23/3/11

Καλλυντικά από τη Σύμη στις ΗΠΑ

Χριστινα Πουτετση (Το Βήμα)


Ένας έλληνας ομογενής δημιουργεί μια εταιρεία που «συσκευάζει και πουλάει ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η Ελλάδα»

Στο γνωστό πολυκατάστημα Βarney΄s της Νέας Υόρκης, η γωνιά που είναι αφιερωμένη σε εξεζητημένα πολυτελή καλλυντικά φιλοξενεί μια σειρά με το όνομα «Sponge» (σφουγγάρι), με λιτές συσκευασίες στις οποίες αναγράφονται με λατινικούς χαρακτήρες: «ladi avocado», «krema triantafillo», «krema mattia», «aromatotherapia levanta». «Είναι από την Ελλάδα», εξηγεί η ανυποψίαστη πωλήτρια και προσθέτει ότι τα προϊόντα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και τα αγαπημένα διάσημων αστέρων του Χόλιγουντ, λόγω της φυτικής τους προέλευσης και ποιότητας.

Δημιουργός τους ο κ. Μάρκος-Λάμπρος Δρακοτός, έλληνας ομογενής πρώτης γενιάς, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη. Ο ιδρυτής και πρόεδρος της εταιρείας καλλυντικών που φέρει το όνομα «Σφουγγάρι» διάλεξε αυτή τη λέξη γιατί του θύμιζε την καταγωγή του. Οι γονείς του μεγάλωσαν στην Αθήνα, ωστόσο η μητέρα του είναι από τους Σοφάδες Καρδίτσας και η οικογένεια του πατέρα του μετανάστευσε από τη Σαντορίνη στη Σύμη. Ο ίδιος λέει στο «Βήμα» ότι «όπως οι περισσότεροι Ελληνες, πέρασα όλα τα καλοκαίρια μου στην Ελλάδα». Δικηγόρος στο επάγγελμα, σπούδασε Νομικά για να δραστηριοποιηθεί στην οικογενειακή επιχείρηση που διαχειρίζεται 40 κτίρια στη Νέα Υόρκη. «Ο μόνος λόγος που έγινα δικηγόρος ήταν για να βοηθήσω στη διαχείριση του χαρτοφυλακίου μας» δηλώνει και εξηγεί ότι εμπλέκεται σε κάθε δραστηριότητα, από την ανακαίνιση ως την κατασκευή και τον σχεδιασμό.

Σήμερα η σειρά καλλυντικών περιλαμβάνει 15 προϊόντα που είναι στην αγορά και άλλα πέντε που είναι έτοιμα για παραγωγή. Ολα παρασκευάζονται στην Αθήνα. Η συγκομιδή όλων των συστατικών γίνεται σε όλη την Ελλάδα, σε «συνεργασία με τοπικούς έλληνες αγρότες» τονίζει. Εκείνοι ψάχνουν να βρουν την καλύτερη ποιότητα από κάθε συστατικό. «Οι αγρότες είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής της εξίσωσης και πάντα μας προσφέρουν τα καλύτερα προϊόντα» υπογραμμίζει. Τα καλλυντικά πωλούνται σε πολλές χώρες, αλλά διανέμονται μόνο στις ΗΠΑ και στην Ισπανία. «Στοχεύω να μπω στην ελληνική αγορά αυτό το καλοκαίρι» λέει ο ιδρυτής της εταιρείας. «Η ανάπτυξή μας διατηρήθηκε συνειδητά σε αργούς ρυθμούς. Θέλω τον κόσμο να αντιληφθεί την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της φίρμας και των προϊόντων. Το να εκπαιδεύεις τον καταναλωτή είναι πολύ σημαντικό» τονίζει και προσθέτει ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται το σήμα σαν μια πολυτελή φίρμα καλλυντικών. Ο ίδιος προσδοκά μάλιστα τον διπλασιασμό των πωλήσεων και διανομής εφέτος σε σύγκριση με την περασμένη χρονιά.

Οι λιτές συσκευασίες έχουν ελληνικές ονομασίες, γραμμένες με λατινικούς χαρακτήρες. «Θέλησα να διατηρήσω μια καθαρή εικόνα που να θυμίζει την κυκλαδική αρχιτεκτονική», εξηγεί. Πηγή έμπνευσης για την εμφάνιση και αισθητική της μάρκας είναι η Σύμη,η Σαντορίνη και η Νέα Υόρκη. Ετσι αναζητεί «τα καλύτερα συστατικά, από τις καλύτερες περιοχές της Ελλάδας». «Συσκευάζω και πουλάω το καλύτερο που έχει η Ελλάδα να προσφέρει.Ετσι προσδοκώ να βελτιώσω την επίγνωση για την Ελλάδα,την κληρονομιά μας και τις δυνατότητές μας», δηλώνει και σημειώνει ότι επιθυμία του είναι να εξελίσσει την εικόνα της φίρμας του, για να λειτουργεί ως παράδειγμα της ικανότητας της χώρας «να παράγει πολυτελή προϊόντα, υψηλής ποιότητας».

Ο κ. Δρακοτός επισκέπτεται την Ελλάδα τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Από την άλλη είναι σε καθημερινή επικοινωνία με την ξαδέλφη του, με τηλεφωνήματα και e-mais οπότε «η φυσική μου παρουσία δεν είναι απαραίτητη». Με χαρά όμως ανυπομονεί να εντείνει τις επισκέψεις του στη χώρα, με το λανσάρισμα της φίρμας στην ελληνική αγορά. Από τις «υπέροχες» αναμνήσεις του στην Ελλάδα ξεχωρίζει «τη ζέστη όταν μας ανέβαζαν στην Ακρόπολη στα μέσα του Ιουλίου». Πλέον όταν έρχεται προσπαθεί να εξερευνήσει ένα νέο νησί κάθε φορά. Θα περάσει οπωσδήποτε όμως μερικές μέρες στο Πήλιο, στη Σύμη, στη Σαντορίνη, για να απολαύσει τη θέα και το κρασί και τη Μύκονο από «νοσταλγία».

Την ίδια ώρα εκφράζει τη λύπη του για τη δύσκολη συγκυρία που βιώνει η Ελλάδα. «Η χώρα είναι επιβαρυμένη με πάρα πολλά έξοδα και δυστυχώς, με χρόνια καταχρήσεων και διαφθοράς», σημειώνει. Ωστόσο χαρακτηρίζει επαχθή τη φορολογία στη χώρα, προτείνοντας να δημιουργηθεί μια γέφυρα μεταξύ κυβέρνησης και επιχειρήσεων για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη. «Η Ελλάδα θα πρέπει να προωθήσει καλύτερα την ίδια και τα προϊόντα της, όπως κάνει η Ιταλία» υποστηρίζει και κάνει λόγο για εξαιρετικές ελληνικές εταιρείες. Την ίδια ώρα προσθέτει: «Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να σταματήσει τα λόγια και να προχωρήσει στις πράξεις. Εχω συναντήσει εκπροσώπους της κυβέρνησης στη Νέα Υόρκη οι οποίοι αναζητούσαν ιδέες για την ανάπτυξη επιχειρήσεων στην Ελλάδα, αλλά δεν έχω δει καμία από αυτές τις ιδέες να υλοποιούνται. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αποτελείται από γενναίους και έξυπνους ανθρώπους. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα επιμείνει» καταλήγει.

Χ ρειάστηκαν 15 χρόνια για να εξελιχθεί η εταιρεία καλλυντικών που οραματίστηκε ο κ. Μάρκος-Λάμπρος Δρακοτός κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στη Νομική, «φτιάχνοντας ένα προϊόν τη φορά, ελέγχοντας και αλλάζοντάς το ». Αφορμή ήταν ο θείος του δρ Κ.Τυμπανίδης, καταξιωμένος μαιευτήρας- γυναικολόγος που ζει στην Αθήνα. «Ξεκίνησε κάνοντας προϊόντα περιποίησης για το δέρμαμε στόχο να βοηθήσει την κυκλοφορία στα πόδια» για τις εγκύους ασθενείς του. Ετσι «αναζήτησε μια φυσική λύση που να μη βλάπτει το έμβρυο». Η πρώτη απόπειρα έγινε πριν από 40 χρόνια, όταν ο γιατρός άρχισε να εφαρμόζει μια σπιτική συνταγή που περιείχε μαστίχα για να ανακουφίσει την ένταση των μυών στις ασθενείς του. Στη συνέχεια όμως ανακάλυψε ότι η σύνθεση ήταν αποτελεσματική σε όλους και τότε η σύζυγός του αποφάσισε να αξιοποιήσει επιχειρηματικά την ιδέα, συσκευάζοντας την κρέμα. «Μαζί με τις δύο ξαδέλφες μου κολλούσαμε τις ετικέτες στα μπουκάλια. Ημαστε οκτώ, εννέα και 12 ετών» λέει ο κ. Δρακοτός. Σήμερα η μια είναι φαρμακοποιός και η άλλη δερματολόγος. «Ολες συμμετέχουν στην παρασκευή των καλλυντικών» σημειώνει και προσθέτει ότι «όταν είσαι παιδί, όλα μοιάζουν ακόμα πιο θαυμαστά». Θυμάται που βοηθούσε τον θείο του να φτιάχνει τις κρέμες στην ταράτσα του σπιτιού στο Χαλάνδρι. Αργότερα, στο πανεπιστήμιο, άρχισε να πουλά προϊόντα περιποίησης δέρματος, κάνοντας μια εταιρεία. Κάποια στιγμή όμως χρειάστηκε να αποφασίσει αν θα συνέχιζε στη Νομική ή θα έφτιαχνε τα προϊόντα. Από την άλλη υπήρχαν ελλείψεις στη διαδικασία συσκευασίας στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα «να πουλάω πάντα κακοτυπωμένα και ανορθόγραφα μπουκάλια και βαζάκια». Τότε το αμερικανικό πολυκατάστημα Βergdorf Goodman του ζήτησε να φιλοξενήσει τη φίρμα, με την προϋπόθεση να αλλάξει τη συσκευασία. «Είχα επενδύσει όλες τις οικονομίες μου στο χτίσιμο της φίρμας και μου φάνηκε πολύ δαπανηρό να αλλάξω τη συσκευασία όταν είχα ήδη απόθεμα προϊόντων», σημειώνει. Ετσι πούλησε ό,τι είχε απομείνει για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική και να προσπαθήσει ξανά «σωστά από την αρχή».

22/3/11

Απειλή για κορυφαία επαγγέλματα

John Markoff (New York Times/Ελευθεροτυπία)

ΟΤΑΝ ΠΕΝΤΕ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ στούντιο ενεπλάκησαν σε αγωγή περί προστασίας του ανταγωνισμού του αμερικανικού υπουρ­γείου Δικαιοσύνης εναντίον του δικτύου CBS, το κόστος ήταν τεράστιο. Οσον αφορά το δύσκολο έργο της «ανακάλυψης» στοιχείων δηλαδή της προσκόμισης εγγράφων σχετικών με μια αγωγή- τα στούντιο εξέτασαν έξι εκατομμύρια έγγραφα, δαπανώντας πάνω από 2,2 εκατ. δολάρια, τα περισσότερα σε μια μεγάλη ομάδα δικηγόρων και νομικών βοηθών, οι οποίοι εργάστηκαν επί μήνες χρεώνοντας υψηλές αμοιβές ανά ώρα.

Αυτά όμως συνέβαιναν το 1978. Σήμερα, χάρη στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, προ­γράμματα λογισμικού ηλεκτρονικής ανακάλυψης (e-discovery) μπορούν να αναλύσουν έγγραφα σε ελάχιστο χρόνο και με ελάχιστο κόστος. Τον Ιανου­άριο, για παράδειγμα, η Blackstone Discovery με έδρα το Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας, βοήθησε στην ανάλυση 1,5 εκατομμυρίων εγγράφων χρεώνοντας λιγότερα από 100 χιλιάδες δολάρια.

Ορισμένα προγράμματα δεν περιορίζονται στον απλό εντοπισμό εγγράφων με συναφείς όρους και σε ταχύτητες ηλεκτρονικού υπολογιστή. Μπορούν να σταχυολογήσουν συναφείς έννοιες ακόμη και εν απουσία ειδικών όρων, και να αντλήσουν μοτίβα συμπεριφορών που ενδεχομένως να έχουν διαφύ­γει της προσοχής των δικηγόρων.

«Από την απόψη νομικών στελεχών, αυτό σημαί­νει ότι πολλοί άνθρωποι που κάποτε αναλάμβαναν να εξετάσουν έγγραφα στο εξής δεν θα έχουν τη δυνατότητα να χρεώσουν ώρες εργασίας», ανα­φέρει ο ΜπιλΧερ, πρώην δικηγόρος σε μεγάλη εταιρεία χημικών προϊόντων.

Τα προγράμματα λογισμικού εισβάλλουν επίσης και σε τομείς που ανήκαν αποκλειστικά στη εκ των έσω». Νέα επαγγέλ­ματα, τονίζει, εμφανίζονται στη βάση της οικονομικής πυραμίδας, άλλα επαγγέλματα χάνονται στη μέση της πυραμίδας εξαιτίας της αυτοματοποί­ησης και της ανάθεσης σε εξωτερικούς συνεργάτες, ενώ πλέον και στην κορυφή της πυραμίδας η ανάπτυξη επαγγελματικών τομέων επιβραδύνε­ται εξαιτίας της αυτοματοποίησης.

«Οι οικονομικές συνέπειες θα είναι τεράστιες», αναφέρει ο Τομ Μίτσελ, πρόεδρος του τμήματος μηχανικής μάθησης στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλοντου Πίτσμπουργκ. «Βρισκόμα­στε στην αρχή μιας δεκαετούς περιό­δου, κατά την οποία θα υπάρξει μετάβαση από υπολογιστές που δεν κατανοούν την ανθρώπινη φρασεολο­γία σε υπολογιστές που την κατανοούν σε σημαντικό βαθμό».

Οι βασικότερες τεχνολογίες ηλε­κτρονικής ανακάλυψης χρησιμοποιούν συγκεκριμένες λέξεις αναζήτησης προ­κειμένου να εντοπίσουν και να ταξι­νομήσουν συναφή έγγραφα.

