραβική Ανοιξη, οι νέοι ξεσηκώθηκανχάρις στα κοινωνικά δίκτυα». Μια από τις πηγές της έµπνευσής τους ήταν πράγµατι οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσµο. Μια άλλη, όπως λέει ο22χρονος φοιτητής Ιβάν Ολµέδο, ήτανοι κινητοποιήσεις των φοιτητών στην Ελλάδα.

Οι πολιτικοί αρχικά υποτίµησαν το κίνηµα. Σιγά σιγά, όµως, ξεκίνησαν κάποιες προσπάθειες να το προσεγγίσουν. Ο Χοσέ Μπλάνκο, δεύτεροςστην ιεραρχία του Σοσιαλιστικού Κόµµατος, εξέφρασε την κατανόησή του για την οργή της νεολαίας, τους κάλεσε όµως να προσέλθουν στις κάλπες την Κυριακή. Ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόµµατος ισχυρίστηκε ότι η ψήφος διαµαρτυρίας ισοδυναµεί µε ψήφο στο κόµµα του. Στελέχη της Ενωµένης Αριστεράς επισήµαναν ότι ο λαός πηγαίνει απότη µια πλευράκαι το Κοινοβούλιο από την άλλη. Το κίνηµα Democracia Real Ya, όµως, επιµένει στην αυτονοµία του. Οπως επιµένει και στην άρνηση, χωρίς να περνά στη θέση. Προς το παρόν δεν χρειάζεται. Η οργή είναι αρκετή.

Δρόμοι

Του Ρουσσου Βρανα (Τα Νέα)

Το κόστος...
... του προτεινόµενου Οίκου Ευρωπαϊκής Ιστορίας διπλασιάστηκε, στα 150 εκατοµµύρια ευρώ. Εστω. Κι ας είναι χαλεποί οι καιροί. Οµως, το θέµα µας δεν είναι αυτό, αλλά η θεσµοθέτηση τηςιστορικής αµνησίας που επιχειρείται µε αυτό το µουσείο. Γιατί; Επειδή η ευρωπαϊκή ηγεσία θεωρεί το παρελθόν πηγή εντάσεων και συγκρούσεων. Και ντρέπεται γι’ αυτό.

Οι εµπνευστές...
... του µουσείου αποφάσισαν ότι το 1946 θα είναι το εναρκτήριο έτος της ευρωπαϊκής Ιστορίας. «Τοποθετώντας το 1946 ως ευρωπαϊκό “έτος µηδέν”, η πολιτική ευρωελίτ ελπίζει να αποδεσµευτεί από ένα παρελθόν που ούτε εκτίµησε ούτε κατανόησε ποτέ», σχολιάζει ο κοινωνιολόγος Φρανκ Φιουρέντι. «Με τέτοιο πολιτικό πολιτισµό, είναι φυσικό να αντιµετωπίζει το ηµερολόγιο απλώς σαν έναν κατάλογο ηµεροµηνιών. Ακόµη και αν αυτές οι ηµεροµηνίες σηµαίνουν κάτι ξεχωριστό για τους περισσότερους από τους 502 εκατοµµύρια κατοίκους της Ευρώπης». Δεν πάει καιρός που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τύπωσε περισσότερα από τρία εκατοµµύρια σχολικά ηµερολόγια για τους µαθητές. Οµορφα ηµερολόγια στα οποία, συµφώνως προς τα σύγχρονα πολυπολιτισµικά ευρωήθη, ήταν σηµειωµένες όλες οι ινδουιστικές, µουσουλµανικές και κινεζικές γιορτές. Οµως, το ηµερολόγιο είχε κάποια µεγάλα κενά. Δεν υπήρχε καµιά αναφορά σε χριστιανικές γιορτές. Δεν επρόκειτο βέβαια για κάποιον αθεϊστικό δάκτυλο. Απλώς, στη σπουδή τους να υπηρετήσουν τις νεόκοπες και κατασκευασµένες αξίες της διαφορετικότητας και της ολοκλήρωσης, οι Βρυξέλλες ξέχασαν το Πάσχα και τα Χριστούγεννα. Κατά τα άλλα ξοδεύουν εκατοµµύρια για να προωθούν τη µάρκα «Ευρωπαϊκή Ενωση», σε µια απέλπιδα προσπάθεια να συγκολλήσουν µια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα από ετερόκλητα ρετάλια.

Η ευρωελίτ...
... παλεύει επίµονα να πάρει αποστάσειςαπό την πολιτισµική κληρονοµιά και τις παραδόσεις της ηπείρου.

