29/12/11

Πρόσωπα του Γιώργου Αγγελόπουλου

Το ... "χάμστερ του Διαδικτύου

Μερικοί τον θεωρούν ικανό να εκλεγεί ακόμη και πρόεδρος της Ρωσίας. «Γιατί όχι;», απάντησε τις προάλλες ο Αλεξέι Ναβάλνι, προσθέτοντας ότι θα ήταν έτοιμος να θέσει υποψηφιότητα ως αντίπαλος του Βλαντίμιρ Πούτιν, αν το καθεστώς υιοθετούσε μεταρρυθμίσεις που θα εγγυούνταν μια δημοκρατική ψηφοφορία. «Είμαι έτοιμος να αγωνιστώ για να διεξαχθούν ελεύθερες εκλογές», πρόσθεσε. «Και όταν θα έχουμε μια αληθινή ευκαιρία συμμετοχής στις εκλογές, είμαι έτοιμος να αγωνιστώ για μια ηγετική θέση, ακόμη και την προεδρία». Οπως όμως έχουν σήμερα τα πράγματα, πρόσθεσε, η προεδρική εκλογή της 4ης Μαρτίου δεν μπορεί να είναι δημοκρατική. «Αυτή η προγραμματισμένη ψηφοφορία δεν μπορεί να θεωρηθεί εκλογές. Δεν θα είναι νόμιμη ό,τι κι αν γίνει. Δεν θα την αναγνωρίσουμε ποτέ», υπογράμμισε.

Το BBC έχει περιγράψει αυτόν τον 35χρονο δικηγόρο και μπλόγκερ ως «τη μείζονα φυσιογνωμία της αντιπολίτευσης που έχει αναδειχθεί τα πέντε τελευταία χρόνια στη Ρωσία». Μέχρι πριν από τρία χρόνια δεν ήταν γνωστός παρά μόνο στους κύκλους των μυημένων της ρωσικής «μπλογκόσφαιρας», όμως έγινε διάσημος σε όλη τη χώρα ιδρύοντας τον ιστότοπο RosPil («λεηλασία της Ρωσίας»), ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες να καταγγέλλουν κρούσματα διαφθοράς και καταχρήσεων. Το μπλογκ του, για το οποίο λέει πως «υπάρχει μόνο και μόνο επειδή τα μέσα ενημέρωσης λογοκρίνονται», είναι σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα στη Ρωσία.

Ο Ναβάλνι, ο οποίος επονομάζεται «το χάμστερ του Διαδικτύου» («Μας λένε πως είμαστε χάμστερ στραμμένα στους υπολογιστές τους. Ναι, είμαι ένα χάμστερ του Διαδικτύου και θα τραγανίσω τον λαιμό αυτών των καθαρμάτων», είχε δηλώσει μετά τις αμφισβητούμενες από την αντιπολίτευση βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου), ήταν επίσης ο πρώτος που έκανε λόγο για «το κόμμα των απατεώνων και των κλεφτών», μια έκφραση που χρησιμοποιείται πλέον ευρέως ως συνώνυμη του κόμματος Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν. Απέκτησε τα εύσημα του «πολιτικού κρατουμένου» όταν συνελήφθη στις 5 Δεκεμβρίου, κατά την πρώτη συγκέντρωση διαμαρτυρίας της αντιπολίτευσης για νοθεία στις βουλευτικές εκλογές, και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 ημερών.

