Από την Κίνα και την Τουρκία μέχρι τη Βραζιλία, οι αναδυόμενες δυνάμεις αλλάζουν την παγκόσμια οικονομία και γεωπολιτική «Στην αυγή του εικοστού αιώνα, η κυριαρχία των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ασία και την Αφρική βρισκόταν στο ζενίθ. Κανένα έθνος δεν ήταν δυνατό να αντισταθεί στη συντριπτική εμπορική και στρατιωτική υπεροχή της Ευρώπης. Εξι δεκαετίες αργότερα, δεν είχαν μείνει παρά μόνον κάποια ίχνη ευρωπαϊκής κυριαρχίας». Μ’ αυτά τα λόγια, η «Εισαγωγή στη Σύγχρονη Ιστορία» του Βρετανού ιστορικού Τζέφρι Μπάρακλαφ συμπύκνωνε την κεντρική εκτίμησή του για τη δυναμική της ανθρωπότητας. Γραμμένο το 1961, στο απόγειο των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, το έργο αυτό απέρριπτε τις δυτικοκεντρικές θεωρήσεις του κόσμου. Το μεγαλύτερο γεγονός του εικοστού αιώνα δεν ήταν η εμφάνιση του σοσιαλισμού, ούτε η άνοδος και η πτώση του φασισμού, αλλά η κατάρρευση της αποικιοκρατίας και η ανάδυση του Τρίτου Κόσμου, σύμφωνα με μια σχολή σκέψης που απέκτησε διεθνή απήχηση.Ωστόσο, η άνθηση του «τριτοκοσμικού σοσιαλισμού» δεν επρόκειτο να κρατήσει πολύ. Στη δεκαετία του ’80, η εκτίναξη του δημόσιου χρέους στραγγάλισε τα όνειρα των παλιών αποικιών «να φτάσουν τη Δύση» με μοχλό ένα ισχυρό, αναπτυξιακό κράτος. Μία μετά την άλλη, οι αναπτυσσόμενες χώρες της περιφέρειας –πρώτα στη Λατινική Αμερική, μετά στην Αφρική, τέλος στην Ασία– αναγκάστηκαν να συρθούν ως ικέτες στην πόρτα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και να εκποιήσουν αντί πινακίου φακής τη βιομηχανική υποδομή που είχαν με κόπο δημιουργήσει. Στο πολιτικό επίπεδο, ο Τρίτος Κόσμος εκμηδενίστηκε, ως ανεξάρτητη διεθνής δύναμη με τη μορφή του Κινήματος των Αδεσμεύτων, νωρίτερα και από τον Δεύτερο Κόσμο, του «υπαρκτού σοσιαλισμού».Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, μια νέα, τρομακτικά οδυνηρή, διεθνής κρίση χρέους αναστατώνει τους παγκόσμιους συσχετισμούς ισχύος, αλλά προς διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση: Κατ’ εξοχήν θύματά της, αυτήν τη φορά, είναι όχι οι περιφέρειες, αλλά οι μητροπόλεις του παγκόσμιου καπιταλισμού –ΗΠΑ, Ε.Ε. και Ιαπωνία–, το δημόσιο χρέος των οποίων κινείται στα όρια του 100% έως και 200%. Αντίθετα, κατ’ εξοχήν ωφελημένες εμφανίζονται, μέχρι στιγμής, οι νέες αναδυόμενες βιομηχανικές δυνάμεις της περιφέρειας, από την Κίνα και την Ινδία μέχρι τη Βραζιλία και την Τουρκία, που αποτελούν τον βασικό κινητήρα της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η αντικατάσταση του G7 από το G20 στον ρόλο του επιτελικού κέντρου διαβουλεύσεων για τις τύχες της παγκόσμιας οικονομίας αντικατοπτρίζει τις κυοφορούμενες αλλαγές συσχετισμών. Μόνη της η Κίνα έχει συσσωρεύσει αστρονομικά συναλλαγματικά αποθέματα, της τάξης των 2,4 τρισ. δολαρίων, περισσότερα από εκείνα που διαθέτει το ΔΝΤ για διάσωση υπερχρεωμένων χωρών – άλλο αν, για πολιτικούς λόγους, δεν κάνει χρήση αυτής της δύναμης.Διεθνής ανταγωνισμόςΟι οικονομικές ανατροπές βρίσκουν αναπόφευκτα την αντανάκλασή τους στο γεωπολιτικό επίπεδο. Ο Ινδοαμερικανός αναλυτής Πάραγκ Χάνα θεωρεί ότι, στις επόμενες δεκαετίες, θα ενταθεί ο διεθνής ανταγωνισμός ανάμεσα σε τρεις «φυσικές αυτοκρατορίες» – τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Κίνα, η οποία «επανέρχεται στον ιστορικό της ρόλο του Κεντρικού Βασιλείου και, όπως η Ε.Ε., μετατρέπει τους γείτονές της σε χώρες μειωμένης κυριαρχίας, όχι με τη στρατιωτική βία, αλλά με τη δημογραφική επέκταση και την οικονομική ολοκλήρωση». Ωστόσο, η πιο σημαντική καινοτομία βρίσκεται, κατά τον συγγραφέα, στη διαμόρφωση ενός νέου «Δεύτερου Κόσμου» αναδυόμενων βιομηχανικών δυνάμεων με σημαντική περιφερειακή ισχύ, από τις επιλογές των οποίων θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό η τριγωνική αντιπαράθεση μεταξύ Αμερικής, Ευρώπης και Κίνας. Στην κατηγορία αυτή, ο Χάνα περιλαμβάνει όχι μόνο τα μέγα κράτη της Ρωσίας και της Ινδίας, αλλά και χώρες όπως η Βραζιλία, η Τουρκία και η Νότια Αφρική. Η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών, με το πυρηνικό «ντιλ» Λούλα - Ερντογάν - Αχμεντινετζάντ, που τόσο ενόχλησε τον Ομπάμα, με τη χωρίς προηγούμενο σύγκρουση Τουρκίας - Ισραήλ και με τα έντονα στοιχεία ηπειρωτικής ηγεμονίας στη Μαύρη Ηπειρο που συνοδεύουν το Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής, ήρθαν να ενισχύσουν αυτήν τη θεώρηση.Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος, σε μετωπική σύγκρουση με τις φαντασιώσεις μονοκρατορίας των νεοσυντηρητικών, αναγνωρίζει με ρεαλισμό τη δυναμική του «Δεύτερου Κόσμου». Σε πρόσφατη διάλεξή του στη στρατιωτική ακαδημία του Γουέστ Πόιντ, τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης της αμερικανικής διπλωματίας, καθώς «περισσότερες χώρες και περισσότερα κεφάλαια» κερδίζουν μερίδια επιρροής στον σύγχρονο κόσμο. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε, λίγο αργότερα, το νέο δόγμα εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, όπου δίνεται έμφαση στα «αναδυόμενα κέντρα ισχύος». Αν η εποχή Κλίντον εκθείαζε την «παγκοσμιοποίηση» ως συνώνυμο της αμερικανοποίησης, ενός «επίπεδου κόσμου» της Coca-Cola και των McDonald’s, η κυβέρνηση Ομπάμα αισθάνεται υποχρεωμένη να καταπιαστεί με τις περισσότερο δυσάρεστες όψεις της. Αίφνης, στη σύνοδο της Κοπεγχάγης για την Κλιματική Αλλαγή, ένα άτυπο μέτωπο αναδυόμενων δυνάμεων και χωρών του Τρίτου Κόσμου με επικεφαλής Κίνα, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αφρική τορπίλισε το σχέδιο απόφασης Αμερικανών και Ευρωπαίων.ΑντιθέσειςΑν όμως το Κίνημα των Αδεσμεύτων δεν μπόρεσε ποτέ να ανέβει στο ύψος ενός πραγματικού «τρίτου πόλου» στην παγκόσμια γεωπολιτική λόγω των έντονων εσωτερικών του αντιθέσεων, ο αναδυόμενος «Δεύτερος Κόσμος» δεν υποφέρει από λιγότερα προβλήματα. Η Βραζιλία του Λούλα μπορεί να προστάτεψε, σε κρίσιμες φάσεις, τη Βενεζουέλα του Τσάβες και τη Βολιβία του Μοράλες, προκαλεί όμως τον φθόνο και την καχυποψία των γειτόνων της. Ο Ερντογάν μπορεί να προβάλλει ως νέος Νάσερ στα μάτια πολλών Αράβων και μουσουλμάνων, αλλά η διεκδίκηση ηγεμονικού ρόλου στη Μέση Ανατολή και στον Περσικό Κόλπο ερεθίζει τα συντηρητικά σουνιτικά καθεστώτα της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας, ενώ μακροπρόθεσμα δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτή ούτε από το σιιτικό Ιράν. Η Κίνα και η Ινδία εμπιστεύονται περισσότερο την Αμερική παρά η μία την άλλη. Με αυτά τα δεδομένα, ο «Δεύτερος Κόσμος» αποτελεί περισσότερο μια ομιχλώδη ζώνη του λυκόφωτος μεταξύ του Πρώτου και του Τρίτου, παρά μια υπαρκτή, γεωπολιτική πραγματικότητα.Ιnfo- Parag Khanna, «The Second World», Random House, 2008.- Οσβαλντ Σπένγκλερ, «Η παρακμή της Δύσης», Τυπωθήτω, 2003. - Τζέφρι Μπάρακλαφ, «Εισαγωγή στη Σύγχρονη Ιστορία», Ιανός, 2005.- Niall Ferguson, «Empires on the Edge of Chaos», Foreing Affairs, March/April 2010.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πετρου Παπακωνσταντινου-εφ. Καθημερινή, 13-06-2010
28/6/10
Κυνηγοί της πράσινης ανάπτυξης
Ελληνες θα χαρτογραφήσουν σημεία οικολογικού ενδιαφέροντος σε 10 αφρικανικές χώρες
Σε σαράντα επτά ημέρες θα διανύσουν 14.100 χιλιόμετρα, τα περισσότερα οδικώς, στα εδάφη δέκα αφρικανικών χωρών. Ελληνες επιστήμονες και καλλιτέχνες ρυθμίζουν τις τελευταίες λεπτομέρειες για το πράσινο ταξίδι τους στην ήπειρο με τα μεγαλύτερα αποθέματα νερού, αλλά και την ενεργειακή- και όχι μόνο- φτώχεια...
Εχουν την εμπειρία της προηγούμενης επιτυχημένης αποστολής τους, το 2008, στην Ασία. Τώρα με κατεύθυνση προς την Ανατολική Αφρική, θέτουν ψηλότερα τον πήχυ για τη δυσκολία του εγχειρήματος. Τα μέλη της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Green Ρroject μετρούν αντίστροφα για την εκκίνηση ενός ακόμα κοπιαστικού δρομολογίου, με αφετηρία, στις 15 Ιουλίου, το Κέιπ Τάουν, στη Νότια Αφρική. «Στόχος των ομάδων πληρωμάτων που συγκροτήσαμε είναι η καλλιτεχνική και επιστημονική καταγραφή σε τουλάχιστον 31 χαρακτηριστικά σημεία πράσινου ενδιαφέροντος», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Green Ρroject (GΡ), δικηγόρος και φωτογράφος Γιάννης Τζώρτζης. «Θα καταγράψουμε σε ντοκιμαντέρ και φωτογραφίες τους τοπικούς υδροηλεκτρικούς και γεωθερμικούς σταθμούς, αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, φράγματα και αρδευτικά έργα. Θα μελετήσουμε τόσο τις σύγχρονες τεχνολογίες, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, όσο και τις παραδοσιακές πρακτικές, για παράδειγμα ο βιοκλιματικός τρόπος κατασκευής των κατοικιών ή η συλλογή βρόχινου νερού. Μας ενδιαφέρει να αποτυπώσουμε τη συμβολή τους στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και στη διαχείριση του νερού, να κατανοήσουμε πώς όλα αυτά επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, τη ζωή των τοπικών κοινωνιών. Θα τους δωρίσουμε μάλιστα πιλοτικές εφαρμογές ΑΠΕ και θα τους παρουσιάσουμε ψηφιακές εκθέσεις περιβαλλοντικής τέχνης».
«Τώρα τα πράγματα προβλέπονται ακόμα πιο δύσκολα σε σχέση με όσα βιώσαμε πρόπερσι, στο πρώτο περιβαλλοντικό ταξίδι μας από την Αθήνα στο Πεκίνο. Τότε είχαμε διανύσει 13.000 χιλιόμετρα σε 33 ημέρες, μέσα από οκτώ ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες. Η διαδρομή στην Αφρική είναι ιδιαίτερα απαιτητική, δεδομένου ότι απαιτεί εξάωρη ημερήσια οδική κίνηση για περίπου 12 ημέρες- ανά τμήμα της διαδρομής- με μοναδική ξεκούραση τη στάση για μία ημέρα στις πρωτεύουσες των χωρών. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύουμε πολύ σε αυτό που όλοι μαζί έχουμε σχεδιάσει! Επιστημονικά και καλλιτεχνικά, ρίχνουμε το βάρος στο υδάτινο στοιχείο, στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν γύρω από το νερό στην Αφρική», επισημαίνει.
«Δεν πάμε για τουρισμό»
Μποτσουάνα, Ζάμπια, Μαλάουι, Τανζανία, Ουγκάντα, Κένυα, Αιθιοπία και Σουδάν είναι οι προγραμματισμένοι ενδιάμεσοι σταθμοί πριν από το τέλος της διαδρομής, στις 30 Αυγούστου, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. «Συνολικά προβλέπεται να ταξιδέψουμε 25 άτομα, περιβαλλοντολόγοι, αρχιτέκτονες, φωτογράφοι, σκηνοθέτες, οπερατέρ και δημοσιογράφοι. Οσο για τον καιρό, θα περάσουμε από τρεις διαφορετικές ζώνες, κάτι που σημαίνει χειμώνα, βροχές, αλλά και θερμό καλοκαίρι», λέει ο επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού της διαδρομής, οικονομολόγος Βασίλης Σακάς. «Σκοπός μας δεν είναι να διακινδυνέψουμε. Μελετήσαμε λεπτομερώς τις διαδρομές που θα ακολουθήσουμε, πήραμε πληροφορίες από έγκυρους τουριστικούς οδηγούς αλλά και από τις τοπικές αρχές και τις ελληνικές πρεσβείες, «Δεν πάμε για τουρισμό, αλλά για να δούμε χρήσιμα και ενδιαφέροντα πράγματα. Δεν προβλέπονται ανέσεις αλλά συνεχές τρέξιμο. Μιλάμε για πολλά χιλιόμετρα καθημερινά, για πολύωρο στρίμωγμα στο αμάξι. Είναι όμως τέτοια η περιέργειά μου γι΄ αυτές τις χώρες, που δεν το λογαριάζω. Είναι η καλύτερη ευκαιρία για να διώξουμε και τις όποιες προκαταλήψεις μας», λέει ο κ. Σακάς.
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ GRΕΕΝ ΡRΟJΕCΤ
Θα καταγράψει υδροηλεκτρικούς σταθμούς, αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα κ.ά.
Ποιοι βρίσκονται στο πλευρό τους
ΤΟ GRΕΕΝ ΡRΟJΕCΤ στην Αφρική τελεί υπό την αιγίδατης ελληνικής αντιπροσωπείας της UΝΕSCΟ, του υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, του υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, του Δήμου Αθηναίων, της Εταιρείας Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης της Αθήνας και του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, ενώ έχει και τη στήριξητου ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του υπουργείου Εξωτερικών. Χορηγοί προβλέπεται να καλύψουν το μεγαλύτερο κόστος του ταξιδιού.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πέτρος Στεφανής -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 16 Ιουνίου 2010
Γιώργος Κουμεντάκης «Ζούσαμε σε πλαστή ευημερία»
Ο συνθέτης της μουσικής των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 έρχεται στην Αθήνα από την Τήνο για συναυλίες στο φεστιβάλ.
Μιλάει για την οικονομική κρίση και τη θέση του καλλιτέχνη στις δύσκολες αυτές ημέρες
Εξι χρόνια έχουν περάσει από το καλοκαίρι των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, όταν ο Γιώργος Κουμεντάκης υπέγραψε τη μουσική στις τελετές έναρξης και λήξης. Εκτοτε εγκατέλειψε την πρωτεύουσα και ζει μόνιμα στην Τήνο. «Το γεγονός ότι μετακινήθηκα σε ένα νησί δεν είχε ως αποτέλεσμα λιγότερες παραγγελίες, ούτε λιγότερη πληροφόρηση, αλλά ούτε και έλλειψη κοινωνικών επαφών» εξομολογείται. «Το μόνο που περιορίστηκε ήταν η κατανάλωση κοινωνικού τύπου. Θα έλεγα μάλιστα ότι, έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, όλος αυτός ο πανελλήνιος πόνος που βιώνουμε σήμεραμε έκανε να καταλάβω πως η απομάκρυνση από το κέντρο ήταν σαν να με προετοίμασε, να με ατσάλωσε απέναντι στην κρίση. Η απομόνωση κλείνει μέσα της το στοιχείο της οικονομίας.Οταν ζεις κοντά στη φύση,δεν έχεις ανάγκη πολλά πράγματα,τα βασικά επαρκούν».
Για αυτή καθαυτή την κρίση τι πιστεύει; «Σε όλους μας αντιστοιχεί ένα μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα» απαντά. «Ηταν σαφές ότι όλη αυτή η πλαστή ευημερία που βιώναμε τα περασμένα χρόνια δεν θα διαρκούσε επ΄ άπειρον.Στην Ευρώπη μπήκαμε και για να έχουμε έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Υπήρχαν κάποια ευρωπαϊκά πρότυπα τα οποία θέλαμε να ακολουθήσουμε. Τώρα επιστρέφουμε πίσω. Ανθρωποι που προσπαθούσαν να ζήσουν με έναν μισθό είναι υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν αιματηρές περικοπές.Μπαίνουμε σε μια εποχή δουλείας.Ωστόσο και μέσα από αυτή τη διαδικασίαθεωρώ ότι θα ζήσουμε ενδιαφέρουσες καταστάσεις...» . Τι εννοεί;
«Είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα θα δούμε μεγάλες ανατροπές» υποστηρίζει ο συνθέτης. «Εξαιτίας αυτών,όμως,δεν αποκλείω το να καταφέρουμε να αλλάξουμε νοοτροπία και να περάσουμε πιο καθαροί στη νέα εποχή. Ενα μεγάλο κομμάτι του κόσμου θα αποκοπεί από τον καταναλωτισμό και ίσως αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε τη ζωή μας με πιο πνευματικό τρόπο».
