19/4/11

Η φιλοσοφία της πρόκλησης

Του Γιώργου Αρχιμανδρίτη (ΒΗΜagazino)

Παρίσι.Στη γειτονία του Μονπαρνάς ο γνωστός διαννοούμενος Αλεν Φινκιελκροτ μας υποδέχεται στο σπίτι του για ένα ζεστό καφέ.Καθηγητής φιλοσοφίας , άνθρωπος της μελέτης και της σκέψης, ο Άλεν Φινκιελκροτ τποθετείται συχνά πάνω στα γεγονότα και στα φαινόμενα της εποχής μας ,διατυπώνοντας τις απόψεις του σε βιβλία, άρθρα και δοκίμια.Με χαρακτηριστικά πλούσια γλώσσα , αργό ρυθμμό και τόνο εμφατικό, μιλάει για θέματα που τον απασχολούν απο την αρχή της πορείας του στο κόσμο του πνεύματος μεχρι σήμερα: τη φιλοσοφία, την ήττα του πολιτισμού, τους κινδύνους του πολιτισμικού μοντέλου , το Διαδίκτυο, τον διαχωρισμό Εκκλησίας και Κράτους, τη Μάριν Λέπεν, τη γαλλική Αριστερά και τον Νικολά Σαρκοζί.

Αλεν Φινκιελκροτ, σήμερα στη Γαλλία χρησιμοποιήται αρκετά ευρέως ο χαρακτηρισμός «φιλόσοφος».Ποια είναι η γνώμη σας για την τάση αυτή?

«Πρόκειται για μια γλωσσική ευκολία.Κάθε διανοούμενος , που δεν είναι ούτε θετικός επιστήμονας, ούτε ιστορικός , ούτε κοινωνιολόγος , χαρακτηρίζεται ‘’φιλόσοφος’’. Εγώ έκανα σπυδές προτού ασχοληθώ με τη φιλοσοφία.Δεν διεκδικώ όμως απαραίτητα τον τίτλο του φιλόσοφου, οταν υπάρχουν μορφε΄ς σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Δεν θέλω να είμαι σφετεριστής. Οπότε ας πούμε οτι είμαι ένας αιώνιος δόκιμος της φιλοσοφίας.Παράλληλα, όμως, διαπιστώνω οτι στη Γαλλία δεν υπάρχει πια λέξη που να ορίζει τους φιλόλογους , τους ειδικούς , τους κριτικούς , τους διανοητές.Υπάρχει , βέβαια , ο όρος δοκιμιογράφος , ο οποίος όμως έχει χάσει την αξιοπιστία του , διότι πολλά ‘’δοκιμιακά’’ βιβλία ειναι πρόχειρα και επιφανειακά. Οπότε καλό είναι να παίρνει κανείς τις αποστάσεις του και να διαχωρίζει τη θέση του απο αυτα.Η Γαλλία είναι χώρα του δοκιμίου και θα ήθελα να μπορώ να ανήκω σε αυτην τη παράδοση που πηγαίνει απο τον Μοντέν μέχρι τον Καμύ, περνώντας απο τον Βαλερί, αλλα περιλαμβάνει και ξένους συγγραφείς όπως ο Οκτάβιο Παζ.Με την έννοια λοιπόν αυτή, θα έλεγα ότι είμαι δοκιμιογράφος.

Πώς ένας λαικός, ένας πολίτης, βλέπει την εξέλιξη της λαικότητας στη Γαλλία?Υπάρχουν σήμερα στοιχεία που την απειλούν?

«Η λαικότητα ,η κοσμικότητα , είναι ενα φαινόμενο των δυτικών κοινωνιών. Στη Γαλλία η ιστορία της κοσμικότητας του πολιτευματος είναι η ιστορία ενός δύσκολου αγώνα ενάντια στην Εκκλησία και ο κατ’εξοχήν χώρος αυτης της διαμάχης ηταν το σχολείο. Το ζήτημα ηταν αν η θρησκεία έπρεπε να συνεχίσει να καθοδηγείτις συνειδήσεις ή αν θα έπρεπε να αντικατασταθεί απο την κουλτούρα .Σήμερα η κοσμικότητα στη Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση, την πρόκληση του Ισλάμ. Είναι μια καινούργια κατάσταση που επιβαρύνεται απο το γεγονός οτι αυτοί που προκαλούν ισχυρίζονται οτι δρουν στο όνομα μιας ΄΄ανοιχτής΄΄, όπως λένε,λαικότητας. Και θέλουν να ευθυγραμμιστεί το σχολείο με την υπόλοιπη κοινωνία.Δεν λένε ανοιχτά οτι η μαντίλα πρέπει να γίνεται δεκτή απο στο σχολείο για θρησκευτικούς λόγους.Αντ’αυτου , επικαλούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του λόγου.Είναι λοιπόν μια μάχη ανάμεσα σε δυο είδη λαικότητας , όπου η μια παρουσιάζεται ως ανοιχτή και κατηγορεί την άλλη ως άκαμπτη και κλειστή. Η μάχη ειναι δύσκολη, αλλά πιστέυω οτι δεν πρέπει να υποχωρήσουμε. Ειναι ζήτημα κοινωνικής συνοχής.Θα μπορέσει άραγε η Γαλλία να συνεχίσει να ειναι αυτο που ειναι ή πρέπει να δεχτεί τρόπους ζωής εντελώς ξένους προς το πνεύμα και τις αξίες της?Κατα τη γνώμη μου, κάτι τέτοιο θα ηταν επικύνδινο και λέγοντας αυτό δεν κλείνω τη πόρτα σε κανένα.Οι νεαρές μουσουλμάνες σαφώς έχουν τη θέση τους στο σχολείο , αλλά όχι η μαντίλα.Ο νόμος ενάντια στη μαντίλα ψηφίστηκε ακριβώς γιατί πολλές απο αυτές τις νεαρές μουσουλμάνες ζήτησαν οι ίδιες απο τη Γαλλική Δημοκρατία να τις απελευθερώσει απο ενα περιβάλλον όλο και πιο αντιδραστικό.

Η ολοένα και πιο έντονη παρουσία του Ισλάμ αποτελεί μια τάση πιο γενικευμένη για ένα κίνημα πιο ευρύ?

«Σαφώς. Σήμερα ζούμε μια μεγάλη δημογραφική αλλαγή σε όλη την Ευρώπη.Οι μουσουλμάνοι τς επόμενα χρόνια θα αποτελούν πλειονότητα στις Βρυξέλλες, στοΡότερνταμ και στη Γαλλία, σε πόλεις όπως το Ρουμπέ.Παρατηρούμε επίσης στη Γαλλία και σε όλη την Ευρώπη το φαινόμενο Γάλλοι να εγκαταλείπουν τις πόλεις ή τις γειτονίες που σεν αισθάνονται πια σαν στο σπίτι τους,Όλη η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με αυτο το πρόβλημα το οποίο είναι ευαισθητο γιτί, τίποτε δεν μπορεί να γίνει που δεν θα ενθάρρυνε την ξενοφοβία.Αλλά το να αρνείσαι την πραγματικότητα στο όνομα του πολέμου κατα της ξενοφοβίας είναι μια πολιτική γελοίακαι αυτοκαταστροφική».

Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση?

«Η λύση είναι η ενσωμάτωση, η αφομοίωση. Και το γεγονός οτι έχει γίνει δύσκολη σήμερα δεν οφείλεται στον ρατσισμό των αυτόχθονων πλυθησμών.Οι Ολλανδοί δεν είναι ρατσιστές, οι Γάλλοι στη πλειονότητάς δεν είναι ρατσιστές. Η ενσωμάτωση έχει γίνει δύσκολη λόγω μιας αυξανόμενης εχθρικής στάσης κάποιων μεταναστευτικών πληθυσμών απέναντι στη χώρα υποδοχής τους.Και αυτο βλέπει κανείς στο σχολείο με την αμφισβήτηση κάποιων μαθητών Ιστορίας και Λογοτεχνίας.Ειναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς σήμερα για τις χριστιανικές ρίζες της Γαλλίας για το Ολοκάυτωμα , για την αποικιοκρατία ή για τη διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.Υπάρχει επίσης μια ακόμη πιο μεγα΄λη δυσκολία που προέρχεται απο την ανάπτυξη μιας γενικότερης κουλτούρας της βίας και της αμφισβήτησης του ίδιου του σχολείου.Οταν σύσσωμη η μαθητική κοινότητα χαρακτηρίζει ‘’γελοίους’’ τους καλούς μαθητές το σχολείο δεν μπορεί να λειτουργήσει.Αυτο συμβαίνει σε πολλε΄ς ‘’ευαίσθητες’’ γειτονίες.Πρέπει λοιπόν , να κοιτάξουμε κατάματα αυτη τη πραγματικότητα.Δεν είμαστε όμως έτοιμοι να επιβάλουμε στον ευατό μας αυτη τη διαδικασία και φοβάμαι οτι αυτή η άρνηση εξυπυρετεί τελικά τα συμφέροντα των πολιτικών κομμάτων,ιδίως στη Γαλλία.

Ποια πρέπει να είναι η στάση της Αριστεράς ως φορέα προοδευτικών απόψεων απε΄ναντι σε αυτη τη πραγματικότητα.?

«Οι άνθρωποι της Αριστεράς πρέπει να ανοίξουν τα μάτια τους.Οαν πρόσφατα ο υπουργός Εσωτερικών αρνληθηκε να δώσει στη δημοσιότητα τον αριθμό των αυτοκινήτων που κάηκαν τη νύχτα των Χριστουγέννων, οι σοσιαλιστές του το προσήψαν.Το πρόβλημα όμως είναι οτι τρίβουν τα χέρια τους οταν βλέπουν τη βία να αυξάνεται.Η στάση αυτη ειναι γελοία, γιατί το κύριο πρόβλημα της βίας ειναι η βία!!Αν λοιπόν αυτη η κυβέρνηση αποτύχει αυτό ίσως σημαίνει οτι το πρόβλημα δεν έχει λύση.Η Αριστερά όμως δεν θέλει να αντιμετωπίσει το θέμα της βίας όπως πρέπει.Είτε αποδίδει ευθύνες στη κυβέρνηση είτε προσπαθεί να βρεί τα αίτια.Σύμφωνα με την Αριστερά, δύο ειναι οι φταίχτες:η κυβέρνηση και η ανεργία.Αρνούμενη με τον τρόπο αυτον την πραγματικότητα, οταν έρθει ξανά στην εξουσία δεν θα έχει τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπίσε ι το πρόβλημα αυτο σοβαρά και αποτελεσματικά.Θεωρεί οτι το κακό προέρχεται απο την καταπίεση ή απο τις σχέσεις εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου.Μονο σε μια περίπτωση αναγνωρίζει το κακό ως κακό:στην περίπτωση του φασισμού.Οταν κάποιοι σκίνχεντ βιαιοπραγούν ενάντια σε Άραβες χωρίς καν΄ςνα ελαφρυντικό. Σε όλες τια άλλες περιπτώσεις λειτουργεί 100% η λογική της διαδικασίας .Η Αριστερά πρέπει να υιοθετήσει σκληρή στάση οσο αναφορά τα φαινόμενα βίας που παρατηρούνται στη σημερινή κοινωνία.Δυστυχώς όμως αυτο βρίσκεται πολύ μακριά.»

Σε μια κοινωνία όλο και πιο πολυπολιτισμική, πως μπορεί να διατηρηθεί το ιδιαίτερο πνεύμα του κάθε λαού, της κάθε χώρας.?

« Δεν μπορεί.Και αυτό ειναι πολύ ανησυχιτικό.Το πολυπολιτισμικό μοντέλο οδηγεί στην κατασρτοφή της κουλτούρας, του πολιτισμού.Σύμφωνα με το μοντέλο αυτο, όλες οι πρακτικές είναι ισοδύναμες και τελικά, όλα ειναι πολιτισμός.Η Γαλλία εξελίσσεται σε μια κοινωνία μετα-πολιτισμική και μετα-εθνική.Και ειναι πολύ λυπηρό, γιατι η έννοια του πολιτισμού ήταν συνδεδεμένη με τη γαλλικη ταυτότητα.Η Γαλλία δεν υπερασπίζεται πλεον την ιδια κληρονομία της, οπότε έχει πάψει και να τη μεταδίδει.Και παρατηρούμε ταυτόχρονα την αύξηση του φανατισμού και της ασημαντότητας.Προσήψαμε στον πρόεδρο της Δημοκρατίας το γεγονός οτι καταφε΄ρθηκε εναντίον ενος κλασσικού γαλλικού μυθιστορήματος , της ‘’Πριγκίπισσας ντε Κλεβ ‘’,και είχαμε δίκιο. Η ΄΄Πριγκιπισσα ντε Κλεβ’’ όμως ηταν ενα μυθιστόρημα ζωντανό όσο υπήρχε εθνική ταυτότητα στη Γαλλία.Κανείς δεν βλέπει οτι , η εξαφάνιση της κουλτούρας και η εξαφάνιση της ταυτότητας αποτελούν δυο όψεις του ίδιου νομίσματος».

Πως μπορεί να διασφαλιστεί η μετάδοση της πολιτισμικής και πολιτιστικής κληρονομιας?

« Το σχολείο καλείται σήμερα να παίξει αυτο το ρόλο.Κάποτε αυτός ηταν ο ρόλος της οικογένειας .Σκεφετίτε οτι σήμερα στη Γαλλία μιλάμε όλοι με θαυμασμό για εναν νέο και πλούσιο επιχειρηματία, τον Ματίε Πίγκας , διευθυντή του περιοδικού ‘’les Inrockuptibles’’ και μέτοχο της πολύ ισχυρής τρα΄πεζας Λαζάρ , ο οποίος μπήκε με τον Πιέρ Μπερζέ στη διεύθυνση της εφημερίδας ‘’le monde’’. Όλοι θαυμάζουν την επιτυχία ενός ανθρώπου που ο ιδιος αναγνωρίζει οτι είναι εντελώς ακαλλιέργητος .Άλλοτε , η διεθύνουσα τάξη στη Γαλλία έδινε πολύ μεγαλύτερη σημασίαστην κουλτούρα .Αυτο όμως δεν υπάρχει πια. Αρκεί να δει κανείς το τοκ σοου στην τηλεόραση , οπού παρελαύνει η νέα ελίτ, μια ελίτ εντελώς απελευθερωμένη...».

Και απενοχοποιημένη.....

«Ακριβώς...! Μια ελίτ εντελώς ακομπλεξάριστη , η οποία δεν νιώθει δεός μπροστα΄στη πραγματική καλλιέργια. Αυτο ειναι ενα σοβαρό ζήτημα: Τι γίνεται η κουλτούρα οταν δεν μεταδίδεται απο την οικογένεια? Μένει το σχολείο αλλα δεν μπορεί να τα κάνει όλα. Το σχολικό περιβάλλον ειναι εύθραστο και ξεκομμένο απο το πνεύμα της εποχής.Σκεφτείτε οτι ο υπουργός του Δημόσιου Τομέα κατήργησε τον τομέα των γενικών γνώσεων απο κάποιους διαγωνισμούς , πρωτοβουλία η οποία χαιρετίστηκε αμέσως απο Αντιπροσωπευτικό Συμβούλιο των Μαύρων Συλλόγων, που θεωρούσαν οτι ο διαγωνισμός γνώσεων είχε χαρακτήρα διάκρισης. Οπότε ,για να καταργήσουν την ανισότητα ,κατήργησαν τις γενικές γνώσεις.

Οι νέες τεχνολογίες με την πρόσβαση στη γνώση και στην πληροφορία δεν μπορούν να παίξουν ρόλο στη γεφύρωση αυτού του χάσματος?