Σαν να ντρέπεται για το παρελθόν της,προσπαθεί να επινοήσει µια ευρωπαϊκή ταυτότητα που θα είναι απαλλαγµένη από αυτό το παρελθόν. Γι’ αυτή την πολιτική ελίτ, λέει ο Φρανκ Φιουρέντι, η Ιστορία της ηπείρου πριν από το 1946 είναι µια άγνωστη, αν όχι εχθρική, περιοχή. Ασφαλώς, η ευρωπαϊκή Ιστορία είναι κι αυτή γεµάτη όπως όλες µε θλιβερά και τροµερά γεγονότα. Οµως, µε τη διαγραφή τους δεν πρόκειται να εξαλειφθεί η ξενοφοβία ούτε να κοπάσουν οι µάχες που µαίνονται καθηµερινά σε πολλές ευρωπαϊκές µεγαλουπόλειςανάµεσα σε δυτικούς «σταυροφόρους» και άνεργους µουσουλµάνους µετανάστες που η οικονοµική κρίση έβγαλε στον δρόµο. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται επιτροπές λογοκρισίας της Ιστορίας της. Ούτε κατασκευασµένες αξίες. Αρκεί να εκτιµήσει την ιστορική της κληρονοµιά και να µάθει να ζει µε αυτήν.

Το καλύτερο...
... αντίδοτο για τις εσωτερικές εντάσειςκαι συγκρούσεις δεν είναι η ιστορική αµνησία, αλλά η ιστορική µνήµη. Πώς να το κατορθώσει όµως αυτό µια πολιτική ευρωελίτ που – για ναπαραφράσουµε εδώ τα λόγια της ιταλίδας πολιτικού Ροσάνας Ροσάντα – θέλει τα κράτη της να µοιάζουν πιο πολύµε ανώνυµες εταιρείες και τις κυβερνήσεις τους µε διοικητικά συµβούλια; Η µνήµη τέτοιων κρατών και κυβερνήσεωνεξαντλείται στα λογιστικά τους βιβλία.

19/5/11

Μεταφέρει βιβλία με γαϊδουράκια

Άρθρο απο το Βήμα της Κυριακής

Ο 59χρονος Γιοάνες Γκεμπρεγκεόργκις γεννήθηκε στο Νεγκελέ Μπορένα, ένα μικρό χωρίο της Νότιας Αιθιοπίας.Ο πατέρας του έβοσκε αγελάδες και ηταν αναλφάβητος.Ο ίδιος ήθελε να μάθει γράμματα και περπατούσε 375χλμ ως το πλησιέστερο δημοτικό σχολείο.Πρωτόπιασε εξωσχολικό βιβλίο στα χέρια του όταν ηταν δεκαεννέα ετών.

«Ηταν ενα αισθηματικό μυθιστόρημα στα αγγλικά το Love Kitten , που μου το δάνεισε κάποιος που μόλις είχε επιστρέψει απο την Αμερική.Ημουν νέος και ερωτευμένος , ήθελα να καταλάβω τι μου συνέβαινε.Η εμπειρία της ανάγνωσης ενός βιβλίου έξω απο τα διαβάσματα του σχολείου ηταν συναρπαστική.Το δίαβαζα και το ξαναδίαβαζα.Επεξέτεινε τη γνώση του ευατού μου και του κόσμου γύρω μου και με ενέπνευσε να διαβάσω και άλλα βιβλία».Σπούσασε φαρμακευτική «όχι απο επιλογή,αλλά γιατί ηταν οι μόνες σπουδές οι οποίες προέβλεπαν υποτροφία κατα τη διάρκεια της φοίτησης».

Αντιστάθηκε στη δικτατορία της χώρας του και το 1981 κατέφυγε στις ΗΠΑ ως πολιτικός πρόσφυγας.Για δέκα χρόνια εργάστηκε σε φαρμακεία νοσοκομείων, ώσπου αποφάσισε να κάνει εκείνο που του άρεσε πραγματικά και σπούδασε βιβλιοθηκονομία στο πανεπιστήμιο του Τέξας.Οταν εργαζόταν στη Παιδική βιβλιοθήκη του Σαν Φρανσίσκο διεπίστωσε οτι δεν υπάρχουν παιδικά βιβλία στην αμχαρική, τη κύρια γλώσσα της Αιθιοπίας.

Έγραψε ο ίδιος το «Silly Mammo», το πρώτο δίγλωσσο παιδικό βιβλίο, στην αμχαρική και στην αγγλική, και το 1988 ίδρυσε την οργάνωση Ethiopia Reads με σκοπό την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού και την προώθηση της ανάγνωσης στη χώρα του.Επέστρεψε στην Αιθιοπία το 2002 με 15.000 παιδικά βιβλία στα αγγλικά και τον Απρίλιο του 2003 ίδρυσε την πρώτη δημόσια παιδική βιβλιοθήκη στον πρώτο όροφο του σπιτιού του.