Μια εταιρεία σχολαστικής εξέτασης πληροφοριών από τη Σίλικον Βάλεϊ, η CataplWa, χρησιμοποιεί λογισμικό εξέτασης εγγράφων για να ανακαλύ­πτει δραστηριότητες και αλληλεπιδρά­σεις μεταξύ ατόμων. Ο υπολογιστής εντοπίζει τις «ψηφιακές ανωμαλίες» ατόμων που διαπράττουν οικονομικά εγκλήματα καθώς προσπαθούν να καλύψουν τις παράνομες δραστηριό- τητές τους. Το λογισμικό άπορε], για παράδειγμα, να εντοπίσει περιπτώ­σεις του τύπου «τηλεφώνησέ μου», όταν δηλαδή ένας υπάλληλος αποφα­σίζει να αποκρύψει μια συγκεκριμένη πράξη και καταφεύγει σε μια εμπι­στευτική τηλεφωνική συνδιάλεξη.

«Είναι ένας τρόπος για να αποδεί­ξουμε ποιος άφησε πληροφορίες να διαρρεύσουν, ποιος έχει επιρροή σε μια οργάνωση ή πότε ένα ευαίσθητο έγγραφο διορθώνεται αδικαιολόγητα πολλές φορές ή αδικαιολόγητα κατά πολλούς τρόπους, από έναν αδικαιο­λόγητα μεγάλο αριθμό ατόμων», εξηγεί η ιδρύτρια Cataphora, Ελί- ζαμπεθ Τσάρνοκ.

Το λογισμικό μπορεί επίσης να ανι­χνεύσει λεπτές μεταβολές στο ύφος της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Τον Οκτώβριο του 2003, ο Αντριου Μακάλουμ, προγραμματιστής υπολο­γιστών στο Πανεπιστήμιο της Μασα­χουσέτης, στο Αμχερστ, διάβασε ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε στην κατοχή της πάνω από πέντε εκατομ­μύρια ηλεκτρονικά μηνύματα από την δίωξη της Enron Corporation.

Αγόρασε ενα αντίτυπο της βάσης δεδομένων έναντι 10 χιλιάδων δολα­ρίων και την έθεσε στη διάθεση των ερευνητών. Εκτοτε η βάση αυτή απο­τελεί τη θεμέλια λίθο μιας πληθώρας νέων επιστημών, και εξακολουθεί να διατηρεί την αξία της, καθώς οι περι­ορισμοί λόγω απορρήτου καθιστούν συνήθως απροσπέλαστες άλλες μεγά­λες βάσεις δεδομένων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας.

Η Enron Corpus βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση της γλώσσας που χρησιμοποιείται και του τρόπου λει­τουργίας των κοινωνικών δικτύων.

Ορισμένοι ειδικοί παραδέχονται ότι η τεχνολογία αυτή έχει τα όριά της. «Τα έγγραφα που επιλέγει η διαδικα­σία αναζήτησης πρέπει και πάλι να διαβαστούν από κάποιον», αναφέρει ο Χέρμπερτ Λ. Ρόιτμπλατ της εται­ρείας συμβούλων Orate.

Ο Μάικ Λιντς, ιδρυτής της βρετα­νικής εταιρείας ηλεκτρονικής ανακά­λυψης Autonomy,' εκτιμά ότι η μεταστροφή από τη χειρονακτική ανα­κάλυψη εγγράφων στην ηλεκτρονική ανακάλυψη θα οδηγήσει σε μείωση του ανθρώπινου δυναμικού, με απο­τέλεσμα ένας δικηγόρος να είναι αρκε­τός για μια δουλειά που κάποτε απαιτούσε πεντακόσιους, και ότι η νεότερη γενιά προγραμμάτων λογισμι­κού, τα οποία μπορούν να εντοπίζουν αντίγραφα και να ανακαλύπτουν στοί­βες σημαντικών εγγράφων γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα, ενδεχομένως να προκαλέσει μείωση του ανθρώπινου δυναμικού κατά επιπλέον 50%.

Ο κ. Χερ χρησιμοποίησε λογισμικό ηλεκτρονικής ανακάλυψης για να ανα­λύσει εκ νέου εργασίες που είχαν πραγ­ματοποιήσει δικηγόροι της εταιρείας του κατά τις δεκαετίες 1980 και 1990. Ανακάλυψε ότι οι συνάδελφοι του υπήρξαν ακριβείς μόνο κατά 60%.

«Σκεφτείτε», τονίζει, «πόσα χρή­ματα δαπανήθηκαν και τελικά το απο­τέλεσμα ήταν ελάχιστα καλύτερο από το στρίψιμο ενός νομίσματος».




21/3/11

Ευχή και κατάρα

Αντωνη Καρακουση (Το Βήμα)

Ο σλοβένος αριστερός νεο-φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ, θέλοντας να περιγράψει την κατάσταση στον κόσμο, επικαλέστηκε, πριν από μερικούς μήνες σε ομιλία του στην Αθήνα, τους Κινέζους, οι οποίοι όταν θέλουν να καταραστούν κάποιον του εύχονται να ζήσει σε ενδιαφέροντες καιρούς.
Η αλήθεια είναι ότι όντως οι καιροί που ζούμε είναι ενδιαφέροντες, ότι ο κόσμος αλλάζει με ταχύτητες μεγάλες, ότι κατά πάσα βεβαιότητα ζούμε και θα ζήσουμε καταστροφές και ανατροπές, αλλά και μαζί την οικοδόμηση του νέου κόσμου, την υιοθέτηση νέων αξιών και την επικράτηση νέων αντιλήψεων στη ζωή των ανθρώπων. Υπάρχουν πολλά σημάδια πια ότι ο παλιός κόσμος υποχωρεί και πέφτει. Η νέα ζωή δείχνει να μην αντέχει τα δεσμά, να μη συμβιβάζεται με τα ανελεύθερα και τα πολύ δεσμευτικά, ούτε με τα καταφανώς άδικα.
Δεν αντέχει επίσης τα κατά συνθήκην ψεύδη.
Είναι τόσο διαφανής η εποχή, τόσο πολλά τα εργαλεία και τα μέσα μετάδοσης των πληροφοριών, που όλα αποκαλύπτονται, όλα έρχονται στο φως, ακόμη και το μικρότερο γεγονός μπορεί να προκαλέσει έκθεση μεγίστη.
Επιπλέον, επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ευνοεί τη διάδοση των ιδεών, των πληροφοριών, καθιστά τους στόχους και τους σκοπούς κοινούς, συνενώνει και κινητοποιεί τους ανθρώπους, δίνει δύναμη στα πλήθη μοναδική, την ισοπολιτεία και τη δημοκρατία μπορεί να κάνει πραγματικότητα. Oπως έχει επισημάνει προ διετίας και ο Μπρεζίνσκι, είναι η πρώτη φορά που τόσο πολλοί άνθρωποι στον κόσμο ενδιαφέρονται για την πολιτική και διαθέτουν τα μέσα και τη διάθεση να κινητοποιηθούν.
Είναι αυστηροί κριτές, απλοί στις σκέψεις, λιτοί στον βίο, έτοιμοι να απομυθοποιήσουν την πολιτική, τους επιχειρηματίες, τους τραπεζίτες, τους δημοσιογράφους, τους πάντες που διαθέτουν ισχύ και ασκούν εξουσία.
Αυτός ο νέος τύπος πολιτών, κυρίως νέων σε ηλικία, διαμορφώνει τάσεις και αντιλήψεις στον κόσμο, μεταφέροντας κύματα αλλαγής παντού.
Συναντάται πλέον και εδώ, διακρίνονται τα πρόσωπα από τις συνήθειες, από τις νυχτερινές ποδηλατοδρομίες, από την ιδιαίτερη άθληση που επιχειρούν, από τον τρόπο που διασκεδάζουν, από τα χάπενινγκ που διοργανώνουν, από τον τρόπο με τον οποίο γενικώς κινούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα, από τα ενδιαφέροντά τους στη μουσική, στον κινηματογράφο, στο θέατρο, και κυρίως από την κριτική τους διάθεση απέναντι στην τηλεόραση και τα μίντια.
Είναι φανερό ότι η τρέχουσα πολιτική και οικονομική ελίτ, εγχώρια και διεθνής, δεν μπορεί να προσεγγίσει τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τη νέα αντίληψη για την ίδια τη ζωή που αυτός ο νέος τύπος πολιτών μεταφέρει.
Επιμένει στα παλιά, στα στερεότυπα ενός συστήματος που παρήγαγε την κρίση, και δεν εννοεί να κατανοήσει ότι πρέπει να αλλάξει, γιατί απλούστατα το μοντέλο δεν μπορεί να υποστηριχθεί άλλο εις βάρος της ζωής και της προσωπικότητας των ανθρώπων. Το μοντέλο επί της ουσίας συγκρούεται με τον κόσμο, με τη μεγάλη μάζα των ανθρώπων και- το κυριότερο- έρχεται αντιμέτωπο με μια ιδιαίτερη νέα γενιά, που είναι μορφωμένη, ενημερωμένη και διεκδικεί ανθρώπινες αξίες και προοπτικές, τις οποίες το παλιό μοντέλο δεν μπορεί να προσφέρει.
Νομοτελειακά λοιπόν- άγνωστο πότε- θα αμφισβητηθεί, θα κλονισθεί και στο τέλος ή θα αλλάξει ή θα πέσει.
Το κακό είναι ότι εδώ η κρίση είναι πολλαπλή και θα επιταχύνει τις διαδικασίες. Η αμφισβήτηση θα έλθει νωρίτερα, ίσως πριν την ώρα της, δεν θα ταυτισθεί με αντίστοιχες κινήσεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Γι΄ αυτό και οι συνέπειες θα είναι βαριές και η δυσκολία μεγαλύτερη. Εδώ όντως η ευχή να ζήσει κανείς σε ενδιαφέροντες καιρούς μπορεί να ισοδυναμεί με κατάρα.

Ο άσωτός µας εαυτός

Δημητρης Μανιατης (Τα Νέα)

Αύριο, στο λιµάνι της Πάτρας θα του βάλουν φωτιά, να τον κάψουν. Κάθε χρόνο το πρόσωπό του αλλάζει. Τη µία φορά είναι ένας ανώνυµος κοιλαράς, την άλλη ο µοναχός Εφραίµ, την τρίτη ο πρωθυπουργός. Οµως,
κάθε φορά, στην κορύφωση της γιορτής, πυρπολούµε εκείνη την έκφανση του συλλογικού µας εαυτού που θαθέλαµενα ξορκίσουµε. Τον βασιλιά Καρνάβαλο - πριν τον κάψουµε - εµείς τον έχουµε φιλοτεχνήσει...
Το 2004 ο βασιλιάς Καρνάβαλος του Καρναβαλιού της Πάτρας ήταν… δύο. Ο ένας ήταν δαφνοστεφανωµένος αθλητής ετοιµοπόλεµος για τους ΟλυµπιακούςΑγώνες που βρίσκονταν προ των πυλών και ο άλλος ήταν ένας κλασικός χοντρός που καθόταν πάνωσε µια...

µακαρονάδα! Με µια υπέροχη αµφισηµία, αποτυπωνόταν ο διττός µας εαυτός. Αυτός που µας ήθελεπροσηλωµένους στο εθνικό µας όνειρο (ακόµη και µε τεράστιο κόστος) µε έναν πρωτόγνωρο ορθολογισµό για τα απείθαρχα σταθµά µας και µια διονυσιακή και άταχτη όψη του Νεοέλληνα της υπερβολής που πληρώνει τον λογαριασµό στο τέλος. Στον Τύρναβο, το 2009, βασιλιάς Καρνάβαλος ήταν ο µοναχός Εφραίµ του Βατοπεδίου καισυµπύκνωνε µια συλλογική απόπειρα αποδόµησης αλλά και µια προσπάθεια να ξορκίσουµε τον ίδιο µας τον κακό εαυτό, να επιφέρουµε µια ρωγµή στον καθρέφτη και να ξαναδούµε αλλιώς τις παθογένειες, τις ευθύνες και τις συµπεριφορές µας. Το πρόσωποτου βασιλιά Καρνάβαλου πυροδότησε ακόµη και ζωηρές αντιπαραθέσεις όταν στο Καρναβάλι της Ξάνθης, πάλι το 2009, επιλέχθηκε να αναπαριστά τον Πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου – τότε αρχηγό τηςαξιωµατικής αντιπολίτευσης.

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ. Ο βασιλιάς Καρνάβαλος, το κάψιµό του και οι συµβολισµοί του µας ακολουθούν βήµα βήµα σε όλη την νεώτερη Ιστορία και µια λαογραφική αναφορά είναι αναπόφευκτη. Τίποτε λοιπόν δεν είναι αυτό που φαίνεται. Και µπορεί αύριο µια σειρά από πόλεις και χωριά της Ελλάδας να κορυφώνουν τις καρναβαλικές τους εκδηλώσεις µε παρελάσεις, πάρτι και άλλα τελετουργικά – µε µια µικρή δόση εκβιαστικής διασκέδασης –, η αφετηρία των δρώµενων όµως χάνεται στους αιώνες. Οχι, βέβαια µόνον αυτό. Τα έθιµα µετασχηµατίστηκαν. Συµπεριέλαβαν νέα στοιχεία από κάθεεποχή. Κράτησαν όµως τον πυρήνα και το περιεχόµενό τους. Υπό µια έννοια, οι Αποκριές, ο βασιλιάςΚαρνάβαλος και το τελετουργικό του κάψιµο αύριο στον µόλοτου Αγίου Νικολάου στο λιµάνι της Πάτρας (στο g-point όλων των καρναβαλιών) είναι η απόλυτη πράξη αποδόµησης των στερεοτύπων και ηπιο πικρή µατιά στον συλλογικό µας βίο. Κάτι σαν τον Καραγκιόζη που λατρεύουµε να µισούµε – αν καιείναι κατοχυρωµένος πια στους Τούρκους, ελέω UNESKO.

Εξάλλου, όλες οι πτυχές της Αποκριάς (της περιόδου που οι χριστιανοί απέχουν από το κρέας για να προετοιµαστούν για τη νηστεία της Σαρακοστής δηλαδή) έχουν τιςδικές τους σηµειολογικέςαναφορές. Η µάσκα, για παράδειγµα, δεν κρύβει απλώς την ταυτότητα αλλάκαι ξορκίζει – όπως πρόσταζαν οι θρύλοι και οι δεισιδαιµονίες των κοινωνιών από τη Λίθινη Εποχή µέχρι και σήµερα – το κακό και προστατεύει εκείνον που τη φοράει. Ακόµη µια πλευρά είναι αυτήπου ήθελε τον κυνηγό – στη Λίθινη Εποχή – να ενδύεται το δέρµα του ζώουκαι άρα να οικειοποιείται τις δυνάµεις του. Ακόµη και η επερχόµενη µητροπολιτική βία φοράει µάσκα στην ταινία «V For Vendetta», χωρίς να ξεκαθαρίζεται η ταυτότητα,η απόχρωση και η στόχευσή της – όχι στο πλαίσιο κάποιας Αποκριάς βέβαια, ούτε κάποιας δεισιδαιµονίας.