Αισιοδοξία για το αύριο
Για την τέχνη ακούγεται αισιόδοξος: «Επειδή είναι το κατ΄ εξοχήν πεδίο επαφής των ανθρώπων- και αυτό το λέω ιδιαιτέρως για εμάς τους Ελληνες, που είμαστε αρκετά αποκομμένοι και εγκλωβισμένοι στην ατομικότητά μας-, ίσως είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε τους γύρω μας, αλλά και να δημιουργηθεί κάποια αλληλεγγύη μεταξύ των ίδιων των ανθρώπων της τέχνης,η οποία δεν νομίζω πως υπάρχει σήμερα.Ισως μάλιστα έρθουν στην επιφάνεια υγιείς δυνάμεις,οι οποίες ως τώρα ήταν παραμερισμένες.Υπάρχει πνευματική ζωή στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι αυτή η οποία προβάλλεται. Πιστεύω ότι, αν οι άνθρωποι αυτοί καταφέρουν να αρθρώσουν λόγο ο οποίος θα ακουστεί και παραέξω, τότε θα δρομολογηθούν κάποιες διαδικασίες».
Θεωρεί ότι έχουν ξεκινήσει κάποια βήματα σε αυτή την κατεύθυνση; «Ναι,και προέρχονται από τους νέους,οι οποίοι έχουν μια τελείως διαφορετική νοοτροπία από ό,τι στο παρελθόν» λέει και συνεχίζει: «Κατ΄ αρχάς, δεν περιμένουν χρήματα από πουθενά,δεν θεωρούν δεδομένο ότι πρέπει να τους στηρίζει το κράτος. Κάνουν πράγματα μόνοι τους, τα οποία δεν απαιτούν μπάτζετ. Στην παράσταση που ετοιμάζουμε για το φεστιβάλ υπάρχουν τέτοια άτομα:φορείς νέων ιδεών, οι οποίοι θέλουν να εκφραστούν και να ελέγξουν οι ίδιοι το αποτέλεσμά τους.Προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ αυτό.Συχνά τώρα τελευταία με απασχολεί το ερώτημα τι θα μπορούσα να κάνω ο ίδιος για αυτή την κρίση.Κατάλαβα λοιπόν ότι το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να συνεχίσω τη δουλειάμου. Ισως καλύτερα από πριν...».
Με το πρώτο άκουσμα ο όρος «μουσικές διαλέξεις» ακούγεται ίσως περίεργος, αν όχι οξύμωρος. Οταν όμως ο Γιώργος Κουμεντάκηςκαλείται να περιγράψει την παράσταση με την οποία συμμετέχει εφέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών, τα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στη σειρά με τρόπο όχι μόνο λογικό, αλλά και ενδιαφέροντα. «Πρόκειται για οκτώ έργα τα οποία έγραψα τα τελευταία πέντε χρόνια και το υλικό τους αντλείται από την ελληνική παραδοσιακή μουσική» λέει ο συνθέτης και συνεχίζει: «Ανάμεσά τους υπάρχουν οκτώ διαλέξεις, μία πριν από κάθε έργο, οι οποίες αποδίδονται θεατρικά από τους ίδιους τους μουσικούς:σκέψεις φιλοσοφικές, κοινωνικές, μουσικές, θεατρικές... Ταυτόχρονα όλα αυτά τα μουσικά έργα έχουν και κάτι επιπλέον: ισάριθμους αποδέκτες, οι οποίοι είναι άνθρωποι- όπως ο συνθέτης Ιάννης Ξενάκης,η σπουδαία ρεμπέτισσα Μαρίκα Παπαγκίκα και πέντε φίλοι από το Μπουένος Αϊρες-, στοιχεία της φύσης,όπως π.χ.ο αέρας ή το σκοτάδι,λουλούδια ή εικόνες».
Ο Γιώργος Κουμεντάκης ελπίζει ότι με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζεται κατάλληλα το άκουσμα, έτσι ώστε η καθαρή μουσική πράξη να φτάσει με όλη της τη δύναμη στους ακροατές-θεατές. «Πάντα όταν πήγαινα σε συναυλίες και κάποιος μιλούσε για τα έργα που θα ακούγαμε, μου δινόταν η εντύπωση ότι το κοινό παρακολουθούσε με μεγαλύτερη ευκολία» λέει ο συνθέτης. «Υπήρχε ένας καλός συντονισμός στη βάση του ότι είχαμε όλοι κοινή πληροφορία.Θεωρώ ότι μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ενώσει το αίσθημα του θεατή».
Το «Unknown dialects: 8 μουσικές διαλέξεις» θα παρουσιαστεί στις 5 και 6 Ιουλίου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Α. Ευκλείδης,τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Π. Τουλούδης.
Συμμετέχει το dissonΑrt ensemble και οι μουσικοί Θ. Μιλκόφ (κρουστά), Μάρθα Μαυροειδή (λάφτα), Αγγελίνα Τκάτσεβα (σαντούρι) και Κώστας Ράπτης (μπαγιάν).
ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Καθώς μιλάει για την παράσταση ο Γιώργος Κουμεντάκης επανέρχεται συχνά στο θέμα της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε κινητήρια δύναμη του συνθετικού έργου του. «Επανεφευρίσκω, ανασυντάσσω και ανασυνθέτω παραδοσιακά μουσικά θέματα, διατηρώντας την ενέργεια και τη λεπτότητά τους, την αυθεντικότητα του αρχέγονου μοντέλου τους, τον παλμό και την ψυχή τους, ακολουθώντας τα χνάρια των “ανωνύμων” δημιουργών των δημοτικών τραγουδιών» εξηγεί χαρακτηριστικά. Ωστόσο ένα στοιχείο που τον ενδιαφέρει ιδιαιτέρως, όπως λέει, είναι να ανακαλύψει και άλλες πτυχές του υλικού αυτού, να αποκρυπτογραφήσει την αθέατη πλευρά του. «Είναι ένα στοίχημα δύσκολο, αλλά πρόκειται για υλικό τόσο πλούσιο που ανταμείβει κάθε έντιμη προσπάθεια» συνεχίζει. «Ταυτόχρονα, σε προκαλεί να το ερευνήσεις περισσότερο και σου προσφέρει τη δυνατότητα της ελεύθερης προσωπικής έκφρασης».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ισμα Μ. Τουλατου-εφ. Το Βήμα, Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
Πρόταση-έκκληση
Εν τω μεταξύ, η πρώην υποψήφια βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στο Ρέθυμνο, η μαχητική Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη υπέβαλε στον Γιώργο Παπανδρέου με επιστολή της μια ανατρεπτική πρόταση-έκκληση: να μη λάβει χρίσμα από το Κίνημα για τους ΟΤΑ κανείς που έχει θητεύσει ως τώρα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ή την κεντρική πολιτική σκηνή.
Bαρβάρα Τερζάκη
εφ. Τα Νέα, 24-06-2010
Bαρβάρα Τερζάκη
εφ. Τα Νέα, 24-06-2010
25/6/10
Θρύλοι της Άλωσης
Στους μύθους που περιβάλλουν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο χρόνος σταματά: ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος μαρμαρώνει, ποτάμια παύουν να κυλούν, πλοία περιπλανιούνται αιώνια στο πέλαγος, μισοτηγανισμένα ψάρια ξαναπέφτουν στο ποτάμι, ιερείς με άγια δισκοπότηρα εξαφανίζονται μέσα στους τοίχους της Αγίας Σοφιάς. Ο ρους της Ιστορίας παγώνει ώς έναν απροσδιόριστο ιστορικό χρόνο στο μέλλον, όταν το μεγαλείο του Βυζαντίου θα αναβιώσει και πάλι. «Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι», όπως λέει στην κυρά-Δέσποινα η περιστέρα που φέρνει στην Παναγιά την είδηση. Οι μύθοι στα αφηγήματα της αναβίωσης του Βυζαντίου εμφανίζονται και κυκλοφορούν ιδίως κατά τον πρώτο αιώνα του νεοσύστατου ελληνικού βασιλείου.
Ο στόχος είναι σαφής: να συγκροτηθεί η βυζαντινή αυτοκρατορία ως ελληνική και να δώσει στο νεαρο κράτος ένα ένδοξο παρελθόν και ένα όραμα μεγαλείου για το μέλλον. Οι μύθοι βέβαια, δεν είναι αθώοι. Έτσι, ένας εθνικός ήρωας δημιουργείται στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, υποβαθμίζοντας την υποστήριξη του στην ένωση του Βυζαντίου με τη Δύση. Ο διχασμός ενωτικών και ανθενωτικών-σημάδι της παρακμής της Πόλης, που τελικά οδήγησε στην πτώση της-παραμερίζεται για χάρη μιας εθνικής αφήγησης καχύποπτης τόσο πρός τη Δύση όσο και προς τους Οθωμανούς. Ο ρόλος του κλήρου και μεγάλου μέρους του λαού που τότε προτιμούσε την παράδοση στους Οθωμανούς παρά τη συνεννόηση με τους Δυτικούς απουσιάζει από τους μύθους της Άλωσης. Άλλωστε για το μύθο, η Πόλη δεν έπεσε λόγω της παρακμής της ούτε λόγω του στρατιωτικού αποκλεισμού της, αλλά εξαιτίας μιας ανοιχτής πόρτας.Στην καλύτερη περίπτωση, ένα ατύχημα, στη χειρότερη, αυτήν που προτιμά η μυθική αφήγηση, μια προδοσία.
1. Η Κερκοπορτα
Τι λέει ο μύθος: Η Πόλη χάθηκε εξαιτίας της προδοσίας κάποιων που είχαν αφήσει ανοιχτή μια μικρή πόρτα στα τείχη των Βλαχερνών, την Κερκόπορτα. Από αυτήν οι κατακτητές μπόρεσαν να παραβιάσουν τα απόρθητα τείχη και να εισβάλουν στην Πόλη.
Τι κατεγραψε η Ιστορία: Η εκδοχή της προδοσίας δεν επιβεβαιώνεται. Την Κερκόπορτα την είχαν χρησιμοποιήσει στη διάρκεια της πολιορκίας οι χριστιανοί, για να καταφέρουν μικρά χτυπήματα κατά των πολιορκητών. Φαίνεται ότι, κατά τη διάρκεια τέτοιων μικροεπιθέσεων, κάποιος ξέχασε να την αμπαρώσει και η Κερκόπορτα έμεινε ανοιχτή. Την ώρα που βρισκόταν σε εξέλιξη η επίθεση του σουλτάνου στα τείχη των Βλαχερνών, με το επίλεκτο σώμα των γενίτσαρων στην εμπροσθοφυλακή, κάποιοι από τους πολιορκητές είδαν την ανοιχτή Κερκόπορτα και εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία. Περίπου πενήντα μπήκαν στην αυλή και άρχισαν να ανεβαίνουν στο ανώτερο σημείο του τείχους. Οι πολιορκούμενοι που βρίσκονταν στα τείχη πανικοβλήθηκαν. Τον πανικό επέτεινε ο τραυματισμός του αρχηγού των Γενοβέζων, Τζουστινιάνι, ο οποίος άφησε το πεδίο της μάχης- παρά τις παρακλήσεις του αυτοκράτορα να παραμείνει. Πόσο θα κρατούσαν οι αμυνόμενοι αν δεν υπήρχε η Κερκόπορτα; Θα απογοητευόταν ο σουλτάνος και θα έλυνε την πολιορκία; Οι στρατιωτικοί συσχετισμοί ήταν, πάντως, εναντίον των πολιορκουμένων, ενω πολλοί ιστορικοί αποδίδουν την πτώση της Πόλης στην πολιτικοκοινωνική παρακμή που ακολούθησε την πρώτη της άλωση το 1204.
2. Ο Μαρμαρωμένος Βσιλιάς
Τι λέει ο μύθος: Μετά το άνοιγμα της Κερκόπορτας, χιλιάδες Τούρκοι σχημάτισαν κύκλο γύρω από τον αυτοκράτορα, ο οποίος μαχόταν μόνος πάνω στο άλογο του. Όμως το άλογο σκοτώθηκε και αυτοκράτορας βρέθηκε στο έδαφος. Τη στιγμή που κάποιος Τούρκος σήκωσε το σπαθί του για να τον σκοτώσει, ένας άγγελος άρπαξε τον αυτοκράτορα και τον μετέφερε σε μια υπόγεια σπηλιά, κοντά στην Χρυσόπορτα. Εκεί βρίσκεται μαρμαρωμένος, περιμένοντας τον άγγελο να ξανάρθρι για να τον ξεμαρμαρώσει ώστε να μπεί στην Πόλη και να κυνηγήσει τους Τούρκους μέχρι την Κόκκινη Μηλιά.
Τι κατέγραψε η Ιστορία: Ο αυτοκράτορας έσπευσε στην Κερκόπορτα όταν πληροφορήθηκε την είσοδο των Τούρκων, αλλά ήταν ήδη αργά. Επέστρεψε στην Κοιλάδα του Λύκου, εκεί όπου οι Γενοβέζοι είχαν δει τον αρχηγό τους τον Τζουστινιάνι να εγκαταλείπει τραυματισμένος την μάχη. Μαζί με τον αυτοκράτορα βρίσκονταν ο ισπανός Δον Φρανσίσκο από το Τολέδο, ο εξάδελφος του Θεόφιλος Παλαιολόγος και ο συμπολεμιστής του Ιωάννης Δαλματής. Προσπάθησαν μάται να συσπειρώσουν τους Έλληνες. Η πύλη από την οποία μεταφέρθηκε ο Τζουστινιάνι είχε φρακάρει από χριστιανούς στρατιώτες που προσπαθούσαν να σωθούν από τους γενίτσαρους. Το παιχνίδι είχε χαθεί. Πρώτα ο Θεόφιλος φώναξε ότι προτιμούσε να πεθάνει και όρμησε στις ορδές των γενίτσαρων. Ο αυτοκράτορας πέταξε τα αυτοκρατορικά εμβλήματα και τον ακολούθησε.
Οι πηγές δεν συμφωνούν ως προς την τύχη του. Σύμφωνα με μια εκδοχή, δύο Τούρκοι έφεραν ένα κεφάλι στο σουλτάνο που αναγνωρίστηκε ότι ήταν του Κωνσταντίνου. Ο σουλτάνος το τοποθέτησε σε έναν κίονα και μετά το έστειλε έκθεμα στις αυλές του ισλαμικού κόσμου. Σύμφωνα με τον Φραντζή, έμπιστο του αυτοκράτορα και συγγραφέα του κύριου σύγχρονου χρονικού της Άλωσης, οι Τούρκοι βρήκαν ένα ακέφαλο σώμα με τον αυτοκρατορικό αετό κεντημένο στις κάλτσες και αποτυπωμένο στις περικνημίδες. Ο σουλτάνος θεώρησε ότι είναι του Κωνσταντίνου και το έδωσε στους Έλληνες να το θάψουν. Οι περισσότερες πηγές αφήνουν, πάντως, ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για το θάνατο του, με επικρατέστερη την εκδοχή του αποκεφαλισμού- όπως ήταν οι μοίρα των περισσότερων πεσόντων στρατιωτών σε μάχη σώμα με σώμα.
3. Οι Κρήτες πολεμιστές
Τι λέει ο μύθος: Ενώ οι πολιορκητές είχαν μπει στην Πόλη, τρεις άρχοντες από την Κρήτη, που τότε βρισκόταν υπό ενετική κατοχή, συνέχιζαν να υπερασπίζονται με τους άντρες τους έναν από τους πύργους των τειχών. Ο σουλτάνος εντυπωσιάστηκε και τους επέτρεψε να επιστρέψουν στη Κρητη. Το πλοίο τους δεν έφτασε ποτέ στο νησί. Ακόμη περιπλανιούνται στο πέλαγος, περιμένοντας τη στιγμή που θα ξαναρχίσει ο αγώνας για την ανακατάληψη της Πόλης.
Τι κετέγραψε η Ιστορία: Ενώ οι πολιορκητές είχαν καταλάβει την Πόλη, ξεκίνησε η επίθεση στα τείχη του Κεράτιου Κόλπου από το τουρκικό ναυτικό. Τα πληρώματα δύο κρητικών πλοίων κλείστηκαν σε δύο πύργους και αντιστέκονταν όλη νύχτα. Το επόμενο απόγευμα, ενώ η Πόλη είχε πέσει, παραδόθηκαν στο σουλτάνο με τον όρο να επιστρέψουν άθικτοι στην Κρήτη. Οι Τούρκοι, πράγματι, θαύμασαν τη γενναιότητα τους, αλλά για την τύχη τους υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, επέστρεψαν στην Κρήτη-και, μάλιστα, κατά τηνυποδοχή τους χορεύτηκε πρώτη φορά ο συρτός χανιώτικος. Άλλη εκδοχή θέλει το ένα πλοίο να ναυαγεί στο Αγιο Όρος.
4. Η Τελευταία Λειτουργία
Τι λέει ο μύθος: Ενώ οι Τούρκοι είχαν μπει στην Πόλη, τα γυναικόπαιδα είχαν κλειστεί στην Αγια-Σοφιά, όπου τελούνταν θεία λειτουργία. Οι Τούρκοι εισεβαλαν στην εκκλησία κι άρχισαν να σφάζουν ανηλεώς τους πιστούς. Τα πτώματα έφταναν τα δέκα μέτρα, εμποδίζοντας τη διέλευση του σουλτάνου, που μπήκε στο ναό με το άλογό του. Πολλές εικόνες, τοιχογραφίες και ιερά κειμήλια γνώρισαν το καταστροφικό μένος των απίστων, έγιναν όμως και πολλά θαύματα. Όσοι Τούρκοι προσπάθησαν να καταστρέψουν μια τοιχογραφία της Παναγίας στον δεξιό εξώστη, κεραυνοβολήθηκαν κι έπεσαν νεκροί. Ένας ιερέας ανέβηκε στον άμβωνα κρατώντας το άγιο δισκοπότηρο και εξαφανίστηκε μέσα από μία πόρτα, όταν όμως έφτασαν οι Τούρκοι σ’εκείνο το σημείο καμία πόρτα δεν υπήρχε, μόνο τοίχος. Ο σουλτάνος διέταξε να ρίξουν τον τοίχο, αλλά στάθηκε αδύνατο. Ο ιερέας αγρυπνεί ακόμα μέσα του, περιμένοντας τη στιγμή της ανακατάληψης της Κωνσταντινούπολης.