Λιγότερα απο δέκα παιδικά βιβλία το χρόνο

Σε μια χώρα με περισσότερους απο 85 εκατομμύρια κατοίκους , στην οποία ομιλούνται 126 γλώσσες, «εκδίδονται λιγότερα απο δέκα παιδικά βιβλία τον χρόνο στις τρείς βασικές γλώσσες της χώρας».Το κόστος παραγωγής είναο απαγορευτικό ,το ίδιο και οι δαπάνες εισαγωγής.Ο Γιοάνες τύπωσε το τελευταίο του βιβλίο στο Ντουμπάι:«Πλήρωσα σε δολλάρια και δεν κατάφερα ως τω΄ρα να βγάλω το κόστος της έκδοσης».’Εχει έτοιμα άλλα έξι βιβλία για παιδία,αλλά δεν έχει τα χρήματα για να τα εκδόσει.

Οι Αιθίοπες δεν αγοράζουν βιβλία.«Υπάρχουν άνθρωποι με χρήματα στην Αιθιοπία που αν αγόραζαν βιβλία θα άξιζε τον κόπο να τα εκδώσει κανεις.Δεν ενδιαφέρονται γιατί δεν έχουν διαβάσει ποτέ τους.Προτιμούν να αγοράζουν στα παιδία τους παιχνίοδια και ακριβά ρούχα».Γι’αυτό ίδρυσε τις παιδικές βιβλιοθήκες, για να κάνει τα παιδία αναγνώστες:«Αν κάποιος τους προσφέρει την εμπειρία της ανάγνωσης, θα γίνουν αναγνώστες για μια ζωή» λέει.

Οι γονείς είδαν θετικά την είσοδο της βιβλιοθήκης στη ζωή τους.«Κατάλαβαν οτι η βιβλιοθήκη ειναι ενα ασφαλές μέρος για τα παιδία τους, οπού όχι μόνο διαβάζουν,αλλά κοινωνικοποιούνται,βλέπουν ταινίες,κάνουν μαθήματα χορού,μουσικής και ξένων γλωσσών.Προσφέρουμε ακόμα και προγράμματα υγιεινής,σαπούνι και πετσέτες και ενα χώρο να πλυθούν τα παιδία που δεν έχουν αυτη τη δυνατότητα στο σπίτι,τους φέρνουμε κουρείς που τα κουρεύουν.Οι παροχές προσαρμόζονται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας».

Ο Γιοάνες ζει τώρα στη Μεκέλε,στα βόρεια της χώρας,όπου υπάρχει «η πιο όμορφη και πλούσια βιβλιοθήκη απο όλες», και συνεχίζει τη δράση του στο πλαίσιο μη κυβερνητικής οργάνωσης για την ανάπτυξη της περιφέρειας του Τιγκράι.Έχει ιδρύσει σχολείο στο Νότο στην Αβάσα και στα επόμενα σχέδιά του είναι η ίδρυση κολεγίου για την εκπαίδευση βιβλιοθηκονόμων και έκδοση των βιβλίων για παιδία και εφήβουςπου έχει έτοιμα στην αμχαρική.Η κυβέρνηση δεν βοηθά,ωστόσο αυτός δεν πτοείται:«Τα βιβλία και οι ιστορίες τους αλλάζουν τη ζωή,μας δίνουν κουράγιο και έμπνευση,μας γεμίζουν ελπίδα».

«Δόλωμα» για μαθητές

«Τα παιδία αγαπούν το διάβασμα», λέει ο Γιοάνες, «αρκεί να έρθουν σε επαφή με το βιβλίο.Άλλα αγαπούν τα σπορ,άλλα τα καρτούν και άλλα ενδιαφέρονται για το διάστημα.Δώσε σε κάθε παιδί ενα βιβλίο για το θέμα που το ενδιαφέρει και θα γίνει αναγνώστης».Ο ίδιος ίδρυσε συνολικά τρείς δημίσιες βιβλιοθήκες και 45 σχολικές.Στην Αιθιοπία το ποσοστό αναλφαβητισμού υπερβαίνει το 35% ,για πολλά παιδία η τηλεόραση και ο υπολογιστής ειναι άγνωστα.«Τα περισσότερα δεν ξέρουν καν τι σημαίνει βιβλιοθήκη.Έρχονται απο περιέργεια να δούν τι ειναι,αλλά μόλις αντικρίζουν τα βιβλία εντυπωσιάζονται και την επισκέπτονται με θρησκευτική ευλάβεια».

Πολύ δημοφιλείς ειναι οι επτά κινητές βιβλιοθήκες της οργάνωσης, που τις μεταφέρουν γαϊδουράκια.Επισκέπτονται κάθε μέρα απο το 2005, απομονωμένες περιοχές και εξυπηρετούν περίπου 200 παιδία ημερησίως.«Τις περιμένουν με ανυπομονεσία επειδή εμπλέκεται και το ζώο.Τα παιδιά χαίρονται με τα γαϊδουράκια.Τα αγκαλίαζουν και τα φιλάνε».