Αυτά για τη µάσκα. Γιατί υπάρχουν και άλλα στοιχεία που συνθέτουν το πανηγύρι της αποδόµησης και της σάτιρας που λέµε Αποκριές. Μέσα πάντα από µια διάθεση ανατροπής των εξουσιαστικών δοµών (συχνά ο τρελός διοικεί έστω και για λίγο), της παρωδίας του θανάτου και των θεσµών. Αλλοι τέτοιοι κρίκοι των Αποκριών είναι οι βωµολοχίεςκαι τα αστεία µε τηναµφισηµία τους, την αντιεξουσιαστική τους διάσταση, την υπέρβαση των στερεοτύπων, τη δύναµη της ανθρώπινης συνείδησης (... τα ζώα εξάλλου δεν γελάνε). ∆εν είναι τυχαίο πως όλες οι παραπάνω γιορτές και τα αντίστοιχα τελετουργικά τους (προσθέστε εδώ το κρασί, τον χορό, τα όργια) έχουν τις ρίζες τους στη λατρείατου Θεού ∆ιόνυσου, που δενκατοικούσε στον Ολυµπο (τυχαίο;) αλλάένιωθε πιο άνετα ανάµεσα στους θνητούς και άρα και µετην πιο οικεία πλευρά του Ελληνα. Τη βαλκανική κουτοπονηριά, τη λυµένη γραβάτα και την ασωτία. Αν η θεά Αθηνά (µε µια δόση αυθαιρεσίας) αποτύπωνε το (χαµένο) µέτρο µας, ο ∆ιόνυσος συνόψιζε την (κερδισµένη) υπερβολή µας. Προςεκείνον κλίνουµε περισσότερο, ακόµη και τον καηµό µας τον τραγουδάµε. Γι’ αυτό ακριβώς, το τέκνο του ∆ία και της Σεµέλης (που δεν είναι ακριβώς ούτε άνδρας ούτε γυναίκα, ούτε θεός, ούτε άνθρωπος) επέδρασε καταλυτικά στην καθηµερινότητα τουλαού µας, την τέχνη, τη θρησκεία, τις σχέσεις ακόµη καιστον τρόπο µε τον οποίο ασκείται ηπολιτική και δοµείται το κράτος – µέχρι σήµερα. Η λατρεία στον ∆ιόνυσο είναι το δικαίωµα στην υπερβολή και ηακτινοβολία του περνάει συχνά τασύνορα (βλέπε Μπερλουσκόνι).

Η λατρεία στον ∆ιόνυσο είχε το τελετουργικό της και µε κύρια στιγµή τα Μεγάλα ∆ιονύσια όπου τοκρασί, οι ποµπές µε φαλλούς, οι ύµνοι στον άσωτο θεό αλλά και τα εµβρυακά στοιχεία – αυτού που στους επόµενους αιώνεςονοµάστηκε Αποκριά – είχαν την τιµητική τους. Εδώ για πρώτη φορά έχουµε άσεµνους χορούς, µάσκες, µεταµφιέσεις (Σάτυροι και Πάνες), πρώιµαάρµατα, αστεία, βωµολοχίες(εδώ εδράζεται και η κωµωδία), ενώ σηµειώστε πως οι απαρχές της Αποκριάς γιορτάζονταν τα επόµενα χρόνια την ίδια περίοδο µε εκείνη των διονυσιακών γιορτών: Τέλος του χειµώνα, αρχές της άνοιξης.

H ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ. Σαν κρατικό µυστικό, δεν ξέρουµε τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραµµές τι πρόσωπο έχει ο φετινός βασιλιάς Καρνάβαλος, τι θα αναπαραστήσει, τι θα καυτηριάσει από την περίπλοκη επικαιρότητα. Οι πυρετώδεις προετοιµασίες για την κατασκευή του κρατάνε πάνω από δύο µήνες,«ψυχή» της κατασκευής του είναι ο Πέτρος Βρυώνης, τόπος δηµιουργίας είναι το Καρναβαλικό Εργαστήρι του ∆ήµου Πατρέων στο Πετρωτό,η έµπνευση πυροδοτείται απότο τώρα αλλά αποτελεί ένασχόλιο-τεκµήριο για τον ιστορικό του µέλλοντος. Ενα χειροποίητο πρόσωπο, µια αντανάκλαση της στιγµής και του πιο ευάλωτου εαυτού µας. ∆εν ξέρουµε αν βασιλιάς Καρνάβαλος θα είναι ο Καντάφι, ο Πάγκαλος ή ο Καραµανλής. ∆εν ξέρουµε µε λίγα λόγια τι θα καεί αύριο στο λιµάνι της Πάτρας. ∆εν ξέρουµε αν θα καεί η αναπαράσταση της τρόικας ή του ∆ΝΤ ή κάποιος πολιτικός. Και άρα δεν ξέρουµε τι θα ξορκίσουµε µε αυτοκριτική αλλά και µε µια αιώνια πινελιά µετάθεσης ευθυνών για την εθνική µας κατάθλιψη. Ξέρουµε πάντως πως µαζί µε το άφθονο γέλιο και τα πειράγµατα, θα κρατήσουµε και µια µικρή δόση περισυλλογής για εµάς. Και τιςδικές µας παθογένειες.

Μετά τον Καντάφι, έρηµος

Νατασα Μπαστεα (Τα Νέα)
Από το κάδρο της εξέγερσης λείπει ο ηγέτης της επόµενης ηµέρας για τη Λιβύη

∆υσεπίλυτο αίνιγµα αποτελεί η επόµενη ηµέρα στη Λιβύη καθώς τα σενάρια διαδοχής του Μουαµάρ Καντάφι δίνουν και παίρνουν, ενώ ακόµα η κατάσταση παραµένει χαοτική. Αυτή τη στιγµή και έπειτα από τις εξελίξεις των τελευταίων ηµερών δεν υπάρχει προφανής διάδοχος ή κίνηµα αντιπολίτευσης που να µπορεί να αναλάβει την εξουσία ύστερα από τέσσερις δεκαετίες κατά τις οποίες ο Καντάφι κυβέρνησε µε σιδηρά πυγµή.

Σύµφωνα µε τους αναλυτές και τους διπλωµάτες,µέχρι πρόσφατα πιθανότεροι διάδοχοι του 68χρονου στρατηγού ήταν οι γιοι του, και κυρίως ο δευτερότοκος Σαΐφ αλ-Ισλάµ που χαρακτηρίζεται ως «µεταρρυθµιστής» και έχει επαφές µε τη ∆ύση. Οµως αυτό το σενάριο φαίνεται να αποµακρύνεται έπειτα από την εµφάνιση του Σαΐφ το βράδυ της περασµένης Κυριακής στην τηλεόραση, κατά την οποία κουνώντας το δάχτυλο προειδοποίησε τους Λίβυους για «εµφύλιο πόλεµο». Οπως εξηγεί ο αναλυτής Τσαρλς Γκάρντον, «ο Σαΐφ θεωρείτο ο πιο φιλοδυτικός και πιο φιλελεύθερος µέσα στην οικογένεια Καντάφι καθώς και εκείνος που είχε τη µεγαλύτερη επαφή µε τη νεολαία – και τα έκανε θάλασσα».

Καθώς οι ερίδες µεταξύ των επτά γιων του δεν περιορίζονται και αντίθετα κάποιες φορές τις υποδαυλίζει ο ίδιος ο Καντάφι, οι ειδικοί θεωρούν πως κανένας πλέον εξ αυτών δεν µπορεί να τον διαδεχθεί και ότι εάν ανατραπεί ο στρατηγός, όλη η οικογένεια και όσοι συσχετίσθηκαν µαζί του θα πρέπει να φύγουν. Από την άλλη οι Λίβυοι δεν έχουν δει ποτέ στην τηλεόραση και δεν γνωρίζουν κάποιον που ναµην έχει σχέσεις µε το καθεστώς, άρα δεν υπάρχει κάποιο πρόσωπο που να συµβολίζει την αντιπολίτευση στη χώρα. «Η Λιβύη είναι ιδιαίτερη περίπτωση», λέει ξένος διπλωµάτης που είχε υπηρετήσει στην Τρίπολη. «Σε άλλες χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία ή το Μπαχρέιν µπορείς να φτιάξεις σενάρια για το τι θα συµβεί µετά. Στη Λιβύη µπορείς να δεις µόνο χάος, αστάθεια και βία».

Η ΑΝΑΛΗΨΗ της εξουσίας από τον στρατό δεν είναι πιθανή, καθώς ο Καντάφι επίτηδες τον είχε κρατήσει αδύναµο και συχνά χωρίς πυροµαχικά. Το καθεστώς προστατεύεται από ειδικά τάγµατα για τα οποία υπεύθυνος είναι ο γιος του Καµίς, όπως αυτό που επιτέθηκε στους εξεγερµένους στη Βεγγάζη. Από την άλλη κανείς δεν περιµένει να παίξουν σηµαντικό ρόλο την επόµενη ηµέρα οι ισλαµιστές, καθώς η Λιβυκή Ισλαµική Οµάδα Μάχης, που είχε σχέσεις µε την αλ-Κάιντα και είχε στείλει πολλούς νεαρούς άνδρες να πάρουν µέρος στους πολέµους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, εξαρθρώθηκε και τα περισσότερα στελέχη και µέλη της βρίσκονται τώρα στη φυλακή. Τα τζαµιά παρακολουθούνται στενά και οποιαδήποτε «περίεργη» κίνηση ελέγχεται ώστε να µην εξελιχθεί σε κάτι ανησυχητικό.

Ολα αυτά δηµιουργούν προβληµατικά σενάρια για την επόµενη ηµέρα στη Λιβύη, µετά την πιθανή ανατροπή του συνταγµατάρχη Καντάφι και αναδεικνύουν τον ρόλο που µπορεί να παίξουν οι φυλές της χώρας, που είναι και η µοναδική δοµή που έχει διατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Οµως οι φυλές αντιµάχονται µεταξύ τους µε ορισµένες από αυτές να έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους στην παραµονή του Καντάφι στην εξουσία.Εξαγριωµένοι οι επιχειρηµατίεςη κοινωνίατων πολιτών είναι ανύπαρκτη και ο επιχειρηµατικός τοµέας είναι ακόµα πολύ άγουρος και αδύναµος, αν και οι όποιοι επιχειρηµατίες είναι εξαγριωµένοι µε τη διαφθορά της οικογένειας Καντάφι και των προστατευοµένων της.

Ο σύντροφός µας ο Καντάφι

Γιωργο Λακοπουλο (Τα Νέα)

Από την πρώτη επίσκεψη του Ανδρέα το ’77 στη λιβυκή έρηµο µέχρι το περσινό ταξίδι του Γιώργου
«Τι ήρθαµε να κάνουµε εδώ, Ανδρέα;». Με οξύ εντερικό πρόβληµα ο Γιάννης Αλευράς διαµαρτύρεται στον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ το τζιπ που τους µεταφέρει κάνει συνεχώς κύκλους στην έρηµο, χιλιόµετρα µακριά από την Τρίπολη της Λιβύης. Ο Κάρολος Παπούλιας και ο Μάνος Καφετζόπουλος, που µετέχουν επίσης στην αποστολή, είναι περισσότερο υποµονετικοί. Οι Λίβυοι θα τους περιφέρουν επί ώρες – για λόγους ασφαλείας – µέχρι να καταλήξουν στη θρυλική σκηνή, όπου ο συνταγµατάρχης Καντάφι τούς υποδέχθηκε αγέρωχος µε στρατιωτική στολή εκστρατείας.

Είναι το 1977 και ο Καντάφι έχει κιόλας οκτώ χρόνια στην εξουσία – την οποία κατέλαβε ανατρέποντας τον βασιλιά Ιντρίς, ενώ αυτός παραθέριζε στα Καµένα Βούρλα. Το ερώτηµα του Αλευρά απαντήθηκε από τη θέρµη των συζητήσεων που ακολούθησαν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου από την εποχή της δικτατορίας και του ΠΑΚ φλέρταρε µε τα αντιαποικιακά κινήµατα της Ανατολικής Μεσόγειου. Και µετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ θέλει να παίξει ρόλο στο Κίνηµα των Αδέσµευτων, που ανατέλλει εκείνη την εποχή. Στη Λιβύη επίσης είχε την έδρα της η Γραµµατεία των Σοσιαλιστικών Κοµµάτων των Ανατολικής Μεσογείου.

Στην πραγµατικότητα η επίσκεψή του έγινε σε συνεννόηση µε τον Γιάσερ Αραφάτ, που στηρίζεται εκείνη την εποχή στα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ο Καντάφι ωστόσο είχε ήδη σχέση µε την Ελλάδα. Είχε φοιτήσει στη Σχολή Ευελπίδων και µιλούσε καλά αγγλικά και λίγα ελληνικά.

Η επίσκεψη στη Λιβύη µάλλον ικανοποίησε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, αν και τα επόµενα χρόνια οι επαφές θα περιοριστούν στα πλαίσια των σοσιαλιστικών φόρουµ της περιοχής.

Ωστόσο, από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης του 1981 θα ήταν η τοποθέτηση του Μάνου Καφετζόπουλου πρεσβευτή – εκ προσωπικοτήτων – στη Λαϊκή Σοσιαλιστική Λιβύη Αραβική Τζαµαχιρία - ∆ηµοκρατία των Μαζών όπως είναι το πλήρες λογότυπο του καθεστώτος.

Είναι η εποχή κατά την οποία ο Ανδρέας Παπανδρέου υπολογίζει ακόµη στα πετροδολάρια των Αράβων για να ενισχύσει την αυτονοµία του από τη ∆ύση. Σε αυτό το πλαίσιο τον Σε πτέµβριο του 1984 επισκέπτεται, ως πρωθυπουργός πλέον, τον Καντάφι. Μέλος του πληρώµατος του αεροσκάφους της Ολυµπιακής είναι µια αεροσυνοδός που αργότερα θα γίνει πολύ γνωστή: η ∆ήµητρα Λιάνη. Η ίδια δύο δεκαετίες αργότερα θα επισκεφθεί τον συνταγµατάρχη στη σκηνή του ως… δηµοσιογράφος τηλεοπτικού σταθµού. Ηταν µια σπαρταριστή εικόνα. Κάθονται σε πλαστικές καρέκλες σε τόση απόσταση – για λόγους σεβασµού – ώστε ο σκηνοθέτης Τάσος Μπιρσίµ δυσκολεύεται να τους χωρέσει το πλάνο. Ο Καντάφι µε µια… µυγοσκοτώστρα στο χέρι χτυπάει έντοµα που περιφέρονται.