Τι κατέγραψε η Ιστορία: Όταν οι πολιορκητέςέριξαν τις μπρούτζινες πόρτες του ναού και μπήκαν μέσα, έσφαξαν μερικούς γέρους και ανήμπορους επι τόπου, αλλά τους περισσότερους πιστούς τους έδεσαν και τους μετέφεραν αιχμάλωτους στους καταυλισμούς. Σύμφωνα με ορισμένες διηγήσεις της εποχής, που δεν συμφωνούν όλες μεταξύ τους, ο σουλτάνος μπήκε στην εκκλησία την επόμενη μέρα, έμεινε για λίγο σιωπηλός και, όταν παρατήρησε ένα Τούρκο στρατιώτη που έσπαγε το μαρμάρινο δάπεδο, τον διέταξε να σταματήσει. Διέταξε την ασφαλή απομάκρυνση όσων χριστιανών βρίσκονταν ακόμα μέσα, ζήτησε όμως η εκκλησία να μετατραπεί αμέσως σε τζαμί.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Δημήτρης Αγγελίδης- Έψιλον, 29-05-2010
Καπιταλισμός με... ανθρώπινο πρόσωπο – Noreena Hertz
Οι οικονομικές ιδεές και προβλέψεις της Noreena Hertz για πάνω από δύο δεκαετίες έχουν συγκινήσει και γοητεύσει πολλές πολυεθνικές επιχειρήσεις καθώς θεωρήθηκαν ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της παγκόσμιας οικονομίας. Όντας χαρισματικό παιδί, η Hertz άρχισε τις σπουδές τις μόλις στα 16 της χρόνια, ολοκλήρωσε το ΜΒΑ της στο Wharton School στα 21 της χρόνια και στη συνέχεια ακολούθησε το διδακτορικό της στα Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Στα 43 της χρόνια σήμερα, είναι ήδη αναγνωρισμένη ως ένα από τα οικονομικά με τη μεγαλύτερη επίδραση σε διεθνές επίπεδο αλλά και ως μια από τις ισχυρότερες γυναίκες στη Βρετανία. Πρωθυπουργοί και πρόεδροι κυβερνήσεων, μεγάλες υπερδυνάμεις στις αναδυόμενες αγορές, πολυεθνικές κολοσσοί αλλά ακόμη και ο... Bono των U2 υποκλίνονται στην πρωτότυπη σκέψη της. Η Hertz είναι καθηγήτρια Παγκοσμιοποίησης, Βιωσιμότητας και Χρηματοοικονομικών στα Πανεπιστήμια Erasmus και Cambridge. Η μοναδικότητα της προσέγγισης της έγκειται στη μεταμόρφωση της παραδοσιακής οικονομικής ανάλυσης σρ τάσεις εξωτερικής πολιτικής, κοινωνιολογίας και ψυχολογίας. Πριν από λίγες εβδομάδες επισκέφθηκε τη χώρα μας ως βασική ομιλήτρια στο ετήσιο συνέδριο της ΚPMG (9 CFO FORUM) και μίλησε στο «N Business» σχετικά με το μέλλον του καπιταλισμού, τα χρέη των χωρών, το ΑΕΠ και την Ελλάδα...
Υποστηρίζετε ότι ο καπιταλισμός σήμερα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή και μιλάτε για έναν συνεργατικό καπιταλισμό (collaborative capitalism). Πώς μπορούμε να τον περιγράψουμε και γιατί τον έχουμε ανάγκη;
Υποστηρίζω ότι διανύουμε μια φάση όπου ο καπιταλισμός είναι σε κρίσιμη καμπή με την έννοια ότι όλοι λειτουργούν χωρίς να ρωτούν ή να ψάχνουν. Σήμερα οι άνθρωποι επικεντρώνονται στην ανάπτυξη χωρίς να αναρωτιούνται από πού θα προέλθει και τι στοιχίζει. Σε επίπεδο χωρών υπάρχει μια διαρκής συζήτηση σχετικά με το πώς θα επιτύχουν μέσα από την ανάπτυξη. Πιστεύω ότι αυτό ανταποκρίνεται στο παλιό σύστημα του καπιταλισμού. Η οικονομική κρίση αποτελεί σημείο αφύπνισης για μια σειρά από θέματα όπως για παράδειγμα για την εμπιστοσύνη που δείξαμε σε τέτοιο βαθμό σε μια μη ρυθμισμένη αγορά (unregulating market), η οποία θα είχε στη συνέχεια τις γνωστές επιπτώσεις που είδαμε στις χρηματοοικονομικές αγορές. Έτσι οδηγηθήκαμε στη συζήτηση αυτή που αφορούσε αφηγήσεις για την επιτυχία, την κυριαρχία και την αύξηση του ΑΕΠ των χωρών. Μας δίνουν όμως στοιχεία πραγματικά για την ιδιοκτησία, την ευτυχία των πολιτών οι δείκτες αυτοί; Σήμερα, στην προσωπική μας ζωή, πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος είναι ο ατομικισμός. Η κρίση όμως οδηγεί τους ανθρώπους να είναι περισσότερο συνεργάσιμοι παρά ανταγωνιστικοί, να μοιράζονται πληροφορίες, να δίνουν αξία σε σχέσεις με μακροπρόθεσμα ενδιαφέροντα. Σήμερα, πολλοί άνθρωποι είτε πρόκειται για εκείνους που σχεδιάζουν πολιτικές είτε για οικονομολόγους είτε για ακαδημαϊκούς είτε για πολιτικούς, αρχίζουν να εξετάζουν αν οι παλιοί κανόνες είναι πραγματικά δίκαιοι, σωστοί.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι επιχειρήσεις να λειτουργήσουν σε αυτόν τον συνεργατικό καπιταλισμό;
Το μοντέλο υφίσταται ήδη ως επιχειρηματικό μοντέλο σε ορισμένες εταιρείες start-up στη Silicon Valley. Επίσης, η περίπτωση του ανοιχτού λογαριασμού εντάσσεται σε αυτή τη λογική. Οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν με βάση τη συνεργασία, τον συνεταιρισμό, τη δικτύωση, τις κοινωνικές δυνάμεις και τις σχέσιες και όχι αποκλειστικά με την οικονομική αξία. Και όπως διαπιστώνουμε σε κάποιες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα επιτυχημένες.
Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με το χρέος των φτωχών χωρών. Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση για τις χώρες αυτές;
Σχεδόν όλες οι χώρες λίγο-πολύ βιώνουν μια κατάσταση οικονομικής κρίσης σε διαφορετικό βαθμό αυτή την περίοδο. Ακόμη και χώρες όπως οι ΗΠΑ ή η Βρετανία έχουν χρέη. Ωστόσο οι φτωχές χώρες διαφέρουν όπως και το ύψος του χρέους τους. Νομίζω ότι το χρέος είναι ιδιαίτερα υψηλό για πολλές χωρές και θα πρέπει να συζητηθεί η αναδιάρθρωση του στο μέλλον. Τα κράτη της Αφρικής, για παράδειγμα, έχουν να πληρώσουν ιδιαίτερα υψηλό χρέος. Γι’αυτές τις φτωχές χώρες είναι σημαντικό να καταφέρουν να αυξήσουν υα έσοδα τους προκειμένου να ξεπληρώουν τα χρέη τους. Παράλληλα έχουν να αντιμετωπίσουν και τη φτώχεια.
Τι πιστεύτε σχετικά με το χρέος της Ελλάδας; Ποιο είναι το ιδανικό κοινωνικοοικονομικό μοντέλο για τη χώρα στο μέλλον;
Υπάρχει ένα θέμα καταβολής του χρέους της χώρας. Παράλληλα αναπτύσσεται η συζήτηση σχετικά με το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους στο μέλλον. Από την άλλη, η Ελλάδα δεν θέλει να χαρακτηριστεί στις οικονομικές αγορές και επίσης είναι σε φάση που θέλει να κάνει αλλαγές για το μέλλον. Τα χρήματα που ξοδεύει η κυβέρνηση είναι αυτά που συγκεντρώνει την ίδια στιγμή. Η πρόκληση για την κυβέρνηση και κάθε κυβέρνηση είναι η αντιμετώπιση του χρέους. Νόμίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να είναι δημιουργική στο να εντοπίσει τους τομείς που μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί για τη χώρα.
Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να σκεφτεί ποιοι τομείς, ποιές επενδύσεις έχουν τη δυνατότητα για μελλοντική ανάπτυξη, όπως για παράδειγμα ο περιβαλλοντικός τομέας, η ναυτιλία, η ενέργεια. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό για την κυβέρνηση να εργαστεί γι’αυτό σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη.
Αναπτύσσεται μια συζήτηση σχετικά με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) τελευταία και τη σπουδαιότητα του. Μαλιστα, υπάρχει και η πρόταση του κ. Σαρκοζί, προέδρου της Γαλλίας, να υπολογίζεται με διαφορετικό τρόπο, αλλά και η περίπτωση του Μπουτάν. Εσείς τι πιστεύετε;
Αποτελεί σκέψη που συζητούν αρκετοί σήμερα, καθώς το ΑΕΠ δεν επαρκεί πλέον στον υπολογισμό της οικονομικής επιτυχίας, καθώς μετρά ένα μικρό μέρος της. Υπάρχουν σημαντικές πτυχές που δεν λαμβάνονται υπόψη, όπως για παράδειγμα το βιοτικό επίπεδο. Αν δηλαδή μια χώρα μπορεί να έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι λογικό να μετρήσουμε και το επίπεδο ρυπών της βιομηχανίας της και να το συνυπολογίσουμε. Η ποιότητα του αέρα, της υγείας, η πρόοδος σε θέματα ισότητας, η φροντίδα των παιδιών και η κοινωνική συνοχή αποτελούν σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες. Επίσης, η καινοτομία δεν καταγράφεται πό το ΑΕΠ. Τα προϊόντα που παραγονται σήμερα με επιτυχία δεν γνωρίζουμε αν θα μπορούν να έχουν την ίδια επιτυχία και στο μέλλον. Η οικονομική κρίση οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι στράφηκαν στην ανάπτυξη μονομερώς. Σήμερα, μέσα από την πολυπλοκότητα, τη συνεργασία και την ποικιλομορφία, διαμορφώνεται ένα διαφορετικό μέλλον το οποίο οφείλουμε να εξετάσουμε, να το διαχειριστούμε και να προετοιμαστούμε για τις αλλαγές. Πρόκειται για ένα μέλλον στο οποίο σημαντικό ρόλο θα παίξουν η ολιστική σκέψη και η κρίσιμη ανάλυση, τα δίκτυα και η κατανόηση τους και η συνεργασία.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Αλεξάνδρας Ι. Λεφοπούλου-εφ. Τα Νέα, 22-06-2010
23/6/10
Σαν να µιλάς σε τοίχο
Συνέβη και αυτό: 52 αµερικανοί γερουσιαστές καταψήφισαν την επέκταση της βοήθειας προς τους ανέργους, παρόλο που η µακροπρόθεσµη ανεργία εµφανίζει στη χώρα τη µεγαλύτερη αύξηση από τη δεκαετία του '30.
Ο Πολ Κρούγκµαν έψαχνε καιρό να βρει τι του θυµίζουν όλοι αυτοί οι τύποι που υποστηρίζουν µε θέρµη την εφαρµογή µέτρων λιτότητας για την αντιµετώπιση της κρίσης. Τους λες ότι η λιτότητα θα απειλήσει την οικονοµική ανάκαµψη χωρίς να βελτιώσει µακροπρόθεσµα τη δηµοσιονοµική κατάσταση, και σου απαντούν ότι πρέπει να λάβεις υπόψη την αντίδραση των αγορών. Τους λες ότι η αντίδραση αυτή είναι απρόβλεπτη, και ότι εν πάση περιπτώσει δεν είναι αυτό το κύριο ζήτηµα, και σου πετούν στα µούτρα ότι δεν καταλαβαίνεις από οικονοµικά. Είναι σαν να µιλάς σε τοίχο. Αυτό είναι: η συζήτηση µε τα γερµανικά γεράκια για τα ελλείµµατα θυµίζει πολύ τη συζήτηση που γινόταν το 2002 µε τα αµερικανικά γεράκια για τον πόλεµο στο Ιράκ.
Ηξεραν απολύτως τι ήθελαν να κάνουν, και µόλις αντέκρουες ένα επιχείρηµά τους ανέσυραν ένα άλλο.
Οπως και στην περίπτωση του πολέµου, έτσι και τώρα οι αποφάσεις που λαµβάνονται σε µια χώρα έχουν επιπτώσεις σε όλο τον πλανήτη. Η λιτότητα στη Γερµανία θα επιδεινώσει την κρίση στην ευρωζώνη, καθιστώντας δυσκολότερη την ανάκαµψη χωρών όπως η Ισπανία και η Ελλάδα. Τα προβλήµατα της Ευρώπης οδηγούν επίσης σε ένα αδύναµο ευρώ, γεγονός που βοηθά τη γερµανική βιοτεχνία, εξάγοντας ταυτοχρόνως τις συνέπειες της γερµανικής λιτότητας στον υπόλοιπο κόσµο. Τι θυµίζουν όλα αυτά; Τις παραµονές του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Θα ξαναδούµε αυτά που έγιναν τότε; «Δεν ξέρω», απαντά ο Κρούγκµαν. «Αυτό που ξέρω είναι ότι η οικονοµική πολιτική σε όλο τον κόσµο έχει πάρει λάθος δρόµο, και ότι οι πιθανότητες µιας παρατεταµένης ύφεσης αυξάνονται καθηµερινά».
Και τι πρέπει να γίνει; Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι πολίτες σε µια λάθος επιλογή; Με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, όπως έγινε – χωρίς αποτέλεσµα – τις παραµονές του πολέµου; Με στάσεις, απεργίες, σαµποτάζ; Με εκκλήσεις για διεξαγωγή δηµοψηφισµάτων, δηλαδή το πέρασµα σε µια µορφή άµεσης δηµοκρατίας;
Σε ένα πρόσφατο άρθρο του στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» µε τίτλο «Να ετοιµαστούµε για τη µετα-κεϊνσιανή εποχή», ο καθηγητής του Κολούµπια Τζέφρι Σακς συνιστούσε ψυχραιµία.
Και πέντε συγκεκριµένα βήµατα που πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις για να µην είναι η λιτότητα εξίσου ισοπεδωτική µε τα µέτρα ανάκαµψης που προηγήθηκαν. Να «απλωθούν» τα µέτρα σε διάστηµα µιας πενταετίας. Να εξηγηθεί στην κοινή γνώµη ότι το δηµόσιο χρήµα δεν δηµιουργεί µόνιµες θέσεις εργασίας. Να εξασφαλιστεί η κοινωνική προστασία των αδυνάτων. Να φορολογηθούν περισσότερο οι πλούσιοι. Και να επιταχυνθούν οι µεταρρυθµίσεις.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μιχάλη Μητσού -εφ. Τα Νέα, 22 Ιουνίου 2010
Δρόµοι
Η νηοποµπή...
...του πολέµου απέναντι στη νηοποµπή της ειρήνης.
Την ώρα που ένας ιρανικός ανθρωπιστικός στολίσκος επρόκειτο να αποπλεύσει για τη Γάζα µε βοήθεια προς τους Παλαιστινίους, µια νηοποµπή από 12 αµερικανικά πολεµικά πλοία (µεταξύ των οποίων ένα αεροπλανοφόρο) και τρία ισραηλινά (µεταξύ των οποίων ένα πυρηνικό υποβρύχιο) διέπλεαν χθες το Σουέζ µε κατεύθυνση την Ερυθρά Θάλασσα.
Μια αντιπαράθεση...
...που ως προφανής αιτία της αναφέρεται η ιρανική πρόθεση να συνοδευθεί ο ανθρωπιστικός στολίσκος από ιρανικά πολεµικά πλοία ώστε να εξασφαλιστεί η παράδοση του φορτίου στον προορισµό του. Η ισραηλινή κυβέρνηση χαλάρωσε µερικώς τον αποκλεισµό της Γάζας. Η ιρανική νηοποµπή ανέβαλε τον απόπλου της.
Οµως, αυτά είναι τα προφανή. Οπως έγραφε η εφηµερίδα «Ντέιλι Τέλεγκραφ» από τον περασµένο Ιούλιο, ισραηλινά πολεµικά πλοία έχουν ήδη αναπτυχθεί στην Ερυθρά θάλασσα, σε µια γενική δοκιµή ενδεχόµενης επίθεσης κατά του Ιράν.
Τώρα, η παρουσία της αµερικανικής πολεµικής αρµάδας κάνει ακόµη πιο πιστευτή την απειλή. Τέτοιες αντιπαραθέσεις εύκολα µπορεί να καταλήξουν σε εµπλοκή. Τι λείπει λοιπόν για να πάρουν φωτιά τα κανόνια; Μια αφορµή. Οσοι την επιζητούν, θα µπορούσαν να τη βρουν ακόµη και σε ένα λάθος. Ή σε ένα «λάθος».
Τέτοια «λάθη»...
...οι αµερικανικές και οι ισραηλινές κυβερνήσεις έχουν µέχρι σήµερα παραδεχτεί πολλά, όπως θυµίζει ο πολιτικός αναλυτής Τζορτζ Ουάσιγκτον. Και τα έχουν αποκηρύξει, κατόπιν εορτής. Σήµερα πια, λέει ο Ουάσιγκτον, η αµερικανική κυβέρνηση αποδέχεται πως δεν υπήρξε ποτέ το περίφηµο «επεισόδιο» στον Κόλπο του Τογκίνου, που οδήγησε στον πόλεµο του Βιετνάµ. Η CΙΑ έχει παραδεχτεί πως στη δεκαετία του 1950 έβαζε πράκτορες που παρίσταναν τους κοµµουνιστές να κάνουν τροµοκρατικές ενέργειες στο Ιράν, µε στόχο να πετύχει την ανατροπή του δηµοκρατικά εκλεγµένου ηγέτη της χώρας. Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει παραδεχτεί πως οι µυστικές υπηρεσίες της τοποθετούσαν βόµβες σε στόχους στην Αίγυπτο, ακόµη και σε αµερικανικές διπλωµατικές αποστολές, προκειµένου να ενοχοποιήσουν τους Αραβες. Και θα τα είχαν καταφέρει αν η πρόωρη έκρηξη µιας βόµβας δεν οδηγούσε τους Αιγυπτίους στους πραγµατικούς ενόχους.
Απόρρητα έγγραφα της αµερικανικής κυβέρνησης που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα αποκαλύπτουν ότι, στη δεκαετία του 1960, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου είχε υπογράψει σχέδιο που προέβλεπε την ανατίναξη αµερικανικών πολεµικών αεροπλάνων και τη διάπραξη τροµοκρατικών επιθέσεων στο αµερικανικό έδαφος, προκειµένου να δικαιολογηθεί µια εισβολή στην Κούβα. Οποιοσδήποτε λοιπόν σήµερα στην αµερικανική ή την ισραηλινή κυβέρνηση θα επιθυµούσε να βρει ένα πρόσχηµα για επίθεση κατά του Ιράν, θα µπορούσε να κατασκευάσει ένα «λάθος».
Μία σύρραξη...
...στη Μέση Ανατολή θα ήταν επικερδής για τις πολεµικές βιοµηχανίες, αλλά θα βύθιζε όλον τον κόσµο σε ακόµη βαθύτερη ύφεση. Και οι συνέπειές της θα ήταν ανυπολόγιστες, σε περίπτωση που η Κίνα και η Ρωσία θα συντάσσονταν µε το Ιράν. Και όµως, παρ’ όλα αυτά τα σοβαρά, οι τύχες του κόσµου κρέµονται σήµερα από µια προβοκάτσια. Από τους γνωστούς προβοκάτορες.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά -εφ. Τα Νέα, 22 Ιουνίου 2010
Δρόµοι
Από τις αρχές...