Οι βιβλιοθήκες μεταφέρουν 3.000-5.000 μικρά βιβλία λογοτεχνίας,εκαπιδευτικά,γνώσεων.Βιβλία πρώτης ανάγνωσης για παιδία ως δ’ωδεκα ετω΄ν.Ειναι γραμμένα στα αγγλικά—«τα παιδία έχουν κάποιες βασικές γνώσεις αγγλικής απο το σχολείο, όσα δεν μπορούν ακόμη να διαβα΄σουν ξεφυλλίζουν τα βιβλία και κοιτάζουν τις εικόνες».Ενας μικρός αριθμός ειναι γραμμένα σε γλώσσες που ομιλούνται στην Αιθιοπία.Ειναι βιβλία που προσφέρουν στην οργάνωση χορηγοί και οργανισμοί απο το εξωτερικό.

18/5/11

Πικρή περίοδος για τα Βρετανικά ΑΕΙ

Του David Nowell-Smith (Le Monde Diplomatique)

Ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε υποσχεθεί ότι, για να αντισταθμίσει την απόσυρση του κράτους από πολλούς τομείς, θα ευνοούσε την ανάδυση μιας κοινωνίας εθελοντών, της «Μεγάλης Κοινωνίας» (Big Society).

Οι Βρετανοί δεν είναι πεπεισμένοι γι' αυτό. Σύμφωνα με τον «Economist», πιστεύουν ότι το σχέδιο έχει στόχο το «καμουφλάρισμα των δημοσιονομικών περικοπών», οι οποίες είναι δραστικές και έχει ήδη αρχίσει η υλοποίησή τους. Ιδίως όσον αφορά τα πανεπιστήμια.

Ενόσω οι περισσότεροι βρετανοί φοιτητές γιόρταζαν τα Χριστούγεννα μαζί με τις οικογένειές τους, ο Τζούλιαν Χάουαρντ και πέντε συμφοιτητές του είχαν καταλάβει μια αίθουσα του πανεπιστημίου του Κεντ για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης. Από τον Σεπτέμβριο του 2012, η μεταρρύθμιση θα επιτρέψει στα πανεπιστήμια να ζητούν δίδακτρα τα οποία θα μπορούν να φθάνουν τις 9.000 στερλίνες (10.700 ευρώ)(1), δηλαδή ποσό τριπλάσιο από το σημερινό. Συνεπώς, στο τέλος του τριετούς κύκλου σπουδών, οι φοιτητές που δεν δικαιούνται κάποια υποτροφία ενδέχεται να έχουν συσσωρεύσει ένα χρέος ύψους 40.000 στερλινών (47.600 ευρώ) -εάν στα δίδακτρα προστεθεί και το κόστος διαβίωσης και στέγασης- το οποίο θα οφείλουν να αποπληρώσουν όταν θα αρχίσουν να ασκούν μια επαγγελματική δραστηριότητα.

Ο Τζούλιαν διηγείται: «Τις δεκατέσσερις από τις είκοσι επτά ημέρες που διήρκεσε η κατάληψή μας δεν είχαμε καμία πρόσβαση στον έξω κόσμο. Οι υπόλοιποι φοιτητές μάς υποστήριξαν, όπως και η πλειονότητα των καθηγητών. Οργανώθηκαν, μάλιστα, έτσι, ώστε να μας περνάνε δέματα με τρόφιμα από τα παράθυρα, να μας φέρνουν ρούχα για να αλλάζουμε, καθώς και προϊόντα προσωπικής υγιεινής. Το κίνημα έλαβε απρόσμενη έκταση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Εθνικού Συνδικάτου των Φοιτητών (NUS), που οργάνωσε στις 10 Νοεμβρίου του 2010 την πρώτη διαδήλωση, ο αριθμός των διαδηλωτών δεν αναμενόταν να ξεπεράσει τις 20.000. Τελικά, κατέβηκαν στον δρόμο τουλάχιστον διπλάσιοι.

Ορισμένοι φοιτητές δεν είχαν ξεχάσει τις υποσχέσεις του Νίκολας Κλεγκ, του υποψήφιου των Φιλελεύθερων Δημοκρατών στις βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 2010. Πολλοί είχαν πιστέψει την υπόσχεσή του ότι «θα καταψηφίσει την αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια(2)», όπως επίσης και τις καταγγελίες του για τις «ανεκπλήρωτες υποσχέσεις» των προηγούμενων κυβερνήσεων(3). Εξι μήνες αργότερα, ως αναπληρωτής πρωθυπουργός του συνασπισμού των Συντηρητικών και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, ο Κλεγκ δήλωνε ότι θεωρεί τελικά το μέτρο «δίκαιο και προοδευτικό(4)».