« Κοιτάξτε.Με το διαδίκτυο εγκαταλείπουμε το στέρεο έδαφος , τα στέρεα αντικείμενα , και πλέουμε σε εναν ρέοντα κόσμο που βρίσκεται σε διαρκή κίνηση.Υγρό. Ειναι τρομερό , γιατι ο πολιτισμός αποτελείται απο έργα.Και στο διαδίκτυο τα έργα δεν έχουν συνοχή.Επιπλέον , το διαδίκτυο φέρνει σε παροξυσμό τη μεγάλη συγχυση που καταγγέλει ο Χαιντεγκερ ανάμεσα στο ον και στην πληροφορία.Απο το ον γνωρίζουμε μόνο τη πληροφορία.δεν υποβιβάζω τις αρετές του διαδικτύου . Σε ορισμένες πολιτικές καταστάσεις μπορεί να λειτουργήσει ως όπλο απέναντι στη δικτατορία αλλά διαπιστώνω οτι οι μορφές μετάδοσης γίνονται προβληματικές.Κάποτε ηταν εύκολο στους γονείς να αναγκάσουν τα παιδία τους να διαβάσουν.Σήμερα ο αγώνας έχει χαθεί εκ προοιμίου.Τα παιδια ειναι μονίμως συνδεδεμένα στο διαδίκτυο .Μέσα απο αυτο επικοινωνούν με τους φίλους τους.Αυτο όμως αποκλεισμό μεταξύ τους αφου η επικοινωνία αντικαθιστά τη μετάδοση και οι νεκροί δεν έχουν πια φωνή.Με το διαδίκτυο όλα ειναι προσβάσιμα ,όλα ειναι διαθέσιμα, όλα μπορούν σκόπιμα να αλλοιωθούν. Ενώ κουλτούρα είναι αυτο που αντιστέκεται και που δεν μπορείς να νοθεύσεις».

Οπότε...?

«Οπότε πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα τη πραγματικότητα, να λέμε τα πρα΄γματα με το όνομά τους και να ελπίσουμε οτι θα μπορέσουμε να ανασυγκροτηθούμε..!».

18/4/11

Σε έναν καλό γάμο εξελίσσονται και οι δύο ταυτόχρονα

Της Tara Parker-Pope (Ελευθεροτυπία)

Ένας μακροχρόνιος γάμος δεν σημαίνει ότι είναι και ευτυχισμένος . Πολλά δυστυχισμένα ζευγάρια μένουν μαζί για χάρη των παιδιών τους, λογω θρησκείας ή για άλλες πρακτικές αίτιες.

Αλλα για πολλά ζευγάρια , δεν αρκεί απλά να είναι μαζί. Επιθυμούν μια σχέση εποικοδομητική. Εν ολίγοις, επιθυμούν έναν ανθεκτικό γάμο. «Τα στοιχεία που βοηθούν να διαρκέσει ένας γάμος έχουν να κάνουν περισσότερο με τις ικανότητες επικοινωνίας, την πνευματική υγεία, την κοινωνική στήριξη, το άγχος – βάσει αυτών θα κριθεί η διάρκεια του γάμου» επισημάνει ο Άρθουρ Άρον, καθηγητής ψυχολογίας , ο οποίος είναι διευθυντής του Interpersonal Relationships Laboratory του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης . « Αλλα αυτά τα στοιχεία δεν τον καθιστούν απαραίτητα ευχάριστο ή ουσιαστικό για το άτομο». Η ιδέα ότι οι καλύτεροι γάμοι είναι αυτοί που προσφέρουν ικανοποίηση στο άτομο μπορεί να μην είναι και τόσο λογική.

Στο κάτω , ο γάμος δεν υποτίθεται ότι πρέπει να βάζει πρώτη τη σχέση μεταξύ των δυο? Όχι πια. Στις σύγχρονες σχέσεις, οι άνθρωποι θέλουν συντρόφους που καθιστούν τις ζωές τους πιο ενδιαφέρουσες .

Η Καριλ Ρουσμπαλτ , ερευνήτρια του πανεπιστημίου Vrije του Αμστερνταμ , η όποια πέθανε τον περασμένο Ιανουάριο , το αποκαλούσε «φαινόμενο Μικελαντζελο», αναφερόμενη στον τρόπο με τον οποίο οι σύντροφοι «σμιλεύουν» ο ένας τον άλλον με τρόπους που βοηθούν να κατακτούν τους στόχους τους. Ο Δρ Άρον και ο Γκαρι Λεαντοφσκι,καθηγητης του πανεπιστημίου Μονμαουθ στο Νιου Τζερσι , έχουν μελετήσει πως τα άτομα χρησιμοποιούν μια σχέση για να αυξήσουν τις γνώσεις τους και τις εμπειρίες τους μια διαδικασία που την αποκαλούν «προσωπική διεύρυνση» . Η προσωπική διεύρυνση μπορεί να οδηγήσει σε πιο ανθεκτικές και σταθερές σχέσεις , επισημάνει ο Δρ Λεαντοφσκι .» Εάν αναζητείς προσωπική εξέλιξη και την αποκτάς μέσω του συντρόφου σου, αυτό τοποθετεί τον σύντροφο σου σε μια αρκετά σημαντική θέση», εξηγεί. «Το να είσαι σε θέση να βοηθάς στην προσωπική εξέλιξη τον σύντροφο σου θα ήταν αρκετά ευχάριστο και για σένα τον ίδιο». Τα άτομα που εξελίσσονται με τη βοήθεια των συντρόφων τους με διαφόρους τρόπους. Αυτό συμβαίνει όταν συστήνουν νέους φίλους ή όταν περιστασιακά μιλούν για ένα καινούργιο εστιατόριο ή για μια ιστορία που άκουσαν στις ειδήσεις.

Το αποτέλεσμα της προσωπικής εξέλιξης φαίνεται ιδιαίτερα όταν οι άνθρωποι ερωτεύονται. Στο πλαίσιο έρευνας του πανεπιστημίου της Καλιφορνιας στη Σαντα Κρουζ, 325 τελειόφοιτοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτηματολόγιο 5 φορές μέσα σε 10 εβδομάδες. Ρωτήθηκαν «Ποιοι είστε σήμερα?» και μέσα σε τρία λεπτά έπρεπε να περιγράψουν τον εαυτό τους.

Επίσης ρωτήθηκαν για πρόσφατες εμπειρίες και για το αν είναι ερωτευμένοι. Οι φοιτητές ανέφεραν ότι ήταν ερωτευμένοι, ότι χρησιμοποιούσαν περισσότερες λέξεις για την περιγραφή του εαυτού τους . «Από άγνωστος , περιλαμβάνετε αυτό το νέο άτομο στην περιγραφή του εαυτού σας και ξαφνικά έχετε όλους αυτούς τους κοινωνικούς ρόλους και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα που δεν είχατε πριν», εξηγεί ο Δρ Άρον. Μέσα στο χρόνο τα προσωπικά οφέλη από μακροχρόνιες σχέσεις είναι συχνά δυσδιάκριτα . Ένας αστείος ή δημιουργικός σύντροφος προσθέτει κάτι καινούργιο σε αυτόν που δεν διαθέτει αυτά τα στοιχεία.

Επιπλέον, έρευνες υποδεικνύουν ότι οι σύντροφοι τελικά υιοθετούν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του άλλου- και καταλήγουν να διακρίνουν με δυσκολία πιθανές διαφορές τους ή ποιες δεξιότητες ανήκουν σε ποιον.

Δεν σημαίνει ότι αυτά τα ζευγάρια έχασαν τον εαυτό τους μέσα στο γάμο. Αντίθετα, εξελιχτήκαν. Δραστηριότητες , χαρακτήρες και συμπεριφορές που δεν αποτελούσαν μέρος του εαυτού τους , πλέον αποζητούν τμήμα του τρόπου με τον οποίο ζουν τη ζωή τους. Όλα τα παραπάνω μπορούν να αποτελέσουν μια καλή πρόγνωση για τη διάρκεια της ευτυχίας ενός ζευγαριού. Ο Δρ Άρον και οι συνεργάτες του έφτιαξαν μια απεικόνιση με επτά ζευγάρια κύκλων. Στο πρώτο ζευγάρι , οι κύκλοι είναι δίπλα . Με κάθε καινούργιο ζευγάρι οι κύκλοι αρχίζουν και να μπαίνουν ο ένας μέσα στον άλλον και στο τελευταίο ζευγάρι ο ένας κύκλος είναι ακριβώς πάνω στον άλλο. Τα ζευγάρια επιλεγούν το ζευγάρι κύκλων που αντιπροσωπεύει καλυτέρα τη σχέση τους.

Οι άνθρωποι που βαριούνταν στο γάμο τους ήταν πιθανότερο να επιλέξουν τους πιο απομακρυσμένους κύκλους .οι σύντροφοι που έκαναν πρωτότυπες δραστηριότητες μαζί ήταν πιθανότερο να επιλέξουν το ζευγάρι των κύκλων που εισχωρούσε ο ένας μέσα στον άλλον.»Οι άνθρωποι έχουν ένα θεμελιώδες κίνητρο να βελτιώσουν τον εαυτό τους «, εξηγεί ο Δρ Λεαντοφσκι « Εάν ο σύντροφος σου σε βοηθού να γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος, γίνεσαι πιο ευτυχισμένος και είσαι πιο ικανοποιημένος από τη σχέση ».

H «θεραπευτική πόλη» μιας σομαλής γιατρού.

Των Mohhamed Ibrahim και Jeffrey Gettleman (Ελευθεροτυπία)

Στις 5 Μαΐου, λίγο μετά την ανατολή του ηλίου 750 οπλισμένοι άντρες περικύκλωσαν το νοσοκομείο της Χάγουα Αμντι. Η Μάμα Χάγουα , όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, άκουσε πυροβολισμούς, κοίταξε έξω από το παράθυρο και διαπίστωσε ότι οι απρόσκλητοι επισκέπτες ήταν μακράν περισσότεροι.» Γιατί διευθύνεις αυτό το νοσοκομείο?» τη ρώτησαν επιτακτικά. «είσαι γρικείσαι και γυναίκα!» Φαινόταν να μη δίνουν καμιά απολύτως σημασία στο γεγονός ότι η 63χρονη Μαμά Χάγουα είναι μια από τους ελάχιστους επαγγελματίες γιατρούς που μπορεί να βρει κανείς σε απόσταση πολλών χιλιόμετρων όσο και στο ότι το πρόγραμμα λειτουργιάς κλινικής , σχολειού και συσσιτίου που είχε δημιουργήσει αυτή η γυναικά με δική της πρωτοβουλία σε δική της έκταση είναι σωτήριο για σχεδόν 100.000 ανθρώπους.

Επί ώρες, οι διοικητές της εθνοφρουράς κρατούσαν την Αμπντι ακινητοποιημένη υπό την απειλή των οπλών τους, ενώ τα τσιράκια τους, που στην πλειονότητα τους ήταν αγόρια στην εφηβεία λεηλατούσαν το νοσοκομείο.

Οι ένοπλοι οι οποίοι ήταν μέλη μιας από τις πιο βάναυσες ισλαμιστικες στρατιωτικές ομάδες της Σομαλίας , έθεσαν την Αμπντι σε κατ’ οίκον περιορισμό τις επόμενες πέντε μέρες και έκλεισαν το νοσοκομείο με αποτέλεσμα πάνω από είκοσι παιδιά να πεθάνουν από υποσιτισμό , αφού οι οικογένειες τους διέφυγαν. Τότε, συνέβη κάτι το εκπληκτικό. Εκατοντάδες γυναίκες από τον καταυλισμό προσφύγων που βρίσκεται στην έκταση της Αμπντι διαδήλωσαν. Αυτή η απροσδόκητη μαζική διαμαρτυρία, σε συνδυασμό με την ομόφωνη καταδίκη των γεγονότων της 5ης Μάιου από τους Σομαλούς του εξωτερικού, ανάγκασαν τα μελή της εθνοφρουράς να υποχωρήσουν.

Η Σομαλία πολεμά εαυτόν εδώ και 20 χρονιά. Το σύστημα υγείας , όπως και μεγάλο κομμάτι της χώρας, έχει αποδιοργανωθεί τελείως. Επί δεκαετίες ,όμως , η Αμπντι στέκεται όρθια. Μαζί με τις κόρες της, που είναι γιατροί, έχει δημιουργήσει κυριολεκτικά μια μικρή πόλη, ενώ σε εκτάσεις γης που της ανήκουν βοηθά οικογένειες να συντηρούν αγροκτήματα και παράλληλα έχει αγοράσει ψαρόβαρκες, προκειμένου να σιτίζονται οι προσφυγές.

Η Ελιζα Γκριζγουορντ, η οποία αναφέρεται στον καταυλισμό στο βιβλίο της «the tenth parallel”, δήλωσε: «Η Χάγουα και οι κόρες της έχουν κτίσει μια θεραπευτική πόλη μέσα στο απάνθρωπο χάος του πολέμου».

Η Αμπντι έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη. Τόσο η ιδία όσο και οι κόρες της, Αμίνα και Ντεκα , συμπεριλαμβάνονταν στα βραβεία γυναίκες της χρονιάς 2010 που διοργάνωσε το αμερικανικο περιοδικο Glamour. Το περιοδικο περιεγραψε την Αμπντι ως
«κραμα της Μητερας Τερεζας και του Ραμπο».

Πρόσφατα η Αμπντι υποβλήθηκε σε επέμβαση αφαίρεσης ενός καλοήθους όγκου στον εγκέφαλο. Η ιδία δήλωσε ότι νιώθει καλύτερα, άλλα είναι κουρασμένη. Παρόλα αυτά η δουλειά συνεχίζεται απρόσκοπτα και η Αμπντι σκοπεύει να επιστρέψει σε λίγους μήνες.

Η Αμπντι προέρχεται από μια διαφορετική γένια Σομαλών, μια γενιά που είχε ευκαιρίες. Στα 17 της πήρε υποτροφία για να σπουδάσει γυναικολογία στο Κίεβο , στη σημερινή Ουκρανία. Ήταν η μοναδική γυναικά ανάμεσα σε 91 Σομαλούς φοιτητές.

Άρχισε να ονειρεύεται ότι θα γίνει γιατρός στην ηλικία των 12 ετών , όταν είδε τη μητέρα της να πεθαίνει στον τοκετό.

Όταν επέστρεψε στη Σομαλία εργάστηκε σε κρατικά νοσοκομεία. Παντρεύτηκε και απέκτησε τρία παιδιά, δυο κορίτσια και ένα αγόρι, αλλά ο γιος της σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα το 2005.

Το 1983, άνοιξε μια γυναικολογική κλινική ενός μόνο δωματίου σε μια έκταση που ανήκε στην οικογένεια της, στην οποία βοηθούσε τις γυναίκες-νομαδες να γεννήσουν τα παιδιά τους.

Από τότε η κλινική επεκτείνεται σταθερά. Σήμερα το νοσοκομείο Χάγουα Αμπντι έχει 400 κλίνες, 3 χειρουργεία ,6 γιατρούς, 43 νοσηλευτές , ένα σχολειό με 800 μαθητές και ένα κέντρο εκπαίδευσης ενηλίκων. Η Αμπντι πραγματοποιεί εδώ και καιρό εγχειρήσεις κάθε είδους, από καισαρικές τομές έως αφαιρέσεις θραυσμάτων από βλήματα, αν και προς το παρόν οι χειρουργικές επεμβάσεις έχουν αναβληθεί λογά των ζημιών που προξένησε η επιθεση.Καθημερινα δίνει μάχη ενάντια στην ιλαρά , την ελονοσία , την διάρροια , την επιληψία , τη φυματίωση και κυρίως τον εξαιρετικά επικίνδυνο υποσιτισμό, με τεράστιες ελλείψεις σε εξοπλισμό και φάρμακα.