«Οι καµήλες απέξω µαζεύουν µύγες και µε ενοχλούν», θα εξηγήσει.

Αν και µονοήµερη, η ελληνολιβυκή συνάντηση του 1984 έδειχνε να έχει προοπτικές. Επισήµως, οι δύο ηγέτες θα συµπέσουν στην επιδίωξη να αποµακρυνθούν όλα τα ξένα στρατεύµατα από την περιοχή της Μεσογείου και θα ανταλλάξουν επαναστα τικές φιλοφρονήσεις. Ο Ανδρέας χαρακτήρισε τον συνταγµατάρχη ελευθερωτή και µεγάλη φυσιογνωµία της εποχής. Ο Καντάφι τον χαιρέτισε ως µεγάλο λαϊκό ηγέτη. Στο παρασκήνιο, όµως, οι δύο αποστολές δυσκολεύονται να συνεννοηθούν. Μόνο ουσιαστικό κέρδος είναι ότι από τότε η Λιβύη θα ψηφίζει υπέρ της Ελλάδας στον ΟΗΕ για το Κυπριακό.

Στην κυβέρνηση µιλούν για ένα δισεκατοµµύριο δολάρια σε επενδύσεις στην Ελλάδα που πρόβλεπε η διακρατική συµφωνία µε τον γενναιόδωρο συνταγµατάρχη. Κανείς δεν ήξερε ότι η συµφωνία δεν ήταν παρά ένα απλό χαρτί, το οποίο οι Λίβυοι υπέγραψαν µόλις την τελευταία στιγµή στο αεροδρόµιο. Η διακήρυξη του πρωθυπουργού Τζαλούντ, «σας εξετάσαµε, σας δοκιµάσαµε και σας εµπιστευόµαστε», είχε επαρκές επαναστατικό περιεχόµενο αλλά ελάχιστα οικονοµικό. Από εκείνη την επίσκεψη έµεινε µόνο το Πράσινο Βιβλίο που έφεραν µαζί τους τα µέλη της αποστολής. Παρά τα αντιθέτως λεγόµενα, ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε προβληµατισµένος. Στην πρώτη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ διαλύει τις ψευδαισθήσεις.

Εκφράζει την απογοήτευσή του από την προσωπική επαφή του µε αυτόν τον «βασιλιά φιλόσοφο», όπως χαρακτηρίζει τον Καντάφι. Του αναγνωρίζει τις αλλαγές που έφερε στην κοινωνία της Λιβύης, αλλά προβλέπει ότι δεν πρόκειται να υλοποιηθεί η οικονοµική συµφωνία. Ο λόγος; Ο συνταγµατάρχης θέτει δύο όρους: να εµφανιστεί στη Βουλή των Ελλήνων και να βγάλει λόγο σε µεγάλη λαϊκή συγκέντρωση στην Αθήνα. «Τελειώσαµε µε τον Καντάφι», κατέληξε.

Η ΡΗΞΗ. Με την αλλαγή κυβέρνησης το 1989, από τις ελληνολιβυκές σχέσεις έµειναν µόνο οι φαιδρές εκθέσεις παρακρατικών µηχανισµών της εποχής Μητσοτάκη για εκπαίδευση των«τροµοκρατών»του...

ΠΑΣΟΚ στη Λιβύη. Μετά το 1993 η κατάσταση της υγείας του και η αλλαγή στη θεώρηση των πραγµάτων δεν επιτρέπουν στον Ανδρέα να ανοίξει εκ νέου λογαριασµούς µε τη Λιβύη.

Θα περάσουν πολλά χρόνια για να ξαναπάει έλληνας υψηλός αξιωµατούχος στην Τρίπολη. Εκτός από την επίσκεψη του Προέδρου της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας επί των ηµερών του Κώστα Καραµανλή, στην πραγµατικότητα η επανασύνδεση Ελλάδας - Λιβύης έγινε µόλις το περασµένο καλοκαίρι, πάλι από έναν Παπανδρέου. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας πήγε στη σκηνή του συνταγµατάρχη επικεφαλής κυβερνητικού κλιµακίου. Εκτός από την υπόσχεση ότι θα βοηθήσει την Ελλάδα, του πήγε και ένα αυτόγραφο σε µια αναµνηστική φωτογραφία από την Ελούντα. Η προσέγγιση θα επαναβεβαιωθεί το φθινόπωρο µε µια νέα συνάντηση στο περιθώριο της σύσκεψης του Αραβικού Συνδέσµου στη Λιβύη. Ο,τι όµως και αν συµφωνήθηκε, δεν ήταν γραφτό να υλοποιηθεί. Η τελευταία, µάλλον αµήχανη δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου για το καθεστώς του συνταγµατάρχη περιλαµβάνει τη λέξη δικτατορία.

Πενήντα ήρωες παλεύουν µέσα στο πυρηνικό εργοστάσιο

Γιωργος Αγγελοπουλος (Τα Νέα)

Είναι όλοι τους εθελοντές. Μέσα στον σταθµό προσπαθούν να σώσουν τους αντιδραστήρες. Είναι ίσως η τελευταία ελπίδα για να αποτραπεί η καταστροφή.
Από τους 800 εργαζοµένους στον πυρηνικό σταθµό της Φουκουσίµα, 50 εξακολουθούν να βρίσκονται εκεί, µε κίνδυνο της ζωής τους. Αποτελούν ίσως την τελευταία ελπίδα που έχει η Ιαπωνία για να προλάβει µια ευρύτερη πυρηνική καταστροφή. Είναι όλοι τους εθελοντές, οι οποίοι προσπαθούν να κρατήσουν τους έξι αντιδραστήρες ψυχρούς χρησιµοποιώντας πυροσβεστικό εξοπλισµό για να διοχετεύουν στουςπυρήνες τους θαλασσινό νερό. «Για να µείνει ο πυρήνας καλυµµένος και να διατηρηθεί ο αντιδραστήρας ψυχρός, πρέπει κάποιοι να τον τροφοδοτούν µε νερό. Και για να το κάνουν, πρέπει να είναι σωµατικά παρόντες», λέει ο Μάικλ Φριντλάντερ, πρώην χειριστής σε πυρηνικό εργοστάσιο της General Electric στις ΗΠΑ. Χθες τα επίπεδα της ραδιενέργειας αυξήθηκαν πολύ και οι 50 υποχρεώθηκαν να αποµακρυνθούν, όµως έπειτα από µερικές ώρες ήταν έτοιµοι να επιστρέψουν.

«Εκατό χέρια και εκατό µάτια για να συγκρατήσουν το “τέρας”. Πενήντα µικροί Οδυσσείς µπροστά σ’ έναν Πολύφηµο που ξεφυσάει ακατάπαυστα ραδιενεργό ατµό και καπνό», γράφει γι’ αυτούς ο απεσταλµένος της ιταλικής «Κοριέρε».

Οι 50 εθελοντές είναι όλοι τους εργάτες της Ηλεκτρικής Εταιρείας του Τόκιο, της Tepco. Είναι εξαντληµένοι από τις βάρδιες και ο κίνδυνος να µολυνθούν από ραδιενέργεια είναι µόνιµος. Από την περασµένη Παρασκευή, είναι σαν να περπατούν κάθε µέρα στο χείλος ενός γκρεµού. Λέγεται ότι σήκωσαν το χέρι για να δηλώσουν εθελοντές όταν, το πρωί της Τρίτης, έγινε η µεγάλη έκρηξη στον αντιδραστήρα αριθµός 2 και έπρεπε να αποφασιστεί ποιοι θα µείνουν και ποιοι όχι. Την καταστροφή που τρέµει ολόκληρος ο κόσµος, οι 50 την κοιτάζουν από απόσταση ενός βήµατος, την καταλαβαίνουν από τους δυσοίωνους θορύβους που βγαίνουν από τους έξι αντιδραστήρες του σταθµού. Ερπουν µέσα σε λαβυρίνθους στο απόλυτο σκοτάδι που τρυπούν µόνον οι φακοί τους, περιµένοντας να ακούσουν τις περιοδικές εκρήξεις που προκαλούνται όταν το υδρογόνο που διαφεύγει από τους σακατεµένους αντιδραστήρες έρχεται σε επαφή µε τον αέρα. Αναπνέουν χάρη σε άβολους αναπνευστήρες ή µεταφέρουν στις πλάτες τους βαριές µπουκάλες οξυγόνου. Φορούν ολόσωµες λευκές φόρµες µε αεροστεγείς κουκούλες, που λίγο µόνο τους προστατεύουν από την αόρατη ραδιενέργεια.
ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ. Οι 50 καλούνται να κάνουν κλιµακούµενες – και ίσως υπαρξιακές – θυσίες, οι οποίες αναγνωρίζονται µέχρι στιγµής µόνον εµµέσως, σηµειώνουν οι απεσταλµένοι των «Νιου Γιορκ Τάιµς».
Η Tepco δεν έχει πει σχεδόν τίποτε για τους εργάτες ούτε για το πόσο θα µείνουν εκτεθειµένοι στη ραδιενέργεια. Οι λίγες λεπτοµέρειες που έχουν γίνει γνωστές από την εταιρεία δηµιουργούν µια ζοφερή εικόνα. Μέχρι σήµερα, 5 εργάτες έχουν σκοτωθεί από τον σεισµό και 22 έχουν τραυµατισθεί για διάφορους λόγους, ενώ 2 αγνοούνται. Ενας εργάτης νοσηλεύεται αφού έφερε ξαφνικά τα χέρια στο στήθος του και κατέρρευσε. Ενας άλλος χρειάστηκε περίθαλψη αφού δέχθηκε µια εκτόνωση ραδιενέργειας ενώ βρισκόταν κοντά σ’ έναν από τους αντιδραστήρες που έχουν υποστεί βλάβη. Εντεκα εργάτες τραυµατίσθηκαν από έκρηξη υδρογόνου στον αντιδραστήρα αριθµός 3. Και από την Τρίτη έχουν αποµείνει στον σταθµό οι 50 ήρωες.

Οι εργαζόµενοι σε πυρηνικούς σταθµούς λένε πως το πνεύµα που επικρατεί ανάµεσά τους είναι το ίδιο µε εκείνο των πυροσβεστών και των επίλεκτων στρατιωτικών µονάδων. Στα µεσηµεριανά διαλείµµατα συχνά συζητούν τι θα κάνουν σε περίπτωση ανάγκης. Η επικρατούσα συναίνεση είναι ότι θα ειδοποιήσουν τις οικογένειές τους να διαφύγουν και οι ίδιοι θα παραµείνουν στα πόστα τους µέχρι το τέλος, λέει ο Μάικλ Φριντλάντερ, που δούλεψε συνολικά 13 χρόνια σε τρεις αµερικανικούς πυρηνικούς σταθµούς. «Σίγουρα ανησυχείς για την υγεία και την ασφάλεια της οικογένειάς σου, όµως έχεις υποχρέωση να παραµείνεις στην εγκατάσταση», τονίζει. «Υπάρχει ένα αίσθηµα αφοσίωσης και συντροφικότητας όταν έχεις εκπαιδευτεί µε τους συναδέλφους σου και έχεις κάνει για χρόνια βάρδιες µαζί τους». Επιπλέον, πέραν αυτού του φυσικού δεσµού, οι Ιάπωνες ανατρέφονται για να πιστεύουν ότι τα άτοµα οφείλουν να θυσιάζονται για το καλό της οµάδας.

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Η Tepco έχει αρνηθεί να δώσει στη δηµοσιότητα τα ονόµατα ή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία για τους 50 εργάτες που έµειναν πίσω. ∆εν έχει κάνει επίσης γνωστό πώς αντικαθίστανται όταν κουράζονται ή αρρωσταίνουν. Μερικοί ίσως να είναι στρατιωτικοί, αστυνοµικοί ή πυροσβέστες. Σύµφωνα µε τους «Νιου Γιορκ Τάιµς», η εταιρεία ενδέχεται να περιορίζει την έκθεση κάθε εργάτη στον σταθµό, φροντίζοντας ώστε να έχει ανά πάσα στιγµή 50, τους οποίους όµως θα παίρνει από µια οµάδα 800 συνολικά προσώπων. Και στην περίπτωση αυτή, το Τσερνόµπιλ µπορεί να προσφέρει κάποια παρηγοριά. Για να καθαριστεί ο σταθµόςτου Τσερνόµπιλ µετά την καταστροφή, η Σοβιετική Ενωση συγκέντρωσε εργάτες κατ’ αναλογία του µεγέθους καθεµιάς από τις δηµοκρατίες της και ανέπτυξε ένα σύστηµα για να περιορίζει την έκθεσή τους. «Εστειλαν έως 600.000 ανθρώπους για να καθαρίσουν τα ραδιενεργά συντρίµµια γύρω από τον σταθµό και να κατασκευάσουν µια σαρκοφάγο», λέει ο δρ Τζον Μπόις, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήµιο Βάντερµπιλτ και συγγραφέας µελέτης γι’ αυτή την πυρηνική καταστροφή. Οι εργάτες έµεναν στις µολυσµένες ζώνες περιοδικά για περιορισµένο χρονικό διάστηµα κι έτσι εκτιµάται ότι αρρώστησαν πολύ λιγότεροι, αν και χωρίς συγκεκριµένα στοιχεία είναι δύσκολο να εκτιµηθούν οι συνέπειες στην υγεία τους.