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν υπερήφανο για τη δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση της χώρας, η οποία συνοδευόταν από ένα σύστημα υποτροφιών. Την περίοδο 1980-2003, η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας το 37% του πληθυσμού μεταξύ 18 και 23 ετών. Ομως, οι πόροι που διετίθεντο για την ανώτατη εκπαίδευση δεν αυξήθηκαν με τον ίδιο ρυθμό. Ηδη από τα τέλη της δεκαετίας του '90, το υπάρχον μοντέλο άρχισε να αμφισβητείται.

Το 1997, η επίθεση εναντίον του έλαβε τη μορφή «μελέτης για τη χρηματοδότηση του πανεπιστημίου», την οποία ο τότε συντηρητικός πρωθυπουργός, Τζον Μέιτζορ, επέλεξε να αναθέσει στον Ρόναλντ Ντίρινγκ, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην ιδιωτικοποίηση των βρετανικών ναυπηγείων και των αεροναυπηγικών βιομηχανιών. Ετσι, δεν αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι η έκθεσή του συνιστούσε τη συμπλήρωση των κρατικών δαπανών για την ανώτατη παιδεία με τη θέσπιση ενός ενιαίου ποσού διδάκτρων, τα οποία έπρεπε να πληρώνονται στο τέλος των σπουδών και θα αντιστοιχούσαν στο 25% του μέσου κόστους των ανώτατων σπουδών (δηλαδή σε 1.000 στερλίνες ετησίως).

Εναν χρόνο αργότερα, ο πρωθυπουργός των Εργατικών εγκαταστάθηκε στο κτίριο της Ντάουνινγκ Στριτ. Οι Εργατικοί ακολούθησαν τον δρόμο που είχαν χαράξει οι προκάτοχοί τους με τόσο ενθουσιασμό, ώστε πλειοδότησαν στις συστάσεις της έκθεσης Ντίρινγκ: αφ' ενός αποφασίζοντας την πληρωμή των διδάκτρων στο τέλος κάθε πανεπιστημιακού έτους (πράγμα που υποχρέωνε τους φοιτητές να χρηματοδοτούν τις σπουδές τους πριν αρχίσουν να κερδίζουν τα προς το ζην) και, αφ' ετέρου, αντικαθιστώντας το σύστημα των αυτόματων υποτροφιών με φοιτητικά δάνεια των οποίων το επιτόκιο εξαρτάται από το εισόδημα του φοιτητή. Κι όταν, το 2004, αποφάσισαν να επαναφέρουν τις υποτροφίες για τους φτωχότερους και να μεταθέσουν την πληρωμή των διδάκτρων στο τέλος των πανεπιστημιακών σπουδών, οι Εργατικοί επέτρεψαν στα πανεπιστήμια να καθορίζουν τα ίδια το ύψος των διδάκτρων που απαιτούν, με ανώτατο όριο τις 3.000 στερλίνες ετησίως.

Τον Νοέμβριο του 2009, σε μια συγκυρία γενικευμένων περικοπών των δημόσιων δαπανών, ο λόρδος Πίτερ Μάντελσον, υφυπουργός αρμόδιος για τα ζητήματα των επιχειρήσεων, της καινοτομίας και της μαθητείας, αναθέτει στον λόρδο Τζον Μπράουν οφ Μαντίνγκλεϊ (πρώην αφεντικό της πετρελαϊκής εταιρείας ΒΡ) τη νέα αναθεώρηση των εκπαιδευτικών πολιτικών. Με τη σειρά τους, οι Εργατικοί αφήνουν πίσω τους μια έκθεση την οποία σπεύδει να υιοθετήσει ο συντηρητικός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, που έχει επιδοθεί σε μια εκστρατεία για τη δραστική περικοπή των δημόσιων δαπανών.

Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Η έκθεση Μπράουν -η οποία φέρει τον τίτλο «Να εγγυηθούμε ένα βιώσιμο μέλλον για την ανώτατη εκπαίδευση»- συνιστά να αποφασίζουν τα πανεπιστήμια για το ύψος των διδάκτρων τους, επιλέγοντας ποσά που θα κυμαίνονται μεταξύ 6.000 και 9.000 στερλινών. Ο Μπράουν υπόσχεται ότι η ελευθερία θα τονώσει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με συνέπεια τη βελτίωση του συνολικού επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Σύμφωνα με όσα προβλέπει ο νόμος του 2004, η αποπληρωμή των διδάκτρων θα συνεχίσει να πραγματοποιείται μετά την απόκτηση του διπλώματος και θα εξαρτάται από τα εισοδήματα που θα αποκτά στη συνέχεια ο απόφοιτος. Ομως, το ανώτατο όριο του ποσού που θα μπορεί να απαιτηθεί από τον απόφοιτο αυξάνεται από τις 15.000 στις 21.000 στερλίνες ετησίως.