Πέριξ του διώροφου νοσοκομείου έχει διαμορφωθεί με την πάροδο των ετών μια πραγματική πόλη, στην οποία 90.000 πρόσφυγες κατοικούν μέσα σε σφαιρικές καλύβες από πλαστικό μουσαμά. Αυτή η πόλη θεωρείται μια από τις ελάχιστες ασφαλείς τοποθεσίες στη νοτιά Σομαλία. Η θεραπευτική αγωγή είναι δωρεάν, καθώς οι ιατροφαρμακευτικές δαπάνες καλύπτονται από δωρεές .

Αυτή η όαση διαθέτει μερικούς φρουρούς και κάποιους κανόνες . Ένας εξ αυτών είναι ο εξής: κανένας άνδρας δεν επιτρέπεται να βιαιοπραγεί στη γυναικά του. Η πόλη διαθέτει ακόμη και μια αποθήκη, η οποία, αν παραστεί ανάγκη χρησιμοποιείται και σαν φυλακή.

Η Χακιμα Μοχαμουντ , 50χρονη που έγινε πρόσφατα μητέρα, κατέφτασε στον καταυλισμό πριν από λίγο καιρό με ένα λιπόσαρκο υποσιτισμένο βρέφος , στο οποίο χορηγήθηκε αμέσως τροφή υπό μορφή ορού. Η Χακιμα δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ήταν δυνατόν να σωθεί η ζωή της κόρης της, και μάλιστα δωρεάν. Είπε χαρακτηριστικά :»δεν έχω ξαναδεί ποτέ στη ζωή μου νοσοκομείο με δωρεάν υπηρεσίες δεν ξέρω πώς να το ανταποδώσω».

Αγώνας για την ισότητα στην κορυφή

Της Nicola Clark(Ελευθεροτυπία)

Σε μια χώρα όπου οι γυναίκες δυσκολεύονται να συνδυάσουν καριέρα και οικογένεια, η Βερόνικα Μπεθκε απολαμβάνει ένα είδος νιρβάνας
.

Η 36χρονη μητέρα δυο τρίχρονων διδύμων αγοριών, ασχολείται με την εκπαίδευση διοικητικών στελεχών στη Siemens. Όταν επέστρεψε στη δουλειά το 2008, ύστερα από 11μηνη άδεια μητρότητας, εργάστηκε κυρίως σε μερική απασχόληση και όποτε χρειάστηκε από το σπίτι. Τα παιδιά της πηγαίνουν σε παιδικό σταθμό που χρηματοδοτεί η Siemens και βρίσκεται λίγα βήματα μακριά από την πόρτα της .

Σε σύγκριση με τις ΗΠΑ , η Γερμανία και πολλά ευρωπαϊκά κράτη άργησαν να μπουν στο χορό της διαφοροποίησης των φύλων στο χώρο των επιχειρήσεων . Ωστόσο ο εργοδότης της κ. Μπεθκε, μια πολυεθνική εταιρεία που απασχολεί 405 χιλιάδες εργαζόμενους σε 190 χώρες κατασκευάζοντας τα πάντα, είναι μια από τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που τάραξαν τα νερά τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να προσελκύσουν και να προωθήσουν ταλαντούχες γυναίκες.

Το 2008 η Siemens ήταν η πρώτη εταιρεία του δείκτη DAX 30 των ισχυρότερων γερμανικών εταιρειών που τοποθέτησε στο διοικητικό της συμβούλιο μια γυναικά , την Μπάρμπαρα Κουξ. Μια δεύτερη γυναίκα η Μπριγκιτε Εντενερ , τοποθετήθηκε στο συμβούλιο ως επικεφαλής του τμήματος ανθρωπίνων πόρων της εταιρείας, ανεβάζοντας στο 25% το ποσοστό γυναικών που βρίσκονται στην ανωτάτη ιεραρχική βαθμίδα της Siemens. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν τριπλάσιο από το μέσο όρο 8.5% που ισχύει στις υπόλοιπες γερμανικές εταιρείες και διπλάσιο από το μέσο όρο της Ε.Ε. , που αγγίζει το 12%.

«Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μόλις τώρα ξεκινούν τέτοιου είδους προσπάθειες», αναφέρει η Ερμινια Ιμπαρα , καθηγήτρια ηγεσίας και οργανωτικής συμπεριφοράς στο Insead , το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Διοίκησης Επιχειρήσεων.

Αυτό αφορά πολύ περισσότερα από τη δημιουργία εταιρικών παιδικών σταθμών και τη μεγαλύτερη ελαστικότητα ωραρίου. Η ευνοϊκή στάση προς το θεσμό της οικογένειας είναι κάτι το σύνηθες, σημειώνει η κ. Ιμπαρα, «δεν αρκεί όμως αυτό για να οδηγήσει τις γυναίκες στα ανώτατα κλιμάκια της ιεραρχίας». Παρά τις προσπάθειες ανέλιξης ολοένα και περισσοτέρων γυναικών σε διευθυντικές θέσεις, ο αριθμός των ηγετικών στελεχών που είναι γυναίκες μειώνεται δραστικά όσο πλησιάζουν προς τη κορυφή. Οι εργασιακοί αναλυτές αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «διαρροή αγωγού» και οι συνέπειες του παραμένουν πεισματικά αμετάβλητες σε όλους τους κλάδους , παρά τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό γυναικών που αποκτούν πτυχίο πανεπιστημίου και επιζητούν με ζήλο μια καριέρα.

«Πραγματικά δεν πιστεύω ότι υφίσταται πλέον πρόβλημα προσλήψεων «, επισημαίνει η Λορα Λισγουντ, γενική γραμματέας του Παγκόσμιου Συμβούλιου Γυναικών Ηγετών, ενός οργανισμού γυναικών που στο παρελθόν διατελέσαν αρχηγοί κρατών και ανώτατα στελέχη κυβερνήσεων.

Η κ. Λισγουντ τονίζει ότι το 50 με 60%των πτυχιούχων πανεπιστημίων στον αναπτυγμένο κόσμο είναι γυναίκες .» Πρόκειται για πρόβλημα αναβάθμισης « υπογραμμίζει. Η Αιλιν Τειλορ , διευθύντρια της παγκόσμιας ομάδας διαφορετικότητας της Deutsche Bank , εστιάζει «στην εικασία ότι η αιτία της διαρροής του αγωγού είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες αποσύρονται για να κάνουν παιδιά «. Όμως , σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε πέρυσι η τράπεζα της, το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονταν σε άδεια μητρότητας δεν ξεπέρασε το 5% σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή.

Στα μαθήματα εκπαίδευσης διοικητικών στελεχών η κ. Μπεθκε βλέπει ολοένα και διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των δυο φύλων στην ιεραρχική κλίμακα. Από τους 24 συμμετέχοντες σε κάθε τάξη η μεγάλη πλειονότητα είναι άντρες .Η Deutsche Bank ανακοίνωσε την περασμένη άνοιξη φιλόδοξες ποσοστώσεις και ήταν η πρώτη γερμανική εταιρεία που προχώρησε σε κάτι τέτοιο . Το σχέδιο αφορά την αύξηση του ποσοστού γυναικών διευθυντών σε 30% μέχρι το 2015.Η επίτροπος Δικαιοσύνης της Ε.Ε. , Βίβιαν Ρέντινγκ, άφησε να εννοηθεί ότι θα καθοριστεί μια ποσόστωση της τάξης του 30% για τη συμμετοχή των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια, η οποία θα εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη της Ε.Ε. έως το 2015, εάν οι εταιρείες αποτύχουν να φτάσουν σε αυτό το ποσοστό από μόνες.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη πέρυσι από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ μεταξύ 600 μεγάλων εταιρειών , τα διευθυντικά τους στελέχη απέδιδαν συνήθως ως βασικότερα εμπόδια των γυναικών στην κορυφή της ιεραρχίας την «πατριαρχική εταιρική κουλτούρα « και την «έλλειψη προτύπων «. Για την αποκαθήλωση τέτοιων εμποδίων απαιτείται από τους εργοδότες να εξετάσουν τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων μεταξύ των δυο φύλων.

Η κ. Τειλορ της Deutsche Bank , άρχισε πρόσφατα να αναθέτει σε κορυφαία διοικητικά στελέχη την προετοιμασία ταλαντούχων γυναικών .Από το Σεπτέμβρη του 2009 η τράπεζα συνταίριαξε 30 γυναίκες με μέλη της εκτελεστικής επιτροπής της τράπεζας, τα οποία ανέλαβαν ρόλο μέντορα- και τα 12 μέλη ήταν άντρες.

Σύμφωνα μ έρευνα του 2010 σε 4,500 πτυχιούχους σχολών διοίκησης επιχειρήσεων , τόσο άντρες όσο και γυναίκες που είχαν κάποιο μέντορα με ανωτάτη θέση ιεραρχίας της εταιρείας όπου εργαζόταν εξασφάλισαν ευκολότερα προαγωγή .

Ύστερα μια ξεκάθαρη διαφορά , εντούτοις , όσον αφορά τη πρόσβαση σε ανώτατα στελέχη :σχεδόν τα δυο τρίτα των αντρών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι είχαν κάποιον μέντορα σε επίπεδο διευθύνοντος σύμβουλου ή μέλους του διοικητικού συμβουλίου, συγκριτικά με 52% των γυναικών.

Η Σιμονε Ζιμπεκε , αντιπρόεδρος του τομέα καλλυντικών της Henkel ενός διεθνή ομίλου καταναλωτικών προϊόντων με έδρα το Ντίσελντορφ , επωφελήθηκε της προβολής που είχε στην αρχή της καριέρας της.

Η Henkel δεν διαθέτει κάποιο επίσημο πρόγραμμα μεντόρων για γυναίκες-στελέχη Υστερα όμως από σχεδόν πεντε χρονια στο τμημα αγορων της εταιρειας , ο προισταμενος της κ. Ζιμπεκε την πρότεινε για τη θέση της διευθύντριας του γραφείου του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας. Αυτός ο ρόλος της εξασφάλισε καθημερινή επαφή με τον διευθύνοντα σύμβουλο και άλλα ανώτατα στελέχη καθώς και μια θέση σε κάθε συνάντηση κορυφής . δυόμιση χρόνια αργότερα της προτάθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση του τμήματος ανθρώπινων πόρων.

«Αυτό δεν θα είχε συμβεί αν δεν με γνώριζαν προσωπικά», τονίζει.

Ισότητα ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου

Του Nicholas Kristof (Elευθεροτυπία)

Ο Τζον Σταινμπεκ είχε επισημάνει ότι «η θλιμμένη ψυχή μπορεί να σε σκοτώσει γρηγορότερα , πολύ γρηγορότερα από ότι ένα μικρόβιο». Αυτή η οξυδερκής παρατήρηση , που πλέον έχει επιβεβαιωθεί μέσω μελετητών , πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνει υπόψη σε μια περίοδο τόσο μεγάλης ανισότητας που η συνολική καθαρή περιουσία του ευπορότερου 1% των αμερικανών είναι μεγαλύτερη από του φτωχότερου 90%.

Αυξάνονται διαρκώς τα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία το τίμημα για τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα δεν είναι μόνο οικονομικό άλλα και ψυχολογικό, καθώς προκαλείται μελαγχολία . Αυτή η μελαγχολία φαίνεται ότι οδηγεί σε ψηλά ποσοστά βίαιων εγκλημάτων, χρήσης ναρκωτικών , ανήλικων γονέων ακόμη και καρδιακών νοσημάτων .Αυτό είναι το επιχείρημα ενός σημαντικού βιβλίου δυο διακεκριμένων επιδημιολόγων του Ριτσαρντ Γουιλκινσον και της Κειτ Πικετ, που τιτλοφορείται «The spirit level : Why Creater Equality Makes Societies Stronger» . Υποστηρίζουν ότι η εισοδηματική ανισότητα καταρρακώνει την ανθρώπινη ψυχή, προκαλώντας άγχος , δυσπιστία και μια σειρά ψυχοπαθολογικών ασθενειών.

Ακρογωνιαίο λίθο του επιχειρήματος τους αποτελεί η άποψη ότι η άνθρωποι είναι κοινωνικά ζώα και ότι , σε κοινωνίες στις όποιες επικρατεί μεγάλη ανισότητα, αυτοί που βρίσκονται στη βάση της εισοδηματικής και κοινωνικής κλίμακας πάσχουν από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Παραδείγματος χάρη , σύμφωνα με μια μεγάλης διάρκειας μελέτη με θέμα τους βρετανούς δημοσίους υπάλληλους, όσοι βρίσκονται χαμηλά στην ιεραρχική κλίμακα έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από κάποια καρδιακή νόσο , από κάποιο είδους καρκίνου ή να αυτοκτονήσουν .Παραπλήσια στοιχεία έχουν προκύψει και από μελέτες άλλων πρωτευόντων θηλαστικών . Λόγου χάρη, οι μακακοι είναι επίσης πολύ κοινωνικά ζώα και οι επιστήμονες τους έβαλαν σε κλουβιά και τους έμαθαν πώς να σπρώχνουν ένα μοχλό ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κοκαΐνη.

Οι μαϊμούδες που βρίσκονται χαμηλότερα στην ιεραρχία έπαιρναν μακρόν περισσότεροι κοκαΐνη από τις μαϊμούδες που βρίσκονταν ψηλότερα. Μέσω άλλων πειραμάτων , ανακαλύφθηκε ότι οι μαϊμούδες που βρίσκονται χαμηλά στην ιεραρχία παρουσίαζαν και κάποια σωματικά προβλήματα, όπως είναι η αρτηριοσκλήρυνση και η αύξηση του κοιλιακού λίπους. Ότι ισχύει για τις μαϊμούδες ισχύει και για τους ανθρώπους. Ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όταν οι άνθρωποι μένουν άνεργοι ή αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, παχαίνουν. Ο συσχετισμός είναι έντονος ανά την υφήλιο ανάμεσα σε χώρες με μεγαλύτερη ανισότητα και χώρες με πιο εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Παραδόξως , στις χώρες με πιο ελαστική νομοθεσία όσον αναφορά τα ναρκωτικά, όπως η Ολλανδία, παρατηρείτε χαμηλότερο ποσοστό χρήσης από τους πολίτες , ενδεχομένως πρόκειται για κοινωνίες όπου υπάρχει μεγαλύτερη ισότητα.

Οι καθηγητές Γουιλκινσον και Πικετ μελετούν τις στατιστικές και αποδεικνύουν ότι ο ίδιος συσχετισμός ισχύει για μια ευρεία γκάμα κοινωνικών προβλημάτων . Στα πλούσια κράτη όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη ανισότητα σημειώνονται μεγαλύτερα ποσοστά ψυχικών ασθενειών , βρεφικής θνησιμότητας , παχυσαρκίας , παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο, ανήλικων γονέων κοκ. Γιατί λοιπόν η ανισότητα είναι τόσο επιβλαβής? Στο βιβλίο τους οι δυο καθηγητές υποστηρίζουν ότι η ανισότητα υπομονεύει την κοινωνική εμπιστοσύνη και το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών . Επιπροσθέτως υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι ως κοινωνικά όντα , αγχώνονται όταν βρίσκονται στη βάση μιας ιεραρχίας . Αυτό το άγχος προκαλεί βιολογικές αλλαγές, όπως είναι η απελευθέρωση της ορμόνης κορτιζόνη , και παράλληλα οδηγεί στη συσσώρευση κοιλιακού λίπους . Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα σωματικές ασθένειες, όπως τα καρδιακά νοσήματα , και φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας , όπως η διάπραξη βίαιων εγκλημάτων , η αμοιβαία δυσπιστία , η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και η διαρκής ανέχεια. Είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι δεν είναι όσοι όσο αναφορά τις ικανότητες τους. Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα είναι πιο πλούσιοι και κάποιοι άλλοι που θα βρίσκονται στα χαμηλότερα ιεραρχικά επίπεδα , ωστόσο δεν είναι απαραίτητο η ανισότητα να είναι τόσο σκληρή όσο είναι στην Αμερική σήμερα. Η Γερμάνια και η Ιαπωνία έχουν αποκτήσει σύγχρονες και αποδοτικές οικονομίες έχοντας πολύ λιγότερη ανισότητα και κοινωνικά προβλήματα από ότι οι ΗΠΑ. Ομοίως , το χάσμα πλουσίων-φτωχων μειώθηκε επί κυβέρνησης Κλιντον μολονότι ήταν περίοδος οικονομικής ακμής, »Η ανισότητα διχάζει και ακόμη και μικρές διαφοροποιήσεις φαίνεται ότι έχουν σημαντικά αποτελέσματα», επισημαίνουν οι Γουιλκινσον και Πικετ .