20/3/11

Η Ιστορία, υπέρ της Ιαπωνίας

Του Peter Fretwell και Της Taylor Kiland (Τα Νέα/The New York Times)

Γιατί το πλήγµα του σεισµού θα δυναµώσει τη χώρα της Απω Ανατολής
Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Ναότο Καν δήλωσε σε µια συνέντευξη Τύπου πριν από λίγες ηµέρες: «Νοµίζω ότι ο σεισµός, το τσουνάµι και η κατάσταση στους πυρηνικούς µας αντιδραστήρες αποτελούν τη χειρότερη κρίση στα 65 χρόνια που έχουν µεσολαβήσει από τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Εάν το έθνος εργαστεί ενωµένο, θα το ξεπεράσουµε». Η Ιστορία αλλά και οι σύγχρονες έρευνες για την ανθρώπινη ανθεκτικότητα και προσαρµοστικότητα στις καταστάσεις δείχνουν ότι ο Ναότο Καν έχει δίκιο. Στην πραγµατικότητα, η Ιστορία και οι έρευνες δείχνουν ότι η Ιαπωνία θα αναδυθεί πιο ισχυρή, και όχι πιο αδύναµη, τα επόµενα χρόνια. Πρόσφατα, οι µελέτες για τη µετατραυµατική διαταραχή άγχους οδήγησαν στην υιοθέτηση ενός καινούργιου όρου και ενός καινούργιου ερευνητικού πεδίου: µετατραυµατική ανάπτυξη. Πρώτος τον πρότεινε ο δρ Ρίτσαρντ Τεντέσκι, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο της Βόρειας Καρολίνας και συγγραφέας του βιβλίου «Οδηγίες για τη µετατραυµατική ανάπτυξη». Σύµφωνα µε τις έρευνές του, µια ισχυρή τραυµατική εµπειρία µπορεί να οδηγήσει σε πολύ θετικές αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων. Μπορεί επίσης να αυξήσει την ανθεκτικότητά τους στην αντιµετώπιση δυσκολιών της ζωής. Σήµερα, δεν είναι λίγοι οι επιστήµονες που θεωρούν πως η µετατραυµατική ανάπτυξη εµφανίζεται πολύ πιο συχνά από τη µετατραυµατική διαταραχή άγχους. Το σύνηθες είναι οι άνθρωποι να προσαρµόζονται και να αναπτύσσονται έπειτα από µια τραυµατική εµπειρία. Αυτό το φαινόµενο είναι, και όχι τυχαία, η κληρονοµιά και η κουλτούρα της Ιαπωνίας. Η έρευνα σε πρώην αιχµαλώτους πολέµου που πέρασαν έως και οκτώ χρόνια στη διαβόητη φυλακή του Βιετνάµ, η οποία ονοµάστηκε «Ανόι Χίλτον», επιβεβαιώνει δύο στοιχεία: ότι οι περισσότεροι παρατήρησαν λόγω της εµπειρίας αυτής θετική ανάπτυξη και πως εκείνοι που πέρασαν πιο δύσκολα – βασανιστήρια, πείνα, αποµόνωση και τραυµατισµούς επί πολλά χρόνια – σηµείωσαν τη µεγαλύτερη προσωπική ανάπτυξη τις δεκαετίες που ακολούθησαν την απελευθέρωσή τους. Παρ’ ότι κανείς εξ αυτών δεν εξέφρασε την επιθυµία να ξαναπεράσει µια τέτοια εµπειρία, οι περισσότεροι θεωρούν ότι πλέον είναι πιο δυνατοί και καλύτεροι άνθρωποι απ’ ό,τι πριν από τη σύλληψή τους.

Στους µήνες και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν, η τρίτη µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου θα αντιµετωπίσει τεράστιες προκλήσεις. Οµως η µορφωµένη, παραγωγική και πειθαρχηµένη εργατική δύναµη της Ιαπωνίας θα ενωθεί ακόµα περισσότερο λόγω των προγραµµάτων ανοικοδόµησης, ανάκαµψης και ανάπτυξης που θα διαµορφωθούν. Το οικονοµικό και ψυχολογικό κίνητρο που θα δώσουν αυτά τα σχέδια δεν γίνεται να υποτιµηθεί, παρ’ ότι βλέπουµε πως το µέγεθος της τραγωδίας είναι τεράστιο. Χωρίς να προσπαθεί να υποβαθµίσει ούτε στιγµή το εύρος των όσων συµβαίνουν, ο ιάπωνας πρωθυπουργός επέδειξε ένα από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της ηγεσίας σε περίοδο κρίσης υπενθυµίζοντας στους συµπατριώτες του την κληρονοµιά τους.

Επικαλούµενος την ιστορία αντοχής και αποφασιστικότητας της Ιαπωνίας, ο Καν άγγιξε έναν από τους πιο ισχυρούς παράγοντες της ανθρώπινης ανθεκτικότητας: τη γνώση που έχουµε ότι η δύναµη, η γνώση και η αντοχή θα µας βοηθήσουν να τα καταφέρουµε επειδή αυτό κάνουµε ό,τι δυσκολία και αν παρουσιάζεται στη ζωή. Σε αυτά τα πρώτα στάδια φαίνεται ότι η κουλτούρα της Ιαπωνίας παρέχει την αποτελεσµατική παρέµβαση που χρειάζεται έπειτα από µια καταστροφή τέτοιας κλίµακας. Το 2007, µια διεθνής επιτροπή ειδικών κατέληξε σε έναν κατάλογο µε πέντε καταστάσεις που πρέπει να διαµορφωθούν, όταν σηµειώνονται καταστροφές που αφορούν µεγάλες µάζες ανθρώπων: 1. αίσθηση ασφάλειας, 2. ηρεµία, 3. λειτουργικότητα του ατόµου και της κοινωνίας, 4. συνδετικό τητα και 5. ελπίδα. Παρακολουθώντας τα βίντεο µε τους ιάπωνες πολίτες έπειτα από την καταστροφή, µπορεί εύκολα κάποιος να παρατηρήσει ότι ισχύουν όλα αυτά. Οι Ιάπωνες έχουν για τα επόµενα χρόνια ένα σταθερό σηµείο αναφοράς. Η ιστορική ειρωνεία πάντως είναι πως οι ηλικιωµένοι της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου ίσως γίνουν η κινητήρια δύναµη για το ξεπέρασµα της τωρινής κρίσης – διότι εκείνοι είναι που διαθέτουν τη µεγαλύτερη εµπειρία στην αντιµετώπιση τεράστιων προκλήσεων. Η Ιαπωνία θα αναδυθεί σε µερικά χρόνια ως µια πιο ισχυρή και πιο ανταγωνιστική παγκόσµια δύναµη.
Η µορφωµένη, παραγωγική και πειθαρχηµένη εργατική δύναµη της Ιαπωνίας θα ενωθεί ακόµα περισσότερο λόγω των προγραµµάτων ανοικοδόµησης, ανάκαµψης και ανάπτυξης που θα διαµορφωθούν

Διαστάσεις: Η ιστορία του Μουχάναντ

Μιχαλης Μητσος (Τα Νέα)

Πριν από λίγο καιρό,ο αµερικανός ανταποκριτής Τζον Λι Αντερσον συναντήθηκε στηνΜπρέγκα µε έναν 47χρονο Αµερικανολίβυο που είχε επιστρέψει στην πατρίδα του για να βοηθήσει την επανάσταση. Τον έλεγανΟσάµα Μπεν Σαντίκ και πρόσφερε τις εθελοντικές του υπηρεσίες σε ένα νοσοκοµείο. Ο γιος του ο Μουχάναντ, που είχε πάει σχολείο στη Λιβύηκαι σπούδαζε στο δεύτερο έτος της Ιατρικής στη Βιρτζίνια, είχε αποφασίσει να πάει να πολεµήσει στην πρώτη γραµµή. Ο Οσάµα ήταν ανήσυχος γιατί ο γιος του αψηφούσε τον κίνδυνο, δεν φοβόταν τίποτα και κανέναν κι έλεγε ότι αξίζει να πεθάνει κανείς για την επανάσταση. «Πες στην Αµερική να έρθει να βοηθήσει, γιατί αν δεν το κάνει, αν αφήσει τη λιβυκή επανάσταση να πεθάνει, θα δούµε πράγµατα που δεν θα µπορούσαµε ποτέ να φανταστούµε», είπε στον δηµοσιογράφο.

Ηταν ακόµη οι ηµέρες που οι εξεγερµένοι πίστευαν ότι εύκολα ή δύσκολα θα νικούσαν. Είχαν την εντύπωση ότι είχαν ενωθεί µαζί τους µέλη του κυβερνητικού στρατού. Κι έτρεφαν τη σιγουριά ότι η εξωτερική βοήθεια θαήταν αποφασιστική. Η Ευρώπη διακήρυσσε ότι δεν θα τους αφήσει µόνους, ο αραβικός κόσµος το ίδιο, ο Καντάφιείχε οδηγηθεί στην αποµόνωση, δεν χρειάζονταν λοιπόν πολλά, η προέλαση στην Τρίπολη ήταν ζήτηµα χρόνου. ∆εν ήταν ανάγκη να σκάψουν καν χαρακώµατα. Οποια πόλη καταλάµβαναν, ήταν δικιά τους.

Αλλά η δυτική βοήθεια δενήρθε ποτέ.

Αντίθετα, ήρθαν οι χερσαίες καιαεροπορικές δυνάµεις του Καντάφι. Κι όπου εµφανίζονταν, και άρχιζαν να βοµβαρδίζουν, οι αντάρτες το έβαζαν στα πόδια γιατί δεν είχαν ούτε πούνα κρυφτούν ούτε µε ποιον τρόπο νακαλυφθούν. Ο αµερικανός δηµοσιογράφος είδε τον πανικό τους τις τελευταίες ηµέρες στην Μπρέγκα, στην Αζνταµπίγια και στο Ρας Λανούφ. Υποχωρούσαν ατάκτως, φωνάζοντας: «Πού είναι ο Οµπάµα, πού είναι η Αµερική;». Οσο για λιποτάκτες στρατιώτες, δεν φαίνονταν πουθενά.

Την περασµένηΚυριακή,ο ΤζονΛι Αντερσον επισκέφθηκε το νοσοκοµείο της Αζνταµπίγιακι έπεσε πάνωστον Οσάµα Μπεν Σαντίκ. Μόλις ο τελευταίος τον είδε, ξέσπασε σε λυγµούς. Τον αγκάλιασε, κι ολόκληρο το σώµα του τρανταζόταν. Ο Μουχάναντ είχε σκοτωθεί στη µάχη το προηγούµενο πρωί, όχι µακριά από την Μπρέγκα. Περίµενε στο νοσοκοµείο να παραλάβει τη σορό, αλλά δεν ήταν σίγουρος, γιατί η περιοχή βρισκόταν πλέον υπό τον έλεγχο του Καντάφι. Αν τα κατάφερνε, θα έπαιρνε το πτώµα στο σπίτι του αδελφού του, στη Βεγγάζη, και θα θρηνούσεγια τρεις ηµέρες, όπως ορίζει η λιβυκή παράδοση. Υστερα θα επέστρεφε στο µέτωπο για να πάρει τη θέση του. «∆εν θα αφήσω τη θυσία του Μουχάναντνα πάει χαµένη», είπε. «∆εν θα επιστρέψω στην Αµερική πριν κάνω το χρέος µου. ∆εν µεενδιαφέρει πια τίποτα άλλο».

Δρόμοι

Ρουσσος Βρανας (Τα Νέα)

Το αρχαιότερο...
... επάγγελµα του κόσµου δεν είναι αυτό που νοµίζουµε. Η µελέτη παλαιολιθικών εργαλείων έχει δείξει πως εδώ και τουλάχιστον δυόµισι εκατοµµύρια χρόνια ακόµη και οι πιο µακρινοί πρόγονοι του ανθρώπου µετέδιδαν τις γνώσεις τους από τη µια γενιά στην άλλη. Η εκπαίδευση είναι αρχαιότερη από τη γραφή, αρχαιότερη από την ιδιοκτησία, αρχαιότερη από την κατάκτηση της φωτιάς, αρχαιότερη ακόµη και από τον έναρθρο λόγο.
Η αξία της...
... όµως αµφισβητείται δυόµισι εκατοµµύρια χρόνια αργότερα, στην εποχή της υποταγής κάθε κοινωνικής δραστηριότητας στην αγοραία λογική. Για πολλέςδεκαετίες, µέχρι πριν από τριάνταχρόνια, η ιδέα πως η περισσότερη εκπαίδευση θα οδηγούσε σε µεγαλύτερη ατοµική και γενική ευηµερία αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο των ανεπτυγµένων οικονοµιών. Ολοι πίστευαν πως «ένα χαρτί» έδινε στουςνέους ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στον παγκόσµιο «πόλεµο της γνώσης». Οµως, τα τελευταία χρόνια, µε την εισβολή των φθηνών χωρών στην παγκόσµια αγορά εργασίας (Κίνας και Ινδίας), πληθαίνουν οι νέοι µε το «χαρτί» που είναι υποχρεωµένοι να ανταγωνίζονται µεταξύ τους για φθηνέςθέσεις εργασίας. Οανταγωνισµός για µείωση του εργατικού κόστους µειώνει και τις δαπάνες των χωρών για την παιδεία. Οπως έγραφε πρόσφατη έκθεση της Ντόιτσε Μπανκ, «η βελτίωση στην ποιότητα του εκπαιδευτικού αποτελέσµατος δεν συνδέεται απαραιτήτως µε αύξηση των δαπανών για την παιδεία». Και ο Φίλιπ Μπράουν, καθηγητής της Κοινωνιολογίας στοΠανεπιστήµιο του Κεντ, διαπίστωνε πως ακόµη και στις οικονοµίες των ΗΠΑ και της Βρετανίας βρίσκει κανείς σήµερα περιορισµένους θυλάκους εργασίας υψηλών γνώσεων ανάµεσα σε µια πληθώρα κακοπληρωµένων θέσεων εργασίας.
Οι κυβερνήσεις...

... απλώς περιορίζονται να διαχειρίζονται αυτές τις κοινωνικές διαφορές, χωρίς να διαπνέονται από το πνεύµα πως αυτές οι ανισότητες µπορεί να είναι µαχητές ή απορριπτέες. Η έκθεση Θελό για τη γαλλική εκπαιδευτική µεταρρύθµιση έγραφε ξεκάθαρα: «Η ιδέα της επιτυχίας για όλους δεν πρέπει να παρεξηγείται. ∆εν σηµαίνει πως το σχολείο πρέπει να εξασφαλίζει σε όλους τους µαθητές του το ανώτατο δυνατό επίπεδο κατάρτισης. Θα ήταν ένας παραπλανητικός ατοµικός στόχος, αλλά και ένα κοινωνικό παράδοξο, αφού τα εκπαιδευτικά προσόντα δεν συνδέονται πια, ούτε καν αόριστα, µε τις δοµές της εργασίας».