...της δεκαετίας του 1990, ο Ντέιβιντ Ροκφέλερ, στον οποίο αποδίδεται η ιδέα πως τα ιδιωτικά συµφέροντα πρέπει να υποκαταστήσουν τις κυβερνήσεις, έλεγε πως ο κόσµος µας βρίσκεται στο κατώφλι µεγάλων και παγκόσµιων αλλαγών. Το µόνο που χρειαζόµαστε, εξηγούσε, είναι µια κρίση µεγάλης κλίµακας που θα κάνει τους ανθρώπους να αποδεχθούν τη νέα παγκόσµια τάξη.
Η µεγάλη...
...κρίση ήρθε. Και είναι µια κρίση χρέους. Τα ιδιωτικά συµφέροντα τη θεωρούν µια σπουδαία ευκαιρία που ανέµεναν από καιρό για ακόµη περισσότερα κέρδη. Οµως, µολονότι η κρίση ήταν αναµενόµενη, το ευρωπαϊκό διευθυντήριο επιµένει να χαρακτηρίζει «εξαίρεση» κάθε χώρα που προσφεύγει στο Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο γονατισµένη από τα βάρη των χρεών της. Και να την υποβάλλει σε έναν δηµοσιονοµικό µαζοχισµό που είναι η χαρά κάθε τραπεζίτη. Παρατηρώντας από το βορειοανατολικό άκρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης τον Γολγοθά των υπερχρεωµένων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, οι βαλτικές χώρες αναγνωρίζουν σε αυτές κάτι από τον εαυτό τους. Γιατί ήταν οι πρώτες που εφάρµοσαν δρακόντεια µέτρα λιτότητας χωρίς να µπορούν ακόµη να βγουν από τη µαύρη τρύπα. Θύµα του συνδρόµου της Στοκχόλµης (κυριολεκτικά, αφού η χώρα χρωστάει σε σουηδικές τράπεζες), η κυβέρνηση της Λιθουανίας έσφιξε υποτακτικά το ζωνάρι των πολιτών της, τόσο πολύ που το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της µειώθηκε 17%.
«Πήραµε το µάθηµά µας πολύ επώδυνα» έλεγε ο πρωθυπουργός της χώρας, Αντριους Κουµπίλιους, στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Καταλάβαµε πως η δηµοσιονοµική σταθερότητα είναι ο µόνος τρόπος για να επιβιώσουµε». Οµως, ένα µεγάλο µέρος των συµπατριωτών του τον βλέπουν σαν έναν σύγχρονο Κουίσλινγκ. Το ίδιο συνέβη και στη Λετονία. Αντί για την ευηµερία που τους είχαν υποσχεθεί µετά την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ενωση, οι βαλτικές χώρες επέβαλαν στους πολίτες τους τη φτώχεια. Οταν το λετονικό Κοινοβούλιο ψήφισε λιτότητα τον Δεκέµβριο του 2008, οι κοινωνικές διαµαρτυρίες έριξαν την κυβέρνηση τον επόµενο µήνα. Οµως, στη θέση της ήρθε άλλη µια νεοφιλελεύθερη «κατοχική κυβέρνηση», όπως τη χαρακτηρίζει ο Μάικλ Χάντσον, καθηγητής των Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο του Μιζούρι, που λειτουργεί για λογαριασµό των διεθνών τραπεζικών συµφερόντων. Ενας κοινωνικός...
...πόλεµος έχει ξεσπάσει σε παγκόσµια κλίµακα, τέτοιος όπως τον είχε επιθυµήσει ο Ροκφέλερ, ένας πόλεµος του χρηµατιστικού κεφαλαίου εναντίον ολόκληρων οικονοµιών, εναντίον κυβερνήσεων και εναντίον του κόσµου της εργασίας. Τα θύµατά του δεν είναι η εξαίρεση. Είναι ο κανόνας. Ολόκληρα κράτη µετατρέπονται σε σκιώδεις οντότητες που δεν λειτουργούν πια για το µακροπρόθεσµα εθνικό συµφέρον, αλλά για λογαριασµό του χρηµατιστικού κεφαλαίου και των ξένων δυνάµεων που διαρπάζουν τα περιουσιακά στοιχεία των χωρών.
Το µεγάλο...
...διακύβευµα είναι σήµερα αν οι χώρες και οι οικονοµίες τους θα κυβερνώνται στο εξής από τους δανειστές τους ή από τους λαούς τους, που θα δρέπουν αυτοί τους καρπούς της εργασίας τους. Κατοχικές κυβερνήσεις οι λαοί γνώρισαν πολλές, αλλά όλες τους είχαν περιορισµένη ηµεροµηνία λήξεως.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά -εφ. Τα Νέα, 23 Ιουνίου 2010
Κήρυξαν τον πόλεμο στα τρόφιμα - δηλητήριο
Καμπανάκι επιστημόνων για λιπαρά και αλάτι
«Τρώμε ό,τι μας σερβίρουν οι βιομηχανίες τροφίμων»: αυτό υπογραμμίζουν Ελληνες επιστήμονες, προσθέτοντας πως τα προϊόντα που περιέχουν τρανς και κορεσμένα λιπαρά καθώς κι εκείνα που «κολυμπούν» στο αλάτι συνθέτουν μια ωρολογιακή βόμβα στο πιάτο μας.
Αυτός είναι και ο λόγος που επισημαίνουν πως είναι αναγκαία μια δυναμική παρέμβαση, στα πρότυπα της πρότασης που διατυπώθηκε στην Αγγλία, προκειμένου να μπει φρένο στις βιομηχανίες τροφίμων.
Σε μάστιγα εξελίσσονται οι καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς μόνο στην Αγγλία καταγράφονται 150.000 θάνατοι κάθε χρόνο και από αυτούς οι 40.000 οφείλονται στην κακή διατροφή. Στο πλαίσιο αυτό, οι ειδικοί του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Κλινικής Αριστείας (ΝΙCΕ) της Βρετανίας προτείνουν τη λήψη αυστηρών μέτρων στον τομέα της πρόληψης. «Σε ό,τι αφορά τα διαθέσιμα τρόφιμα, η υγιεινή επιλογή πρέπει να γίνει και η “εύκολη” επιλογή. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, τα ωφέλιμα για την υγεία τρόφιμα πρέπει να πωλούνται σε φθηνότερες τιμές από εκείνα που την βλάπτουν. Ετσι θα δελεαστεί το κοινό», τόνισε στην βρετανική εφημερίδα «Τhe Daily Τelegraph» ο διευθυντής του τμήματος του ΝΙCΕ και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Κλιμ Μακ Φέρσον.
Συναγερμός
Ελληνες επιστήμονες, από την πλευρά τους, υποστηρίζουν πως οι εξελίξεις αυτές θα πρέπει να ανεβάσουν το επίπεδο συναγερμού και στη χώρα μας. Οπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο κοσμήτορας και καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Κυριόπουλος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα εμφανίζουν μεγάλη συχνότητα στην Ελλάδα.
«Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν περίπου 63.000 άνθρωποι με κύρια αιτία κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, αγγειακά, εγκεφαλικά επεισόδια και ισχαιμική καρδιοπάθεια. Κάθε χρόνο περίπου 300.000 ασθενείς νοσηλεύονται με βασική διάγνωση κάποιο νόσημα του κυκλοφορικού», προσθέτει ο κ. Κυριόπουλος.
«Πόσα χρόνια ζωής χαρίζει η υγιεινή διατροφή;». Πρόκειται για ένα ερώτημα στο οποίο δεν μπορούν να απαντήσουν με μεγάλη ακρίβεια οι επιστήμονες. Σύμφωνα ωστόσο με εκτιμήσεις και «κατ΄ αντιστοιχία με τα αγγλικά νούμερα, θα σώζαμε έως και 17.000
ζωές κάθε χρόνο», εκτιμά ο οικονομολόγος της Υγείας και συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Κώστας Αθανασάκης.
Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει πρώτα να μπει μαχαίρι στα τρανς λιπαρά, που δηλητηριάζουν το καθημερινό διαιτολόγιο των καταναλωτών. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, τα τρανς λιπαρά, δηλαδή τα υδρογονωμένα έλαια, παράγονται κατά τη μετατροπή του υγρού φυτικού ελαίου σε στερεό λίπος με χρήση υψηλών θερμοκρασιών (υδρογόνωση). Και παρ΄ όλο που σειρά ερευνών έχει δείξει πως η κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηρωματικής πλάκας και εμφάνισης καρκίνου, οι βιομηχανίες τροφίμων συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν για την παραγωγή τροφίμων όπως είναι τα μπισκότα και οι πίτες. Ο λόγος; Εκτός από το ότι είναι φθηνά και μειώνουν το κόστος παραγωγής, παράλληλα επιμηκύνουν τον χρόνο συντήρησής τους. «Οι ενστάσεις των επιστημόνων και οι σχετικές δημοσιεύσεις που απέδειξαν πως τα τρανς λιπαρά βλάπτουν σοβαρά την υγεία είχαν σαν αποτέλεσμα να μειωθεί η χρήση τους από τη βιομηχανία τροφίμων. Αυτό διαπιστώνουμε και σε σχετική έρευνα που διεξάγουμε, μελετώντας την περιεκτικότητα των υδρογονωμένων ελαίων στις μαργαρίνες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά», λέει ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος.
Η μισή αλήθεια
Αυτή είναι όμως μόνον η μισή αλήθεια, αφού ο κ. Καφάτος διαπίστωσε πως «για να διατηρηθεί η στερεή μορφή της μαργαρίνης, οι εταιρείες παραγωγής προσέθεσαν κορεσμένα λίπη. Και βέβαια, δεν γνωρίζουμε την ποσότητα τρανς λιπαρών που περιέχουν έτοιμα τρόφιμα όπως είναι τα μπισκότα και άλλα σνακ».
Ομως και τα κορεσμένα λίπη, όπως και τα τρανς, ανήκουν στην κατηγορία των κακών λιπών, αφού αποτελούν τον σπουδαιότερο παράγοντα αύξησης της κακής χοληστερόλης στο αίμα. Επιπλέον, αποτελούν τους συνήθεις υπόπτους και για την ανάπτυξη αρτηριοσκλήρυνσης.
Πάντως, όπως διαπιστώνει ο κ. Δημήτρης Τριχόπουλος, καθηγητής Επιδημιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί κάποιες, έστω και μεμονωμένες, θετικές εξελίξεις στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό, για παράδειγμα, πως βιομηχανίες αλλαντικών έχουν αρχίσει να προσθέτουν στα προϊόντα τους ελαιόλαδο.
Οι σεφ όμως των ταχυφαγείων και των εταιρειών παραγωγής τροφίμων - ακόμη κι εκείνοι που κάνουν εκπτώσεις στα λιπαρά- επιμένουν να προσθέτουν πλούσιες ποσότητες αλατιού. «Για να γίνει ελκυστικό το κακής ποιότητας φαγητό, πρέπει να νοστιμίσει. Το αλάτι είναι ένα από τα κύρια συστατικά που κάνει το junk food δελεαστικό για τον ουρανίσκο. Λαμβάνοντας λοιπόν υπ΄ όψιν πως τα τρόφιμα αυτά έχουν χαμηλό δείκτη κορεσμού, δηλαδή, δεν σε χορταίνουν γρήγορα και άρα καταναλώνονται μεγαλύτερες ποσότητες, καταλήγει κανείς στο ασφαλές συμπέρασμα πως οι πολίτες λαμβάνουν υψηλές ποσότητες αλατιού», προσθέτει ο κ. Τριχόπουλος.
Κι όμως, οι γιατροί επισημαίνουν σε κάθε ευκαιρία πως το αλάτι ανεβάζει την πίεση, άρα και τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού.
ΘΑ ΣΩΖΟΝΤΑΝ ΖΩΕΣ
Μάστιγα οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Η υγιεινή διατροφή θα έσωζε έως και 17.000 ζωές ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων
«Αγνωστη λέξη» για τα παιδιά η μεσογειακή διατροφή
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ έχουν βάλει στο μάτι οι μεγάλες αλυσίδες ταχυφαγείων και βιομηχανιών τροφίμων, βομβαρδίζοντάς τα με διαφημίσεις, δωράκια... αλάτι και λιπαρά. Γι΄ αυτό και οι έλληνες επιστήμονες υπογραμμίζουν πως είναι αναγκαία η δημιουργία μίας ασπίδας προστασίας για τους ανηλίκους.
«Πριν από δύο χρόνια είχαμε δημιουργήσει έναν οδηγό διατροφικών οδηγιών για τα κυλικεία των σχολείων, σε μία προσπάθεια προάσπισης της υγιεινής διατροφής των μαθητών. Το πρόβλημα ωστόσο είναι πως στη χώρα μας πραγματοποιούνται αποσπασματικές δράσεις, ενώ υπάρχει η ανάγκη μιας ενιαίας πολιτικής και συστηματικής παρέμβασης στη βιομηχανία τροφίμων», υπογραμμίζει η καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αντωνία Τριχοπούλου.
Κι όλα αυτά, την ώρα που η Ελλάδα είναι η χώρα της μεσογειακής διατροφής.
«Η δουλειά μας για τα οφέλη της παραδοσιακής διατροφής έχει επηρεάσει τους συναδέρφους μας στο εξωτερικό, όμως οι Ελληνες και κυρίως τα παιδιά απομακρύνονται κάθε χρόνο και περισσότερο από αυτή», προσθέτει η κ. Τριχοπούλου.
Η Αγγλία ανοίγει τον δρόμο
Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας της Αγγλίας υπογραμμίζει σε σχετική έκθεση πως η διατροφή δεν είναι προσωπική υπόθεση. Αντίθετα, σύμφωνα με τους ειδικούς, κρίνεται αναγκαία μία συντονισμένη προσπάθεια που θα βάλει όρια στις βιομηχανίες τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουν:
ΚΑΘΟΛΙΚΗ απαγόρευση των τρανς λιπαρών ΜΕΙΩΣΗ στο μισό των συνιστώμενων ποσοτήτων νατρίου στο ημερήσιο διαιτολόγιο ΜΕΙΩΣΗ των τιμών των υγιεινών σνακ (χαμηλά σε λιπαρά και περιεκτικότητα σε αλάτι), ώστε να είναι πιο φθηνά από τo junk food και άρα πιο προσιτά στους καταναλωτές ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ρύθμιση για τη δραστική μείωση των κορεσμένων λιπαρών από τις βιομηχανίες τροφίμων ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ των τηλεοπτικών σποτ για σνακ που περιέχουν υψηλή ποσότητα νατρίου και ζάχαρης έως τις 9 το βράδυ, ως μέτρο προστασίας των παιδιών ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ λειτουργίας ταχυφαγείων σε κοντινή απόσταση από τα σχολεία ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ του συστήματος σήμανσης των τροφίμων, που είναι ανάλογο με εκείνο των φαναριών. Κατ΄ αυτό τον τρόπο οι καταναλωτές θα γνωρίζουν εάν ένα προϊόν έχει υψηλή, μέτρια ή χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη Η ΚΟΙΝΗ Γεωργική Πολιτική να διασφαλίσει κίνητρα στους γεωργούς για την παραγωγή υγιεινών προϊόντων
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μάρθα Καϊτανίδη -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 23 Ιουνίου 2010
«Τρώμε ό,τι μας σερβίρουν οι βιομηχανίες τροφίμων»: αυτό υπογραμμίζουν Ελληνες επιστήμονες, προσθέτοντας πως τα προϊόντα που περιέχουν τρανς και κορεσμένα λιπαρά καθώς κι εκείνα που «κολυμπούν» στο αλάτι συνθέτουν μια ωρολογιακή βόμβα στο πιάτο μας.
Αυτός είναι και ο λόγος που επισημαίνουν πως είναι αναγκαία μια δυναμική παρέμβαση, στα πρότυπα της πρότασης που διατυπώθηκε στην Αγγλία, προκειμένου να μπει φρένο στις βιομηχανίες τροφίμων.
Σε μάστιγα εξελίσσονται οι καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς μόνο στην Αγγλία καταγράφονται 150.000 θάνατοι κάθε χρόνο και από αυτούς οι 40.000 οφείλονται στην κακή διατροφή. Στο πλαίσιο αυτό, οι ειδικοί του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Κλινικής Αριστείας (ΝΙCΕ) της Βρετανίας προτείνουν τη λήψη αυστηρών μέτρων στον τομέα της πρόληψης. «Σε ό,τι αφορά τα διαθέσιμα τρόφιμα, η υγιεινή επιλογή πρέπει να γίνει και η “εύκολη” επιλογή. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, τα ωφέλιμα για την υγεία τρόφιμα πρέπει να πωλούνται σε φθηνότερες τιμές από εκείνα που την βλάπτουν. Ετσι θα δελεαστεί το κοινό», τόνισε στην βρετανική εφημερίδα «Τhe Daily Τelegraph» ο διευθυντής του τμήματος του ΝΙCΕ και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Κλιμ Μακ Φέρσον.
Συναγερμός
Ελληνες επιστήμονες, από την πλευρά τους, υποστηρίζουν πως οι εξελίξεις αυτές θα πρέπει να ανεβάσουν το επίπεδο συναγερμού και στη χώρα μας. Οπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο κοσμήτορας και καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Κυριόπουλος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα εμφανίζουν μεγάλη συχνότητα στην Ελλάδα.
«Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν περίπου 63.000 άνθρωποι με κύρια αιτία κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, αγγειακά, εγκεφαλικά επεισόδια και ισχαιμική καρδιοπάθεια. Κάθε χρόνο περίπου 300.000 ασθενείς νοσηλεύονται με βασική διάγνωση κάποιο νόσημα του κυκλοφορικού», προσθέτει ο κ. Κυριόπουλος.
«Πόσα χρόνια ζωής χαρίζει η υγιεινή διατροφή;». Πρόκειται για ένα ερώτημα στο οποίο δεν μπορούν να απαντήσουν με μεγάλη ακρίβεια οι επιστήμονες. Σύμφωνα ωστόσο με εκτιμήσεις και «κατ΄ αντιστοιχία με τα αγγλικά νούμερα, θα σώζαμε έως και 17.000
ζωές κάθε χρόνο», εκτιμά ο οικονομολόγος της Υγείας και συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Κώστας Αθανασάκης.
Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει πρώτα να μπει μαχαίρι στα τρανς λιπαρά, που δηλητηριάζουν το καθημερινό διαιτολόγιο των καταναλωτών. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, τα τρανς λιπαρά, δηλαδή τα υδρογονωμένα έλαια, παράγονται κατά τη μετατροπή του υγρού φυτικού ελαίου σε στερεό λίπος με χρήση υψηλών θερμοκρασιών (υδρογόνωση). Και παρ΄ όλο που σειρά ερευνών έχει δείξει πως η κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηρωματικής πλάκας και εμφάνισης καρκίνου, οι βιομηχανίες τροφίμων συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν για την παραγωγή τροφίμων όπως είναι τα μπισκότα και οι πίτες. Ο λόγος; Εκτός από το ότι είναι φθηνά και μειώνουν το κόστος παραγωγής, παράλληλα επιμηκύνουν τον χρόνο συντήρησής τους. «Οι ενστάσεις των επιστημόνων και οι σχετικές δημοσιεύσεις που απέδειξαν πως τα τρανς λιπαρά βλάπτουν σοβαρά την υγεία είχαν σαν αποτέλεσμα να μειωθεί η χρήση τους από τη βιομηχανία τροφίμων. Αυτό διαπιστώνουμε και σε σχετική έρευνα που διεξάγουμε, μελετώντας την περιεκτικότητα των υδρογονωμένων ελαίων στις μαργαρίνες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά», λέει ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος.
Η μισή αλήθεια
Αυτή είναι όμως μόνον η μισή αλήθεια, αφού ο κ. Καφάτος διαπίστωσε πως «για να διατηρηθεί η στερεή μορφή της μαργαρίνης, οι εταιρείες παραγωγής προσέθεσαν κορεσμένα λίπη. Και βέβαια, δεν γνωρίζουμε την ποσότητα τρανς λιπαρών που περιέχουν έτοιμα τρόφιμα όπως είναι τα μπισκότα και άλλα σνακ».
Ομως και τα κορεσμένα λίπη, όπως και τα τρανς, ανήκουν στην κατηγορία των κακών λιπών, αφού αποτελούν τον σπουδαιότερο παράγοντα αύξησης της κακής χοληστερόλης στο αίμα. Επιπλέον, αποτελούν τους συνήθεις υπόπτους και για την ανάπτυξη αρτηριοσκλήρυνσης.
Πάντως, όπως διαπιστώνει ο κ. Δημήτρης Τριχόπουλος, καθηγητής Επιδημιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί κάποιες, έστω και μεμονωμένες, θετικές εξελίξεις στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό, για παράδειγμα, πως βιομηχανίες αλλαντικών έχουν αρχίσει να προσθέτουν στα προϊόντα τους ελαιόλαδο.
Οι σεφ όμως των ταχυφαγείων και των εταιρειών παραγωγής τροφίμων - ακόμη κι εκείνοι που κάνουν εκπτώσεις στα λιπαρά- επιμένουν να προσθέτουν πλούσιες ποσότητες αλατιού. «Για να γίνει ελκυστικό το κακής ποιότητας φαγητό, πρέπει να νοστιμίσει. Το αλάτι είναι ένα από τα κύρια συστατικά που κάνει το junk food δελεαστικό για τον ουρανίσκο. Λαμβάνοντας λοιπόν υπ΄ όψιν πως τα τρόφιμα αυτά έχουν χαμηλό δείκτη κορεσμού, δηλαδή, δεν σε χορταίνουν γρήγορα και άρα καταναλώνονται μεγαλύτερες ποσότητες, καταλήγει κανείς στο ασφαλές συμπέρασμα πως οι πολίτες λαμβάνουν υψηλές ποσότητες αλατιού», προσθέτει ο κ. Τριχόπουλος.
Κι όμως, οι γιατροί επισημαίνουν σε κάθε ευκαιρία πως το αλάτι ανεβάζει την πίεση, άρα και τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού.
ΘΑ ΣΩΖΟΝΤΑΝ ΖΩΕΣ
Μάστιγα οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Η υγιεινή διατροφή θα έσωζε έως και 17.000 ζωές ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων
«Αγνωστη λέξη» για τα παιδιά η μεσογειακή διατροφή
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ έχουν βάλει στο μάτι οι μεγάλες αλυσίδες ταχυφαγείων και βιομηχανιών τροφίμων, βομβαρδίζοντάς τα με διαφημίσεις, δωράκια... αλάτι και λιπαρά. Γι΄ αυτό και οι έλληνες επιστήμονες υπογραμμίζουν πως είναι αναγκαία η δημιουργία μίας ασπίδας προστασίας για τους ανηλίκους.
«Πριν από δύο χρόνια είχαμε δημιουργήσει έναν οδηγό διατροφικών οδηγιών για τα κυλικεία των σχολείων, σε μία προσπάθεια προάσπισης της υγιεινής διατροφής των μαθητών. Το πρόβλημα ωστόσο είναι πως στη χώρα μας πραγματοποιούνται αποσπασματικές δράσεις, ενώ υπάρχει η ανάγκη μιας ενιαίας πολιτικής και συστηματικής παρέμβασης στη βιομηχανία τροφίμων», υπογραμμίζει η καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αντωνία Τριχοπούλου.
Κι όλα αυτά, την ώρα που η Ελλάδα είναι η χώρα της μεσογειακής διατροφής.
«Η δουλειά μας για τα οφέλη της παραδοσιακής διατροφής έχει επηρεάσει τους συναδέρφους μας στο εξωτερικό, όμως οι Ελληνες και κυρίως τα παιδιά απομακρύνονται κάθε χρόνο και περισσότερο από αυτή», προσθέτει η κ. Τριχοπούλου.
Η Αγγλία ανοίγει τον δρόμο
Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας της Αγγλίας υπογραμμίζει σε σχετική έκθεση πως η διατροφή δεν είναι προσωπική υπόθεση. Αντίθετα, σύμφωνα με τους ειδικούς, κρίνεται αναγκαία μία συντονισμένη προσπάθεια που θα βάλει όρια στις βιομηχανίες τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουν:
ΚΑΘΟΛΙΚΗ απαγόρευση των τρανς λιπαρών ΜΕΙΩΣΗ στο μισό των συνιστώμενων ποσοτήτων νατρίου στο ημερήσιο διαιτολόγιο ΜΕΙΩΣΗ των τιμών των υγιεινών σνακ (χαμηλά σε λιπαρά και περιεκτικότητα σε αλάτι), ώστε να είναι πιο φθηνά από τo junk food και άρα πιο προσιτά στους καταναλωτές ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ρύθμιση για τη δραστική μείωση των κορεσμένων λιπαρών από τις βιομηχανίες τροφίμων ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ των τηλεοπτικών σποτ για σνακ που περιέχουν υψηλή ποσότητα νατρίου και ζάχαρης έως τις 9 το βράδυ, ως μέτρο προστασίας των παιδιών ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ λειτουργίας ταχυφαγείων σε κοντινή απόσταση από τα σχολεία ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ του συστήματος σήμανσης των τροφίμων, που είναι ανάλογο με εκείνο των φαναριών. Κατ΄ αυτό τον τρόπο οι καταναλωτές θα γνωρίζουν εάν ένα προϊόν έχει υψηλή, μέτρια ή χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη Η ΚΟΙΝΗ Γεωργική Πολιτική να διασφαλίσει κίνητρα στους γεωργούς για την παραγωγή υγιεινών προϊόντων
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μάρθα Καϊτανίδη -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 23 Ιουνίου 2010
Η κοινωνία τού δωρεάν μεγαλώνει συνεχώς!
Βοηθούν χωρίς αντάλλαγμα- Απαντούν στον καταναλωτισμό
«Ο χρόνος δεν είναι χρήμα», λέει η 29χρονη Νικιάννα Σιάνου. «Καθετί υλικό κάποτε τελειώνει. Το συναίσθημα, όμως, όταν επενδύεις τον χρόνο σου για να βοηθήσεις κάποιον χωρίς αντάλλαγμα είναι ανεκτίμητο». Η Νικιάννα είναι φωτογράφος και ένα από τα περίπου 50 μέλη του freeconomy community Αthens ή, αλλιώς, της κοινωνίας τού δωρεάν στην Αθήνα, μιας ομάδας που έχει συγκεντρώσει Αθηναίους όλων των ηλικιών και βαλαντίων με έναν σκοπό: να προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες σε όποιον τους τις ζητήσει.
Oλα άρχισαν από ένα διαδικτυακό φόρουμ για το περιβάλλον, λέει στα «ΝΕΑ» ο 28χρονος Παναγιώτης Κάντας. «Εκεί συναντηθήκαμε το 2009. Φέτος τον Απρίλιο ανακαλύψαμε τον Μαρκ Μπόιλ, τον άγγλο ακτιβιστή από το Μπρίστολ, ο οποίος έχει καταφέρει να ζήσει χωρίς χρήματα για 18 μήνες και έφερε στο προσκήνιο κάτι που εμείς κάναμε εδώ και χρόνια», λέει. Ολοι τους βοηθούσαν εθελοντικά όπου χρειαζόταν πολύ πριν συνδέσουν την ομάδα τους με τη φιλοσοφία του Μπόιλ, λέει ο Παναγιώτης.
Μπέιμπι σίτινγκ, καλλιέργεια λαχανικών σε κήπο στα Μελίσσια, μαθήματα Ισπανικών, θεραπείες ρεφλεξολογίας ή και η δωρεάν διάθεση εξοχικού στη Ζάκυνθο για διακοπές είναι μερικές από τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα μέλη της αθηναϊκής κοινότητας. Η οικονομική κρίση, λένε, «μας ώθησε να προσφέρουμε το μεράκι μας δωρεάν». Διαφημίζουν τις ικανότητές τους (skills) στην επίσημη ιστοσελίδα του Μαρκ Μπόιλ (www. justfortheloveofit. org), όπου άλλοι έλληνες χρήστες μπορούν αφού εγγραφούν να κάνουν μια απλή αναζήτηση και να βρουν ποιος freeconomist βρίσκεται πιο κοντά στο σπίτι τους.
«Για μήνες έκανα δωρεάν μαθήματα Φυσικής, Μαθηματικών και Χημείας σε 12 μαθητές λυκείου περνώντας τρεις και τέσσερις ώρες με τον καθένα», λέει στα «ΝΕΑ» η 25χρονη Νίνα Βουράκη, φοιτήτρια στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η οποία αποφάσισε να ξοδέψει στα μαθήματα όλο τον ελεύθερο χρόνο της. Οπως λέει ο Παναγιώτης του έχουν ζητήσει να επισκευάσει ηλεκτρονικούς υπολογιστές σε γραφεία, να βάψει τοίχους, να βοηθήσει σε οικοδομικές εργασίες, ακόμη και να κάνει τον σοφέρ για κάποιον επιχειρηματία από τον Παναμά. «Δεν είναι χάσιμο χρόνου, είναι επένδυση», συμφωνούν και οι δύο. «Οταν προκύπτει μια δουλειά, προκύπτει οπότε ακόμα και αν δεν έχεις χρόνο, μπορείς να βρεις. Ας κόψεις τον καφέ ή τον ύπνο», λέει γελώντας ο Παναγιώτης.
Η προσφορά δωρεάν εργασίας είναι μια απάντηση στον καταναλωτισμό, λέει στα «ΝΕΑ» η 37χρονη Πέπη Καλύβα, η οποία έχει μοιραστεί ακόμα και τα ψώνια της στο σούπερ μάρκετ με ένα δεύτερο άτομο. «Η γειτόνισσά μου μαγειρεύει για τον εαυτό της και μου κρατά ένα πιάτο. Το ίδιο κάνω και εγώ για εκείνη», λέει.
«Οι πραγματικές μας ανάγκες είναι ανέξοδες», μας λέει ο 43χρονος μουσικός Μιχάλης Κλεάνθης, ο οποίος επιμελείται το πρόγραμμα μιας μουσικής σκηνής στα Εξάρχεια. Ο Μιχάλης λέει ότι συχνά διαθέτει δωρεάν τον χρόνο του για διοργάνωση μουσικών εκδηλώσεων και υποστηρίζει πως η ιδέα να παρέχονται δωρεάν υπηρεσίες, «ισάξια σε όλους», μοιάζει με την ιδανική κοινωνία στην οποία θα ήθελε να ζει. «Εδώ βέβαια δεν μιλάμε για ανταλλαγή χωρίς χρήματα αλλά για προσφορά», λέει.
Οι περισσότεροι λένε πως ο χρόνος και οι υπηρεσίες που παρέχουν σπάνια τους επιστρέφονται από άλλους χρήστες της ιστοσελίδας, αλλά αυτό δεν τους πτοεί. «Αν κάποιος καρπωθεί μια δωρεάν υπηρεσία, κανένα πρόβλημα. Η λογική του επιστρέφει σε αυτόν. Εμείς θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε», λέει ο Παναγιώτης.
Οπλο κατά της κρίσης οι καλές σχέσεις
Ο 30ΧΡΟΝΟΣ οικονομολόγος Μαρκ Μπόιλ ζει μόνος σε ένα τροχόσπιτο σε μια οργανική φάρμα λίγα χιλιόμετρα έξω από το Μπρίστολ στην Αγγλία. Οπως λέει στα «ΝΕΑ», έχει καταφέρει με επιτυχία εδώ και 18 μήνες να «αποτοξινωθεί από τα χρήματα», τα οποία χρησιμοποίησε μόνο μία φορά στην αρχή του εγχειρήματός του για να αγοράσει ένα ηλιακό πάνελ για το τροχόσπιτό του. Μένει μόνος και λέει πως δεν έχει κοπέλα. Μια καθημερινή μέρα για τον Μπόιλ περιλαμβάνει τα πάντα, εκτός από τις τυπικές ώρες γραφείου. Το γραφείο του αποτελείται από ένα λάπτοπ, ένα κινητό και ένα σταθερό τηλέφωνο. Διαθέτει σύνδεση στο Ιντερνετ, την οποία όμως μοιράζεται με τους γείτονές του. Στο τηλέφωνο ακούγεται κουρασμένος. Εξηγεί πως είναι άρρωστος και επιπλέον έχει να απαντήσει σε εκατοντάδες ηλεκτρονικά μηνύματα από δημοσιογράφους αλλά και απλούς υποστηρικτές: «Αισθάνομαι εξουθενωμένος από τον πυρετό, αλλά εδώ και 18 μήνες δεν επισκέφτηκα ποτέ γιατρό. Σιχαίνομαι τα παυσίπονα», λέει στα «ΝΕΑ».
«Κάντε οικονομία με όσα έχετε στο σπίτι, χρησιμοποιήστε κομποστοποιητές και εξοικονομήστε ενέργεια κλείνοντας τα περιττά φώτα το βράδυ», συμβουλεύει τους Ελληνες ο Μαρκ Μπόιλ. Ωστόσο το βασικότερο όπλο κατά της κρίσης είναι οι καλές ανθρώπινες σχέσεις με φίλους, γείτονες, συναδέλφους, με τις οποίες μπορούμε να κερδίσουμε πολύτιμο χρόνο. «Οι φίλοι δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας χωρίς να περιμένουν ανταπόδοση για τις διευκολύνσεις που προσφέρουν» Σε ερώτηση ποιος είναι ο απώτερος σκοπός του πειράματος, ο Μπόιλ απαντά πως θα ήθελε να ιδρύσει μια «money-free κοινωνία» έξω από το Μπρίστολ. Σήμερα η κοινότητά του μετρά μόνο 20 θιασώτες, πρόθυμους να τον μιμηθούν. Η πρώτη συνάντησή τους είναι προγραμματισμένη για τον Ιούλιο, ενώ ο δικτυακός του τόπος γίνεται όλο και πιο δημοφιλής με περισσότερους από 20.000 χρήστες. Ο Μπόιλ λέει πως έχει βαρεθεί να απαντά σε ερωτήσεις για το πώς και πότε συνέβη και όταν τον ρωτήσαμε τι έχει αποκομίσει μέχρι σήμερα σταματά να μιλάει για λίγα δευτερόλεπτα. «Δεν ξέρω», λέει μετά την παύση.
Το βιβλίο του Μαρκ Μπόιλ «Τhe moneyless man» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οneworld.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Κατερίνα Βουτσινά -εφ. Τα Νέα, Τρίτη 22 Ιουνίου 2010
22/6/10
Αγαπητέ Κύριε Πρόεδρε,
με αγωνία παρακολουθώ όλα αυτά που συμβαίνουν σχετικώς με την ανάδειξη υποψηφίων περιφερειαρχών και δημάρχων σε όλη τη χώρα.
Με όλο το σεβασμό και την εμπιστοσύνη που έχω στο πρόσωπο Σας, επιτρέψτε μου να σας καταθέσω την κατωτέρω σκέψη μου: Η πατρίδα μας σήμερα δεν αντέχει άλλο μικροπολιτική, προσωπικές ατζέντες και σκοπιμότητες. Ο μόνος τρόπος για να πάμε στην Ελλάδα όπως την ονειρεύεστε και την ονειρευόμαστε όλοι εμείς, είναι να απαλλαγεί από τα πρόσωπα του χθές και του παρελθόντος, ακόμα κι αν αυτά τα πρόσωπα έχουν να επιδείξουν έργο.
Δηλαδή, όλοι οι υποψήφιοι για τον Καποδίστρια Νo 2, όλων των βαθμίδων, να είναι πρόσωπα, τα οποία δεν είχαν εως σήμερα καμία ανάμειξη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ουτε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Πρόσωπα τα οποία θα υπηρετήσουν και θα δημιουργήσουν την Ελλάδα της Ανιδιοτέλειας, της Δικαιοσύνης και της Αλληλεγγύης.
Καλή δύναμη. Είμαι πάντα κοντά σας
Βαρβάρα Τερζάκη - Παλλήκαρη
π.Υποψήφια Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ρεθύμνης
με αγωνία παρακολουθώ όλα αυτά που συμβαίνουν σχετικώς με την ανάδειξη υποψηφίων περιφερειαρχών και δημάρχων σε όλη τη χώρα.
Με όλο το σεβασμό και την εμπιστοσύνη που έχω στο πρόσωπο Σας, επιτρέψτε μου να σας καταθέσω την κατωτέρω σκέψη μου: Η πατρίδα μας σήμερα δεν αντέχει άλλο μικροπολιτική, προσωπικές ατζέντες και σκοπιμότητες. Ο μόνος τρόπος για να πάμε στην Ελλάδα όπως την ονειρεύεστε και την ονειρευόμαστε όλοι εμείς, είναι να απαλλαγεί από τα πρόσωπα του χθές και του παρελθόντος, ακόμα κι αν αυτά τα πρόσωπα έχουν να επιδείξουν έργο.
Δηλαδή, όλοι οι υποψήφιοι για τον Καποδίστρια Νo 2, όλων των βαθμίδων, να είναι πρόσωπα, τα οποία δεν είχαν εως σήμερα καμία ανάμειξη στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ουτε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Πρόσωπα τα οποία θα υπηρετήσουν και θα δημιουργήσουν την Ελλάδα της Ανιδιοτέλειας, της Δικαιοσύνης και της Αλληλεγγύης.
Καλή δύναμη. Είμαι πάντα κοντά σας
Βαρβάρα Τερζάκη - Παλλήκαρη
π.Υποψήφια Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ρεθύμνης
18/6/10
Δρόµοι
Ενας ακήρυχτος...