Ωστόσο αυτός ο κήνσορας της διαφθοράς έχει και τις σκοτεινές πλευρές του. Πριν από δύο μήνες συμμετείχε στη φασιστικής χροιάς «Ρωσική Πορεία» των υπερεθνικιστών. «Να σταματήσουμε να τρέφουμε τον Καύκασο!», φώναζαν οι συμμετέχοντες στην πορεία αυτή, προκαλώντας τουλάχιστον αμηχανία στους φιλελεύθερους συμμάχους του Ναβάλνι, που διαπιστώνουν στο σύνθημα αυτό μια πρωτόγονη ξενοφοβία. Σύμφωνα πάντως με τον δημοσιογράφο της «Κομερσάντ» Ολεγκ Κασίν, η στάση του Ναβάλνι δείχνει... πολιτικό ρεαλισμό. «Ο Ναβάλνι είναι ένας ευφυής άνθρωπος», εξηγεί. «Βλέπει πως η φιλελεύθερη αντιπολίτευση δεν μπορεί να συνασπίσει τους πολίτες, πηγαίνει λοιπόν να αναζητήσει χέρια εκεί που υπάρχουν, δηλαδή στους Ρώσους της μεσαίας τάξης που αισθάνονται πως απειλούνται από τη μετανάστευση»...

ΤΑ ΝΕΑ 28/12/2011

Διαστάσεις του Alain Frachon

Τιμωρήστε τους αμαρτωλούς

Στην κρίση του ευρώ, ειδικοί και πολιτικοί παραγνωρίζουν έναν παράγοντα: τον Θεό, τη θρησκεία, τον λουθηρανικό προτεσταντισμό. Κόρη ενός πάστορα, η Ανγκελα Μέρκελ διαπνέεται από την έννοια της αμαρτίας. Το ίδιο και πολλοί συμπατριώτες της. Και αυτό έχει συνέπειες στην αναζήτηση λύσεων για τη σωτηρία της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. Ορθώς το Βερολίνο δεν θέλει η ευρωζώνη να αποτελεί πλέον έναν μηχανισμό παραγωγής χρέους, όπως συνέβαινε τα δέκα τελευταία χρόνια. H επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται όμως στη Γερμανία διακρίνεται με σαφήνεια και από μια επιθυμία τιμωρίας, μια διαλεκτική της αμαρτίας και της εξιλέωσης.

Σε μια τραπεζική νομισματική ένωση, όπως είναι η ευρωζώνη, το Κακό είναι το χρέος, αποτέλεσμα μιας φολκλορικής διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών. Το χρέος δυσφημεί το νόμισμα και υπονομεύει την εμπιστοσύνη σε όλη την ευρωζώνη. Πρέπει να υπάρξουν λοιπόν κυρώσεις, κυρώσεις σοβαρές, ώστε ο αμαρτωλός να σωφρονιστεί. Και οι κυρώσεις αυτές επιβάλλονται μέσα από τα επιτόκια. «Θα ήταν μοιραίο να διαγραφεί εντελώς η σωφρονιστική επίδραση των αυξανόμενων επιτοκίων», είπε τον περασμένο μήνα στο Βερολίνο ο διοικητής της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν.

Το πρώτο στάδιο της τιμωρίας είναι η υποβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης. Ακολουθεί η άνοδος των επιτοκίων. Αν η χώρα βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση, το τίμημα που ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν τα κρατικά της ομόλογα φτάνει σε δυσθεώρητα επίπεδα. Ο αμαρτωλός τίθεται υπό εποπτεία, όπως έγινε με την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία. Αν πάλι η χώρα είναι λίγο καλύτερος μαθητής, βρίσκει μεν επενδυτές αλλά σε κόστος ευθέως ανάλογο με το χρέος της: η Ισπανία και η Ιταλία καλούνται έτσι να πληρώσουν επιτόκιο άνω του 6% για τα ομόλογά τους. Οι χώρες αυτές εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο που καταλήγει στην αμφισβήτηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας: για να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του χρέους τους πρέπει να δανειστούν, το κόστος του δανεισμού όμως επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το χρέος τους.

Ο Γενς Βάιντμαν δεν κρύβει την ικανοποίησή του: «Η ορθή δημοσιονομική πολιτική πρέπει να ανταμείβεται με το κόστος δανεισμού και η λανθασμένη πολιτική πρέπει να τιμωρείται με το ίδιο μέσο».