Επομένως , ενώ οι Αμερικανοί διαφωνούν για την εθνική τους πολιτική , το 2011 θα πρέπει να προσπαθήσουν να αμβλύνον τη σοκαρίστηκε ανισότητα που υπάρχει σήμερα στην αμερικανική κοινωνία . Αυτές οι ανισότητες είναι εξαιρετικά επιζήμιες , για τους αμερικανούς, αλλά και για τη ψυχή κάθε λαού.

Πώς θα απαλλαγούμε από τη διετή φαγούρα για νέα γκάτζετ

Του David Pogue (Ελευθεροτυπία)

Κάθε χρόνο αγοράζουμε αναρίθμητες συσκευές αναπαραγωγής μουσικής, ψηφιακές μηχανές και κινητά τηλεφωνά, τα οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα καταλήγουν στο κοντινότερο καλάθι αχρήστων . Η έκφραση «ανανέωση κάθε δυο χρόνια» δεν δηλώνει απλώς την προσφορά κάποιας κινητής τηλεφωνίας , που μας πούλα με έκπτωση ένα καινούργιο τηλέφωνο κάθε 24 μήνες
.

Περιγράφει ταυτόχρονα τις καταναλωτικές συνήθειες του μέσου καταναλωτή όσον αφόρα την αγορά ηλεκτρονικών συσκευών .Δυστυχώς , ασχέτως των αγαθών προθέσεων εκαστοτε καταναλωτή , η δέσμευση για ανακύκλωση είναι δύσκολο να τηρηθεί , τουλάχιστον όσον αφορά τις ηλεκτρονικές συσκευές . Η φράση « διατηρήσιμα ηλεκτρονικά προϊόντα» μοιάζει μάλλον οξύμωρη , όπως π.χ. η φράση «ηθοποιός χωρίς έπαρση»

Κι αυτό γιατί αυτή καθαυτή η βιομηχανία ηλεκτρονικών βασίζεται στη συχνή ανανέωση προϊόντων. Το iPhone , iPad, iPod που αγοραζετε σήμερα θα είναι ξεπερασμένο ύστερα από έναν χρόνο. Κάθε μοντέλο φωτογραφικής μηχανής τσέπης , που πωλείτε ύστερα από έξι μήνες δεν θα πωλειται. Όσο για τα Android τηλεφωνά? Κάθε Παρασκευή απόγευμα λανσάρεται ένα καινούργιο.

Η τεχνολογία προοδεύει όντως τόσο γρήγορα? Ή μήπως ο βραχύς βιος αυτών των προϊόντων είναι προσχεδιασμένος? Δεν έχει σημασία. Η ευθύνη εν τέλει βαρύνει τόσο εμάς τους καταναλωτές όσο και την ηλεκτρονική βιομηχανία. Οι κατασκευάστριες εταιρείες έρχονται απλώς να ικανοποιήσουν κάποιες βασικές ανθρώπινες παρορμήσεις. Ίσως το στυλ ενός προϊόντος? Ή το κύρος που αποπνέει? Και κυρίως την επίγνωση ότι δεν έχουμε μείνει πίσω σε οτιδήποτε . Όταν κατέχουμε προϊόντα ξεπερασμένης τεχνολογίας , νιώθουμε ότι είμαστε οι ίδιοι ξεπερασμένοι.

Υπάρχουν λύσεις? Ευελπιστώντας να βελτιώσω τις γνώσεις μου επί του θέματος ζήτησα από το 1,3 εκατομμύρια οπαδούς μου στο Twitter να μου πουν τη γνώμη τους. Δυστυχώς οι περισσότεροι δηλώσαν απαισιόδοξοι.» Δεν φταίνε τα γκατζετ φταίνε οι άνθρωποι» έγραφε ο @calcrash.» Υπάρχει μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων με Υπερκινητικό Σύνδρομο Διάσπασης Προσοχής (A.D.D.) , η οποία απαιτεί συνεχώς νέα γκατζετ και αυξημένες δυνατότητες.

Αξιοσημείωτη μερίδα ανθρώπων είναι της άποψης ότι η ηλεκτρονική βιομηχανία θα πρέπει να σταματήσει να σερβίρει πληθώρα μοντέλων με τέτοια συχνότητα. Όπως έγραφε ο @jatkin02: « κάθε γκατζετ επιτελεί ένα έργο, το επιτελεί σωστά , είναι σχεδιασμένο ώστε να το επιτελεί εις το διηνεκές, με όσο το δυνατόν λιγότερες πιθανότητες αστοχίας». Αρκετοί επισήμαναν ότι ένα ρολόι ROLEX είναι τόσο άρτια κατασκευασμένο ώστε να περναει από γενιά σε γενιά. Δυστυχώς οι ηλεκτρονικές συσκευές δεν είναι ρολόγια. Είναι αναμενόμενο να εμπλουτίζονται χρόνο με το χρόνο με όλο και περισσότερες λειτουργίες.

Άλλη μια ενθουσιώδης ομάδα πρότεινε η σχεδίαση των γκατζετ να μπορεί να εκσυγχρονίζεται –να μπορείς για παράδειγμα να προσθέσεις ένα νέο τσιπ σε ένα παλιό κινητό. Και αυτή η πρόταση όμως δεν είναι ρεαλιστική. Τι θα έχουν να κερδίσουν οι κατασκευάστριες εταιρείες? Η πώληση ενός ολοκαίνουργιου γκατζετ είναι σαφώς πιο επικερδής για αυτές. Το τρέχον iPhone δεν διαθέτει μόνο διαφορετικό τσιπ άλλα και διαφορετική οθόνη, μπαταρία, εσωτερικό κύκλωμα και συνδέσμους. Τα πάντα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο.

Μια τρίτη, εξίσου καταδικασμένη πρόταση είναι να βασιζόμαστε σε αναβαθμίσεις λογισμικού και όχι σε καινούργιο εξοπλισμό. Πολλοί κατασκευαστές ήδη το κάνουν αυτό, αλλά το νέο λογισμικό μπορεί να φτάσει μόνο μέχρι ορισμένα όρια. Ευτυχώς, κάποιες προτάσεις θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν σε ένα πιο οικολογικό σύμπαν. Για παράδειγμα :» Να περιλαμβάνονται στη συσκευασία των νέων συσκευών ειδικοί φάκελοι ανακύκλωσης ,όπως κάνει η HP με τα δοχεία μελάνης, προκειμένου να ενθαρρύνει την ανακύκλωση τους ώστε να μην καταλήγουν στα σκουπίδια» , έγραφε ο @magazone. Οι περισσότερες εταιρείες υπολογιστών προσφέρουν ήδη προγράμματα ανακύκλωσης για παλιές συσκευές.

Ακόμη, τυποποίηση συνδέσμων και αξεσουάρ. Στην Ευρώπη όλα τα κινητά τηλεφωνά χρησιμοποιούν τον ίδιο τύπο καλωδίου ρεύματος οπότε ο κόσμος δεν συσσωρεύει πλέον άχρηστα κουτιά με συμβατούς προσαρμογής. Αυτές οι προτάσεις είναι καλές. Πως όμως θα πειστούν οι κατασκευάστριες εταιρείες να τις υιοθετήσουν?

Θα μπορούσαν να εμπλακούν οι κρατικοί μηχανισμοί. Άλλωστε οι κατασκευάστριες εταιρείες της Ε.Ε. τυποποίησαν τα καλώδια ρεύματος των κινητών τηλεφώνων μόνο αφού έλαβαν κρατική εντολή να το πράξουν. και για όσους δεν συμπαθούν τις κρατικές εντολές , υπάρχει και η πίεση από πλευράς καταναλωτών. Ίσως η διατηρισημοτητα να μεταβληθεί σε εργαλείο μάρκετινγκ και όχι σε κρυμμένο κόστος.

Μια σύγκρουση για την διάσωση των πολιτισμών

Του Kevin Delaney (Ελευθεροτυπία)

Εάν η κόρη σας δεν είναι ακόμη μουσική ιδιοφυΐα , απειλήστε ότι θα της κάψετε τα λουτρώνα αρκουδάκια της. Αν οι βαθμοί της δεν είναι τέλειοι αναγκάστε τη να λύσει 2,000 μαθηματικές ασκήσεις σε μια νύχτα. Η συνταγή της επιτυχίας ή η συντριβή του πνεύματος?

Συμφωνά με την Αμι Τσουα , συγγραφέα του βιβλίου «Πολεμικός Ύμνος της Μητερας Τίγρης» , αυτή η ακραία ανατροφή την ώθησε στην πρώτη γραμμή του αγώνα για τη διάσωση του πολιτισμού. Η κυρία Τσουα , μια κινεζοαμερικανιδας καθηγήτρια νομικής στο Γειλ , έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στην Αμερική , αντιπαραθέτοντας την «Κινέζα μητέρα» με τη «Δυτική μητέρα». Η πρώτη, κατά τη γνώμη της, είναι αυστηρή και επιβάλλει τιμωρίες , οδηγώντας τα παιδία της σε εξαιρετικά επιτεύγματα , ενώ η δεύτερη είναι χαλαρή , ανεκτική και ασχολείται υπερβολικά με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.

Σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε 65 χώρες τον περασμένο Δεκέμβριο τις καλύτερες επιδόσεις σε μαθηματικά, θετικές επιστήμες και ανάγνωση είχαν οι κινέζοι και οι νοτιοκορεάτες μαθητές. Οι ΗΠΑ κατείχαν τη 15η θέση στην ανάγνωση , την 23η στις θετικές επιστήμες και την 31η στα μαθηματικά. Κάποιοι Δυτικοί συνεχάρησαν τη κυρία Τσουα . Σε επιστολή τους προς την ιστοσελίδα των New York Times ένας δάσκαλος από το Γκρινφιλντ της Νέας Υόρκης γράφει «Ο δικός μας πολιτισμός βασίζεται στην τεμπελιά και τα δικαιώματα. Άλλοι πολιτισμοί επιτυγχάνουν, επειδή εκεί η προσπάθεια είναι κάτι που αναμένεται από όλους.»

Αναφερόμενος στην πλήρη απαγόρευση συναντήσεων για παιχνίδι ή παραμονής σε σπίτια συνομήλικων το βράδυ , όπως περιγράφονται στη μέθοδο ανατροφής της κυρίας Τσουα ο Ντειβιντ Μπρουκς των N.Y.Times παρατηρεί : «Εγώ έχω το αντίθετο πρόβλημα με την κυρία Τσουα. Πιστεύω ότι παραχαϊδεύει τα παιδία της. Και συμπληρώνει :» Το να εξασκείσαι πάνω σε ένα μουσικό κομμάτι επί τέσσερις ώρες απαιτεί συγκέντρωση της προσοχής , αλλά δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο απαιτητικό από γνωστικής πλευράς όσο μια νύχτα παρέα με αλλά δεκατετράχρονα κορίτσια. Η διαχείριση των ανταγωνιστικών σχέσεων , η διαπραγμάτευση της δυναμικής της ομάδας , η κατανόηση των κοινωνικών κανόνων ,ο διαχωρισμός μεταξύ Εγώ και ομάδας- αυτές και άλλες κοινωνικές δοκιμασίες επιβάλλουν γνωστικές απαιτήσεις που ξεπερνούν την οποιαδήποτε έντονη προσπάθεια εκμάθησης».

Ο Μπρουκς υποστηρίζει ότι αυτές οι «δύσκολες δεξιότητες» είναι ζωτικής σημασίας , από τη στιγμή που η ομαδική δουλειά είναι καθοριστική για την επιτυχία. Άλλοι επιμένουν ότι η αποστήθιση υπό την απειλή της τιμωρίας κινδυνεύει να σκοτώσει τη δημιουργικότητα. Όπως επισήμανε ένας σχολιαστής στην ιστοσελίδα Wall Street Journal «μπορείς να εξαναγκάσεις δια της βίας, ένα οποιοδήποτε παιδί να μάθει πιάνο , αλλά δεν θα έχεις πότε έναν Τζιμι Χεντριξ.»

Ακόμη και κάποιοι ασιάτες συμφωνούν. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στη Κίνα , ο Νικολας Κριστοφ έγραψε στους N.Y.Times ότι «πολλοί κινέζοι παραπονιούνται ότι το σύστημα τους σκοτώνει την ανεξάρτητη σκέψη και τη δημιουργικότητα , και ζηλεύουν το αμερικανικο σύστημα που ενισχύει την αυτάρκεια». Προφανώς και οι δυο φιλοσοφίες έχουν τα πλεονεκτήματα τους . Τα παιδία της κυρίας Τσουα είναι επιτυχημένα μεγάλη της κόρη , Σοφία , είναι μόλις 18 χρόνων και έχει ήδη παίξει πιάνο στο Καρνεγκι Χολ . Αλλα ακόμη και η κυρία Τσουα έβαλε κάποια στιγμή νερό στο κρασί της. Όταν η μικρότερη κόρη της , η Λουλου , άρχισε σε ηλικία 13 χρόνων να σπάει τα πιάτα σε ένα εστιατόριο , φωνάζοντας «Μισώ τη ζωή μού σε μισώ!» η κυρία Τσουα της επέτρεψε να ανταλλάξει μερικές επισκέψεις με φίλους. Και επιπλέον, όπως δήλωσε η ίδια στους N.Y.Times , τα παιδία της «έχουν ακόμη και αυτά τα…..πως τα λενε…τα iPods»


15/4/11

Μια χημική ουσία μας συνδέει με συγκεκριμένους ανθρώπους,όχι όλους

Του Nicholas Wade (Ελευθεροτυπία)

Η ωκυτοκίνη αποκαλείται η ορμόνη της αγάπης.Αυτη η χημική ουσία,που απελευθερώνεται απο τον υποθάλαμο του εγκεφάλου,έχει επίδραση σε πολλά ζωά,καθώς προσδίδει στις μητέρες-αρουραίους την τάση να φροντίζουν τα μικρά τους και ενισχύει τη μονογαμία στους αρσενικούς μίκρωτες,αλλά το πιο σημαντικό είναι οτι κάνει τους ανθρώπους να εμπιστεύονται τους άλλους περισσότερο.