Βέβαια, προβλέπεται ότι το επιτόκιο των δανείων θα συνδέεται με το ύψος του πληθωρισμού για τα εισοδήματα που είναι κατώτερα των 21.000 στερλινών ετησίως, ενώ για τα εισοδήματα που υπερβαίνουν τις 41.000 στερλίνες θα αντιστοιχεί στο ύψος του πληθωρισμού προσαυξημένο κατά 3%. Προβλέπεται επίσης ότι τα δάνεια που δεν θα καταστεί δυνατόν να αποπληρωθούν θα διαγράφονται μετά την πάροδο της τριακονταετίας. Ομως, κατά τη γνώμη της Λάουρα Κιλμπράιντ, μεταπτυχιακής φοιτήτριας που κάνει το διδακτορικό της στο Κέιμπριτζ και η οποία συμμετείχε στην κατάληψη της πανεπιστημιούπολης, τα μέτρα αποτελούν «ένα προπέτασμα καπνού το οποίο έχει στόχο να περιορίσει τις αντιδράσεις που προκαλεί η ιδιωτικοποίηση». Πρόκειται για μια πραγματική αλλαγή εποχής: Μέχρι σήμερα, τα βρετανικά πανεπιστήμια εξαρτώνταν από τη δημόσια χρηματοδότηση η οποία συμπληρωνόταν από τα ιδιωτικά κεφάλαια (μέσω των διδάκτρων). Πλέον, πρόκειται για ένα ιδιωτικό σύστημα, μονάχα εν μέρει επιδοτούμενο, με τη μορφή των φοιτητικών δανείων.

Διότι αυτό που προέχει είναι η αποτελεσματικότητα. Ηδη το 2009, ο οικονομολόγος και αρθρογράφος Ντέιβιντ Μπλαντσφλάουερ δήλωνε, για να υπερασπιστεί την προοπτική του ακριβού ιδιωτικού πανεπιστημίου: «Οταν το κόστος των σπουδών θα είναι τόσο υψηλό, δεν θα υπάρχει πλέον το φαινόμενο της διακοπής των σπουδών και της εγκατάλειψης του πανεπιστημίου, ενώ οι φοιτητές θα παρακολουθούν όλα ανεξαιρέτως τα μαθήματα και θα είναι εξαιρετικά συγκεντρωμένοι». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, «όταν θα έχουν υπολογίσει πόσο τους κοστίζει μία ώρα μαθήματος, δεν θα χουζουρεύουν όλο το πρωινό(5)». Η έκθεση Μπράουν πήρε τη μορφή νομοσχεδίου και ψηφίστηκε στις 9 Δεκεμβρίου.

ΑΚΡΙΒΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Η Κιλμπράιντ θεωρεί ιδιαίτερα λυπηρή την εξέλιξη: «Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό μοντέλο το οποίο αγνοεί εντελώς την ανθρώπινη ανάγκη για αφύπνιση της περιέργειας και για ανάπτυξη κριτικού πνεύματος». Είναι όντως πολύ πιθανόν οι φοιτητές να ξυπνούν νωρίτερα, όμως είναι εξίσου πιθανό να αδιαφορήσουν για τις λιγότερο «κερδοφόρες» σπουδές: τη φιλοσοφία, την ανθρωπολογία, τη μεσαιωνική ιστορία και τις ελισαβετιανές σπουδές. Βέβαια, το γεγονός δεν θα δυσαρεστήσει διόλου τον λόρδο Μπράουν. Κατά τη γνώμη του, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα πανεπιστήμια και η αύξηση των διδάκτρων θα ενεργήσουν ως παράγοντες οι οποίοι θα αυξήσουν το αίσθημα της ευθύνης. Θα οδηγήσουν στην αντιμετώπιση των σπουδών ως ατομικής επένδυσης και θα ενθαρρύνουν τα πανεπιστήμια «να προσαρμόσουν τα διδασκόμενα μαθήματα στις ανάγκες της οικονομίας(6)». Εξάλλου, οι προτεραιότητές του και οι ανησυχίες του ταυτίζονται με εκείνες των Εργατικών.