Κανείς δεν πρέπει να διαταράσσει αυτή τη γυμναστική των επιτοκίων: επιβραβεύει το Καλό και τιμωρεί το Κακό. Με άλλα λόγια, το Βερολίνο αρνείται να χρησιμοποιήσει το όπλο που έχει αποτελέσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία (τη «χρηματοποίηση» του χρέους) τόσο για ηθικούς λόγους όσο και λόγω των τραυμάτων που άφησε στη Γερμανία ο προπολεμικός πληθωρισμός. Να λοιπόν γιατί το Βερολίνο αρνείται έναν πιο ενεργό ρόλο της ΕΚΤ και μια μεγαλύτερη οικονομική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Και ας επισημαίνουν πολλοί ότι η συνταγή του Βερολίνου - η λιτότητα - θα οδηγήσει σε μια τρομακτική ύφεση...

ΤΑ ΝΕΑ / LE MONDE 28/12/2011

Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

Μισό εκατομμύριο

.. Τουλάχιστον. Μισό εκατομμύριο άνθρωποι που ήταν άνεργοι στις δικές τους χώρες (τις νοτιοευρωπαϊκές χώρες που εδώ και μερικά χρόνια μαστίζονται από την κρίση) έκαναν φέτος Χριστούγεννα στη Γερμανία. Μισό εκατομμύριο άνθρωποι βρήκαν εκεί τη δουλειά και το σπίτι που δεν μπορούσαν να βρουν στις πατρίδες τους. Γιατί δεν μπορούσαν; Επειδή εκεί η ανελέητη λιτότητα και οι «διαρθρωτικές αλλαγές» έχουν διαλύσει την παραγωγική βάση τους.

Οι αμερικανοί...

... εργαζόμενοι, την ίδια ώρα, προσπαθούν να εξηγήσουν έναν γρίφο που δεν είναι άσχετος με όλα αυτά: Γιατί η Γερμανία παράγει διπλάσια αυτοκίνητα από όσα παράγουν οι ΗΠΑ, ενώ πληρώνει τους εργαζομένους της τα διπλά; Το 2010 η Γερμανία παρήγαγε 5,5 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Και οι ΗΠΑ 2,7 εκατομμύρια. Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με το περιοδικό «Φορμπς», το ωρομίσθιο του γερμανού εργάτη (μαζί με τα επιδόματα) ήταν 67,14 δολάρια. Και του αμερικανού εργάτη 33,77 δολάρια. Πώς είναι δυνατόν; Η εξήγηση βρίσκεται στο εργασιακό περιβάλλον. Στη Γερμανία υπάρχουν δύο θεσμοί που εγγυώνται καλούς μισθούς και καλές συνθήκες εργασίας. Ο ένας είναι το συνδικάτο IG Metall, στο οποίο είναι μέλη όλοι οι εργαζόμενοι στην αυτοκινητοβιομηχανία. Ο άλλος είναι το Σύνταγμα της χώρας, που προβλέπει την επίλυση των διαφορών εργαζομένων και εργοδοτών από εργοστασιακά συμβούλια τα οποία λειτουργούν σε κάθε εργοστάσιο. Τι συμβαίνει όμως στις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες που έχουν εγκαταστήσει εργοστάσια σε αμερικανικό έδαφος; Είναι άραγε οι σχέσεις εργαζομένων και εργοδοτών το ίδιο αρμονικές και εκεί, όπου οι συνθήκες εργασίας είναι πολύ χειρότερες από τις γερμανικές και όπου ελάχιστοι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε συνδικάτα;

Οχι...