Ωστόσο,νέες μελέτες κατέδειξαν οτι η δράση της ωκυτοκίνης έχει κάποια όρια.Η αγάπη και η εμπιστοσύνη που προάγει δεν απευθύνονται στους πάντες,αλλά μόνο στα μέλη της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκουμε.Πολλοί ψυχολόγοι ανάμεσά τους και ο Καρστεν ντε Ντρόι του πανεπιστημίου του Άμστερνταμ έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα οτι αποτελεί παράγοντα του εθνοκεντρισμού.Ο ντε Ντρόι,με γνώμονα την εξελικτική θεωρία,που αποφάνθηκε οτι όποιος δείχνει απεριόριστη εμπιστοσύνη στουα άλλουςδεν μπορεί να επιβιώσει.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρσι στο Science,η οποία βασιζόταν σε πειράματα στα οποία οι συμμετέχοντες καλούνταν να μοιράσουν χρήματα σε διαφορετικά πρόσωπα,ο ντε Ντρόι και οισυνεργάτες του απέδειξαν οτι, λόγω της ωκυτοκίνης, οι άνθρωποι είναι πιθανότερο να δείξουμ προτίμηση στα μέλη της ομάσας στην οποία ανήκουν οι ίδιοι.Με μια νέα σειρά πειραμάτων που δημοσιεύθηκαν στο Proceedings of the National Academy of Science ,διεύρυυνε τη μελέτη του σε συμπεριφορές εθνοτικών ομάδων,χρησιμοποιώντας μουσουλμάνους και Γερμανούς εν είδει διαφορετικών κιονωνικών ομάδων προς του συμμετέχοντες,που ήταν Ολλανδοί φοιτητές.

Επελέγησαν αυτές οι ομάδες διότι, σύμφωνα με δημοσκόπηση του 2005 το 51% των πολιτών της Ολλανδίας έχει αρνητική άποψη για τους μουσουλμάνους και διότι βάσει άλλων ερευνών οι Ολλανδοί θεωρούν τους Γερμανούς «επιθετικούς,αλαζώνες και ψυχρούς».

Σε ένα απο τα πειράμετα,οι Ολλανδοί φοιτητές βρέθημαν μπροστά σε ένα ηθικό δίλημμα,καθώς καλούνταν να κάνουν μια επιλογή προκειμένου να σώσουν πέντε ανθρώπους που βρίσκονταν στις γραμμές ενος τρένου,ρίχνοντας ενα παρευρισκόμενο μπροστά σε αυτο.Στο πείραμα οι πέντε άνθρωποι που μπορεί να σώζονταν ηταν ανώνυμοι,αλλά αυτος που θα θυσιαζόταν είχε είτε ολλανδικό είτε μουσουλμανικό όνομαΑποδείχτηκε οτι οι συμμετέχοντες στους οποίους είχε χορηγηθεί μια δόση ωκυτοκίνης ηταν πολυ πιο πιθανό να σώσουν έναν Μοχάμεντ απο οτι έναν Μαάρτεν.

Ο ντε Ντρόι σκοπεύει να διερευνήσει κατα πόσον η ωκυτοκίνη επηρρεάζει άλλες κοινωνικές συμπεριφορές,οι οποίες σύμφωνα με τους ψυχολόγους αναπτύχθηκαν στις πρώτες ανθρώπινες κοινωνικές ομάδες.Το πιθανότερο είναι η επιβράβευση όσων συνεργάζονταν και η τιμωρία όσων εκδήλωναν αποκλίνουσα συμπεριφορά να μην λειτουργούσαν απλώς ως καταλύτες,αλλά και ως μέσα διασφάλισης της επιβίωσής της.Αν η ωκυτοκίνη ειναι όντως υπεύθυνη για αυτες τις συμπεριφορές,είναι πολύ πιθανό να έχει συνδρα΄μει στη διαμόρφωση των προτύπων συμπεριφοράς των αρχαίων πληθυσμών.

Ο ντε Ντρόι δήλωσε σχετικά :»Στο προγονικό περιβάλλον, ηταν πολυ σημαντικό για τους ανθρώπους να διαπιστώσουν αν οι άλλοι ηταν διατεθειμένοι να αφοσιωθούν μακροπρόθεσμα στην ομάδα.Ο εθνοκεντρισμός αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπου και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αλλάξει μέσω της εκπαίδευσης. Αυτο,εντούτοις,δεν σημαίνει οτι οι αρνητικές πτυχές του θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες».

Ο Μρούνο Ειβερμπεκ, ειδικός στις συναισθηματικές διαδικασίες του εγκεφάλου ο οποίος ανήκει στο δυναμικό του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ,παρατήρησε οτι οι επιδράσεις της ωκυτοκίνης που περιγράφονται στην έκθεση του ντε Ντρόι είναι ενδιαφέρουσες αλλά όχι αναπότρεπτες.

Διευκρίνισε οτι ο εγκέφαλος αντιπαραβάλλει συναισθηματικές συμπεριφορές σαν κι αυτες που υποκινούνται απο την ωκυτοκίνη με πληροφορίες στις οποίες έχει πρόσβαη ο συνειδητός νούς.

Αν δεν υπάρχει καμία γνωστική πληροφορία για μια κατάσταση στην οποία πρέπει να ληφθεί μια απόφαση, ο εγκέφαλος θα ακολουθήσει τη συναισθηματική συμβουλή που προκύπτει απο το σύστημα ωκυτοκίνης,αλλά, σε αντίθετη περίπτωση τα ορθολογικά δεδομένα θα σταθμίσουν έναντι της επιρροής της ωκυτοκίνης και μπορεί κάλλιστα να υπερισχύσουν αυτής.Ο Ειβερμπεκ είπε χαρακτηριστικά:»Πραγματικά με εκπλήσσει το γεγονός οτι αυτος ο νευροδιαβιβαστής μπορεί να επηρεάζει με τόσο συγκεκριμένο τρόπο αυτές τις κοινωνικές συμπεριφορές.»

Βρετανικές εταιρείες μειώνουν τις συσκευασίες

Της Elisabeth Rosenthal (Ελευθεροτυπία)

Πολίτες του Λινκολωσάιρ της Αγγλίας ήταν τόσο αγανακτισμένοι φέτος τι φθινόπωρο με τις συσκευασίες μέσα στις οποίες τποποθετούνταν τα προιόντα που αγόραζαν,που για ένα κομμάτι κρέας έφτασαν στα δικαστήρια.Το Συμβούλιο του Λινκολωσάιρ έκανε αγωγή στην αλυσίδα καταστημάτων Sainsbury για «ϋπερβολή στη συσκευασία» ενος «πολυτελούς» κρέατος, αφού δ’εχτηκε πολλά παράπονα απο καταναλωτές.

Βρετανικές ρυθμίσεις σχετικές με τις συσκευασίες άρχισαν για πρώτη φορά να έχουν αποτέλεσμα το 2003.Εκείνες οι ρυθμίσεις πλέον απαιτούν οι παραγωγοί να χρησιμοποιήσουν την ελάχιστη απαιτούμενη συσκευασία που εγγυάται «ασφάκει ,υγιεινή και την αποδοχή του καταναλωτικού κοινού»

«Νομίζω οτι οι συσκευασίες των προιόντων έχουν αρχίσει να επηρεάζουν τις αποφάσεις του καταναλωτή», δήλωσε η Άντι Ντόου, υπεύθυνη του Waste Resourses Action Programma, ή αλλίως του WRAP, ενός κυβερνιτικού προγράμματος με σκοπό τη μείωση των απορριμμάτων.

Πολλοί είναι οι λόγοι που τρόφιμα και λοιπά καταναλωτικά προιόντα πωλούνται μέσα σε υπερβολικές συσκευασίες.Λόγοι μάρκετινγκ, η ανάγκη να προστατεύονται ακριβά είδη όπως τα νέα κινητά τηλέφωνα και λόγοι ασφάλειας.

Ακόμη και επιτροπές ελέγχου παραδέχονται οτι η εμφάνιση των προιόντων είναι σημαντική, ειδικά των τροφίμων.»Εάν δεν είναι συσκευασμένο αρκετά καλά ώστε να προστατεύεται ή να τραβάει την προσοχή του καταναλωτή,τότε θα παραμείνει και θα χαλάσει πάνω στο ράφι.»υποστηρίζει η Λιζ Φοστερ,υπεύθυνη μιας ομάδας που έχει συσταθεί απο το συμβούλιο του Λινκολωσάιρ,στην ανατολική ακτή της Αγγλίας για να ελέγχει αυστηρά συσκευασίες.

Αλλά τα κίνητρα για βελτίωση ή μείωση των συσκευασιών έχουν αυξηθεί.Τοπικές κυβερνήσεις πληρώνουν μεγάλους φόρουςγγια απορρίματα που φτάνουν σε χωματερές και οι ρυθμίσεις της Ε.Ε. απαιτούν οι χώρες να μειώσουν στο μισό την ποσότητα των απορριμάτων που φτάνουν στις χωματερές μέχρι το 2013.

Οι χώροι υγειονομικής ταφής των απορριμάτων είναι σημαντικό ζήτημα για την προστασία του περιβάλλοντος, εν μέρει επειδή τα σάπια τρόφιμα απελευθερώνουν μεθάνιο, που είναι ένα απο τα αέρια του θερμοκηπίου που συντελεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι τοπικές κυβερνήσεις ενδέχεται να πληρώνουν περίπου 4 δις δολλάρια το χρόνο σε φόρους για τη μεγάλη ποσότητα συσκευασίων που φτα΄νουν στις χωματερές,σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε η Local Government Association. Μελέτες υποδεικνύουν οτι τα νοικοκυρία θα μπορούσαν να παράγουν λιγότερο απο το μισό των απορριμμάτων τους.

Υπεύθυνοι του WRAP της Βρετανίας, που έχει συνεργαστεί με εταιρείες παραγωγής σοκολάτας,όπως οι Mars, Cadbury και Nestle, ισχυρίζονται οτι η χρήση κουτίων, αλουμινένιων συσκευασιών και φιόγκων για πασχαλινά αυγά απο 55% μειώθηκε στα 25% πέρσι στη Βρετανία.

Επίσης, ένας αυξανόμενος αριθμος εταιρειών συμμετέχει σε ένα εθελοντικό πρόγραμμα που ονομάζεται Courtauld Commitment, που τις δεσμεύει να μείωσουν τις συσκευασίες τους.Κυβερνητικοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται οτι πάνω απο 1,1 εκατομμύριο μετρικοί τόνοι φαγητού και συσκευασιών και 3,3 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αποφεύθηκαν τελικά.

Πέρσι, η αλυσίδα σουπερμάρκετ ASDA,η οποία ανήκει στη Wal-Mart, ζήτησε απο τους πελάτες να παρουσιάσουν αντικείμενα που αισθάνονταν οτι φυλλάσονταν μέσα σε υπερβολικές συσκευασίες,έτσι ώστε η εταιρεία να μπορέσει να σκεφτεί μια διαφορετική συσκευασία.

Μερικές αλλαγές είναι λιγότερο ορατές,όπως η χρήση λεπτότερου γυαλιού για τα μπουκάλια μπύρας και λιγότερου πλαστικού για φύλαξη λαχανικών.

Όσο για την αντιμετώπιση του συμβουλίου του Λινκολσαιρ αναφορικά με το κομμάτι του βοδινού κρέατος,άφησε την υπόθεση δυο μέρες πριν εκδικαστεί.Όπως πολλές άλλες αλυσίδες στη Βρετανία, η εταιρεία μείωσε τις συσκευασίες της πάνω απο 50%.

11/4/11

Άνθρωποι στο φεγγάρι

Του Ευγενιου Αρανιτση (Ελευθεροτυπία)

Η συνέχεια των κειμένων αυτής της σελίδας είναι, ταυτόχρονα, δυστυχώς, μια αλληλουχία παρακαμπτηρίων και διακοπών.

Πριν απ' τα Χριστούγεννα, δοκίμασα την ανάπτυξη δύο ή τριών σημειώσεων με θέματα κάθε άλλο παρά χειμερινά, θέματα δανεισμένα απ' το αιωνίως μετέωρο φάσμα των μυστηρίων της παιδικής και εφηβικής ηλικίας και των εκρήξεών της τα καλοκαίρια με φόντο τη θάλασσα και μια πόλη που γινόταν όλο και πιο όμορφη καθώς γερνούσε. Παρεμπιπτόντως, μνημόνευσα ορισμένους ανθρώπους που ίσως να μη θυμούνται καν τα συγκεκριμένα επεισόδια - δεν είμαι δηλαδή αυτός που διηγείται τα όνειρά του σαν τρίτος, όπως λένε, αλλά κάποιος που ζει ο ίδιος στα ξεχασμένα όνειρα τρίτων, κάποιος που μένει άυπνος στο συλλογικό ενδιάμεσο μνήμης και λήθης ώστε να μπορούν οι άλλοι να κοιμούνται αμέριμνοι.

Ετσι, θα μου άρεσε να δώσω μιαν αδρή όσο και φυγόκεντρη προέκταση σ' αυτές τις αφηγήσεις, όχι βέβαια με εγωτικά ελατήρια -ούτως ή άλλως εξασθενημένα και προδήλως αναξιοπρεπή-, αλλά διότι με απασχολεί σοβαρά η δυνατότητα να δείξω, τουλάχιστον στους νεότερους, την αφανή διάσταση της σημασίας που θα μπορούσε να είχε αποκτήσει στη συνείδηση της γενιάς μου η κατανόηση της δεκαετίας του '60 πέρα απ' την πολιτική αναμνησιολογία και την επετειακή εκτύλιξη όλων εκείνων των αφόρητων ανακεφαλαιώσεων, των μουσικών μνημοσύνων και των παζαριών όπου πουλιέται ξανά και ξανά ό,τι απέμεινε απ' τον Μικρό Ηρωα και το Νέο Κύμα, μαζί με τις αναβιώσεις της φρίκης που προκαλούσαν οι παρελάσεις του χουντικού κιτς.

Αν λοιπόν ο Κένεντι σχεδίαζε την αποστολή ανθρώπων στο φεγγάρι ώστε να στραφεί η προσοχή μακριά απ' το ροκ που θα μεσουρανούσε από στιγμή σε στιγμή, εγώ προσκαλούσα μέσα μου ό,τι πιο άμεσο, ό,τι πιο στοιχειώδες ενυπήρχε στα κίνητρα απομάκρυνσης απ' αυτά τα μεγαλειώδη μεγέθη του Καλού και του Κακού, για να συνδεθώ, εμβαθύνοντας, μ' εκείνες τις τετριμμένες αλλ' ανεπανάληπτες μικρογραφίες του παραδείσου, που οι νεότεροι θυμούνται (δίχως να ξέρουν πως το θυμούνται) μέσω της ποιμενικής τοπιογραφίας των κατά τα άλλα τόσο αδέξιων ταινιών της Φίνος, όταν το σενάριο απαιτούσε απ' τους πρωταγωνιστές να εγκαταλείψουν τα διαμερίσματα με κατεύθυνση τις σκιερές νότιες ακτές. Είναι άδικο να πιστεύουμε ότι τα μοτίβα της ρηχότητας, η οποία υποτίθεται ότι χαρακτήριζε την αστική αναψυχή τής υπό εξέτασιν εποχής (πλαζ, κανό, ομπρέλες, κόκα κόλα και θερινά σινεμά), ήταν απλώς και μόνον αφορμές για τη μελλοντική υποτροπή στη νοσταλγία που θα απέπνεαν τα τραγούδια του Κηλαϊδόνη και του Γερμανού - αν δεν σου έλειπε η διαίσθηση, αφηνόσουν να εντοπίσεις σ' αυτό το είδος γιορτής κάτι πένθιμο· μέσα στο φως ένιωθες ότι η ευτυχία των καλοκαιριών τελειώνει όπου να 'ναι, όπως και τελείωσε όντως, προσκρούοντας στο τρομακτικό τείχος που ύψωσε ο κυνισμός της τηλεόρασης και που τα αλαλάζοντα πλήθη δεν έπαψαν να το συγκρίνουν, τάχα, με το δώρο της ελευθερίας, το τρόπαιο που άρπαξαν αντί του ματαιωμένου σοσιαλισμού.