Οι ανάγκες...
... του συστήµατος, λέει ο βέλγος αναλυτής εκπαιδευτικών θεµάτων Νίκο Χιρτ, είχαν οδηγήσει πριν από τριάντα χρόνια σε κάποιον εκδηµοκρατισµό της παιδείας, ο οποίος ανταποκρινόταν στο επίπεδο των προσόντων που απαιτούσε η ανθηρή καπιταλιστική οικονοµία. Σήµερα που ζει µιααπό τις σοβαρότερες κρίσεις της, η αγορά εργασίας απαιτεί µια πόλωση ανάµεσα σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο κατάρτισηςγια τους λίγους και σε λιγότερο ή καθόλου εξειδικευµένη εργασία για τους πολλούς. Από αυτήτην πόλωση προκύπτουν οι κοινωνικές διαιρέσεις στα σχολεία, που γίνονται κλειστές λέσχες για τους πλούσιους και γκέτο για τους φτωχούς – κάτι που πριν από δυόµισι εκατοµµύρια χρόνια σίγουρα δεν είχε περάσει απότον νου των πρωτόγονων ανθρωπίδων.

Ελλάδα και Τουρκία, γέφυρα μέσω διπλωματικής ιστορίας

Μαργαριτα Πουρναρα (Η Καθημερινή)

Ο Σινάν Κουνεράλπ ανασκάπτει το παρελθόν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

«Θα πάρετε τούρκικο καφέ;», ρωτήσαμε τον Σινάν Κουνεράλπ, ειδικό στην διπλωματική ιστορία της Οθωμανικής Ιστορίας, στο εντευκτήριο του Μουσείου Μπενάκη στο Κολωνάκι. «Ελληνικό καφέ, θέλετε να πείτε. Δεν θα με τσακώσετε, έτσι εύκολα», μας είπε χαμογελώντας. Ενήμερος των πάντων, ακόμα και της νέας τηλεοπτικής σειράς του ΣΚΑΪ για το 1821, ο Τούρκος εκδότης που μας επισκέπτεται συχνά δεν μπορεί παρά να είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες συνομιλητές.

Φιλέλληνας

Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, με καταγωγή από τουρκική οικογένεια της Κρήτης από την πλευρά της μητέρας του, ο Κουνεράλπ μάς ομολογεί: «Η γιαγιά μου μιλούσε ελληνικά και η μαμά μιλούσε μεν τούρκικα, αλλά με έντονη ελληνική προφορά». Και οι δυο του παππούδες είχαν καταπιαστεί με την πολιτική, ενώ είναι υιός του διπλωμάτη Ζεκί Κουνεράλπ, που έκανε προσπάθειες για την αναθέρμανση των διμερών σχέσεων την κρίσιμη δεκαετία του ’50. Ο άνθρωπος που κάθεται απέναντί μας δηλώνει φίλος της Ελλάδας και γνώστης της Ιστορίας της. Ακόμα και τα μοτίβα της γραβάτας του είναι μικροσκοπικοί Αρχαίοι Ελληνες οπλίτες με τις περικεφαλαίες τους. Σκοπός της πρόσφατης παρουσίας του στην Αθήνα είναι κάποιες επαφές για τα νέα εκδοτικά του πονήματα.

Ο εκδοτικός οίκος που έχει ιδρύσει με το όνομα «Isis» έχει βγάλει από το 1983, πάνω από 400 τίτλους για την ιστορική περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε τρεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Ο Κουνεράλπ έχει συνεργαστεί και με Ελληνες ιστορικούς. Παράλληλα, με την οικονομική συνδρομή της οικογένειας Κοτς, ίδρυσε το Κέντρο Μελέτης της Οθωμανικής Διπλωματικής Ιστορίας με στόχο να παρουσιαστούν πολλά ζητήματα που αφορούν την Εγγύς Ανατολή, ιδωμένη από την σκοπιά των λαών που ζουν στην περιοχή και όχι των Δυτικών, κάνοντας αναδιφήσεις σε σημαντικά αρχεία της Τουρκίας, και όχι μόνον.

Νέα εποχή

«Το σιδηρούν παραπέτασμα ανάμεσα στις δύο χώρες έχει ραγίσει. Μετά τους σεισμούς του 1999, έχει εγκαινιαστεί μια καινούργια περίοδος στο επίπεδο των δύο λαών που έχουν έρθει πολύ πιο κοντά. Η Αθήνα και η Κωνσταντινούπολη συνδέονται με επτά πτήσεις καθημερινά, ενώ στο παιχνίδι μπαίνουν και άλλες πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη και η Σμύρνη.

Σε ό,τι αφορά τη μελέτη της Ιστορίας, έχουν βγει νέοι επιστήμονες, Τούρκοι και Ελληνες, που γνωρίζουν αντίστοιχα εξαιρετικά την ελληνική και την τουρκική γλώσσα, έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε αρχεία και είναι περισσότερο διατεθειμένοι να δουν ορισμένα θέματα με πιο ευρεία ματιά, ξαναγράφοντας με τόλμη την Ιστορία. Αυτό σηματοδοτεί μια τεράστια πρόοδο σε σχέση με το παρελθόν όπου οι ιστορικοί ανέτρεχαν συνήθως σε έγγραφα που ήταν στην μητρική τους γλώσσα, σε πηγές που βρίσκονταν στην πατρίδα τους», επισημαίνει ο εκδότης.

«Πάρτε για παράδειγμα το “1821” του ΣΚΑΪ. Στην ομάδα των ειδικών που προετοίμασαν τη σειρά, υπήρχε και ένας Τούρκος ιστορικός από το Χάρβαρντ, που έχει γράψει ένα βιβλίο γι’ αυτήν την περίοδο από την πλευρά των Οθωμανών, γεγονός που προσδίδει διαφορετική διάσταση στην προσέγγιση ενός ευαίσθητου ζητήματος. Η αλήθεια δεν είναι ποτέ μια απόλυτη έννοια στην Ιστορία. Αυτό που θεωρείτε εσείς ως αληθές μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικό από τις δικές μου πεποιθήσεις. Αυτός είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε πάντοτε πολλές διαφορετικές πηγές, προσεγγίσεις, επαληθεύσεις ώστε να μπορούμε να πούμε ότι φτάσαμε σε βάθος».

Οι προκλήσεις

Τις ημέρες που μας επισκέφτηκε ο Κουνεράλπ, μια τουρκική φρεγάτα είχε φτάσει σχεδόν μέχρι τις Κυκλάδες. Μπήκαμε στον πειρασμό να τον ρωτήσουμε αν παρά τις προαναφερθείσες προσπάθειες, η ένταση στο Αιγαίο μάς επαναφέρει στο σημείο μηδέν: «Και στις δύο χώρες υπάρχουν ακραία στοιχεία ή παρανοϊκοί που θεωρούν ότι πρέπει να πάρουν πίσω αυτά που τους ανήκαν κάποτε. Ομως είναι σαφέστατα η μειονότητα. Οι λαοί έχουν λογική και έχουν κάνει βήματα μπροστά που είναι πολύ κρίμα να αγνοήσουμε. Υπάρχουν επιστήμονες που οικοδομούν γέφυρες συνεννόησης. Σε κάθε περίπτωση η μελέτη της δικής μας Ιστορίας, αλλά και εκείνης των γειτόνων είναι ο καλύτερος τρόπος να αποκτήσουμε αυτογνωσία και μια ολοκληρωμένη εκτίμηση της κατάστασης».

Διαστάσεις: ένα μαγικό τρίγωνο

Μιχαλης Μητσος (Τα Νέα)

Οι πολιτικοί αναλυτές στην Ουάσιγκτον έχουν ήδη χαράξει στους υπολογιστές τους το µαγικό τρίγωνο. Η µία κορυφή είναι η Τουρκία, τόπος µιας επιτυχηµένης σύνθεσης ανάµεσα στο Ισλάµ και στη δηµοκρατία. Η άλλη κορυφή είναι το µετασανταµικό Ιράκ που, δεν µπορεί, κάποια στιγµή θα ηρεµήσει. Και η τρίτη κορυφή είναι η νέα Αίγυπτος, απαλλαγµένη από τον δυνάστη της, µε ένα ασαφές ακόµη πολιτικό τοπίο, όπου όµως παίζει και θα εξακολουθήσει να παίζει σηµαντικό ρόλο ο στρατός. Αυτό το τρίγωνο συµβολίζει και υπόσχεται τη φιλελευθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Και οι κορυφές του µπορεί να είναι εξ ορισµού ίσες, αλλά η τουρκική είναι πιο ίση από τις άλλες.

Οπως είναι φανερό, αναφερόµαστε στην περίφηµη θεωρία του «τουρκικού µοντέλου», που θα µπορούσε να προσελκύσει τους απογοητευµένους από τη δυτική υποκρισία εξεγερµένους του αραβικού κόσµου. Η προσέγγιση της Τουρκίας µε τον τελευταίο είναι διπλή: από τη µια πλευρά η Αγκυρα ασκεί µια πολύ ενεργό εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή συνδυάζοντας τη διπλωµατία µε την οικονοµία, κι από την άλλη αποµακρύνεται από το Ισραήλ. Είναι όµως ικανή αυτή η προσέγγιση να στηρίξει την εξαγωγή του τουρκικού µοντέλου; Ή το εγχείρηµα θα έχει την ίδια τύχη µε την «ατζέντα της ελευθερίας» του Τζορτζ Μπους;

Τέσσερα είναι τα βασικά στοιχεία του τουρκικού µοντέλου, επισηµαίνει στη Φιγκαρό η Ντοροτέ Σµιτ, υπεύθυνη του προγράµµατος «Σύγχρονη Τουρκία» στο γαλλικό Ινστιτούτο ∆ιεθνών Σχέσεων. Η ικανότητα ενός ισλαµικού κόµµατος να αναλάβει και να διατηρήσει την εξουσία µε νόµιµα µέσα χωρίς να ακολουθήσει µια πολιτική συστηµατικού εξισλαµισµού. Η εδραίωση της δηµοκρατίας. Ο οικονοµικός δυναµισµός. Και η οικοδόµηση µιας σύγχρονης εθνικής ταυτότητας που σέβεται το παρελθόν. Ολα αυτά τα στοιχεία είναι εύθραυστα, αν όχι συζητήσιµα, καθώς η Τουρκία βρίσκεται σε µεταβατική περίοδο και κανείς δεν µπορεί να αποκλείσει µιαν αυταρχική στροφή του κυβερνώντος κόµµατος. Οι σχέσεις των πολιτικών µε τον στρατό δεν έχουν σταθεροποιηθεί. Οσο για την οικονοµική ανάπτυξη, µπορεί να ξεπέρασε πέρυσι το 8%, χαρακτηρίζεται όµως από µεγάλες εσωτερικές ανισότητες. Και εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις ξένες επενδύσεις, από τη µαζική παροχή ενέργειας σε χαµηλές τιµές (και προµηθευτές όχι πάντα αξιόπιστους, όπως η Ρωσία, το Ιράν, το Αζερµπαϊτζάν, η Αλγερία) και από το άνοιγµα εναλλακτικών εξαγωγικών προορισµών στην Ευρώπη.

Η Τουρκία χρησιµοποιεί ως στρατηγικό όπλο την ικανότητά της να ελίσσεται ανάµεσα σε διάφορους κόσµους. Αλλά το όπλο αυτό µπορεί να αποδειχθεί επαχθές φορτίο, τονίζει η Ντοροτέ Σµιτ. Εχοντας αποτύχει σε διάφορες µεσολαβητικές αποστολές (Ισραήλ - Συρία, ιρανικό πυρηνικό πρόγραµµα, εξελίξεις στον Λίβανο), η Αγκυρα συνειδητοποιεί ότι δεν µπορεί να αναλάβει µόνη της το έργο της σταθεροποίησης της Μέσης Ανατολής. Η εφαρµογή του νεοοθωµανικού της ονείρου στην περιοχή θα την αποµάκρυνε οριστικά από την Ευρώπη. Και ενέχει τον κίνδυνο να οδηγηθεί σε αδιέξοδο.

Δρόμοι

Ρουσσος Βρανας (Τα Νέα)

Πρώτα ήρθε...
... η διάσωση. Για τους λίγους. Υστερα η ανάκαµψη. Πάλι για τους λίγους. Μάταια οι πολλοί περιµένουν να δουν τους καρπούς της. Εχουν όµως µια καλή ευκαιρία να καταλάβουν πώς ανοίγουν οι µαύρες τρύπες των δηµοσίων ελλειµµάτων. Στην Αµερική. Αλλά και αλλού.

Η αµερικανική...
... οικονοµία ξαναδείχνει κάποια σηµάδια ζωής. Οµως, οι µεγάλες αµερικανικές επιχειρήσεις κράτησαν για τον εαυτό τους τα χρήµατα που διέθεσε η κυβέρνηση για τη διάσωσή τους. Τα κέρδη τους και οι µετοχές τους στο χρηµατιστήριο ανέκαµψαν µια χαρά. Οι υπόλοιποι Αµερικανοί εξακολουθούν να ζουν µε ανεργία, εξώσεις και περικοπές επιδοµάτων. Οι πολιτικοί προτιµούν να κόβουν κοινωνικές δαπάνες και δουλειές, όπως ο κυβερνήτης που έχει ξεσηκώσει το Ουισκόνσιν, παρά να µαζέψουν φόρους από τις µεγάλες επιχειρήσεις. Μήπως όµως αυτές οι επιχειρήσεις πληρώνουν ήδη αρκετούς; Οχι. Αντίθετα, ιδιαιτέρως οι πιο µεγάλες από αυτές, αποφεύγουν συστηµατικά τους φόρους. Στη µεγάλη ύφεση του 1929, οι επιχειρήσεις πλήρωναν τους ίδιους φόρους µε τα φυσικά πρόσωπα, λέει ο Ρίτσαρντ Γουλφ, καθηγητής των Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο της Μασαχουσέτης (Αµχερστ). Στον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, οι φόροι που κατέβαλαν οι επιχειρήσεις ήταν κατά 50% υψηλότεροι από τους φόρους φυσικών προσώπων. Οι λαϊκές πιέσεις που είχαν ασκηθεί στις κυβερνήσεις κάτω από το βάρος της ύφεσης και του πολέµου είχαν αποδώσει αποτελέσµατα. Αυτό οι µεγάλες επιχειρήσεις δεν το χώνεψαν ποτέ. Και µετά τον πόλεµο υποχρέωσαν τους πολιτικούς να αλλάξουν την κατάσταση. Ετσι, τη δεκαετία του 1980, τα κρατικά έσοδα από τον φόρο φυσικών προσώπων ήταν πια τετραπλάσια από τους φόρους επί των επιχειρηµατικών κερδών.