... Η BMW που έχει εγκατασταθεί στο Σπάρτανμπεργκ των ΗΠΑ, λέει ο ιστορικός Μάρκο Μονούλα, «προσαρμόστηκε εξαιρετικά εύκολα στην τοπική επιχειρηματική κουλτούρα», όπου η εργασία έχει ελάχιστη προστασία από το κράτος. Και στο εργοστάσιο της Volkswagen στη Σατανούγκα το ωρομίσθιο του νεοπροσλαμβανόμενου εργάτη δεν ξεπερνάει τα 14,5 δολάρια. Γιατί οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες συμπεριφέρονται τόσο διαφορετικά στις ΗΠΑ; Επειδή μπορούν να το κάνουν ατιμωρητί. «Στη Γερμανία έχουμε ισχυρά συνδικάτα, ισχυρή κοινωνική προστασία και υψηλούς μισθούς», λέει στο περιοδικό «Φορμπς» ο Χορστ Μουντ, στέλεχος της IG Metall. «Αν ήταν να πιστέψουμε σε όσα λένε οι νεοφιλελεύθεροι, σήμερα θα έπρεπε να είμαστε χρεοκοπημένοι. Κάθε άλλο. Η οικονομία μας λειτουργεί μια χαρά». Κρίμα που δεν μπορούν να πουν το ίδιο και οι πολίτες των περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης. Η ισχυρότερη και πλουσιότερη χώρας της τους υποχρεώνει να καταπίνουν το πικρό χάπι της λιτότητας, που το μόνο που υπόσχεται είναι ολοένα και περισσότερα δύσκολα χρόνια.

Ποιο είναι...

... λοιπόν το μυστικό της γερμανικής οικονομικής επιτυχίας; Από όσα είπε ο Χορστ Μουντ προκύπτει αυτό: Πως την ίδια ώρα που η Γερμανία διατηρεί το κοινωνικό κράτος για τον εαυτό της, επιβάλλει στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης τον νεοφιλελευθερισμό. Και είναι αυτό σήμερα ο ορισμός μιας νέας αποικιοκρατίας στα χρόνια του ευρώ.

ΤΑ ΝΕΑ 28/12/2011


Το μέλλον έχει πολλή ξηρασία της Ρούλας Παππά - Σουλουνια

Απέναντι στις κλιματικές αλλαγές, η Ελλάδα είναι, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, μια από τις 18 πιο τρωτές χώρες του πλανήτη.

Ωστόσο, η πολιτεία αγνοεί πλήρως τη Λευκή Βίβλο για την προσαρμογή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην αλλαγή του κλίματος, την οποία εξέδωσε η Ε.Ε. το 2009.

Αντιθέτως, αρκετές χώρες μέλη της Ε.Ε. έχουν ήδη εκπονήσει εθνικά σχέδια, στα οποία περιγράφονται οι στρατηγικές και οι ενδεδειγμένες προσπάθειες αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών. Οπως σχολιάζει ο Α. Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF Ελλάς, η Ελλάδα μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν έχει παρουσιάσει μια συνεκτική ερευνητική προσπάθεια για την παροχή προτάσεων προσαρμογής, αλλά και η ίδια η έρευνα για τις επιπτώσεις έχει μείνει αρκετά πίσω.

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Περιβαλλοντικής Ερευνας και Κατάρτισης (ΕΚεΠΕΚ) του Πάντειου Πανεπιστημίου, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς κατέθεσαν στον υπουργό Περιβάλλοντος «Οδικό χάρτη για την προσαρμογή της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή», προτείνοντας σειρά μέτρων για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, τη βιοποικιλότητα, το θαλάσσιο περιβάλλον, τα δάση, την ερημοποίηση, τη γεωργία και τον τουρισμό. Επίσης, όπως τονίζει ο Κ. Κατσιμπάρδης, συντονιστής του Παρατηρητηρίου Πολιτικής και Δικαίου για την Κλιματική Αλλαγή του ΕΚεΠΕΚ, η έκθεση περιέχει και προτάσεις για την αντιμετώπιση της κακίστης διαχείρισης των φυσικών μας πόρων.