Αγαπούσα υπερβολικά τον θαλάσσιο βυθό, την κινηματογραφική και θρησκευτική του καθαρότητα, τη λαμπερή και διάφανη επιπεδομετρία που το ευκλείδειο κέντρο της φιλοξενούσε τον περίφημο θησαυρό των πειρατικών αναγνωσμάτων. Η φαντασίωσή μου εκπληρώθηκε αργότερα μ' εκείνο το είδος του επικερδούς παιγνιδιού που παίζαμε -κυρίως εγώ, μεταξύ όλων- ψάχνοντας για χαμένα νομίσματα ή κοσμήματα, μεταλλικά αντικείμενα αξίας που έχαναν οι ενήλικοι βουτώντας με το κεφάλι απ' το άκρο της διπλής εξέδρας (μιλάω για το Μον Ρεπό· υπήρχε εκεί ένας πρωτόγονος, ανελαστικός βατήρας ύψους 5 μέτρων). Οι κυρίες, περιφρουρώντας την κόμμωσή τους, κατέβαιναν απ' τις σκάλα, σιγά σιγά, με προσοχή και με την πλάτη στραμμένη στο νερό αλλά, εάν ανήκες στο ισχυρό φύλο, τα σκαλιά δεν ήταν ό,τι πιο τιμητικό.

Χάρη στη μεσημεριανή κοσμοσυρροή και στην αδυναμία που έτρεφαν οι περισσότεροι από κείνους τους μάγκες στις εναέριες αρρενωπές φιγούρες (κρατούσαν όλοι τα απαραίτητα κέρματα για το ποδοσφαιράκι και τ' αναψυκτικά τους στην κλασική εσωτερική τσέπη του μαγιό, που ήταν ο άχαρος πρόδρομος του σημερινού μπόξερ), η συγκομιδή κατέληγε απίστευτα πλούσια, και ήμουν, αν δεν κάνω λάθος, ο πιο επίμονος (ή τυχερός) ανάμεσα στους εντεκάχρονους που είχαν ανασύρει απ' την άμμο, στα δυόμισι μέτρα βάθος, αναρίθμητα σκουριασμένα ή νωπά δίδραχμα, τάλιρα, δεκάρικα, ασημένια εικοσάδραχμα (ο Διάδοχος σε προφίλ), δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, βραχιόλια, μενταγιόν και δύο ολόκληρα ρολόγια, το ένα επίχρυσο. Ημουν εξοπλισμένος με μάσκα, αναπνευστήρα και βατραχοπέδιλα της Balco. Η τεχνική απαιτούσε να αποβάλλεις τον αέρα απ' τα πνευμόνια σου, ώστε να κατέβεις όρθιος στον πυθμένα, και εκεί, με τα χέρια να διώχνουν το νερό προς τα πάνω για να εξουδετερωθεί η άνωση, πηγαινοέφερνες με πάθος τα πτερύγια μπρος πίσω μέχρις ότου ανασηκωθεί το πρώτο σύννεφο άμμου. Τότε τα χαμένα αντικείμενα, πολύ πιο προσιτά απ' αυτά του Φρόυντ, σου έστελναν ευχάριστες μαρμαρυγές αντανακλώντας το φως των ακτίνων, συν έναν χαρακτηριστικά λεπτό ήχο, που μάθαινες με τον καιρό να τον ξεχωρίζεις με μια μικρή έκκριση αδρεναλίνης, τον οποίο εκπέμπει το μέταλλο κάτω απ' το νερό όταν χτυπήσει σ' ένα βότσαλο και εις ανάμνησιν του οποίου έγινα συγγραφέας και μουσικός -θυμηθείτε τη σημασία που απέδιδε στη λέξη νόμισμα ο Διογένης.

Με τα έσοδα αυτής της ενασχόλησης, το '66, αγόρασα το πρώτο μου ποδήλατο. Διότι, καθώς είπα, αν επιθυμείς να μεταφέρεις, οφείλεις πρώτα να μάθεις να μεταφέρεσαι. Ωστόσο, το '62, τίποτα τέτοιο δεν θα συνέβαινε, αφού ήμουν ακόμη ανώριμος για καταδύσεις, κι έτσι η ενεργητικότητά μου διοχετευόταν αποκλειστικά στις πλεύσεις με το κανό, στα ρηχά. Εκεί, το ταξίδι θα συνεχιζόταν έπ' άπειρον - αν κάτι μπορούσε να εκτιμηθεί σαν θησαυρός, αυτό ήταν η μεταφορά της ίδιας της έννοιας του βάθους, δηλαδή του βάθους των πραγμάτων όπως τα εννοούσε ο λυρισμός (ή η τρέλα μου). Ημουν, για χρόνια, μονίμως έκθαμβος. Περιεργαζόμουν τους αστερίες με το δέος που είχε νιώσει ο Ετιέν ντε Κλουά όταν τους είδε στην Κυανή Ακτή, γύρω στο 1215, νομίζοντας ότι πρόκειται για εμβλήματα και σημεία αστεριών που είχε ρίξει ο Θεός θέλοντας να διευκολύνει τον προσανατολισμό των Σταυροφόρων.

Την προσοχή μου έλκει σήμερα το συμπέρασμα ότι εκείνος που κατευθύνεται απ' την ελπίδα να αντικρίσει το βάθος οφείλει, παραδόξως, να κωπηλατεί σε αβαθή νερά απ' όπου, ακριβώς, το βάθος είναι ορατό - απεναντίας, απ' την κουπαστή ενός πλοίου στη μέση του πελάγους, και μολονότι το μάτι ενδεχομένως τοποθετείται πάνω απ' το βαθύτερο υποβρύχιο φαράγγι, δεν θα δεις παρά το εχθρικό και άφωνο σκοτάδι όπου οι καρχαρίες παραδίδουν αφρούρητο το πεδίο έρευνας των ωκεανογράφων. Υπονοούνται εδώ τα μελαγχολικά αποτελέσματα της αναμέτρησης των ραντάρ με τα ιλιγγιώδη μαθηματικά της αβύσσου, π.χ. 24.000 λεύγες χωρίς καν το πλήρωμα του Ναυτίλου σε ετοιμότητα... Ομως έξω, στα ρηχά, δεν ήμαστε έτοιμοι για τίποτα, έστω κι αν σήμερα οι κατήγοροι αυτού του ύστατου φωσφορισμού του αναλογικού κόσμου, εν όψει της εισβολής του ψηφιακού, παραβλέπουν με μνησικακία ότι, αν μη τι άλλο, είχαμε ειλικρινά λατρέψει εκείνο το τίποτα, για το οποίο δεν ήμαστε καν προετοιμασμένοι αφού μας είχε παραχωρηθεί δωρεάν. Το αναγνωρίζαμε σιωπηλά υπό τύπον διαρκούς θαυμαστής εξαίρεσης στην επιφάνεια του κόσμου (της θάλασσας), μιαν επιφάνεια που δεν ήταν ακόμη τότε καταραμένη κι έτσι μπορούσαμε να την απολαμβάνουμε δίχως άγχος ή ενοχή κι ας μην κατείχαμε τα μυστικά της -δεν χρειαζόταν να τα κατέχουμε εφόσον τα αγαπούσαμε· τα μυστικά ήταν οικεία μολονότι ερμητικά, ήταν κλειστά αλλά γαλήνια.

Καταλαβαίνετε την απόσταση που χώριζε εκείνο το σύμπαν απ' τον επερχόμενο μεταμοντερνισμό. Ακολουθούν, στο επόμενο, τα περί βάθους και επιφάνειας μ' έναν τρόπο -ας το υποσχεθώ- όχι ολότελα ακατάλληλο να μας θυμίσει ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε και τα δύο.

Η εθνική παρακαταθήκη του Ελευθέριου Βενιζέλου

Tου Πασχαλη Μ. Κιτρομηλιδη (Η Καθημερινή)

Η συμπλήρωση ενός αιώνα από την είσοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στον δημόσιο βίο του ελληνικού κράτους συνιστά μια σημαντική επέτειο, η οποία καλό και χρήσιμο θα ήταν να λειτουργήσει ως αφορμή κριτικής αποτίμησης της συνεισφοράς και της παρακαταθήκης του μάλλον παρά ως ευκαιρία αγιογραφικών εξάρσεων και περαιτέρω καλλιέργειας της υφέρπουσας προδιαθέσεως για προσωπολατρία, η οποία δεν συνάδει, κατά τη γνώμη μου, με το ίδιο το πνεύμα του βενιζελικού εκσυγχρονιστικού φιλελευθερισμού. Αυτό το πνεύμα συνιστά την ουσιώδη πολιτική παρακαταθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου και αυτό οφείλει να τεθεί στο επίκεντρο των προβληματισμών μας αυτή τη στιγμή του κριτικού αναστοχασμού.

Δύο στοιχεία συνιστούν κυρίως το εκσυγχρονιστικό περιεχόμενο του βενιζελικού φιλελευθερισμού. Το ένα υπήρξε το ανανεωτικό και μεταρρυθμιστικό πρότυπο το οποίο εισήγαγε στην ελληνική πολιτική ζωή, έτσι όπως αυτό τέθηκε σε εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα κατά τη διετία 1910-1912. Το άλλο στοιχείο υπήρξε η άσκηση της πολιτικής κατά το κανονιστικό πρότυπο της πολιτικής ηγεσίας όπως αυτό αναδυόταν από την πολιτική πράξη και τα πολιτικά ήθη των δύο κατ' εξοχήν φιλελευθέρων ευρωπαϊκών πολιτειακών συστημάτων της εποχής του, του βρετανικού και του γαλλικού.

Διπλό πρότυπο

Θα ήταν χρήσιμο συνεπώς για να εκτιμηθεί η συνεισφορά του Βενιζέλου στον ελληνικό δημόσιο βίο να επιχειρήσουμε μια σκιαγράφηση του προτύπου της πολιτικής ηγεσίας με το οποίο τον συνδέσαμε. Το πρότυπο αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι διέθετε τις ακόλουθες συνιστώσες:

Πρώτον, ο Βενιζέλος υπήρξε Ευρωπαίος πολιτικός ηγέτης στην πολιτική του σκέψη και στη διανοητική του συγκρότηση. Είναι αναντίλεκτο ότι μέχρι το τέλος της ζωής του διατήρησε αλώβητη την κρητική του ταυτότητα και παρέμεινε πιστός στις παραδόσεις και τις μορφές των κοινωνικών σχέσεων που εκπορεύονταν από τη μεσογειακή μεγαλόνησο. Εκδήλωση αυτής της πλευράς της προσωπικότητάς του υπήρξε η προθυμία με την οποία ανταποκρίθηκε, κατά τη διάρκεια της τελευταίας του πρωθυπουργίας, στην παράκληση της Μέλπως Μερλιέ να τραγουδήσει δημοτικά τραγούδια της Κρήτης για τη μεγάλη ηχογράφηση της ελληνικής δημοτικής μουσικής το 1930. Αυτή η τόσο χαρακτηριστική χειρονομία, η οποία παρέμεινε ακατανόητη για τους αντιπάλους του όπως φάνηκε από τα ανοίκεια σχόλια του αντιβενιζελικού τύπου της εποχής, μας διέσωσε τη φωνή του μεγάλου ηγέτη. Πέραν της κρητικής ταυτότητας ο Βενιζέλος από την εποχή των σπουδών του στην Αθήνα και με τις κατ' ιδίαν μελέτες του ως νέος δικηγόρος και πολιτευτής στα Χανιά απέκτησε σταδιακά μια ευρύτερη καλλιέργεια η οποία, όπως τεκμαίρεται από πολλές μαρτυρίες, του επέτρεψε να αναπτύξει επικοινωνιακά χαρίσματα και τρόπους συμβολικής έκφρασης που καθιστούσαν ιδιαιτέρως αποτελεσματικές τις παρεμβάσεις του στον κόσμο της ευρωπαϊκής πολιτικής και διπλωματίας της εποχής του. Αυτή η ικανότητά του κατοπτρίζεται αρκετά ενωρίς στην εντύπωση που προκάλεσε στους συνομιλητές του κατά τις συναντήσεις του με τον Joseph Chamberlaiκαι τον Georges Clemanceau το 1886 και το 1890 αντίστοιχα.

Η βιβλιοθήκη του

Η ευρωπαϊκή διανοητική του συγκρότηση απεικονίζεται χαρακτηριστικά και από τα περιεχόμενα της βιβλιοθήκης του, η οποία μετά πολλές περιπέτειες σώζεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων. Είναι, πιστεύω, αποκαλυπτική η ύπαρξη μεταξύ των βιβλίων των έργων των μεγάλων ιστορικών και πολιτικών του 19ου αιώνα Francois Guizot και Adolphe Thiers των οποίων η πολιτική παρουσία εικονογραφεί τις περιπέτειες του φιλελευθερισμού στην ηπειρωτική Ευρώπη. Αυτή η διανοητική εμπλοκή θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι συνιστούσε το πνευματικό υπόστρωμα της αντίληψής του ως προς τον χαρακτήρα της πολιτικής ηγεσίας ως συνολικής δέσμευσης και προσήλωσης στον δημόσιο βίο και στο δημόσιο συμφέρον.

Δεύτερον, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε Ευρωπαίος στον τρόπο με τον οποίο οραματιζόταν την Κρητική Πολιτεία αρχικά, και από το 1910 και εξής την ελληνική επικράτεια. Ο οραματισμός αυτός διελάμβανε την προσδοκία να οικοδομηθούν θεσμοί και να υιοθετηθούν δημόσιες πολιτικές κατά τα πρότυπα των φιλελευθέρων ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων ώστε να συντελεστεί ο εκσυγχρονισμός της ελληνικής κοινωνίας και πολιτικής, εκσυγχρονισμός τον οποίο επιδίωξαν οι μεγάλοι ηγέτες του ελληνικού 19ου αιώνα, ο Ιωάννης Καποδίστριας και ο Χαρίλαος Τρικούπης, αλλά ο οποίος παρέμενε ατελής και ατελέσφορος όταν ο Βενιζέλος παρέλαβε τα ηνία το 1910. Η συνέπεια και η αποφασιστικότητα με τις οποίες ο Βενιζέλος ακολούθησε αυτό το όραμα και επιχείρησε να το πραγματοποιήσει, αποδείχθηκαν ιδιαίτερα ευεργετικά για τον ελληνικό δημόσιο βίο και την ελληνική πολιτική σκέψη. Αυτό είναι το στοιχείο το οποίο προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στο 1910 ως επετειακό ορόσημο.

Ευρωπαίος πολιτικός ηγέτης

Οι πολιτικές θέσεις και ο πολιτικός λόγος του Βενιζέλου ενέγραψαν την ιδέα της μεταρρύθμισης στο κανονιστικό περίγραμμα της ελληνικής πολιτικής σκέψης. Αυτό συνέτεινε στην εγκαθίδρυση του ανανεωτικού πνεύματος και την αναγωγή του σχεδιασμού και των πρωτοβουλιών για την ανανέωση και βελτίωση θεσμών, πολιτικών πρακτικών και κοινωνικών τάσεων σε πολιτικές αξίες, οι οποίες θα μπορούσαν να κινήσουν προς τα εμπρός την ελληνική κοινωνία, ενθαρρύνοντας μια δυναμική αντίληψη των πραγμάτων μάλλον αντί της συνθηκολόγησης με τις δυνάμεις της αδράνειας. Το ανθεκτικότερο ως προς τη σημασία του στοιχείο αυτής της μεταρρυθμιστικής αντίληψης της πολιτικής που συνδέθηκε με το όνομα του Ελευθερίου Βενιζέλου υπήρξε οπωσδήποτε η ιδέα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, που στοχεύει να καταστήσει το εκπαιδευτικό σύστημα φορέα ουσιώδους παιδείας μάλλον, παρά μηχανισμό πειθαναγκασμού, χειραγώγησης και καταπίεσης των νέων.