Δεν είναι...
... παράξενο λοιπόν που παρατηρείται σήµερα µια φορολογική εξέγερση των πολιτών. Οι επιχειρήσεις προσπαθούν να εκτρέψουν την οργή τους αλλού, στις «περιττές» δηµόσιες δαπάνες και στους «άχρηστους» δηµοσίους υπαλλήλους. Οι αριθµοί όµως είναι αδιάψευστοι. Ο επίσηµος φόρος επί των κερδών είναι σήµερα 35% για τις µεγάλες επιχειρήσεις. Ελάχιστες όµως πληρώνουν τόσο. Από πανεπιστηµιακή έρευνα που έγινε σε περίπου 2.000 τέτοιες επιχειρήσεις, λέει ο καθηγητής Γουλφ, αποκαλύφθηκε πως 546 από αυτές καταβάλλουν φόρους κάτω του 20%. Σύµφωνα µε το Αµερικανικό Απογραφικό Γραφείο, το 1988 οι φόροι που κατέβαλαν οι επιχειρήσεις ανήλθαν σε 24,7 δισ. δολάρια έναντι φόρων 90 δισ. των φυσικών προσώπων. Οµως, το 2009, ενώ οι φόροι των επιχειρήσεων µόλις διπλασιάστηκαν (49,1 δισ.), οι φόροι των φυσικών προσώπων υπερτριπλασιάστηκαν (290 δισ.).

Οι ΗΠΑ...
... δεν είναι η εξαίρεση. Σύµφωνα µε τη φορολογική αρχή της Βρετανίας, το ένα τρίτο των 700 µεγαλύτερων επιχειρήσεων της χώρας δεν πληρώνουν καθόλου φόρους. Ολόκληρο σχεδόν το πακέτο λιτότητας που έχει επιβάλει η βρετανική κυβέρνηση στον λαό θα ήταν περιττό αν είχαν καταβληθεί τα 6 δισ. στερλίνες που χρωστάει µία µόνο τηλεφωνική εταιρεία στην εφορία. Είτε αυτό το λέµε φοροδιαφυγή είτε διαφθορά, είναι πάντα η κλασική µέθοδος το σύστηµα να συσσωρεύει πλούτο για τη διαιώνισή του, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων.

Οι εξεγερµένοι προελαύνουν, ο Καντάφι οχυρώνεται

Περικλης Δημητρολοπουλος (Τα Νέα)

Ολο και πιο µόνος αισθάνεται ο συνταγµατάρχης Καντάφι, καθώς οι εξεγερµένοι του Κινήµατος της 17ης Φεβρουαρίου εδραιώνουν την κυριαρχία τους σε µεγάλο τµήµατης χώρας και πολλά στελέχητου καθεστώτος εγκαταλείπουν το πλοίο που βουλιάζει. Στην Τρίπολη, οι εξεγερµένοι έδιναν χθες µάχες σώµα µε σώµα µε τους πραιτωριανούς του συνταγµατάρχη για τον έλεγχο της πρωτεύουσας, καταφέρνοντας να ελέγξουνκάποια τµήµατάτης. Στα χέριατων εξεγερθέντων είχε πέσει νωρίτερα η Μισουράτα. Πανταχού παρούσα ηωµή βία: στρατιώτες που πυροβολήθηκαν εν ψυχρώ από µισθοφόρους επειδήαρνήθηκαν να χτυπήσουν τους άµαχους διαδηλωτές, αντιαεροπορικά πυροβόλα που έβαλλαν αδιακρίτως, πιλότοι της πολιτικής αεροπορίας πουκλήθηκαν ναµεταφέρουν τους µισθοφόρους καιαπειλήθηκαν µε θάνατο όταν αρνήθηκαν να απογειωθούν.

Σε αυτό το σκηνικό τρόµου και χάους, ο Μουαµάρ Καντάφι δεν δείχνει διατεθειµένος να αλλάξει στάση. Αργά χθες το µεσηµέρι, εµφανίστηκε στην Πράσινη Πλατεία. «Ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για τη Λι βύη, ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για την αξιοπρέπεια, ετοιµαστείτε να πολεµήσετε για το πετρέλαιο», προέτρεψε τους συγκεντρωθέντες. «Ο Μουαµάρ Καντάφι είναι ανάµεσά σας. Στέκω ανάµεσα στον λαό και θα πολεµήσουµε και θα τους σκοτώσουµε εάν θέλουν. ∆είτε τηδύναµη του λαού. Αυτή είναι η δύναµη του λαού, δεν µπορεί να ηττηθεί», πρόσθεσε καλώντας και πάλι τους οπαδούς του «να χορέψετε, να τραγουδήσετε και ναγιορτάσετε στις πλατείες όλη τη νύχτα». Στέλνοντας φιλιά στους υποστηρικτές του και υψώνοντας τη γροθιά του στον αέρα πρόσθεσε: «Είµαστε το έθνος της αξιοπρέπειας και τηςακεραιότητας, αυτό το έθνος έχειθριαµβεύσει επί της Ιταλίας». Νωρίτερα η κυβέρνησή του ανακοίνωσε αυξήσεις στους µισθούς που σε ορισµένες κατηγορίες υπαλλήλων θα φτάσουν ακόµη και το 15%! Ανακοινώθηκαν επίσηςαυξήσεις σε διάφορα κοινωνικά βοηθήµατα και ειδικά επιδόµατα για όλες τις οικογένειες.
Ο συνταγµατάρχης ωστόσο είναι εξαιρετικά µόνος, καθώς τον εγκαταλείπουν ο ένας µετά τον άλλο οι αξιωµατούχοι του καθεστώτος.

Οι τελευταίοι που προστέθηκαν στον µακρύκατάλογο τωνπαραιτηθέντων είναι ο γενικός εισαγγελέας της χώρας, ο πρεσβευτής στη Γαλλία, αλλά και ο στενός σύµβουλός του και εξάδελφός του Καντάφ αλ Νταµ.

Δεν ειναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποδώσουν τα µέτρα. Κανείς δεν µπορεί να βγάλει συµπεράσµατα για την υποστήριξη προς το καθεστώς από τον όγκο µιας διαδήλωσης στην Πράσινη Πλατεία, κυρίαρχο συστατικό της οποίας είναι ο φόβος.

Το ίδιο συναίσθηµα κυριαρχεί και στην ελεύθερη Βεγγάζη. Ο αρχικός ενθουσιασµός αρχίζει να υποχωρεί, τη θέση του παίρνει ο φόβος τηςεκδίκησης.Οι εξεγερθέντες που αρχικά έδειχνανπρόθυµοι να φωτογραφηθούν µετο σήµα της νίκης και να µιλήσουν επώνυµα στους δηµοσιογράφους γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί.

«Εναν λύκο τον σκοτώνεις. ∆εν έχει άλλη λύση. Και πρέπει να είσαι σίγουρος ότι ο πυροβολισµός που ρίχνεις είναι θανατηφόρος», δήλωνε στον «Ιντιπέντεντ» 30χρονος αρχιτέκτονας στη Βεγγάζη.

«Ενας πληγωµένος λύκος είναι πολύ πιο επικίνδυνος. Θασου επιτεθεί έτσι κι αλλιώς για να σε εκδικηθεί και γιατί δεν έχει τίποτε να χάσει. Ο Καντάφι είναι ακόµη χειρότερος. Είναι ένας λύκος τρελός, ένας εγκληµατίας χωρίς κανέναν φραγµό», πρόσθεσε ο αρχιτέκτοναςο οποίος είναι και µέλος της επαναστατικής επιτροπής στη Βεγγάζη.
«Εγώ έκανα πραξικόπηµα, ο λαός την επανάσταση»
Τον νοέμβριο του 1979, λίγο αφότου είχε συµπληρώσει δέκα χρόνια στην εξουσία, ο Μουαµάρ Καντάφι δέχθηκε να µιλήσει στην ιταλίδα δηµοσιογράφο Οριάνα Φαλάτσι. Το προϊόν εκείνης της συνάντησης δηµοσιεύθηκε στην εφηµερίδα «Κοριέρε ντέλα Σέρα» στις 2 ∆εκεµβρίου του ίδιου έτους. «ΤΑ ΝΕΑ» αναδηµοσιεύουν ένα σπαρταριστό απόσπασµα από εκείνη τη συνέντευξη.
Ας µιλήσουµε για την επανάσταση. Τι εννοείτε µε τον όρο επανάσταση; Και ο Παπαδόπουλος µιλούσε για επανάσταση. Και ο Πινοσέτ. Ακόµη και ο Μουσολίνι.

Επανάσταση είναι ότανοι µάζες κάνουν την επανάσταση. Η λαϊκή επανάσταση. Αλλάακόµη και όταν την επανάσταση την κάνει κάποιος άλλος στο όνοµα των µαζών, µπορεί να είναι επανάσταση. Είναι λαϊκή γιατί έχει την στήριξη των µαζών και εκφράζει τηθέληση των µαζών.

Αυτό όµως που συνέβη στη Λιβύη τον Σεπτέµβριο του 1969 δεν ήταν καθόλου επανάσταση. Ηταν πραξικόπηµα, ναι ή όχι;

Ναι, αλλά έγινε επανάσταση µετά. Εγώ έκανα το πραξικόπηµα και οι εργαζόµενοι έκαναντην επανάσταση: κατέλαβαν τα εργοστάσια, διέλυσαν την µοναρχική διοίκηση και ίδρυσαν λαϊκές επιτροπές. Με λίγα λόγια, απελευθερώθηκαν µόνοι τους. Το ίδιο έκαναν οι φοιτητές ώστε σήµερα στη Λιβύη να µετράει µόνο ο λαός.

Αλήθεια; Τότε γιατί βλέπω µόνο πορτρέτα σας όπου και να κοιτάξω;
Εγώ τι σχέση έχω; Είναικάτι που θέλει ο λαός. Τι µπορώ να κάνω για να τον εµποδίσω;

Ε καλά, απαγορεύετε τόσα πράγµατα, αλίµονο εάν δεν µπορείτε να εµποδίσετε αυτή τη λατρεία στο πρόσωπό σας, αυτούς τους ύµνους που ακούγονται συνέχεια στην τηλεόραση.

Και τι θέλετε να κάνω; Τίποτα. Είναι ότι όταν ήµουν µικρή γινόταν το ίδιο πράγµα µε τον Μουσολίνι.

Είχατε πει το ίδιο πράγµα στον Χοµεϊνί.

Αλήθεια είναι, ανατρέχω πάντα σε αυτή τη σύγκριση όταν παίρνω συνέντευξη από κάποιον που µου θυµίζει τον Μουσολίνι. Συνταγµατάρχα, δεδοµένου ότι δεν θεωρείτε τον εαυτό σας δικτάτορα ούτε πρόεδρο ή υπουργό, εξηγήστε µου: τι αξίωµα έχετε;

Είµαι ο ηγέτης της επανάστασης. Α, πώς φαίνεται ότι δεν έχετε διαβάσει το «Πράσινο Βιβλίο» µου!

Ασφαλώς και το έχω διαβάσει. ∆εν παίρνει και πολύ χρόνο. Το πολύ ένα τέταρτο, είναι τόσο µικρό!
Η πουδριέρα µου είναι πιο µεγάλη από το πράσινο βιβλιαράκι σας.

Μιλάτε όπως ο Σαντάτ. Αυτός λέει ότι χωράειστην παλάµη ενός χεριού.

∆ίκιο έχει. Πόσο καιρό σας πήρε να το γράψετε;

Πολλά χρόνια. Πριν βρω την τελική λύση χρειάστηκε να διαλογιστώ πολύ πάνω στην ανθρώπινη ιστορία. Αλήθεια; Και πώς καταλήξατε στο συµπέρασµα ότι η δηµοκρατία είναι ένα δικτατορικό σύστηµα, η Βουλή απάτη, οι εκλογές κοροϊδία;

Φαίνεται ότι δεν µελετήσατε καλά το βιβλίο µου, δεν προσπαθήσατε να καταλάβετε τι είναι η Τζαµαχιρίγια. Πρέπει να έρθετε να µείνετε εδώ και ναδείτε πώς λειτουργεί µια χώρα όπου δεν υπάρχει ούτε κυβέρνηση, ούτε Βουλή, ούτε απεργίες.

Και η αντιπολίτευση πού είναι;
Ποια αντιπολίτευση; Οταν όλοι είναι µέλη της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης, τι χρειάζεται η αντιπολίτευση; Οταν ο λαός κυβερνιέται µόνος του χωρίς κυβέρνηση πού να κάνει κάποιος αντιπολίτευση; Σε κάτι που δεν υπάρχει;

Τα δεκανίκια ενός καθεστώτος που καταρρέει

Ο συνταγµατάρχης Καντάφι στηρίζεται σε ένα οµιχλώδες δίκτυο παραστρατιωτικών µονάδων, «επαναστατικές επιτροπές» πιστών οπαδών του, φυλάρχων και ξένων µισθοφόρων.

Ο λιβυκός στρατός είναι ένα αδύναµο σώµα 40.000 στρατιωτών µε φτωχό οπλισµό και ελάχιστη εκπαίδευση, µέρος της στρατηγικής του Καντάφι να περιορίσει οποιονδήποτε κίνδυνο στρατιωτικού πραξικοπήµατος όπως αυτό που τον έφερε στην εξουσία το 1969. ποιοι είναι λοιπόν εκείνοι που τον στηρίζουν και του επιτρέπουν να παραµείνει στην εξουσία; Οπως πολλές χώρες στην περιοχή, η λιβύη έχει έναν εκτενή µηχανισµό εσωτερικής ασφάλειας, κάτι ανάλογο µε τη Στάζι στην ανατολική Γερµανία. αρχηγός της λιβυκής µυστικής αστυνοµίας είναι ο σύζυγος της αδελφής του Καντάφι, ο αµπντουλάχ Σενούσι, που έχει τη φήµη σκληρού ανθρώπου και πιστεύεται ότι βρίσκεται πίσω από τη βίαιη αντιµετώπιση των διαδηλωτών κυρίως στη Βεγγάζη. Οσο βρίσκεται δίπλα στον Καντάφι είναι απίθανο να τον συµβουλεύσει να παραιτηθεί. Υπάρχουν επίµονες πληροφορίες ότι το καθεστώς της λιβύης χρησιµοποιεί αφρικανούς µισθοφόρους κυρίως από το Τσαντ και τον Νίγηρα για να αντιµετωπίσει την κατάσταση. αυτόπτες µάρτυρες περιγράφουν πως οι µισθοφόροι πυροβολούν από ταράτσες το πλήθος των διαδηλωτών, αντικαθιστώντας λίβυους στρατιώτες που αρνούνται να ανοίξουν πυρ.