Κατ' αρχήν, προτείνεται η δημιουργία μιας διυπουργικής επιτροπής ή ενός εθνικού συμβουλίου. Η Ισπανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα, καθώς έχουν ήδη εκπονήσει και εφαρμόζουν στρατηγικές για την προσαρμογή. Συγκεκριμένα, η διυπουργική επιτροπή στην Ισπανία ιδρύθηκε το 2004 και συστήνεται από επιτελείς των υπουργείων Οικονομικών, Μεταφορών, Βιομηχανίας, Γεωργίας, Εργασίας, Περιβάλλοντος και Χωροταξίας. Τη θεσμική εικόνα συμπληρώνει το Εθνικό Συμβούλιο για το Κλίμα, το οποίο επίσης λειτουργεί σε διυπουργικό επίπεδο.

Η εξάρτηση της Ελλάδας από το φυσικό περιβάλλον είναι εξαιρετικά μεγάλη για να αγνοηθεί, ειδικά σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Αξίζει εδώ να αναφερθούμε στον πίνακα που παρουσιάζει ο «οδικός χάρτης», από πρόσφατη έρευνα που εκπόνησε το Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με το WWF Ελλάς, τα στοιχεία της οποίας αφορούν το χρονικό διάστημα μεταξύ 2020 και 2050: Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας και της Πάτρας θα βιώνουν 20 επιπλέον ημέρες καύσωνα τον χρόνο. Επίσης, η συνολική ετήσια βροχόπτωση θα μειωθεί και αναμένεται να αυξηθούν κατά 10%-20% οι ακραίες βροχοπτώσεις. Στην Εύβοια αναμένονται περισσότερες από 25 ξηρές ημέρες σε σχέση με σήμερα, ενώ στο Ηράκλειο οι βροχοπτώσεις τον χειμώνα θα μειωθούν κατά 15%. Στη Ρόδο και τα Χανιά αναμένεται να αυξηθούν οι νύχτες που η θερμοκρασία δεν θα πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου.

Η κλιματική αλλαγή θα θέσει σε τρομερή δοκιμασία τους εθνικούς δρυμούς, καθώς προβλέπεται να αυξηθούν οι ημέρες με υψηλό ρίσκο πυρκαγιάς. Ηδη στα δασικά οικοσυστήματα εμφανίζεται ξήρανση των δέντρων, ανατροπές στους αναπαραγωγικούς κύκλους στα δάση καθώς επίσης και μετανάστευση των ειδών. Οπως τονίζουν οι ειδικοί στην προσαρμογή, επιβάλλεται να δημιουργηθούν στρατηγικές διατήρησης των γενετικών πόρων που προέρχονται από τα δασικά μας οικοσυστήματα, καθώς η ένταση της κλιματικής αλλαγής ενδέχεται να μειώσει την πυκνότητα και το μέγεθος του πληθυσμού τους.

Στα οικοσυστήματα που αναμένεται να πληγούν περισσότερο περιλαμβάνονται οι παράκτιοι υγρότοποι. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με το WWF Ελλάς, εκτιμά πως στη Ζάκυνθο, σε περίπτωση ανόδου της στάθμης της θάλασσας κατά 40 εκατοστά, θα χαθεί το 11% των παραλίων ωοτοκίας της χελώνας καρέτα-καρέτα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. Είναι αναγκαία η εκπόνηση μελέτης διεπιστημονικού χαρακτήρα, όπου θα εντοπίζονται οι πιο ευπαθείς παράκτιες περιοχές και θα υπολογίζεται αναλυτικά το κόστος προσαρμογής.

Τομέας που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι επίσης ο τουρισμός. Χρειάζεται συντονισμένη επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ώστε να αμβλυνθούν οι περιβαλλοντικές πιέσεις κατά τους θερινούς μήνες. Εκτιμάται πως, εάν η μέση θερμοκρασία αυξηθεί κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία, θα παρουσιαστεί μείωση των διανυκτερεύσεων κατά 1% και απώλειες εσόδων της τάξης των 825 εκατ. ευρώ. Σε περίπτωση που η αύξηση ξεπεράσει τους 5 βαθμούς Κελσίου, οι απώλειες εσόδων θα αγγίξουν τα 5 δισ. ετησίως.