Αλυτρωτικός εθνικισμός

Εγκαθιδρύοντας δυναμικά αυτόν τον κώδικα των πολιτικών αξιών με το έργο που εγκαινίασε το 1910 ο Βενιζέλος συνέβαλε στην επίλυση του κανονιστικού διλήμματος που είχε ταλανίσει την ελληνική πολιτική σκέψη καθ' όλη τη διαδρομή του 19ου αιώνα, του διλήμματος δηλαδή μεταξύ της εσωτερικής ανάπτυξης ή της εξωτερικής επέκτασης ως προς τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της πολιτικής της χώρας. Ο Βενιζέλος τόσο σε επίπεδο πολιτικής επιχειρηματολογίας, όσο και σε επίπεδο των επιλογών της δημόσιας πολιτικής πρακτικής πρότεινε τον συνδυασμό των δύο σε ένα ενιαίο σχέδιο πολιτικής δράσης, διά του οποίου η εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη απέβαινε η αναγκαία προϋπόθεση μιας ρεαλιστικής στρατηγικής για την εξωτερική επέκταση της ελληνικής επικράτειας ώστε να συντελεστεί η εθνική αυτοδιάθεση περιοχών με ελληνικούς πληθυσμούς που τελούσαν ακόμη υπό οθωμανική κυριαρχία.

Στη στράτευσή του για την υπόθεση του αλυτρωτικού εθνικισμού ο Βενιζέλος, είτε ως Κρητικός επαναστάτης είτε ως εκσυγχρονιστής της ελληνικής πολιτικής παρέμεινε Ευρωπαίος πολιτικός ηγέτης: παρέμεινε δηλαδή εναρμονισμένος με το πνεύμα των καιρών, με τις συλλογικές προσδοκίες και ευαισθησίες οι οποίες συγκινούσαν τους ευρωπαϊκούς λαούς κατά τον όψιμο δέκατο ένατο και τον αρχόμενο εικοστό αιώνα και εξέπεμπαν διά της αρχής των εθνοτήτων και της αυτοδιάθεσης των λαών το αίτημα της ελευθερίας και της ανατροπής του αυταρχισμού των αυτοκρατοριών. Ο ασπασμός του αλυτρωτισμού λοιπόν δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί ως αντίφαση ή υπαναχώρηση του εκσυγχρονιστικού φιλελευθερισμού του Βενιζέλου, αλλά απεναντίας ως αυθεντική εκδήλωση της μετοχής του στη δυναμική της πολιτικής σκέψης η οποία ωθούσε τη μεταμόρφωση του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης βάσει της αρχής των εθνοτήτων, στην οποία απέληγε μια γνήσια φιλελεύθερη φιλοσοφική παράδοση με αφετηρίες, ας υπομνήσουμε τη σχετική άποψη του Elie Kedourie, στη φιλοσοφία του Immanuel Kant.

* Ο κ. Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στην άμμο τα έργα στήνονται των ανθρώπων

Tου Παντελη Μπουκαλα (Η Καθημερινή)

Ακόμα και να μην το έχουμε τραγουδήσει όλοι, μόνοι ή σε παρέα, δύσκολο μου φαίνεται να βρεθεί άνθρωπος που να μην το έχει πάρει το αυτί του, ακόμα κι αν είναι άλλων μουσικών προτιμήσεων. Για το δίστιχο «Είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια, ο βοριάς θα σ’ τα κάνει συντρίμμια, κομμάτια» λέω, που το πρωτοτραγούδησαν δεκαετίες πριν ο Μπάμπης Τσετίνης και η Λίτσα Διαμάντη, σε στίχους Ελένης Νταϊνά και μουσική Σπύρου Σκορδίλη. Κοινότατη η εικόνα, και δεν χρειάζεται καν βοριάς για να παραχθεί· αρκεί ένα κυματάκι το καλοκαίρι και τα πυργάκια που απασχόλησαν τα πιτσιρίκια για ώρα, ξαναγίνονται άμμος, ακριβώς κατά το ημιπαραμυθητικό - ημιαποκαρδιωτικό «χους ει...». Δεν θα μπορούσε, βέβαια, να μείνει αναξιοποίητο στο πέρασμα των χρόνων ένα τόσο προφανές και τόσο σαφές σύμβολο, η αξία του οποίου επικυρώνεται κάθε φορά που σωριάζονται όσα θέλαμε να πιστεύουμε πως είναι απολύτως ασφαλή και ότι θα αντιμετωπίζουν εσαεί αγέρωχα τον χρόνο, όπως τώρα, με το γκρέμισμα της νηπιώδους σιγουριάς μας απέναντι στον πυρηνικό κίνδυνο.

Πώς το έχουν αναδείξει οι λογοτεχνίες άλλων γλωσσών δεν το ξέρω. Η ελληνική ποίηση, πάντως, το εκμεταλλεύθηκε κατ’ επανάληψιν στις διάφορες φάσεις της γλώσσας μας· ορισμένες φορές μάλιστα το εξειδίκευσε, αντικαθιστώντας το χτίσιμο πάνω στην άμμο με τη γραφή επί της άμμου, εξίσου επισφαλή με την παροιμιωδώς γνωστή από την αρχαιότητα γραφή πάνω στο νερό. Η γνωστότερη ανάδειξη του μοτίβου είναι ίσως εκείνη του Κώστα Καρυωτάκη, που είναι συγχρόνως και η συνοπτικότερη, ένα δίστιχο ποίημα υπό τον τίτλο «Φθορά», στη συλλογή «Ελεγεία και σάτιρες» του 1927. Το θυμίζω: «Στην άμμο τα έργα στήνονται μεγάλα των ανθρώπων, / και σαν παιδάκι τα γκρεμίζει ο Χρόνος με το πόδι». Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως ο στίχος του Ελύτη «Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά» (στη «Μαρία Νεφέλη») απαντά στην καρυωτακική «Φθορά», σαν για να την ξορκίσει, εδώ οι δυνατότητες της ποιητικής μαγγανείας αποδεικνύονται μετρημένες.

Εχει επισημανθεί από παλιά ότι ο Καρυωτάκης εμπνεύστηκε από τον Ηράκλειτο. Στην κλασική έκδοση των ποιημάτων του από τον «Ερμή» ο επιμελητής Γ. Π. Σαββίδης προσθέτει την εξής σημείωση κάτω από το ποίημα: «Φαίνεται σαν στιχουργημένη μεταγραφή του αποσπάσματος 52 του Ηράκλειτου: “Αιών παις εστί παίζων πεσσεύων· παιδός η βασιλείη” [= Η διάρκεια της ανθρώπινης ζωής είναι παιδί που παίζει μια παρτίδα με πεσσούς (πούλια) · του παιδιού είναι η νίκη] (Πάνος Καραβίας, “Πάθος γραφής και Τα τοπία”, 1970, σελ. 49)». Θα μπορούσε, πάντως, ο Καρυωτάκης να είχε υπόψη του, σαν δεύτερο ερέθισμα, και το ιδρυτικό έπος της ελληνικής ποίησης, την «Ιλιάδα». Εκεί, στους στίχους 362-66 της ραψωδίας Ο, πρωτοπερνάει στην τέχνη του λόγου, προειδοποιητικά, η εικόνα της άμμου που ό, τι κι αν στηθεί πάνω της, εύκολα καταστρέφεται: «ως ότε τις ψάμαθον πάϊς άγχι θαλάσσσης, / ος τ’ επεί ουν ποιήση αθύρματα νηπιέησιν, / αψ αύτις συνέχευε ποσίν και χερσίν αθύρων, / ως ρα συ, ήϊε Φοίβε, πολύν κάματον και οϊζύν / σύγχεας Αργείων». Στη μετάφραση του Δ. Ν. Μαρωνίτη: «Πώς το μικρό παιδί, στης θάλασσας την άμμο παίζοντας, / χτίζει παιχνίδια, μετά μεμιάς, με χέρια και με πόδια, / τα συντρίβει, έτσι, Φοίβε κι εσύ, τον μόχθο και τον κάματο / των Αχαιών χαλνούσες, φυσώντας μέσα τους τον πανικό».

Με τον Παλαμά πρώτα, στα μετεπαναστατικά μας χρόνια, κι ύστερα με τον Σεφέρη το μοτίβο μετατοπίστηκε από τα έργα επί της άμμου στα γραπτά πάνω της, γραπτά που δεν μένουν. Η ευρύτερα γνωστή, χάρη και στη μελοποίησή της, σεφερική «Αρνηση» («Πάνω στην άμμο την ξανθή / γράψαμε τ’ όνομά της· // ωραία που φύσηξεν ο μπάτης / και σβήστηκε η γραφή») πήρε τη σκυτάλη από το παλαμικό: «Κάτου στην άμμο του γιαλού, μια μέρα, μακριά της / εκεί που μόνος έστεκα, έγραψα τ’ όνομά της. / Χαρά στο πρώτο κύμα / που τ’ όνομά της ήβρ’ εκεί, / κι ας ήβρ’ εκεί και μνήμα!» Μήτρα και των δύο αυτών εγγραφών μπορεί να θεωρηθούν λίγοι στίχοι από τον πρόλογο της «Ερωφίλης» του Γεωργίου Χορτάτζη. Για να φανεί μάλιστα ότι δεν πρόκειται για ακίνδυνη φιλολογία, τα πικρά λόγια τα λέει ο ίδιος ο Χάρος: «Ω λογισμοί, πώς σφάνετε, ω γνώμη τυφλωμένη, / ω των αθρώπων ολωνών ελπίδα κομπωμένη! [...] Σα σπίθα σβήνει η δόξα σας, τα πλούτη σας σα σκόνη / σκορπούσινε και χάνουνται, και τ’ όνομά σας λιώνει / σαν να ’το με τη χέρα σας γραμμένο σ’ περιγιάλι, / στη διάκριση τση θάλασσας, γή χάμαι στην πασπάλη». Αυθαιρώντας, σκέφτομαι μήπως και ο Ιησούς αυτό ήθελε να διδάξει με τη μοναδική του αλληγορία που δεν χρειάστηκε λέξεις για να την πει, στο επεισόδιο με τη μοιχαλίδα, όταν αντί να δώσει απάντηση στους «εκπειράζοντας αυτόν» Φαρισαίους, έγραψε δυο φορές πάνω στο χώμα· σκέφτομαι δηλαδή μήπως το μήνυμά του δεν ήταν οι λέξεις που πιθανόν έγραψε αλλά το ίδιο το χώμα που επέλεξε για να γράψει πάνω του, το χώμα σαν αλληγορία της τρωτότητας και της θνητότητας.

Στη διάκριση της θάλασσας λοιπόν και του ανέμου το όνομά μας, τα έργα των χειρών και του πνεύματός μας. Οσο κομπορρημονούμε και αλαζονευόμαστε, όσο αφηνόμαστε ηδονικά, αλλά και ωφελιμιστικά, στη φρεναπάτη ότι μπορούμε να υποτάξουμε τη Φύση και να ελέγξουμε τα πάντα, ανάμεσά τους και την πυρηνική ενέργεια, τρώμε εκ των προτέρων τον μέλλοντα χρόνο, χωρίς να είναι δικός μας. Την πυρηνική ενέργεια, λ. χ., ήμασταν βέβαιοι ότι την είχαμε τιθασέψει, ότι τη βάλαμε σ’ ένα κουτί σαν της Πανδώρας, από το οποίο θα μπορούσαμε να αποσπούμε μόνο τις καλοσύνες. Και βλέπουμε τώρα ότι μια χώρα που μαρτύρησε από πυρηνικές βόμβες, μια χώρα επιπλέον που πάντοτε θαυμαζόταν για την τεχνολογική της υπεροπλία, αδυνατεί να τιθασέψει όσα βγήκαν από το κουτί της Πανδώρας. Αν δεχτούμε ότι έφταιγε μόνο ο σεισμός και το τσουνάμι, θα δικαιώσουμε τη διαχειρίστρια εταιρεία, που επέμενε σε αυτό το σενάριο για πολύ, ώσπου ήρθαν οι αποκαλύψεις σεισμολόγων, μηχανικών, πυρηνικών επιστημόνων ότι προειδοποίησαν έγκαιρα την Tepco και την ιαπωνική κυβέρνηση κι αυτές εκώφευσαν, για να μην απειληθούν τα κέρδη ή η εξουσία τους.

Το αδιανόητο έχει ήδη συμβεί. Και δεν φαίνεται πως είμαστε προετοιμασμένοι να αποτρέψουμε το επόμενο, γιατί δεν φαίνεται να συνειδητοποιούμε πού έφτασαν τα πράγματα. Στον χάρτη της Ευρώπης που δημοσίευσε πρόσφατα η Greenpeace, οι αντιδραστήρες ρωσικής τεχνολογίας (από τέσσερις σε Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία) κρίνονται ιδιαίτερα ευάλωτοι, ενώ οι δύο της Ρουμανίας που βασίζονται σε καναδική τεχνολογία έχουν γνωρίσματα που αποδείχθηκαν καταστροφικά στο Τσερνόμπιλ. Επιπλέον από δύο στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία βρίσκονται σε σεισμοπαθείς περιοχές, ενώ προκαλούν ανησυχία οι υπέργηροι σταθμοί σε Βέλγιο, Φινλανδία, Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, Βρετανία, Ισπανία και Γαλλία. Ισως γι’ αυτό ο Γάλλος υπουργός Ενέργειας Ερίκ Μπρεσόν είπε ότι «δεν πρέπει να δίνουμε τροφή σε πυρηνικές νευρώσεις»...

6/4/11

Ο σύγχρονος Ροβινσώνας ζει ευτιχισμένος στην έρημο του Τέξας

Συνέντευξη στον Κ. Τσαβαλο (Το Βήμα)

Μια εμπειρία ζωής στα άκρα. Το 2007 παράτησε τη Νέα Υόρκη, όπου δούλευε για 25 χρόνια ως φωτογράφος μόδας, πούλησε το αγορασμένο με δυσβάστακτο δάνειο σπίτι του, «καθάρισε» για όλα τα λεφτά που χρωστούσε και δραπέτευσε, παρέα μόνο με τη σκυλίτσα του, στην έρημο του Τέξας. Στα 51 του σήμερα ο Αμερικανός Τζον Γουέλς είναι ένας σύγχρονος Ροβινσώνας. Οχι επειδή τον ξέβρασε κάπου το κύμα, αλλά από συνειδητή επιλογή. Αγόρασε πάμφθηνα- μόλις για 5.500 ευρώ- 160 «άγονα» στρέμματα κοντά στα σύνορα με το Μεξικό και βάλθηκε να χτίζει με τα χέρια του, με λίγα χρήματα, τον προσωπικό του μικρό παράδεισο. Επινοητικός και μοναχικός, αυτός ο ερημίτης του 21ου αιώνα λογοδοτεί μόνο στο όραμά του να είναι αυτάρκης με λιτά μέσα, χωρίς πολυτέλειες, χωρίς οικογένεια και κοινωνικές δεσμεύσεις. Και σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, δηλώνει «πιο ευτυχισμένος από ποτέ».

Δεν μπορείς να βρεις εύκολα την Τερλίγκουα, μια τοποθεσία χωμένη βαθιά μέσα στην ανεμοδαρμένη τεξανή έρημο, 50 χιλιόμετρα από τα σύνορα των ΗΠΑ. Οι ντόπιοι τη λένε «moonscape», δηλαδή «σεληνιακό τοπίο». Δεν υπάρχει καν στασυστήματα δορυφορικού εντοπισμού GΡS. «Ηταν το ιδανικό μέρος να έρθω να ζήσω, μακριά από τον θόρυβο της Νέας Υόρκης» εξηγεί ο Τζον Γουέλς, που ακολουθεί νοερώς τα βήματα του συγγραφέα Χένρι Ντέιβιντ Θορό. Εκείνος το 1854 αποσύρθηκε σε ένα ξεκλείδωτο σπίτι, σε δάσος, στη λίμνη Γουόλντεν της Νέας Αγγλίας «για να ζήσει ελεύθερος, να αντικρίζει μόνο την ουσία της ζωής». Διόλου τυχαία, οι «Νew Υork Τimes» αποκάλεσαν πρόσφατα τον Γουέλς «σύγχρονο Θορό».