Στη λιβυη,
όπως στην Υεµένη και το ιράκ, οι φυλές παίζουν σηµαντικό ρόλο παρότι η δύναµή τους έχει περιορι στεί σοβαρά µετά το 1969. ο Καντάφι προέρχεται από τη φυλή Καντάφα και τα τελευταία 40 χρόνια έχει διορίσει πολλούς από τη φυλή αυτή σε κυβερνητικές θέσεις αλλά και στην προσωπική του φρουρά. οπως και ο Σαντάµ Χουσεΐν στο ίράκ, ο συνταγµατάρχης ξέρει πολύ καλά να βάζει τις φυλές να τσακώνονται µεταξύ τους ώστε καµία να µην απειλεί την εξουσία του. αναλυτές αναρωτιούνται αν το καθεστώς θα εξοπλίσει τώρα τις φυλές που παραµένουν πιστές, κάτι που είναι πιθανό να οδηγήσει σε εµφύλιο πόλεµο.


Οι ειδικές ταξιαρχίες της Επανάστασης

Η Λιβύη διαθέτει ειδικές ταξιαρχίες υπόλογες στις επαναστατικές επιτροπές του Καντάφι. οι παραστρατιωτικοί παραµένουν πιστοί στον συνταγµατάρχη και ο στενός του κύκλος είναι γνωστός µε την ονοµασία ανθρωποι της Σκηνής. εάν στρέφονταν υπέρ των διαδηλωτών, τότε θα υπονοµευόταν σηµαντικά η δυνατότητα του Καντάφι να επιβιώσει.

«Να σταµατήσει η βαρβαρότητα»

Λουκας Δημακας (Τα Νέα)

Εµπάργκο όπλων, οικονοµικές κυρώσεις και υποβολή αιτήµατος προςτο ΔιεθνέςΠοινικό Δικαστήριο για δίωξη των µελών της λιβυκής ηγεσίας για εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας: αυτά προβλέπει σχέδιοπου υπέβαλαν η Γαλλίακαι η Βρετανία προς το Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σε µια προσπάθειανα αυξήσουν την πίεση προς τον ΜουαµάρΚαντάφι. Η ψηφοφορία επίτου σχεδίου δεν πρόκειται να γίνει πάντως πριν απότα µέσατης ερχόµενης εβδοµάδας.

Ενα άλλοµέτρο πουεξετάζουν η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι Ηνωµένες Πολιτείεςείναι η επιβολή ζώνης απαγόρευσης των πτήσεων πάνω από τη Λιβύη, ώστε να προστατευθούν οι εξεγερµένοι από αεροπορικές επιθέσεις του καθεστώτος. Παράλληλα συνεχίζονται οι προσπάθειες απεγκλωβισµού των ξένων υπηκόων, µε την Ιταλία να µην αποκλείει στρατιωτική επιχείρηση µεαυτόν τον στόχο. Η Τουρκία έχει ήδη επαναπατρίσει 8.4

00 υπηκόουςτης και η Κίνα 12.000.

«ΕΦΘΑΣΕ η στιγμη να εξετάσουµε τη λήψη απαγορευτικών µέτρων. Πρέπει να κάνουµε ό,τι µπορούµε για να ασκήσουµε πίεση και να µπορέσουµε να σταµατήσουµε τις βιαιότητες στηΛιβύη», τόνισε χθες η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωµατίας Κάθριν Αστον. Ο γερµανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε δήλωσε πως πρέπει να απαγορευτούν τα ταξίδια για τα µέλη της οικογένειας του Μουαµάρ Καντάφι και να παγώσουν οι καταθέσεις του στο εξωτερικό. Απέρριψε ωστόσο την επιβολήοικονοµικών κυρώσεων.

Την ίδια ώρα το Συµβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων του ΟΗΕ καταδίκαζε στη Γενεύη τις µαζικέςκαι συστηµατικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στη Λιβύη και εξέταζε – για πρώτη φορά στην ιστορία του – το ενδεχόµενο αποβολής της χώρας από τον Οργανισµό. «Η βάρβαρη σηµερινή κατάσταση είναι το άµεσο αποτέλεσµα της πλήρους περιφρόνησηςτων δικαιωµάτων και των ελευθεριών των Λιβύων στην οποία επιδίδεται τις τέσσεριςτελευταίες δεκαετίες το σηµερινό καθεστώς», επεσήµανε η ΝάβιΠιλάι, ύπατηεκπρόσωπος των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώµατα. «Κατά συνεχή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, η καταστολή στη Λιβύη διαδηλωτών γίνεται µε ανησυχητικό τρόπο», τόνισε κάνοντας λόγο για «µαζικές σφαγές, αυθαίρετες συλλήψεις, κρατήσεις και βασανισµούς των διαδηλωτών». «Πηγές αναφέρουν ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν τραυµατισθεί ή σκοτωθεί, ενώ εναντίον τουςέχουν χρησιµοποιηθεί τανκς, ελικόπτερα καιστρατιωτικά αεροσκάφη». Η φρεγάτα «Ψαρά» στα ανοιχτά της Σύρτης

«Φραγμα» για εντοπισµό και αποτροπή κύµατος Λιβύων προς την Κρήτη έχει στήσει από αέρα και θάλασσα η Ελλάδα, ενώ ο υπουργός Αµυνας Ευάγγ. Βενιζέλος διαβεβαίωσε χθες τους οµολόγους του της Ε.Ε. για την ετοιµότητα της χώρας να συµβάλει σε ενδεχόµενες συλλογικές επιχειρήσεις εκκένωσης και αποµάκρυνσης αµάχων από τη Λιβύη και την ανησυχία της Αθήνας για κύµα λαθροµεταναστών.

Το ελληνικό Πεντάγωνο έχει εδώ και ηµέρες αυξήσει τα µέτρα επιφυλακής µε πλήρη ενεργοποίηση του συστήµατος αεράµυνας – των ραντάρ Μουστάκου και Ζίρου στην Κρήτη καθώς και µαχητικών επιφυλακής στη Σούδα και το Καστέλλι. Στόχος είναι τόσο ο έλεγχος για εντοπισµό αεροσκαφών που τυχόν αυτοµολήσουν οι πιλότοι τους – όπως είχε γίνει πριν πολλά χρόνια στο Τυµπάκι και στο Μάλεµε – όσο και προσέγγιση σκαφών µε κόσµο από τη Βεγγάζη. Το ΓΕΕΘΑ απέσυρε τις φρεγάτες «Ψαρά» και «Υδρα» από άσκηση και ήδη η πρώτη περιπολεί στα ανοιχτά του κόλπου της Σύρτης. Η άλλη είναι σε επιφυλακή στη Σούδα όπου από χθες προστέθηκε και το Πλοίο Γενικής Υποστήριξης «Αλιάκµων».

18/3/11

Ινδικά σχολεία χωρίς την αποστήθιση

Vikas Bajaj (Ελευθεροτυπία)

ΠΑΝΤΑΓΚΑΡ, Ινδία – Οι αίθουσες διδασκαλιάς του δημοτικού σχολείου της Ναγκλα και των άλλων 1,500 ακόμα σχολείων του ινδικού κρατιδίου του Ουταραχάντ έχουν μετατραπεί σε εργαστήρι μιας εκπαιδευτικής προσέγγισης ασυνήθιστης για τα ινδικά δεδομένα.

Αντί να μαθαίνουν και να εξετάζονται απο μνήμης αποστήθιση αποσπασμάτων των κειμένων οι μαθητές γράφουν τις δικές τους ιστορίες.Και ακολουθούν ανεξάρτητα προγράμματα όπως αυτο για το οποίο μαθητές της πέμπτης τάξης πήραν προ΄σφατα συνεντεύξεις απο διοργανωτές θρησκευτικών εκδηλώσεων κι έπειτα παρουσίασαν γραπτά και προφορικά τα συμπεράσματα τους.

Μπορεί αυτά σε άλλες χώρες νς θεωρούνται τετριμμένα.στην Ινδία όμως όπου η δημόσια εκπαίδευση βασίζεται απο παλιά στην απομνημόνευση γεγονότων και στοιχείων που οι μαθητές καλούνται να αναπαράγουν για τις σκληρές εξετάσεις του τέλους του έτους και στις οποίες πολλοί αποτυγχάνουν αποτελούν μια αληθινή επανάσταση.

Το πρόγραμμα το οποίο εχει ξεκινήσει εδώ και πέντε χρόνια για τη βελτίωση της ινδικής εκπαίδευσης χρηματοδοτείται απο έναν απο τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας τον Αζίμ Πρεμτζί πρόεδρο του γίγαντα της πληροφορικής «Γουίπρο».Ειδικοί σε θέματα εκαπίδευσης του Ιδρύματος Αζίμ Πρεμτζί βοηθάνε στην εκπαίδευση των δασκάλων με στόχο την αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας και εξέτασης των μαθητών.

Ο Πρεμτζί 65 χρονών λέει οτι δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό για την Ινδία αν θέλει να εκπληρώσει τις δυνατότητες που έχει ως αναδυόμενος οικονομικός γίγαντας.Το γεγονός οτι ο πληθυσμός της Ινδίας είναι τόσο νέος- περίπου 500 εκατομ. άνθρωποι δηλαδή το 45% του συνόλου είναι 19 χρονών και κάτω – καθιστά τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος μια απο τις πιο επείγουσες προκλήσεις για τη χώρα.

Εκτός Ινδίας πολλοί θεωρούν τη χώρα φυτώριο εξειδικευμένων επαγγελματιών.Στο εσωτερικό όμως όλοι συμφωνούν οτι δεν εχει επενδύσει αρκετά στην εκπαίδευση.

Τα τελευταιά πέντε χρόνια οι κυβερνητικές δαπάνες για την εκπαίδευση αυξήθηκαν σημαντικά στα 83 δις. δολάρια πέρυσι οταν λίγα χρο΄νια νωρίτερα δεν δινόταν ούτε τα μισά.Τα σχολεία προσφέρουν πλέον δωρεάν γεύματα αυξάνοντας αισθητά τον αριθμο΄των εγγεγραμμένων στο 90%.

Αλλά τα περισσότερα ινδικά σχολειά εξακολουθούν να έχουν χαμηλές αποδόσεις.Σχεδόν οι μισοί μαθητές της πέμπτης τάξης δεν είναι σε θέση να διαβάσουν ενα απλό κείμενο σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η μη κερδοσκοπική οργάνωση Πραθάμ σε 13,000 επαρχιακά σχολειά.Και μόνο το ενα πέμπτο αυτών των μαθητών μπορούν να λύσουν ενα απλό πρόβλημα διαίρεσης.Οι περισσότεροι μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο πρίν φτάσουν στο λύκειο.

Αυτές οι στατιστικές έρχονται σε έντονη αντίθεση με εκείνες της Κίνας,όπου η κυβερνιτική προτεραιότητα στην εκπαίδευση εχει επιτύχει ενα ποσοστό αλφαβητισμού της τάξης του 94% έναντι 64% στην Ινδιά.

Ο Πρεμτζί ειπε οτι σκόπευε να επηρρεάσει πολλά περισσότερα παιδία απο όσα εαν άνοιγε ιδιωτικά σχολεία- αυτό δηλαδή που κάνουν οι περισσότεροι πλούσιοι φιλάνθρωποι.Εκείνος όμως επέλεξε απο μια περιουσία που σύμφανα με το Forbes φτάνει τα 18 δις δολάρια να δώσει μετοχές αξίας 2 δις. δολαρίων στο ίδρυμα που φέρει το όνομα του.Η τελευταία αυτη δωρεά χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία ενός νέου πανεπιστήμιου στη Μπαγκαλόρ και για την επέκταση και διάδοση προγγραμμάτων σαν αυτο΄που εφαρμόζεται στην Ουταρακχαντ και σε κάποιες άλλες περιοχές.Ο στόχος είναι να υοθετηθούν απο το 50% των συνολικά 626 σχολικών περιφεριών της χώρας.

Το εύρος και οι στόχοι των προσπαθειών που καταβάλει ο Πρεμτζί είναι πρωτοφανή σε σχέση με τις άλλες ιδιωτικές πρωτοβουλίες στη χώρα λένε οι ειδικοί σε θέματα φιλαναθρωπίας.

«Αυτό δεν έχει ξαναγίνει ούτε απο οργανισμούς ούτε απο μη κερδοσκοπικές οργανώσεις» λέει ο Τζαγίαντ Σίνχα .Το δίκτυο Ομιντιάρ είναι η φιλανθρωπική επενδυτική επιχείρηση που δημιουργήθηκε απο τον ιδρυτή του ebay Πιερ Ομιντιάρ.

Στη σχολική περιφέρεια της Νάγκλα η ελλιπής χρηματοδότηση είναι εμφανής.Αλλά εξίσου εμφανείς είναι και οι οάσεις που δημιουργούνται χάρη στις προσπάθειες σαν αυτή του Ιδρύματος Πρεμτζί.

Ο Σουρτζιτ Σακροβάρτι μαθητής του λυκείου τελείωσε το γυμνάσιο στη Νάγκλα και εξακολουθεί να επισκέπτεται συχνά το παλιό του σχολειό.Ο Σουρτζίτ ονειρεύεται να γίνει ποιητής και στιχουργός .»Οι δάσκαλοί μου εδώ μου έδωσαν τόσα κίνητρα για να αρχίσω να γράφω» λέει.

Ένας απο αυτούς ο Πραντίπ Παντεί, μοιράζεται τα εύσημα με το ίδρυμα Πρεμτζί και την υποστήριξή του στην ανάπτυξη αυτων των νέων τεστ.

«Παλία είχαμε μια σαφή εικο΄να των απαντήσεων και το παιδί έπρεπε να δίνει την απάντηση που είχαμε στο μυαλό μας «λέει. »Δεν μπορούμε όμως να συνεχίσουμε να κάνουμε τα ίδια με αυτά που κάναμε παλιά και να μην βοηθήσουμε τα παιδία να μάθουν καινούργια πράγματα.»