...πόλεµος διεξάγεται σήµερα κατά της δηµοκρατίας. Και είναι ένας πόλεµος που εξαπέλυσε η ολιγαρχία του χρήµατος όταν της δόθηκε η µεγάλη ευκαιρία: η κρίση που ξέσπασε το 2008. Οι κυβερνήσεις είχαν κι αυτές τη δική τους µεγάλη ευκαιρία να αµυνθούν. Δεν µπόρεσαν. Δεν θέλησαν. Και ο πόλεµος έχει τώρα κλιµακωθεί.
Η ολιγαρχία...
...δεν περιορίζεται στην άµυνα. Εχει περάσει στην αντεπίθεση. Υποδαυλίζει παντού µια µαζική υστερία για τα ελλείµµατα των χωρών και ζητεί δραστικές περικοπές στα εισοδήµατα των εργαζοµένων. Γιατί; Επειδή θέλει να εξασφαλίσει ότι τα δάνειά της δεν θα απειληθούν από τα κρατικά χρέη (χρέη που συσσωρεύτηκαν κυρίως από τις προσπάθειες των κυβερνήσεων να τη διασώσουν από την κρίση που προκάλεσε η ίδια). Οµως, ποια είναι αυτή η ολιγαρχία που συνηθίζουµε να αποκαλούµε «διεθνείς αγορές»; Ποιοι πολεµούν για λογαριασµό της; Πού βρίσκεται το στρατηγείο τους; Ποιοι είναι οι διοικητές τους; Αδικα θα ψάξουµε. Γιατί δεν είναι µια διεθνής συνωµοσία. Είναι µια συµµαχία µεγάλων τραπεζών και διεθνών επιχειρήσεων που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες των χωρών.
Δεν χρειάζεται να καθήσουν µαζί σε ένα τραπέζι για να σχεδιάσουν τη στρατηγική τους.
Οσµίζονται αµέσως ό,τι απειλεί την εξουσία τους. Μυρίζονται αµέσως πού βρίσκονται τα κέρδη. Και είναι πάντα έτοιµες να τα αρπάξουν, όπου κι αν βρίσκονται και όποτε µπορούν. Το χάος είναι αυτό που τις τρέφει. Αυτό δίνει στις αγορές τις µεγαλύτερες ευκαιρίες για κέρδη. Επειδή οι πολιτικοί των κοµµάτων εξουσίας είναι πάντα πρόθυµοι να «ακούνε» τις αγορές και να επιζητούν την εύνοιά τους. Κατά τα άλλα, όπως επισηµαίνει ο Λες Λίοπολντ, συγγραφέας του βιβλίου «Η λεηλασία της Αµερικής», ο µηχανισµός της τυπικής δηµοκρατίας συνεχίζει τη λειτουργία του σαν να µη συµβαίνει τίποτα. Εξακολουθούµε να ψηφίζουµε στις εκλογές.
Οµως, οι αποφάσεις που επηρεάζουν περισσότερο τη ζωή µας λαµβάνονται µε έναν βαθιά αντιδηµοκρατικό τρόπο. Οι απρόσωπες αγορές ασκούν στους πολιτικούς πολύ µεγαλύτερο έλεγχο από όσο οι ψηφοφόροι που τους εκλέγουν.
Στον πόλεµο...
...που διεξάγεται σήµερα δεν υπάρχει έλεος γι’ αυτούς που σηκώνουν λευκή σηµαία. Οι διεθνείς αγορές και όσοι βρίσκονται στην υπηρεσία τους δεν αναγνωρίζουν ανακωχή. «Η επίθεσή τους συνεχίζεται µε στόχο το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική περίθαλψη, την κοινωνική ασφάλιση», διαπιστώνει ο Λες Λίοπολντ. «Μας θέλουν να δουλεύουµε περισσότερο για να αµειβόµαστε λιγότερο, να πληρώνουµε ακριβότερη περίθαλψη για να έχουµε λιγότερη, να πληρώνουµε ακριβότερη παιδεία για να έχουµε λιγότερη δωρεάν παιδεία, να πληρώνουµε ακριβότερη σύνταξη για να την παίρνουµε αργότερα. Με δυο λόγια, θέλουν να ανατρέψουν όλες τις πολιτικές και τα προγράµµατα που πάνω τους στήριξαν κάποτε την επιβίωσή τους οι άνθρωποι των µεσαίων τάξεων».
Σε αυτόν...
...τον πόλεµο, δυστυχώς δεν υπάρχει καµιά εγγύηση πως τελικά θα επικρατήσει η δηµοκρατία. Μα ούτε και για το αντίθετο. Το µόνο βέβαιο είναι πως όποιος σηκώνει λευκή σηµαία, δεν µπορεί να ελπίζει σε έλεος.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά -εφ. Τα Νέα, 18 Ιουνίου 2010
17/6/10
Μαραθώνας, ένα θερµόµετρο για τη δηµοκρατία
Την ευκαιρία για νέες, σύγχρονες οπτικές γύρω από τη σηµασία των Περσικών Πολέµων δίνει η επέτειος των 2.500
χρόνων από τη Μάχη του Μαραθώνα, που αποτέλεσε το πρώτο µεγάλο «όχι» της Δύσης στον επεκτατισµό της Ανατολής
«Η ίδια η µάχη είναι µια µάχη της αρχαιότητας, όπου 10.000 Αθηναίοι αντιµετώπισαν πολύ περισσότερους Πέρσες και νίκησαν – η έκβαση θα µπορούσε να είναι και άλλη», λέει στα «ΝΕΑ» ο ιστορικός Ευάγγελος Χρυσός. «Ως σκέτο πολεµικό γεγονός δεν έχει µεγάλη σηµασία. Αλλα πράγµατα την κάνουν πολύ σηµαντική. Το πρώτο είναι ότι η Αθήνα βρισκόταν σε ένα σταυροδρόµι όπου υπήρχε και ο δρόµος της δηµοκρατίας. Ερχεται ο Μαραθώνας και τη σπρώχνει να πάρει τον δρόµο αυτό. Γιατί οι Αθηναίοι πολέµησαν υπέρ βωµών και εστιών και όχι υπέρ κάποιου δεσπότη που τους υποσχέθηκε λάφυρα. Ηταν µια εµπειρία ελεύθερου πολίτη που έζησαν οι Αθηναίοι της εποχής. Εµπειρία που αυξήθηκε, βέβαια, µε τη Ναυµαχία της Σαλαµίνας. Ηταν το πρώτο βήµα µιας διαδικασίας, ήταν, µε άλλα λόγια, το θερµόµετρο στην πορεία για τη δηµοκρατία».
«Η Μάχη του Μαραθώνα: Ιστορία και Θρύλος» είναι ο τίτλος της έκθεσης που οργανώνει από αύριο το Ιδρυµα της Βουλής των Ελλήνων µε αφορµή τα 2.500 χρόνια από την ιστορική µάχη. Στις 2 Ιουλίου θα διοργανωθεί και διεθνές συµπόσιο µε τίτλο «Μαραθώνας, η επόµενη µέρα» από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Η επέτειος δίνει την ευκαιρία επανατοποθέτησης των Περσικών Πολέµων στο πλαίσιο των σηµερινών αναζητήσεων των σύγχρονων ιστορικών. «Αν η Σαλαµίνα υπήρξε το τέρµα της προσπάθειας της Ανατολής να υποτάξει τη Δύση, ο Μαραθώνας ήταν η αρχή της», λέει ο καθηγητής Ευάγγελος Χρυσός, πρόεδρος του Ιδρύµατος της Βουλής. «Εκεί, για πρώτη φορά, συναντήθηκαν δύο κόσµοι. Η Δύση είδε απέναντι την Ανατολή και είπε “όχι”.
Και εννοώ η Δύση ως φρόνηµα, όχι ως γεωγραφία. Αυτή είναι η ουσία του Μαραθώνα».
Ψηφιακές αναπαραγωγές, αντίγραφα αρχαίων αντικειµένων, οπτικοακουστικό υλικό, διαδραστικές εφαρµογές θα βρίσκονται στη διάθεση των επι σκεπτών από αύριο, στον νέο εκθεσιακό χώρο του Ιδρύµατος, στη Λεωφόρο Αµαλίας 14. Το υλικό έχει παραχωρηθεί από πέντε ελληνικά µουσεία (Μαραθώνα, Ολυµπίας, Εθνικό Αρχαιολογικό, Ακρόπολης, Μπενάκη), από το Ταµείο Αρχαιολογικών Πόρων, επίσης όµως και από το Βρετανικό Μουσείο και το Μουσείο της Μπρέσια.
Οπτικοακουστικό και άλλο υλικό έχουν επίσης παραχωρήσει η ΕΡΤ, το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Σχολή, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη και αρκετοί ακόµα φορείς. Το υλικό συνοδεύεται από εκτενές πληροφοριακό υλικό γραµµένο από τη νυν και τον πρώην διευθυντή της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Ιωάννα Τσιριγώτη-Δρακωτού και Γεώργιο Σταϊνχάουερ, και από τους επιµελητές της έκθεσης.
«Η αλήθεια είναι ότι σηµαντικά αρχαιολογικά ευρήµατα από τη Μάχη του Μαραθώνα δεν υπάρχουν», λέει ο Ευάγγελος Χρυσός. «Ακόµη και το µνηµείο του Μαραθώνα, ο τύµβος, είναι πιθανότατα έργο του Ηρώδου του Αττικού αρκετούς αιώνες αργότερα. Αλλά µπορούµε να δώσουµε σηµαντικές πτυχές των συνεπειών αυτής της µάχης. Να δείξουµε, λ.χ., πώς αυτή η µάχη έγινε ιδέα που συνήγειρε τα αισθήµατα των ανθρώπων του νεώτερου κόσµου. Δείχνουµε λοιπόν ποια ήταν η πρόσληψη της µάχης στους νεώτερους χρόνους και, επειδή ζούµε σε εποχή διαλόγου, ρωτήσαµε και το Ιράν πώς βλέπει τους πολέµους αυτούς. Δίνουµε βαρύτητα στην εκπαιδευτική διάσταση της έκθεσης καθώς οι χιλιάδες µαθητές που ξεναγούνται κάθε χρόνο στο Κοινοβούλιο φέτος θα περάσουν να δουν και αυτήν».
ΙΝFΟ
Η έκθεση ανοίγει για το κοινό αύριο και θα εγκαινιαστεί επίσηµα από τον πρόεδρο της Βουλής Φίλιππο Πετσάλνικο τη Δευτέρα στις 19.00. Ωρες λειτουργίας: καθηµερινά 10.00-18.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00-15.00.
Μαθαίνουµε από την έκθεση:
θερίας των ελληνικών πόλεων της εποχής ήταν η οπλιτική φάλαγγα. Οι οπλίτες πολεµούν πεζοί, σε παράταξη µε το δόρυ και την περίφηµη στρογγυλή ασπίδα, το «όπλον».
Μικράς Ασίας είχαν περιέλθει στην περσική κυριαρχία ήδη από το 547 π.Χ. Το 517 π.Χ. ο Δαρείος υποτάσσει Σάµο, Λέσβο, Χίο.
π.Χ.) και οι Αθηναίοι τους υποστηρίζουν. Η Περσία αποφασίζει να τους τιµωρήσει υποδουλώνοντάς τους.
Δάτη και Αρταφέρνη, αριθµούσε 25.000 πεζούς και 1.000 ιππείς. Ξεκίνησε από τα Σούσα. Στην Κιλικία επιβιβάστηκε σε 600 πλοία. Περνάει από τη Ρόδο, ανεβαίνει στη Μίλητο και µετά στη Σάµο. Μετά, αντί να συνεχίσει βόρεια και παραλιακά, αιφνιδιάζει τους Ελληνες στρίβοντας προς Κυκλάδες. Η Νάξος αιφνιδιάζεται πλήρως και πυρπολείται. Τέλη Αυγούστου, οι Πέρσες αποβιβάζονται στην Κάρυστο.
κίας της Ερέτριας στην Αθήνα, επιστρατεύθηκαν όλες οι µάχιµες ηλικίες οπλιτών, απελευθερώθηκε ένας αριθµός δούλων που θα µετείχαν στη µάχη ως βοηθητικοί. Μαζί µε τους 1.000 Πλαταιείς συµµάχους, έφτασαν τους 10.000 άνδρες.
π.Χ. οι Πέρσες αποβιβάζονται και στρατοπεδεύουν στην παραλία του Μαραθώνα. Οι 10.000 Αθηναίοι στρατοπεδεύουν στα υψώµατα στα νοτιοδυτικά. Σε οκτώ µέρες αναµονής, ο Δάτης αναµένει το άλλο τµήµα του περσικού στρατού που πολιορκεί την Ερέτρια, ο Μιλτιάδης περιµένει τις ενισχύσεις από τη Σπάρτη. ότι οι Πέρσες, όταν επανενωθούν, θα φύγουν διά θαλάσσης για το αφύλακτο Φάληρο, διατάσσει επίθεση. Περικυκλώνει τους Πέρσες που αποχωρούν άτακτα στα πλοία και φεύγουν για το Φάληρο. Οι Αθηναίοι κάνουν αγώνα δρόµου και προλαβαίνουν τα πλοία εκεί. Οι Πέρσες αποπλέουν άπρακτοι.
η Μάχη του Μαραθώνα διατηρεί την εικόνα ενός ιστορικού γεγονότος που ανέκοψε την επέκταση των Αχαιµενιδών προς τη Δύση, χωρίς όµως άλλη επίπτωση για την υπερδύναµη αυτή του αρχαίου κόσµου.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Μανώλη Πιµπλή -εφ. Τα Νέα, Τετάρτη 16 Ιουνίου 2010
Για τον πολιτισμό ούτε λέξη!
Τους τελευταίους μήνες κατακλυζόμαστε από όγκους οικονομ(ικ)ο-λογίας, από οικονομικά, οικονομίες, οικονομολόγους, εξοικονομήσεις, ακόμη και από ανοικονόμητες «κονόμες» και «κονομισιές» τής διαφθοράς. Και μέσα στη συμφορά που μάς βρήκε αυτό είναι, βέβαια, δικαιολογημένο και ρεαλιστικό. Αναρωτιέμαι όμως αν είναι εξίσου δικαιολογημένο και χρήσιμο για τον τόπο και για τις διαγραφόμενες εξελίξεις να μην ακούγεται λέξη για τον πολιτισμό. (Με εξαίρεση, φυσικά, τον αρμόδιο Υπουργό Πολιτισμού, ο οποίος πράγματι και μιλάει και- περισσότερο από τα λόγιααγωνίζεται να πετύχει συγκεκριμένους πολιτισμικούς στόχους, πάντοτε μέσα στην αδήριτη οικονομική συγκυρία.) Εκείνο που ισχυρίζομαι είναι ότι οι πολιτικές ηγεσίες όλων των κομμάτων δεν λένε λέξη για τον πολιτισμό! Δεν υπάρχει στον πολιτικό τους λόγο, στη σκέψη, στην επιχειρηματολογία, κυρίως στις πολιτικές προτάσεις και στην κριτική τους μια φανερή έγνοια για τον πολιτισμό, για την καλλιέργεια και την προβολή τού πολιτισμού. Το μεγαλύτερο δηλ. κεφάλαιο αυτής τής χώρας, το εσωτερικά και εξωτερικά αναγκαίο και αξιοποιήσιμο, απουσιάζει παντελώς από την πολιτική σκέψη και τον πολιτικό μας λόγο. Δεν σκέπτονται τουλάχιστον οι πολιτικοί ταγοί μας ότι στην παράδοση αυτής τής χώρας ο πολιτισμός και ως λέξη και ως έννοια είναι συνυφασμένος με τον πολίτη και την πολιτική;
Πανοικονομισμός, λοιπόν. Πιστέψαμε ξαφνικά ότι τα πάντα (;) σ΄ αυτή την κρίση και για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα λυθούν (;) με αυστηρά οικονομικά μέτρα και μόνο (;). Με το όνειρο μιας σωτήριας ραγδαίας και θεαματικής οικονομικής ανάπτυξης, η οποία δεν φαίνεται στον ορίζοντα ούτε γνωρίζουμε σε ποια παιδεία και προετοιμασία των πολιτών θα στηριχθεί; Στη νοοτροπία και «την οικονομία τής κονόμας» που εκθρέψαμε; Ποιο ανθρώπινο δυναμικό κοινωνικά ευαισθητοποιημένο, ψυχικά και πνευματικά καθαρμένο, παιδευτικά και πολιτιστικά ετοιμασμένο θα επωμισθεί το ασήκωτο φορτίο τής ανάπτυξης;
Εδώ, λοιπόν, ανακύπτει ένα μείζον θέμα ουσίας που καταπλακώθηκε από την οικονομική συγκυρία: πώς θα αξιοποιήσουμε τώρα, που το χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ άλλοτε, το κεφάλαιο τού πολιτισμού μας. Πώς θα ξεκινήσει ο αγώνας να ανασυρθεί ο πέπλος τής απαξίωσης που καλύπτει τη χώρα μας; Θα το αντέξουμε άλλο να είμαστε προκλητικά απόντες εκεί που άρχισαν να προβάλλουν τον πολιτισμό τους σωρηδόν Ρουμάνοι, Βούλγαροι, ακόμη και Σκοπιανοί, για να μην αναφερθώ στη μακρόχρονη, συστηματική, στρατηγικά στοχευμένη και επιτυχημένη πολιτιστική δραστηριότητα των Αγγλων (Βritish Council), των Γάλλων (Ιnstitut Francais), των Γερμανών (Goethe), των Ισπανών (Τhervantes) και τόσων άλλων; Τώρα και στο άμεσο μέλλον είναι που χρειάζονται μεγάλες ποιοτικές εκδηλώσεις για τον ελληνικό πολιτισμό στις χώρες τής Ευρώπης, αλλά και τής Αμερικής και τής Ασίας, τον παλαιότερο και τον σύγχρονο: τον παλαιότερο πολιτισμό μας, που πρέπει να λειτουργεί ως σταθερή υπόμνηση τής συμβολής τής Ελλάδος σ΄ αυτό που αποτελεί τον δυτικό και γενικότερα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, και καθόλου λιγότερο τον νεότερο και σύγχρονο πολιτισμό μας (τη μουσική, τη λογοτεχνία, τα εικαστικά, το θέατρο, τον κινηματογράφο, την αρχιτεκτονική, τη διανόηση, την επιστήμη, την παράδοση, την ορθοδοξία και, φυσικά, το άλλο μεγάλο μας κεφάλαιο, την ελληνική γλώσσα).