Με τη μακριά λευκή του γενειάδα αυτός ο αλλόκοτος πρώην Νεοϋορκέζος μοιάζει σαν ο χαμένος τρίτος κιθαρίστας του ροκ συγκροτήματος ΖΖ Τop. «Κουράστηκα να ζω σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον όπου όλοι συζητούσαν πώς θα είναι το μαύρο χρώμα στα ρούχα εφέτος» λέει.

Τον Οκτώβριο του 2007 αγόρασε αυτή την ανυπότακτη γη, τον Δεκέμβριο εγκαταστάθηκε. Αρχικά έχτισε ένα μικρό σπίτι και σταδιακά, με απλές γνώσεις μηχανικής και φυσικής, με καθημερινή δουλειά, με απλά και βασικά εργαλεία, είδε τον εαυτό του να αλλάζει: από homo consumericus (άνθρωπος καταναλωτής) έγινε homo faber (άνθρωπος κατασκευαστής).

Φτιάχνει τα πάντα μόνος του. Ξυπνάει με την αυγή και χτίζει την οροφή στο θερμοκήπιο που κατασκευάζει εδώ και λίγες εβδομάδες. Το μεσημέρι μπορεί να ψήσει λίγο κρέας στο αυτοσχέδιο ηλιακό του τηγάνι. Το απόγευμα ίσως να αρμέξει την αγελάδα του, την Μπενίτα, και να ρίξει δικό του λίπασμα στις πατάτες που καλλιεργεί. Το βράδυ θυμάται ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό πλάσμα. Και επικοινωνεί: καταγράφει τις δραστηριότητες της ημέρας στο προσωπικό του blog, http://thefieldlab. blogspot.com/. Μπορεί να περάσουν μερόνυχτα χωρίς κανέναν επισκέπτη, αλλά αυτό δεν τον ενοχλεί καθόλου. «Πειραματίζομαι με τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας εδώ και μια δεκαετία.Πλέον νομίζω πως ήρθε η ώρα να βάλω σε εφαρμογή όσα έμαθα όλα αυτά τα χρόνια» τονίζει ο πωγωνοφόρος ερημίτης, βαφτίζοντας το μικρό του «βασίλειο» «Field Lab» (Υπαίθριο Εργαστήριο).

«Ακόμη κι εδώ,στη μέση της ερήμου, έχω ό,τι χρειάζομαι:νερό της βροχής,ρεύμα ισχύος 225 Watt που παίρνω από συλλέκτες και δυο μεγάλες μπαταρίες που συσσωρεύουν την ηλιακή ενέργεια και σύντομα θα έχω ένα μεγάλο θερμοκήπιο καλλιέργειας των δικών μου φρούτων και λαχανικών» επισημαίνει με υπερηφάνεια.
Για το αν ο υπόλοιπος πλανήτης... γυρίζει ακόμη, ας είναι καλά το Ιnternet. «Ενημερώνομαι μέσω του λάπτοπ μου. Πλέον όλα, από το τι καιρό θα κάνει στο Τέξας ως το τι συμβαίνει με τις εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική, είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.Χρησιμοποιώ επίσης τον υπολογιστή για να μιλάω, τηλεφωνικά ή με τη βοήθεια βιντεοκλήσης, με φίλους μου σε διάφορα μέρη του κόσμου» λέει.
Και η διασκέδαση; «Βρίσκομαι σε αρμονία με την άγρια φύση.Μόνο αν είσαι στη μέση του πουθενά μπορείς να απολαύσεις μικρές πολυτέλειες, όπως το να δεις ολοκάθαρα όλα τα αστέρια του Γαλαξία μας» τονίζει.

Σε όσους θεωρούν ότι είναι σχετικά μεγάλος για την εντυπωσιακή αλλαγή ζωής που επιχειρεί, απαντά: «Το εγχείρημά μου αυτό με βρίσκει στην καλύτερη ηλικία,στην καλύτερη περίοδο της ζωής μου». Και καταλήγει με αυτοσαρκασμό: «Το μόνο αρνητικό που έχω εντοπίσει εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια είναι ότι δεν ξέρω ανμετά από τόσες χειρωνακτικές εργασίεςμυρίζω άσχημα,αφού δεν έχω κανέναν να μου το πει!».

Το 2001 ο Γουέλς αποφάσισε να κάνει το μεγάλο άνοιγμα της ζωής του: αγόρασε ένα μεγάλο σπίτι έξω από τη Νέα Υόρκη αντί 170.000 ευρώ,αλλά δεν κατάφερε να το χαρεί,αφού,όπως λέει ο ίδιος,«δεν είχα οικογένεια και παιδιά,ενώ ύστερα από έξι χρόνια είχαν μαζευτεί χρέη ύψους 47.000 ευρώ».Ευτυχώς για τον ίδιο,το 2007 πούλησε το σπίτι σε μια οικογένεια αντί 425.000 ευρώ,σε υπερδιπλάσια τιμή απ΄ ό,τι το είχε αγοράσει, αποπληρώνοντας όλα του τα χρέη,ενώ ταυτόχρονα ακύρωσε και την πιστωτική του κάρτα. «Οταν πήρα τηλέφωνο να την ακυρώσω,η υπάλληλος με ρώτησε τον λόγο που το έκανα και της απάντησα “επειδή δεν χρωστάω λεφτά σε κανέναν!”»θυμάται ο ίδιος.Η υπάλληλος του απάντησε:«Σας ζηλεύω,μακάρι να μπορούσα να πω κι εγώ το ίδιο για μένα».

«Είμαι στον πλανήτη μου» μας λέει περήφανος από μια άκρη της ερήμου του Τέξας ο Τζον Γουέλς. Ο μόνος του φόβος είναι ο καιρός.Και εξηγεί πώς ίσα που πρόλαβε να δραπετεύσει από την οικονομική κρίση του 2008 για να επιχειρήσει να χτίσει το μοναχικό όνειρό του - Θεωρείτε πλέον τον εαυτό σας απελευθερωμένο από τις lifestyle «προσταγές» του σύγχρονου πολιτισμού;
«Ακόμη και στην ηλικία αυτή συνεχώς ανακαλύπτω τον εαυτό μου.Μόλις τα τελευταία χρόνια κατάλαβα επιτέλους τη διαφορά ανάμεσα στο “τι θέλω” και στο “τι χρειάζομαι” για να είμαι ευτυχισμένος.Αφού με ρωτάτε,όχι,δεν μου λείπει απολύτως τίποτε από τον πρότερο βίο μου στη Νέα Υόρκη.Είναι συναρπαστικό να δημιουργείς τον δικό σου κόσμο και να ζεις μέσα σε αυτόν. Είμαι στον πλανήτη μου.Ωρες-ώρες μού φαίνεται σαν να περπατάω στην επιφάνεια της Σελήνης».

- Πώς είναι να ζεις με τους δικούς σου όρους;
«Υπέροχα.Πάνε τέσσερα χρόνια από τότε που πήρα την απόφαση να ζήσω το υπόλοιπο της ζωής μου χωρίς κανένα απολύτως οικονομικό χρέος- και δεν μετανιώνω στιγμή.Αν είχα καθυστερήσει μερικούς μήνες,θα είχα πέσει πάνω στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τότε θα μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο να ξεμπλέξω και να πάρω τον δρόμο της Αγριας Δύσης.Ευτυχώς,δεν ήμουν παντρεμένος και δεν είχα παιδιά,παρά μόνο τον εαυτό μου να φροντίσω.Σήμερα είμαι ευτυχισμένος, γιατί ξυπνάω με την ανατολή του ήλιου,κάνω όποια δουλειά θεωρήσω εγώ χρήσιμη και όταν πέφτω για ύπνο το βράδυ αισθάνομαι “γεμάτος” μέσα μου».

- Ποιες αρετές χρειάζεται όποιος αποτολμήσει ένα παρόμοιο εγχείρημα;
«Το κυριότερο είναι να γνωρίζει τις ικανότητες αλλά και τους περιορισμούς που του επιβάλλει η ανθρώπινη φύση του.Και έπειτα να συνειδητοποιήσει ότι αυτό που κάνει,δηλαδή το να αναλάβει τα ηνία της μοίρας του,είναι κάτι που οφείλει στον εαυτό του».

- Σας έχει αλλάξει η διαμονή σας στην ερημιά του Τέξας;
«Σίγουρα.Εμαθα ότι είμαι ικανός να κατασκευάσω σχεδόν τα πάντα,αν έχω άπλετο χρόνο και βασικά εργαλεία.Το γεγονός ότι κρατώ ημερολόγιο των δραστηριοτήτων μου,διά μέσου του προσωπικού μου μπλογκ,μου δίνει κίνητρο να ξυπνήσω την επόμενη ημέρα και να προσπαθήσω να φτιάξω κάτι ολότελα καινούργιο και χρήσιμο».

- Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε;
«Ο καιρός.Διότι μπορεί να γίνει ο καλύτερος σύμμαχός σου αλλά και ο πιο δυνατός εχθρός σου.
Τον χειμώνα είναι υπέροχα,αλλά τον Αύγουστο φρικτά,αφού τη χειμωνιάτικη δροσιά της ερήμου διαδέχονται μεγάλες περίοδοι ξηρασίας και,ενίοτε,καταιγίδων.Αυτό που κατάλαβα είναι ότι κάποιος μπορεί να χαρεί την έρημο μόνο αν είναι προετοιμασμένος ως το μεδούλι γι΄ αυτό που θα συναντήσει εδώ: μια εμπειρία ζωής στα άκρα
».

Οπως ο ομηρικός Οδυσσέας είχε τον πιστό του σκύλο, Αργο, να τον περιμένει,έτσι και ο Γουέλς τον πρώτο δύσκολο καιρό της προσαρμογής του στις νέες συνθήκες ζωής είχε δίπλα του ηθικό συμπαραστάτη την πιστή του σκυλίτσα,Γκόλντι. «Ηταν μαζί μου από την πρώτη ημέρα που πάτησα το πόδι μου στην ερημιά αυτή» λέει συγκινημένος ο φωτογράφος,συμπληρώνοντας ότι «οι αγαπημένες της ασχολίες ήταν να με κοιτάζει καρτερικά την ώρα που έχτιζα το σπίτι και να παίζει κυνηγώντας έντομα». Δυστυχώς,στα 17 της χρόνια η Γκόλντι αρρώστησε και ο ιδιοκτήτης της αναγκάστηκε να της κάνει ευθανασία.Την έθαψε δίπλα στο σπίτι του,μέσα σε έναν τάφο σε σχήμα πυραμίδας,με την κορφή της να κοιτάζει τα αστέρια.Σήμερα τη θέση της Γκόλντι έχουν πάρει άλλα δύο τετράποδα: ένας γαϊδαράκος ονόματι Φλόπι και μία αγελάδα,η Μπενίτα.

Ορθοπεταλιές στο ποδήλατο-πλυντήριο ρούχων
Πενία τέχνας κατεργάζεται: ανάμεσα στις πλέον ευφάνταστες εφευρέσεις που σκαρφίστηκε ο κ. Γουέλς προκειμένου να κάνει την καθημερινότητά του ευκολότερη ήταν το ποδήλατο-πλυντήριο με την ονομασία «Βike-Ο-Worsher». Χρησιμοποιώντας στοιχειώδεις γνώσεις Φυσικής και βάζοντας το κεφάλι του να δουλέψει, ο φωτογράφος κατασκεύασε ένα ποδήλατο που εκτελεί τις δύο βασικές λειτουργίες ενός συμβατικού πλυντηρίου: κάνοντας πετάλι μπροστά, πλένει τα ρούχα του, ενώ κάνοντας πισωπεταλιά, τα βάζει σε λειτουργία «στράγγισμα και ξέβγαλμα». Το απαιτούμενο νερό το προμηθεύεται από την ίδια τη φύση. «Ολες οι μορφές ζωής στην έρημο έχουν προσαρμοστεί να ζουν εδώ με ό,τι τους παρέχεται, δηλαδή βρόχινο νερό» επισημαίνει ο Γουέλς,καταλήγοντας με την επισήμανση ότι «το κλειδί είναι η αποθήκευση του νερού της βροχής.Εχω ήδη μια δεξαμενή χωρητικότητας 2.000 λίτρων και σε λίγο καιρό θα εγκαταστήσω μια μεγαλύτερη,χωρητικότητας 6.000 λίτρων».

Γυναίκες; Γάμος; Πιο καλή η μοναξιά...
Ο 51χρονος ερημίτης λέει ότι δεν του λείπουν οι γυναίκες. «Εχω πολλά χρόνια να κάνω δεσμό και σχεδόν έχω ξεχάσει πώς είναι η εμπειρία» λέει γελώντας. «Είναι ωραίο πού και πού να δέχομαι επισκέψεις- με επισκέπτονται 4-5 άνθρωποι κάθε εβδομάδα- αλλά ήρθα εδώ για να απολαύσω τη μοναξιά μου, όχι για έρωτες, ούτε για νέους φίλους» καταλήγει.

Περιττώματα χρήσιμα και καθόλου περιττά
Αντί να ξοδεύει στην... τουαλέτα το πολύτιμο βρόχινο νερό, ο Γουέλς ανακυκλώνει τα περιττώματα. «Κομποστοποιώ τα περιττώματα- ζωικά ή δικά μου- και τα χρησιμοποιώ για λίπασμα. Καλύτερα οι πατάτες και οι ντομάτες στον κήπο μου να μεγαλώνουν από υλικό που προέρχεται από εμένα τον ίδιοπαρά από χημικά επεξεργασμένα λιπάσματα» εξηγεί.

«Εμαθα να πυροβολώ γιατί ήξερα φωτογραφία»
Ο τοπικός σερίφης τον συμβούλευσε να αγοράσει ένα όπλο για προστασία, αφού τριγύρω κυκλοφορούσαν δραπέτες φυλακών του Τέξας. Ο Γουέλς δεν είχε ξαναπιάσει ποτέ όπλο στα χέρια του, αλλά τελικά αγόρασε ένα 357 Μάγκνουμ. «Εμαθα να πυροβολώ λόγω... επαγγέλματος. Οπως με τη φωτογραφική μηχανή, έτσι και με το όπλο: απλώς στοχεύεις και πατάς τη σκανδάλη».

Πάντρεψε ζευγάρι με «κουμπάρα» μια αγελάδα
Το πιο περίεργο πράγμα που του συνέβη, στα τέσσερα χρόνια παραμονής του στην αφιλόξενη έρημο του Τέξας, είναι που χρειάστηκε να κάνει τον... παπά. Ενα ζευγάρι φίλων ζήτησαν να τους παντρέψει- όπερ και εγένετο, με τον ίδιο σε ρόλο ιερέα, ενώ για κουμπάρα επιστρατεύτηκε (μεταξύ σοβαρού και αστείου, φυσικά) η αγελάδα Μπενίτα!

Οι πρόγονοι τον κάλεσαν στη μεγάλη περιπέτεια
Λίγο προτού πάρει τη μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει για πάντα την πολύχρωμη και πολύβουη Νέα Υόρκη, ο Γουέλς έπεσε πάνω σε ένα άλμπουμ με παλιές φωτογραφίες της οικογένειάς του από τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Πολλοί πρόγονοί του ήταν πιονιέροι της αμερικανικής Δύσης. Αυτό στάθηκε ισχυρό κίνητρο για τη μεγάλη φυγή στην έρημο.