Το «σχέδιο αριστείας για την έρευνα» (Research Excellence Framework) που είχαν εφεύρει βρίσκεται σήμερα στα χέρια του συνασπισμού που κυβερνάει τη χώρα. Προβλέπει ότι το 25% των επιδοτήσεων στην έρευνα που χορηγούνται σε ένα εργαστήριο ή σε ένα τμήμα θα εξαρτάται από κριτήρια με τα οποία θα μετρούνται «τα ποσοτικά οφέλη τα οποία μπορεί να ελπίζει ότι θα αποκομίσει η οικονομία και η κοινωνία(7)». Η υιοθέτηση της αρχής αυτής προκάλεσε σάλο στους κύκλους των ερευνητών. Οπως παρατηρεί η Βρετανική Ενωση για τη Φιλοσοφία (ΒΡΑ), σε μια επιστολή που απηύθυνε στις 22 Ιουλίου του 2010 στον Ντέιβιντ Γουίλετς, τον υπουργό που είναι αρμόδιος για τα πανεπιστήμια, «ο προγραμματισμός των πληροφορικών συστημάτων στηρίζεται σε μια λογική της οποίας οι βάσεις ετέθησαν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα από τον Γκότλομπ Φριτζ, ο οποίος δεν είχε στον νου του τη μελλοντική κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά τους "γενικούς κανόνες που διέπουν την αλήθεια"». Κατά παράδοξο τρόπο, μια από τις πολλές παρενέργειες που ενδέχεται να έχει η επιλογή του προσανατολισμού της έρευνας προς τα άμεσα οικονομικά κέρδη θα είναι να ζημιωθεί η οικονομία της χώρας. Αυτό όμως δεν πτοεί την κυβέρνηση, η οποία αποφάσισε ότι ο νόμος για την αριστεία στην έρευνα θα τεθεί σε εφαρμογή τον επόμενο χρόνο.

Η ιδέα ότι η ανώτατη εκπαίδευση οφείλει να έχει αποστολή την εξυπηρέτηση των άμεσων αναγκών της οικονομίας αιτιολογεί το γεγονός ότι ευνοούνται ορισμένοι επιστημονικοί κλάδοι: τα μαθηματικά, οι θετικές επιστήμες και ο σχεδιασμός βιομηχανικών και πληροφορικών συστημάτων. Πριν καν δοθούν στη δημοσιότητα οι προτάσεις της για την ανώτατη παιδεία, η κυβέρνηση Κάμερον εξήγγειλε -στο πλαίσιο του προγράμματος λιτότητας- μείωση του προϋπολογισμού των πανεπιστημίων κατά 40%. Κι ο Γουίλετς παραδέχθηκε ότι τα υπόλοιπα κονδύλια θα διατεθούν αποκλειστικά για τη διδασκαλία των θετικών επιστημών. Σύμφωνα με τον Αλαν Φίνλεϊσον του Πανεπιστημίου του Σουόνσι (Ουαλία), το ζητούμενο είναι να ενισχυθεί η αγορά, έτσι ώστε να εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες των επιχειρήσεων: «Στερώντας τα τμήματα φιλολογικών σπουδών και ανθρωπιστικών επιστημών από την κρατική χρηματοδότηση, η μεταρρύθμιση δημιουργεί ανισορροπίες στην αγορά στην οποία υποτίθεται ότι πιστεύει. Ταυτόχρονα, υπονομεύει ολόκληρους κλάδους της γνώσης, και μάλιστα κατά κύριο λόγο όσους συμβάλλουν τα μέγιστα στη συλλογική κατανόηση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής κατάστασής μας(8)». Όπως, βέβαια, και στην κατανόηση των επιπτώσεων της πολιτικής που εφαρμόζει ο συνασπισμός που βρίσκεται σήμερα στην εξουσία.

Για την ώρα, οι περισσότερες από τις ανησυχίες επικεντρώνονται σε πρακτικά ζητήματα. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα πανεπιστήμια θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ισοπέδωση προς τα κάτω, ιδιαίτερα για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα με το μικρότερο κύρος, τα οποία δεν θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν από κάθε φοιτητή το ποσό των 7.200 στερλινών. Πολύ σύντομα, ορισμένα ιδρύματα θα οδηγηθούν στη χρεοκοπία ή θα υποχρεωθούν να στραφούν προς ιδιώτες, οι οποίοι θα τους προσφέρουν φτηνές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας προσωπικό με λιγότερα προσόντα.

Εξάλλου, δεν πρέπει να υποτιμούμε τον κίνδυνο να ενδώσουν ορισμένα πανεπιστήμια στις πιέσεις των «φοιτητών-πελατών» τους και να τους μοιράζουν πτυχία τα οποία δεν θα ανταποκρίνονται στην προσπάθεια που κατέβαλαν και στο απαιτούμενο επίπεδο γνώσεων. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε πληθωρισμό στην αγορά των πανεπιστημιακών πτυχίων, κάνοντας ακόμα δυσκολότερη την πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία των νέων από τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις.