Ο ενεργειακός τομέας δεν πρόκειται να μείνει ανεπηρέαστος, καθώς αύξηση της θερμοκρασίας σημαίνει αύξηση κατανάλωσης ρεύματος, ενώ μείωση των βροχοπτώσεων σημαίνει μειωμένη παραγωγική ικανότητα των υδροηλεκτρικών φραγμάτων.

Ωστόσο, αν και η προσαρμογή του ενεργειακού τομέα στην κλιματική αλλαγή είναι σημαντική, η μείωση των εκπομπών αερίων στον ίδιο τομέα παραμένει η μεγαλύτερη προτεραιότητα. Για να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ο παγκόσμιος ενεργειακός τομέας πρέπει να μηδενίσει σχεδόν τις εκπομπές του μέχρι το 2050.

Οσον αφορά την πρόληψη των επιπτώσεων στην υγεία, ο «οδικός χάρτης» αναφέρει ως αναγκαία, εκτός από την αύξηση των μέσων μαζικής μεταφοράς, και τη μείωση των αυτοκινήτων ή την αντικατάσταση των Ι.Χ. με μικρού κυβισμού αυτοκίνητα. Δημιουργία πράσινων οάσεων, προστασία των αδόμητων χώρων, κυρίως στην Αθήνα, χρήση ψυχρών χρωμάτων, κατασκευή πράσινων στεγών, αύξηση φυτών και ενδυνάμωση του κανονισμού ενεργειακής απόδοσης (ΚΕΝΑΚ) για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων είναι ορισμένα από τα μέτρα που επίσης προτείνονται.

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 18/12/2011

Επιστροφή στις διατροφικές ... ρίζες της Δήμητρας Μανιφαβα

Μπίρα από ελληνικά κριθάρια, γαλακτοκομικά προϊόντα αποκλειστικά από ελληνικό γάλα, προϊόντα αγροτικών συνεταιρισμών σε ξένες εκπτωτικές αλυσίδες. Την αξία των ελληνικών προϊόντων, των πρώτων υλών που παράγονται εντός Ελλάδος ανακαλύπτουν όχι μόνο οι καταναλωτές, αλλά και η βιομηχανία τροφίμων, είτε πρόκειται για αμιγώς ελληνικές είτε για πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις η βιομηχανία τροφίμων προηγήθηκε της καταναλωτικής τάσης που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα. Εκτός από τη χρήση πρώτων υλών από την Ελλάδα, η βιομηχανία τροφίμων επιχειρεί να μας φέρει σε επαφή με το παρελθόν για να ανακαλύψουμε ξεχασμένες γεύσεις, όπως τα παραδοσιακά ζυμαρικά ή γεύσεις που τις είχαμε συνδέσει μόνο με εισαγόμενα προϊόντα, όπως το βούτυρο.

Μπίρα από ντόπιο κριθάρι

Τον δρόμο για τη χρήση ελληνικών κριθαριών στην παρασκευή της μπίρας άνοιξε το 2008 η Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Από τότε μέχρι και σήμερα η εταιρεία για τις ανάγκες της παρασκευής της Amstel και της Αλφα προμηθεύεται κριθάρι από παραγωγούς της βόρειας και κεντρικής Ελλάδας. Την περίοδο 2008 - 2010 προμηθεύτηκε περίπου 40.000 τόνους κριθαριού αξίας 8 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2011 υπολογίζεται ότι προμηθεύτηκε άλλους 18.000 τόνους. Στόχος της εταιρείας είναι μέχρι το 2014 να φτάσει τους 70.000 τόνους. Ομως, δεν περιορίστηκε εκεί. Φέτος εγκαινίασε στη Λαμία, τη Νιγρίτα Σερρών, τη Νίκαια Λάρισας και τη Λιβαδειά πειραματικές καλλιέργειες κριθαριού με στόχο τη δημιουργία νέων ποικιλιών με καλύτερα χαρακτηριστικά και ανώτερη ποιότητα.