Το έχω ξαναγράψει. Ποιες ενέργειες και ποιες συσπειρώσεις έγιναν ποτέ από τη χώρα μας στο πλαίσιο μιας ευρύτερης παιδευτικής και πολιτιστικής εξωτερικής πολιτικής, ώστε να μη φύγουν τα κλασικά ανθρωπιστικά γράμματα από την ευρωπαϊκή σχολική Εκπαίδευση; Αυτά που γαλουχούσαν επί χρόνια χιλιάδες ευρωπαίων πολιτών με μορφές, πρότυπα, μηνύματα και αξίες, με ανεπανάληπτα κείμενα, που τους έκαναν να τιμούν την Ελλάδα και τον πολιτισμό της και να θέλουν να επισκεφθούν την Αθήνα με τον Παρθενώνα, την Ολυμπία, την Επίδαυρο, τις Μυκήνες, τη Βεργίνα, την Ιθάκη, τα νησιά μας. Πώς κατόπιν αυτής τής αδράνειας και τής ολιγωρίας μας να μην επικρατήσει- με τη βοήθεια ποικίλων συμφερόντων και άστοχων δικών μας χειρισμών- αυτή η γενικευμένη σχεδόν απαξίωση, τής οποίας η κορυφή μόνο τού παγόβουνου είναι η οικονομική απαξίωση και κατακραυγή; Με δικές μας ενέργειες και παραλείψεις φτάσαμε να ντρεπόμαστε αυτόν τον καιρό στο εξωτερικό να λέμε ότι είμαστε Ελληνες, ένα όνομα και έναν τίτλο καταγωγής που τον φέρναμε με περηφάνια και πολιτιστικό και ηθικό αντίκρυσμα κάποια χρόνια πριν.
Μήπως υπό τις συνθήκες αυτές, από τα ραπίσματα που δεχθήκαμε και δεχόμαστε, παθόντες πλέον και (ας ελπίσουμε) μαθόντες, είναι καιρός και ευκαιρία να αφυπνισθούμε και να αναλάβουμε- παράλληλα και υποστηρικτικά προς την προσπάθεια τής οικονομικής μας ανάκαμψηςκι έναν αγώνα πολιτιστικής ανάκαμψης με τη χάραξη μιας γενναίας πολιτιστικής πολιτικής εντός και εκτός Ελλάδος; Με πρωτοβουλία τής πολιτικής ηγεσίας τού αρμόδιου Υπουργείου και τού ίδιου ίσως τού Πρωθυπουργού, για να δοθεί η δέουσα βαρύτητα, μήπως ήλθε η ώρα να κληθούν και να στέρξουν οι μεγάλοι οικονομικοί παράγοντες τής χώρας να συμμετάσχουν στη χάραξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής προβολής τού ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό και να τη στηρίξουν οικονομικά στον αγώνα ανατροπής τής απαξίωσης που πλήττει την πατρίδα μας; Αυτή τη φορά, ας μη τους φωνάξουμε μόνο για να δώσουν χρήματα, αλλά ας ακούσουμε τι έχουν να πουν για αυτό το κοινό και μεγάλο θέμα.
Τέλος, δεν είναι η ώρα- αφού μιλάμε τόσο για ανάπτυξη- να συνδυασθεί μια τέτοια οργανωμένη προσπάθεια μ΄ έναν άμεσο σχεδιασμό ανάπτυξης τού πολιτι σμικού τουρισμού , που θα απέφερε σημαντικούς πόρους στον τομέα ανάπτυξης τής χώρας μας; Πώς έγινε η Βιέννη τής (όχι γιγάντειας οικονομικά) Αυστρίας πόλος έλξεως εκατομμυρίων τουριστών με πολιτιστικά ενδιαφέροντα; Ή μήπως ο πολιτισμός για μάς αποτελεί πολυτέλεια που- όπως μέχρι τώρα- κρίνουμε ότι δεν χρειάζεται να μάς απασχολήσει ιδιαίτερα;
Ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής της Γλωσσολογίας, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τέως πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Γ. Μπαμπινιώτης -εφ. Το Βήμα, Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
Πανοικονομισμός, λοιπόν. Πιστέψαμε ξαφνικά ότι τα πάντα (;) σ΄ αυτή την κρίση και για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα λυθούν (;) με αυστηρά οικονομικά μέτρα και μόνο (;). Με το όνειρο μιας σωτήριας ραγδαίας και θεαματικής οικονομικής ανάπτυξης, η οποία δεν φαίνεται στον ορίζοντα ούτε γνωρίζουμε σε ποια παιδεία και προετοιμασία των πολιτών θα στηριχθεί; Στη νοοτροπία και «την οικονομία τής κονόμας» που εκθρέψαμε; Ποιο ανθρώπινο δυναμικό κοινωνικά ευαισθητοποιημένο, ψυχικά και πνευματικά καθαρμένο, παιδευτικά και πολιτιστικά ετοιμασμένο θα επωμισθεί το ασήκωτο φορτίο τής ανάπτυξης;
Εδώ, λοιπόν, ανακύπτει ένα μείζον θέμα ουσίας που καταπλακώθηκε από την οικονομική συγκυρία: πώς θα αξιοποιήσουμε τώρα, που το χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ άλλοτε, το κεφάλαιο τού πολιτισμού μας. Πώς θα ξεκινήσει ο αγώνας να ανασυρθεί ο πέπλος τής απαξίωσης που καλύπτει τη χώρα μας; Θα το αντέξουμε άλλο να είμαστε προκλητικά απόντες εκεί που άρχισαν να προβάλλουν τον πολιτισμό τους σωρηδόν Ρουμάνοι, Βούλγαροι, ακόμη και Σκοπιανοί, για να μην αναφερθώ στη μακρόχρονη, συστηματική, στρατηγικά στοχευμένη και επιτυχημένη πολιτιστική δραστηριότητα των Αγγλων (Βritish Council), των Γάλλων (Ιnstitut Francais), των Γερμανών (Goethe), των Ισπανών (Τhervantes) και τόσων άλλων; Τώρα και στο άμεσο μέλλον είναι που χρειάζονται μεγάλες ποιοτικές εκδηλώσεις για τον ελληνικό πολιτισμό στις χώρες τής Ευρώπης, αλλά και τής Αμερικής και τής Ασίας, τον παλαιότερο και τον σύγχρονο: τον παλαιότερο πολιτισμό μας, που πρέπει να λειτουργεί ως σταθερή υπόμνηση τής συμβολής τής Ελλάδος σ΄ αυτό που αποτελεί τον δυτικό και γενικότερα τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, και καθόλου λιγότερο τον νεότερο και σύγχρονο πολιτισμό μας (τη μουσική, τη λογοτεχνία, τα εικαστικά, το θέατρο, τον κινηματογράφο, την αρχιτεκτονική, τη διανόηση, την επιστήμη, την παράδοση, την ορθοδοξία και, φυσικά, το άλλο μεγάλο μας κεφάλαιο, την ελληνική γλώσσα).
Το έχω ξαναγράψει. Ποιες ενέργειες και ποιες συσπειρώσεις έγιναν ποτέ από τη χώρα μας στο πλαίσιο μιας ευρύτερης παιδευτικής και πολιτιστικής εξωτερικής πολιτικής, ώστε να μη φύγουν τα κλασικά ανθρωπιστικά γράμματα από την ευρωπαϊκή σχολική Εκπαίδευση; Αυτά που γαλουχούσαν επί χρόνια χιλιάδες ευρωπαίων πολιτών με μορφές, πρότυπα, μηνύματα και αξίες, με ανεπανάληπτα κείμενα, που τους έκαναν να τιμούν την Ελλάδα και τον πολιτισμό της και να θέλουν να επισκεφθούν την Αθήνα με τον Παρθενώνα, την Ολυμπία, την Επίδαυρο, τις Μυκήνες, τη Βεργίνα, την Ιθάκη, τα νησιά μας. Πώς κατόπιν αυτής τής αδράνειας και τής ολιγωρίας μας να μην επικρατήσει- με τη βοήθεια ποικίλων συμφερόντων και άστοχων δικών μας χειρισμών- αυτή η γενικευμένη σχεδόν απαξίωση, τής οποίας η κορυφή μόνο τού παγόβουνου είναι η οικονομική απαξίωση και κατακραυγή; Με δικές μας ενέργειες και παραλείψεις φτάσαμε να ντρεπόμαστε αυτόν τον καιρό στο εξωτερικό να λέμε ότι είμαστε Ελληνες, ένα όνομα και έναν τίτλο καταγωγής που τον φέρναμε με περηφάνια και πολιτιστικό και ηθικό αντίκρυσμα κάποια χρόνια πριν.
Μήπως υπό τις συνθήκες αυτές, από τα ραπίσματα που δεχθήκαμε και δεχόμαστε, παθόντες πλέον και (ας ελπίσουμε) μαθόντες, είναι καιρός και ευκαιρία να αφυπνισθούμε και να αναλάβουμε- παράλληλα και υποστηρικτικά προς την προσπάθεια τής οικονομικής μας ανάκαμψηςκι έναν αγώνα πολιτιστικής ανάκαμψης με τη χάραξη μιας γενναίας πολιτιστικής πολιτικής εντός και εκτός Ελλάδος; Με πρωτοβουλία τής πολιτικής ηγεσίας τού αρμόδιου Υπουργείου και τού ίδιου ίσως τού Πρωθυπουργού, για να δοθεί η δέουσα βαρύτητα, μήπως ήλθε η ώρα να κληθούν και να στέρξουν οι μεγάλοι οικονομικοί παράγοντες τής χώρας να συμμετάσχουν στη χάραξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής προβολής τού ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό και να τη στηρίξουν οικονομικά στον αγώνα ανατροπής τής απαξίωσης που πλήττει την πατρίδα μας; Αυτή τη φορά, ας μη τους φωνάξουμε μόνο για να δώσουν χρήματα, αλλά ας ακούσουμε τι έχουν να πουν για αυτό το κοινό και μεγάλο θέμα.
Τέλος, δεν είναι η ώρα- αφού μιλάμε τόσο για ανάπτυξη- να συνδυασθεί μια τέτοια οργανωμένη προσπάθεια μ΄ έναν άμεσο σχεδιασμό ανάπτυξης τού πολιτι σμικού τουρισμού , που θα απέφερε σημαντικούς πόρους στον τομέα ανάπτυξης τής χώρας μας; Πώς έγινε η Βιέννη τής (όχι γιγάντειας οικονομικά) Αυστρίας πόλος έλξεως εκατομμυρίων τουριστών με πολιτιστικά ενδιαφέροντα; Ή μήπως ο πολιτισμός για μάς αποτελεί πολυτέλεια που- όπως μέχρι τώρα- κρίνουμε ότι δεν χρειάζεται να μάς απασχολήσει ιδιαίτερα;
Ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής της Γλωσσολογίας, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τέως πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Γ. Μπαμπινιώτης -εφ. Το Βήμα, Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
Αναζητείται μια καλή είδηση
Στον ρυθμό της απαισιόδοξης νότας που «χορεύει» η χώρα μας αυτόν τον δύσκολο καιρό της απύθμενης οικονομικής κρίσης, η κοινωνία της πληροφορίας διολισθαίνει προς την παραπληροφόρηση και την υπερπληροφόρηση· με τις αμέτρητες καθημερινές ποικιλόμορφες οικονομικές και κοινωνικές αναλύσεις, πολλές από τις οποίες προκαλούν σύγχυση τόσο με τα διασταυρούμενα πυρά τους όσο και με τις σύντομες διαψεύσεις τους· το αποτέλεσμα είναι η κοινωνία της γνώσης, για την οποία θριαμβολογούσαμε, να έχει μεταλλαχθεί σε κοινωνία της απόγνωσης.
Πρωτεύοντα ρόλο γι΄ αυτή την κατάσταση που βιώνουμε δεν έχει μόνο η πολιτική, αλλά και τα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά και έντυπα. Χρόνια τώρα παρακολουθούμε από τις τηλεοράσεις την προβολή, κυρίως, θεμάτων που «πουλούν». Εγκλήματα, φόνοι, ληστείες, τρομοκρατίες, καταστροφές, σεισμοί, νεκροί και όλα τα σχετικά να προβάλλονται επίμονα. Αιμοβόρος κανιβαλισμός κατακλύζει τις οθόνες των τηλεοράσεων· σπάνια η καλή είδηση· σαν να μη συμβαίνει τίποτα καλό σ΄ αυτόν τον κόσμο, σ΄ αυτόν τον τόπο· σαν να ζούμε σε μια κοινωνία που η ανθρωπιά έχει εκμηδενισθεί.
Και όμως υπάρχουν πολλές πηγές ανθρωπιάς που «σιγορρέουν», αλλά στο τέλος το νερό τους χάνεται στην έρημο της αδιαφορίας πολλών από εκείνους που έχουν αναλάβει την ενημέρωση της κοινής γνώμης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε σ΄ έναν σκληρό κόσμο, στον οποίον η παιδεία υπολείπεται, ενώ περισσεύουν η αδιαφορία, η ανευθυνότητα και η βαρβαρότητα· είναι ο κόσμος του δικού μας πολιτισμού. Αλλά όταν και η ενημέρωση είναι μονόπλευρη, τότε χάνεται κάθε ελπίδα για μια ισόρροπη ανάδειξη και συνακόλουθη κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας.
Οι άνθρωποι όμως ως κοινωνικά ζώα έχουν, από τη φύση τους, ανάγκη το καλό και το αναζητούν διότι τους τέρπει· με πολλούς να έχουν μέσα τους ενδυναμωμένη την καλοσύνη και την υπευθυνότητα. Όταν όμως συνεχώς βλέπουν, ακούνε ή διαβάζουν μόνο αρνητικές ειδήσεις, τότε υποσυνείδητα πολλοί από αυτούς προσαρμόζονται σ΄ αυτόν τον παραμορφωμένο κόσμο· είναι τα μιμήδια μας, οι ιδέες, οι αξίες, οι αντιλήψεις που διασπείρονται στην κοινωνία, όπως τα μικρόβια, και είναι αυτός ο βασικός μηχανισμός της πολιτισμικής μας εξέλιξης.
Το καλό ή κακό παράδειγμα πάντα έχει την επίδρασή του. Κατηγορούμε συλλήβδην τους νέους για την ανευθυνότητα και τη σκληρότητά τους· και όμως όταν ένας νεαρός ποδοσφαιριστής έκαμε μια καλή πράξη, επισκέφθηκε στην Κύπρο ένα μικρό πολύ άρρωστο θαυμαστή του και έμεινε παίζοντας μαζί του μια ολόκληρη ημέρα, η καλή αυτή είδηση άγγιξε χιλιάδες νεαρούς φιλάθλους και προβλήθηκε ευρέως ως εκ τούτου. Με τέτοια παραδείγματα από κάθε όροφο κάθε πολιτιστικού οικοδομήματος η βία και η επιθετικότητα θα πέθαιναν.
Υπάρχει λοιπόν ελπίδα, υπάρχει έδαφος για τις καλές ειδήσεις, που δήθεν δεν πουλούν. Αντ΄ αυτών μερικά ιδιωτικά κανάλια ευτελίζουν την ανθρώπινη νοημοσύνη με τις ανούσιες εκπομπές τους, οι οποίες παίζουν έναν αρνητικό παιδαγωγικό ρόλο· και αν εξαιρέσει κανείς τα κρατικά κανάλια και λίγα ιδιωτικά, που εμπεριέχουν στο ρεπερτόριό τους έστω λίγες καλές ειδήσεις, η συνισταμένη είναι γενικά αρνητική και προσβλητική για όποιον προσπαθεί να σκέφτεται κάπως σοβαρά.
Μήπως λοιπόν θα έπρεπε ορισμένοι ανοησιολόγοι και ανουσιολόγοι- όσοι λίγοι κι αν είναι, ίσως είναι και πολλοί, αν εκταθούμε και εκτός πρωτευούσης-, που δήθεν διασκεδάζουν το τηλεοπτικό ή ραδιοφωνικό κοινό τους, να υποχρεωθούν να μετεκπαιδευθούν στην κατανόηση της δύναμής τους και στην παιδαγωγική βελτίωσή τους; Για να μην βλάπτουν μ΄ αυτά που λένε, μ΄ αυτά που προβάλλουν και τα θεωρούν και περισπούδαστα. Με τις επιδόσεις τους αυτές όμως κάνουν κακό στην κοινωνία, στους ανθρώπους κάθε ηλικίας, στους οποίους προβάλλουν έναν ελλειμματικό κόσμο στον οποίον εθίζονται πολλοί· και από το κακό πάμε στο χειρότερο· σε μια χώρα που δεν αξιολογείται συστηματικά τίποτα, όταν ακόμα και το DΝΑ μας αξιολογείται με μοριακούς μηχανισμούς τη στιγμή που διπλασιάζεται και ελαχιστοποιεί τα λάθη του, τις μεταλλάξεις, που είναι επιβλαβείς στην πλειονότητά τους, όπως τα λάθη των ανθρώπων.
Μια πρόταση λοιπόν, ιδιαίτερα τώρα που όλα μοιάζουν σκούρα, θα ήταν να συμφωνήσουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί μεταξύ τους για να αφιερώνουν ένα ποσοστό του χρόνου των δελτίων τους σε καλές ειδήσεις· οι εφημερίδες και τα περιοδικά μια χαρακτηριστική ξεχωριστή σελίδα σε θετικές ειδήσεις· και κάποιες εφημερίδες σκανδαλοθηρικού ή κουτσομπολίστικου περιεχομένου να αναγκασθούν να τηρούν ορισμένα αξιοπρεπή κριτήρια, τα οποία οφείλει η Πολιτεία να διαμορφώσει. Για να σπάσει η αρνητική νοοτροπία του νεοέλληνα, που δεν το ΄χει σε καλό να πει έναν καλό λόγο για κανέναν και για τίποτα, διότι αυτό βλέπει και ακούει παντού.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Σταμάτης Αλαχιώτης -εφ. Το Βήμα, Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
Εξ επαφής
Για να τριτώσει το καλό, συνεχίζω τον έπαινο για το δραμινό περιοδικό, που κατορθώνει ν΄ ανοίξει Δίοδο στα μπλοκαρισμένα μας συνήθως γράμματα. Ο λόγος σήμερα για το υποδειγματικό δοκίμιο που υπογράφει ο Γρηγόρης Πεντζίκης με την επιγραφή Παιχνίδι ή Οραμα. Σκάβοντας το έργο δύο σημαντικών νέων ποιητών, που αυτοσυστήνονται στο ίδιο τεύχος. Προηγείται (σ. 77) η Γεωργία Τρανταφυλλίδου (1968) με Δυο άσπρα ποιήματα · αντιγράφω τους τελευταίους στίχους από το πρώτο:
Τα καλοκαίρια η απουσία/ οι αντοχές, η αμνησία. / Εδώ τελειώνει το παιχνίδι/ εδώ φωλιάζει και το φίδι. / Σ΄ ένα κρεβάτι κάπου στην πόλη/ το έργο ανέβηκε, ζήτω οι ρόλοι/ που συνεπαίρνουν/ και σου τα παίρνουν τα ωραία/ πουκάμισα. Και πέφτει χιόνι.
Επεται (σ. 80) ο Κυριάκος Συλφιτζόγλου (1983), με άτιτλο ποίημα από όπου αποσπώ, βάναυσα πάλι, κάποιουςστίχους: ταλαίπωρο καρναβάλι/ εδώ είναι η γωνιά σου/ κάτω από τον σκονισμένο προβολέα / τα ψεύτικα βλέφαρά σου [...] πάνε χρόνια που... / η ταύτιση είναι/ ξεπερασμένη/ στο λέω/ μα ήθελα να σε ρωτήσω/ για το πλεόνασμα της φθοράς [...] κι αν σπάσει ο καθρέφτης/ τι προκύπτει; / το είδωλο/ γηράσκει/ αεί/ διδασκόμενο / δηλαδή/ ψευδόμενο.