ΔΥΟ ΤΑΧΥΤΗΤΕΣ

Ο λόρδος Μπράουν προσπαθεί να δείξει καθησυχαστικός: «Η αύξηση των διδάκτρων κατά τη διάρκεια των δεκατριών τελευταίων ετών δεν είχε αποτέλεσμα τη μείωση των αιτήσεων εγγραφής». Προβλέπεται, εξάλλου, ότι τα πανεπιστήμια που ζητούν για το πρώτο έτος δίδακτρα που υπερβαίνουν το ποσό των 6.000 στερλινών, θα χρηματοδοτούν εξ ιδίων το δεύτερο έτος σπουδών των φτωχότερων φοιτητών. Η διάταξη αυτή μας αφήνει άφωνους: θα διστάσουν, άραγε, πολύ τα πανεπιστήμια όταν θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα σε έναν άπορο φοιτητή του οποίου πρέπει να χρηματοδοτήσουν τις μισές σπουδές και σε έναν φοιτητή ο οποίος θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει το σύνολο των σπουδών του; Ο Κλεγκ -ο οποίος καταγγέλλει το σημερινό σύστημα στο οποίο «τα πανεπιστήμια έχουν μετατραπεί σε εργαλεία που αυξάνουν τις κοινωνικές διακρίσεις(9)- υπόσχεται ότι θα υπάρξουν αυστηροί έλεγχοι. Ομως, το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει αυτή τη στιγμή τρεις επιθεωρητές για εκατόν τριάντα πανεπιστήμια.

Ορισμένοι βρίσκουν πολύ διασκεδαστικό το γεγονός ότι η βρετανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα ξεπεράσει τη χρηματοοικονομική κρίση που προκλήθηκε από την ανεξέλεγκτη διόγκωση του ιδιωτικού χρέους, εξαρτώντας τη μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από... το ιδιωτικό χρέος. Μάλιστα, το χρέος αυτό θα αυξηθεί σημαντικά, δεδομένου ότι το Ινστιτούτο για την Εκπαιδευτική Πολιτική στην Ανώτατη Παιδεία (Higher Education Policy Institute) προβλέπει ότι, εάν δεν θεσπιστεί κανένας περιορισμός για το ύψος των διδάκτρων, τα περισσότερα ανώτατα ιδρύματα θα ζητούν ποσά ύψους 9.000 στερλινών και σε ελάχιστες μονάχα περιπτώσεις χαμηλότερα ποσά(10). Πράγματι, για τους φοιτητές που θα έχουν την ευχέρεια να επιλέξουν το εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο θα φοιτήσουν, το υψηλό κόστος σπουδών θα μετατραπεί πολύ σύντομα σε συνώνυμο του κύρους. Επομένως, θα υπάρχει η υπόνοια ότι ένα «φτηνό» πανεπιστήμιο προσφέρει εκπαίδευση χαμηλότερης ποιότητας.

Επιπλέον, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΙΕΑΠ, η κυβέρνηση έχει υπερεκτιμήσει τα μελλοντικά εισοδήματα των αποφοίτων, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι, πιθανότατα, το 50% των δανείων δεν θα είναι δυνατόν να αποπληρωθούν, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί το κράτος να αναλάβει το κόστος. Κι οι ερευνητές προειδοποιούν: «Σε αυτή την περίπτωση, οι νέες διατάξεις θα μπορούσαν να κοστίσουν περισσότερο στο κράτος σε σχέση με όλα όσα του αποφέρουν», καθώς, αντί να πληρώνει την εκπαίδευση σε τιμές κόστους (όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα), θα αναγκάζεται να επιδοτεί την τιμή της αγοράς(11). Στο όνομα της αποτελεσματικότητας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Γραφείου για τη Δημοσιονομική Υπευθυνότητα (Office of Budgetary Responsibility), τα ποσά που διαθέτει το κράτος για φοιτητικά δάνεια θα περάσουν, από 4,1 δισ. στερλίνες την περίοδο 2010-2011, σε 10,7 δισ. την περίοδο 2015-2016. Σύμφωνα δε με τον καθηγητή Ρίτσαρντ Ντρέιτον, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να πωλήσει το χρέος σε ιδιώτες επενδυτές. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε «ένα τεράστιο δώρο για τον χρηματοοικονομικό τομέα, το οποίο θα λάβει τη μορφή απαιτήσεων εγγυημένων από το κράτος -χωρίς το παραμικρό ρίσκο- οι οποίες θα επιτρέπουν να επιτυγχάνεται μια σταθερή ροή εισοδήματος χάρη στους τόκους των δανείων(12)». Συνεπώς, η ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων ενδέχεται να αποδειχθεί μια ιδιαίτερα δαπανηρή υπόθεση.