Φέτος, ωστόσο, ήταν και η σειρά της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας, που παράγει την μπίρα FIX, να δραστηριοποιηθεί στην παραγωγή ελληνικού κριθαριού, δημιουργώντας στη Θήβα πειραματικό αγρό έκτασης 200.000 τ.μ. Στον αγρό αναπτύσσονται δύο διαφορετικές ποικιλίες κριθαριού και η εταιρεία προσδοκά στην παραγωγή 100.000 κιλών έως τις αρχές του καλοκαιριού του 2012. Στόχος της είναι τα επόμενα χρόνια οι ανάγκες της σε κριθάρι να καλύπτονται κατά 100% από την εγχώρια παραγωγή μέσω προγραμμάτων συμβολαιακής γεωργίας.

Εγχώριο γάλα

Αποκλειστικά ελληνικό γάλα, το 15% της εγχώριας γαλακτοπαραγωγής, χρησιμοποιεί πλέον στη νέα της μονάδα στην Πάτρα μια από τις πιο γνωστές παγκοσμίως εταιρείες γαλακτοκομικών προϊόντων, η FrieslandCampina. Με τη βιομηχανία συνεργάζονται οι κτηνοτρόφοι του θεσσαλικού συνεταιρισμού ΘΕΣγάλα που δημιουργήθηκε πρόσφατα, καθώς και 40 μεμονωμένοι παραγωγοί.

Το ολιγοπώλιο των εισαγόμενων προϊόντων στην κατηγορία του βούτυρου (ζωικού και όχι φυτικού) αποφάσισε να «σπάσει» η Μινέρβα φέρνοντάς μας ξανά στο μυαλό μυρωδιές και γεύσεις χωριού με το ομώνυμο προϊόν της. Μάλιστα, αν και η εταιρεία στο ελληνικό κοινό είναι γνωστή για το ελαιόλαδό της, οι πωλήσεις βούτυρου «τρέχουν» με διψήφιο ποσοστό.

Ελληνικά σιτηρά

Τη στροφή των καταναλωτών στα ελληνικά προϊόντα επιχειρεί να αξιοποιήσει η Misko. Βεβαίως, όλα τα προϊόντα της εταιρείας παράγονται στην Ελλάδα από ελληνικά σιτηρά, αλλά η εταιρεία αποφάσισε να λανσάρει τη σειρά προϊόντων Misko Παραδοσιακά, τα οποία μοιάζουν με χειροποίητα ζυμαρικά από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Την ίδια ώρα εξαιρετικά δημοφιλή, παρά το γεγονός μάλιστα ότι οι τιμές τους είναι υψηλότερες, έχουν γίνει προϊόντα μικρότερων ελληνικών εταιρειών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα χειροποίητα ζυμαρικά και άλλα προϊόντα της εταιρείας Μυλέλια ή τα προϊόντα της εταιρείας Gaea (ελαιόλαδο, σάλτσες κ.ά.), που κατακτούν την ελληνική αλλά και ξένες αγορές.

Η ίδια τάση εμφανίζεται το τελευταίο διάστημα τόσο στον κλάδο της εστίασης όσο και στα ξενοδοχεία. Η κυρίαρχη τάση είναι πλέον η κουζίνα που βασίζεται στη μεσογειακή διατροφή και στα παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα. Στα ξενοδοχεία από την άλλη είτε μέσα από οργανωμένες πρωτοβουλίες του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος είτε μέσω κινήσεων μεμονωμένων ξενοδόχων τα ελληνικά προϊόντα βρίσκονται στο επίκεντρο. Τελευταίο παράδειγμα η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) και του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, ενώ πριν από λίγους μήνες είχε εγκαινιασθεί η πρωτοβουλία «Ελληνικό Πρωινό».