Αυτά για πρόγευση, προτού επιστρέψω στο δοκίμιο του Πεντζίκη, που ο ίδιος το συστήνει ως «κριτική», εκτός και αν η ρουμπρίκα ανήκει στη σύνταξη του περιοδικού. Εγώ πάντως επιμένω, μιλώντας για δοκίμιο: όχι μόνο γιατί εδώ και κάμποσα χρόνια έχει εκπέσει το έντιμο αυτό είδος σε γενικότερη ανυποληψία, αλλά γιατί βρίσκω στη δόκιμη αυτή λέξη βιογραφική ουσία. Το πράγμα αρχίζει με τις Δοκιμές του Σεφέρη, όπου μαθήτευσα στα δύσκολα εφηβικά χρόνια, και φτάνει στο πρώτο τυπογραφικό δοκίμιο που έπεσε στα χέρια μου. Για τους δύσπιστους υπάρχει και το «δοκίμιν της αγάπης».
Τα δύο ερεθιστικά αποσπάσματα επίκαιρης ποίησης που παρέθεσα προϊδεάζουν, υποθέτω, γιατί και πώς ο Πεντζίκης έφτασε στον τίτλο του δικού του δοκιμίου, ενόψει συντελεσμένων τριών ποιητικών συλλογών. Δύο της Γεωργίας Τριανταφυλλίδου ( Ο ποιητής έξω η πρώτη, Δικαίωμα προσδοκίας η δεύτερη), και μιας του Κυριάκου Συλφιτζόγλου ( Εκαστος εφ΄ ω ετάφη ). Προφανώς ο Πεντζίκης αναγνώρισε εδώ δείγματα δόκιμης ποίησης του καιρού μας, που με τις επιλογές και τον τρόπο τους σκανδαλίζουν, δίνοντας προτεραιότητα στο γλωσσικό παιγνίδι και απωθώντας κάθε βαρυσήμαντο όραμα. Εβαλε όμως εξαρχής τους δύο όρους σε εισαγωγικά αμφιβολίας, και τους εξέθεσε σε ερωτηματική διάζευξη. Σε αυτή τη βάση ο επόμενος έλεγχος (θεωρητικός και μεθοδολογικός πρώτα, παραδειγματικός ύστερα) καταλήγει στη μείωση της επιφανειακής διαφοράς των δύο όρων και στην ανάδειξη μιας εσωτερικής ποιητικής συζυγίας τους- την ονομάζει μορφή. Ενδιαμέσως αποφορτίζονται από τα απωθητικά τους βαρίδια οι δύο κρίσιμοι όροι. Το «παιχνίδι» από την ελαφρότητα του λογοπαιγνίου και της ιδεολογικής ουδετερότητας. Το «όραμα» από τον ιδεαλιστικό εξωραϊσμό και τον ρητορικό του χαρακτήρα. Η διπλή αυτή αποφόρτιση ευνοεί εφεξής τόσο τη μετακίνηση του οράματος από τον εξωτερικό περίγυρο στο εσωτερικό σώμα του ποιήματος όσο, και προπαντός, τη μεταστοιχείωσή του σε μορφή, που μορφοποιεί το ποίημα. Σ΄ αυτό εξάλλου το κρίσιμο κεφάλαιο υπάρχουν κορυφαία υποδείγματα από τον χώρο της νεοελληνικής ποίησης, που εντοπίζονται εύκολα: λ.χ. στον Σολωμό, αλλά και στον Καβάφη.
Στην περίπτωση του Σολωμού εξέχει η οραματική μορφή της Φεγγαροντυμένης , που αναδύεται, σχεδόν από το πουθενά, και μεταμορφώνεται σε μουσικό ήχο, καθώς εξελίσσεται η σύνθεση του «Κρητικού», αποκαλύπτοντας έτσι τη γόνιμη μήτρα της σολωμικής ποίησης. Προηγείται βέβαια η συμβολική μορφή της Ελευθερίας , που υφίσταται διαδοχικές μεταμορφώσεις: επαναστατική στον « Υμνο», θρηνητική «Εις το θάνατο του Λορδ Μπάιρον», μεταμορφώνεται σε Δόξαμονάχη στο «Επίγραμμα των Ψαρών», για να καταλήξει Μητέρα μεγαλόψυχη στο «Γ΄ Σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων».
Ο Καβάφης δεν χρειάζεται διαμεσολάβηση . Φτάνει να ακούσουμε προσεκτικά τον ποιητικό του απολογισμό στο «Εκόμισα εις την τέχνην» (δημοσιεύεται το 1921) όπου η Μορφή (με κεφαλαίο το αρκτικό της γράμμα) ορίζεται ως συντελεστήςκλειδί του ποιήματος. Αντιγράφω: Κάθομαι και ρεμβάζω. Επιθυμίες κ΄ αισθήσεις/ εκόμισα εις την Τέχνην- κάτι μισοειδωμένα, / πρόσωπα ή γραμμές · ερώτων ατελών/ κάτι αβέβαιες μνήμες. Ας αφεθώ σ΄ αυτήν./ Ξέρει να σχηματίσει Μορφήν της Καλλονής·/ σχεδόν ανεπαισθήτως τον βίον συμπληρούσα, / συνδυάζουσα εντυπώσεις, συνδυάζουσα τες μέρες.
Δεν χρειάζονται σχόλια. Να θυμίσω μόνον ότι μορφή και ομορφιά ανταποκρίνονται μεταξύ τους: στα νιάτα σμίγουν, στα γεράματα χωρίζουν.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Δ. Ν. Μαρωνιτη-εφ. Το Βήμα, Κυριακή 13 Ιουνίου 2010
Δρόµοι
Οταν αυξάνεται...
...συνεχώς η τιµή του, όταν το κόστος του βαραίνει όσο τίποτε άλλο τα συστήµατα υγείας, τότε το φάρ µακο γίνεται φαρµάκι.
Το φάρµακο...
...είναι τρία πράγµατα µαζί: ένα βιοµηχανικό προϊόν, ένα προϊόν υγείας και ένα προϊόν κοινωνικό. Αυτή η τριπλή και εν πολλοίς αντιφατική ταυτότητα του φαρµάκου συνεπάγεται πως ο καθορισµός της τιµής του δεν είναι «υγιές» να αφήνεται ανεξέλεγκτα στην αγορά. Εξ ορισµού, οι σχέσεις των µεγάλων φαρµακευτικών οµίλων και ενός κράτους που σέβεται τους πολίτες του και τον εαυτό του πρέπει να είναι συγκρουσιακές. Σήµερα, στις περισσότερες χώρες του κόσµου, τα φαρµακεία και τα νοσοκοµεία µοιάζουν µε ένα τραπέζι που είναι στρωµένο για τους µεγάλους και πολυεθνικούς φαρµακευτικούς οµίλους. Και εί ναι τόσο πλουσιοπάροχο, που τους φτάνει και τους περισσεύει. Γι’ αυτό άλλωστε, όπως επισηµαίνει ο γάλλος γιατρός και πολιτικός Ελί Αριέ στο περιοδικό «Μαριάν», επενδύουν σήµε ρα στο φαρµακευ τικό µάρκετινγκ πολύ µεγαλύτερα ποσά από όσα στη φαρµα κευτική έρευνα. «Αν εξαιρέσουµε την τρι πλή αγωγή κατά του ΑΙDS, εδώ και δέκα χρόνια η φαρµακευτική βιοµηχανία δεν έχει ανακαλύψει τίποτα σηµαντικό», γράφει ο Ελί Αριέ. «Δεν επιδιώκει πια την παραγωγή µιας ευρεί ας γκάµας φαρµάκων, αλλά την ανακάλυψη του φαρµάκου που θα έχει το µεγαλύτερο “σουξέ” και που οι πωλήσεις του θα αποδώσουν δισεκατοµµύρια. Η απόσυρση ενός και µόνο φαρµάκου από την αγορά, που αντιπροσώπευε το 25% των πωλήσεων της Μerck, ήταν αρκετή για να γονατίσει αυτή την εται ρεία. Και η ανακάλυψη ενός και µόνο φαρµάκου, που αντιπροσωπεύει το 6% των παγκόσµιων πωλή σεων φαρµάκων, έκανε την Glaxo πρώτο φαρµακευτικό εργαστήριο του κόσµου».
Η φαρµακευτική...
...βιοµηχανία προσδοκά µεγάλα κέρδη, επειδή αναλαµβάνει µεγάλο ρίσκο. Οµως, όταν δεν βρίσκει απέναντί της µια αποφασισµένη κυβέρνηση, τότε φορ τώνει αυτό το ρίσκο στο κοινωνικό σύνολο. Το µεγάλο πρόβληµα σήµερα είναι η συνεχής άνοδος των τιµών των φαρµάκων. Και οφείλεται κυρίως στην άνοδο των τιµών όχι όλων αλλά συγκεκριµένων φαρµάκων, τα οποία οι φαρµακευτικοί όµιλοι προωθούν µε εντυπωσιακές και πολυδάπανες εκστρατείες µάρκετινγκ. Αν αυτοί οι όµιλοι εξακολουθήσουν να καθορίζουν µονοµερώς τις τιµές των φαρµάκων, να εξαφανίζουν τα φθηνότερα γενόσηµα φάρµακα από τα ράφια και να προπαγανδίζουν ανενόχλητοι τα δικά τους φάρµακα µε καθοδηγούµενες επιστηµονικές έρευ νες και δηµοσιεύσεις, σύντοµα τα φάρµακα θα γίνουν είδος πολυτελείας όχι µόνο για τις φτωχές αλ λά και για τις ανεπτυγµένες χώρες.
Τίποτα δεν είναι...
...τυχαίο. Οταν η πολιτική του φαρµάκου υπάγεται στη διεύθυνση Βιοµηχανίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όχι στη Διεύθυνση Υγείας, είναι επόµενο αυτή η πολιτική να καθορίζεται µε αγοραίους όρους. Οπως δεν είναι τυχαίο το ότι σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, εν µέσω οξείας οικονοµικής κρίσης, υπέκυψαν στον εκβιασµό της φαρµακευτικής βιοµηχανίας: αγοράζοντας µαζικά τα εµβόλιά της για µια «φοβερή» γρίπη που αποδείχθηκε συνάχι, άνοιξαν τεράστιες τρύπες στα δηµόσια ταµεία, χωρίς καν να διεκδικούν σήµερα αποζηµιώσεις γι’ αυτή την απάτη.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Ρούσσου Βρανά -εφ. Τα Νέα, 16 Ιουνίου 2010
Η φύση στο πιάτο
«Ενα καλό εστιατόριο πρέπει να ξαφνιάζει τον κόσµο», λέει ο Γιοσιχίρο Ναρισάουα. Το δικό του, στο Τόκιο, ανακηρύχθηκε το καλύτερο της Ασίας από τη λίστα San Ρellegrino µε τα 50 καλύτερα εστιατόρια του κόσµου.
Γευσιγνώστες απ’ όλο τον κόσµο πηγαίνουν στο εστιατόριο του 41χρονου Ναρισάουα για να δοκιµάσουν τις «ανορθόδοξες», κατά τους κριτικούς, συνταγές του. «Οι Δηµιουργίες του Ναρισάουα», όπως ονόµασε το εστιατόριο, έχουν δύο αστέρια στον Οδηγό Μισλέν και προτείνουν ένα µοναδικό µείγµα γαλλικής και ιαπωνικής κουζίνας. Ο σεφ λέει πως αυτό που επιδιώκει είναι να βάλει «τη φύση στο πιάτο». Μολονότι πολλές συνταγές του είναι αναµφίβολα γαλλικές, το µενού του είναι εµπνευσµένο από την ιαπωνική φιλοσοφία που έγκειται στη χρησιµοποίηση των πιο φρέσκων προϊόντων αναλόγως της εποχής. «Οι πελάτες πρέπει να υποκύπτουν στη γοητεία των εποχών», εξηγεί. «Δεν πρέπει απλώς να τρώνε ένα φαγητό, πρέπει να ρουφάνε την ίδια τη ζωή, τη µυρωδιά, την υφή και τη γεύση των τοπίων που παρήγαγαν αυτή την τροφή».
Στις «Δηµιουργίες του Ναρισάουα» η ατµόσφαιρα είναι λιτή. Ενας τοίχος από γυαλί χωρίζει την κουζίνα από την αίθουσα – στην οποία µπορούν να σερβιριστούν 25 άνθρωποι –, µε αποτέλεσµα οι συνδαιτυµόνες να µπορούν να παρακολουθούν όσα συµβαίνουν στην κουζίνα. «Οι πελάτες µπορούν να δουν τα πάντα, ακόµη και το περιεχόµενο των ψυγείων», εξηγεί ο σεφ. «Τα φαγητά πρέπει επίσης να ετοιµάζονται µε βάση τις επιθυµίες κάθε πελάτη. Δεν έχει νόηµα να σερβίρεις το ίδιο πράγµα σ’ έναν εβδοµηντάρη και σ’ έναν νεαρό». Εξι ηµέρες την εβδοµάδα, ο Ναρισάουα, ο οποίος είναι παντρεµένος και πατέρας δύο παιδιών, φτάνει στην κουζίνα του στις 7.45 το πρωί και σπάνια φεύγει πριν από τα µεσάνυχτα. Οταν δεν βρίσκεται µπροστά στους φούρνους ή δεν συζητάει µε τους πελάτες, επισκέπτεται κάποιον από τους 40 παραγωγούς βιολογικών προϊόντων που είναι οι προµηθευτές του. Εχει τη µαγειρική στο αίµα. Ο παππούς του έφτιαχνε παραδοσιακά ιαπωνικά γλυκά και ο πατέρας του είχε ένα αρτοποιείο – ζαχαροπλαστείο. Και επειδή απολάµβανε να βλέπει τη χαρά των πελατών του πατέρα του όταν έτρωγαν κάτι καλό, ο νεαρός Ναρισάουα αποφάσισε στα 19 του να σπουδάσει µαγειρική στην Ευρώπη.
Εκπαιδεύτηκε στη Γενεύη στην κουζίνα του Φρέντι Ζιραρντέ, ενός από τους περίφηµους σεφ του 20ού αιώνα, και αποφάσισε να επιστρέψει στο Τόκιο, µια πόλη που έχει τετραπλάσια εστιατόρια από τη Νέα Υόρκη. «Σκέφτηκα να εκφράσω κάτι διαφορετικό εισάγοντας τα καλύτερα στοιχεία της ιαπωνικής κουζίνας – τη σηµασία που δίνει στη στιγµή, στη δύναµη των εποχών – και συνδυάζοντάς τα µε αυτά που είχα µάθει στην Ευρώπη», λέει. Το αποτέλεσµα, προσθέτει, δεν είναι ούτε γαλλικό ούτε ιαπωνικό: «Νοµίζω ότι ξεπερνάµε πλέον τις ετικέτες “ιταλική” ή “γαλλική” κουζίνα· το πρόσωπο που µαγειρεύει είναι αυτό που κάνει τη διαφορά, γι’ αυτό και ονοµαστήκαµε “Οι Δηµιουργίες του Ναρισάουα”», εξηγεί ο σεφ.
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Γιώργου Αγγελόπουλου -εφ. Τα Νέα, 16 Ιουνίου 2010
Εξήντα κορυφαίοι διανοητές στην Αθήνα και το Διαδίκτυο
Στο µικροσκόπιο βάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και τα προβλήµατά του σοφοί από όλο τον κόσµο - κορυφαίοι εκπρόσωποι της επιστήµης, της τέχνης και της πολιτικής. Και δίνουν ραντεβού τον Νοέµβριο (24-27) στην Αθήνα, µε σκοπό να ανακοινώσουν τα πορίσµατά τους, αλλά και να συζητήσουν επ’ αυτών σε ένα από τα πλέον πρωτοποριακά συνέδρια που έχουν διοργανωθεί παγκοσµίως. Δεν θα µπορούσαν, άλλωστε, να επιλέξουν άλλον τόπο για το συνέδριο αυτό καθώς τιτλοφορείται «Αθηναϊκοί Διάλογοι» και διοργανώνεται µε πρωτοβουλία του Κοινωφελούς Ιδρύµατος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» επ’ ευκαιρία των εγκαινίων της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών που ανοίγει το Ιδρυµα στη Λεωφόρο Συγγρού. Εξήντα από τα µεγαλύτερα ονόµατα της διανόησης από όλο τον κόσµο - δεδοµένου πως για την υλοποίηση του συνεδρίου συνεργάζονται Πανεπιστήµιο Οξφόρδης, Ινστιτούτο της Γαλλίας, Γερµανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, Αυστριακή Ακαδηµία, Ιταλική Ακαδηµία Επιστηµών, Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ, Πανεπιστήµιο του Στάνφορντ και Ακαδηµία Αθηνών - θα επιχειρήσουν να επαναφέρουν το ενδιαφέρον για τις φθίνουσες παγκοσµίως ανθρωπιστικές σπουδές. Και θα θέσουν στο τραπέζι ζητήµατα όπως Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Λόγος και Τέχνη, Δηµοκρατία και Πολιτεία, Επιστήµες και Ηθική, Ποιότητα Ζωής.
Πρωτοπορία του συνεδρίου δεν είναι µόνο ότι το σύνολο του υλικού θα διατίθεται διαδικτυακά µε τη δυνατότητα παρεµβάσεων από τους χρήστες του Διαδικτύου, αλλά ότι οι εισηγητές προτού φτάσουν στο βήµα θα έχουν ήδη δηµοσιεύσει σε κλειστό διαδικτυακό φόρουµ τις οµιλίες τους και θα έχουν δεχθεί παρατηρήσεις και ερωτήσεις από τους υπόλοιπους συµµετέχοντες στο συνέδριο, τις οποίες και θα έχουν εντάξει στην τελική τους τοποθέτηση. Ανάµεσα στους υψηλούς καλεσµένους του συνεδρίου ειναι ο διευθυντής του Τµήµατος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κing’s College, Ρόντρικ Μπίτον, ο ιστορικός Τέχνης και καθηγητής του Πανεπιστηµίου Τζονς Χόπκινς, Αλαν Σαπίρο, ο καθηγητής Μαθηµατικών στο Πανεπιστήµιο του Κέιµπριτζ, Τζον Μπάροου, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας που αγωνίστηκε κατά της θανατικής ποινής Ροµπέρ Μπαντεντέρ, αλλά και έλληνες καθηγητές όπως οι Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα, Βασίλης Λαµπρινουδάκης, Κωνσταντίνος Σβολόπουλος.
www. athensdialogues.org/ad/el
Βαρβάρα Τερζάκι
ΣΥΝΕΔΡΙΟ-εφ. Τα Νέα, 16-06-2010
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)