Πριν από κάποια χρόνια η επιστροφή στις ρίζες θα ήταν μάλλον μόδα και σαν τέτοια παροδική. Ισως τώρα, που έχει προκύψει περισσότερο από ανάγκη, να αποκτήσει μεγαλύτερη διάρκεια και βάθος. Οσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος, λέει ο λαός. Στην περίπτωση αυτή μάλλον ισχύει το «όσα φέρνει η κρίση δεν τα φέρνει ο χρόνος».

Ο κρίσιμος παράγοντας «made in Greece»

Την τάση των καταναλωτών, αλλά και των επιχειρήσεων, για επιστροφή στα ελληνικά προϊόντα ερμηνεύει, μιλώντας στην «Κ», ο κ. Γεώργιος Μπάλτας, καθηγητής του Μάρκετινγκ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας:

«Αντιμετωπίζουμε σήμερα την κρίση και την κατάρρευση ενός μη βιώσιμου μοντέλου βασιζόμενου σε εισαγωγές και εξωτερικό δανεισμό. Τα σκληρά βιώματα και οι συζητήσεις της κρίσης έκαναν αντιληπτή σε πολύ μεγάλο τμήμα του πληθυσμού την κρισιμότητα της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής για την οικονομία και την κοινωνία. Οι καταναλωτές δείχνουν σήμερα, μέσα στην κρίση, έντονο ενδιαφέρον για το “made in Greece”. Θέλουν μέσα από τις αγορές τους να στηρίξουν τη δοκιμαζόμενη ελληνική αγροτική και βιομηχανική παραγωγή και τις συνδεδεμένες θέσεις εργασίας. Καθώς η προέλευση των προϊόντων αναδεικνύεται ένα βασικό αγοραστικό κριτήριο, οι επιχειρήσεις δίνουν με τη σειρά τους έμφαση στον παράγοντα “made in Greece”, που διαδραματίζει πλέον σημαντικό ρόλο στην προϊοντική και επικοινωνιακή στρατηγική παραγωγών και εμπόρων. Οι εξελίξεις αυτές είναι θετικές. Οι ενισχυμένες προτιμήσεις των καταναλωτών για ελληνικά προϊόντα μπορούν να συμβάλουν στην απασχόληση και στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας».

Καθημερινή 24/12/2011

Διαστάσεις της Masha Gessen

Από τη Ρωσία με ανακούφιση

Κάθε νύχτα την περασμένη εβδομάδα συγγραφείς, καλλιτέχνες, ηθοποιοί, διαφημιστές, μάνατζερ επιχειρήσεων και πολλοί άλλοι ανέβαιναν τις σκάλες στον πέμπτο όροφο ενός παλιού εργοστασίου της Μόσχας για να κάνουν κάποια δήλωση. Ο Πάβελ Μπαρντίν, γνωστός νεαρός σκηνοθέτης, είχε στήσει μια κάμερα σε ένα δωμάτιο συνεδριάσεων εκεί μέσα. Οποιος ερχόταν - κάποιοι έπειτα από πρόσκληση, κάποιοι έχοντας μάθει για το γύρισμα από φίλους ή από το facebook - έγραφε το όνομα και το επάγγελμά του σε ένα χαρτί καθώς και τον λόγο για τον οποίο σκόπευε να πάρει μέρος στην τεράστια διαδήλωση του Σαββάτου 24 Δεκεμβρίου.

Καθένας ακολουθούσε μια απλή συνταγή: έκανε μια δήλωση που βασιζόταν στη λογική «ένα ρήμα σε πρώτο πρόσωπο» και μετά μια - δυο φράσεις. «Αγαπώ», «Γνωρίζω», «Φοβάμαι», «Θέλω», «Μπορώ»... Δηλαδή, «Αγαπώ τα παιδιά μου...», «Γνωρίζω πώς να μιλώ με τους ανθρώπους...», «Φοβάμαι τη βία...», «Θέλω να είμαι περήφανος για τη χώρα μου...», «Μπορώ να φανταστώ ένα διαφορετικό μέλλον...» και κατόπιν «... γι' αυτό θα πάρω μέρος στη διαδήλωση της 24ης».

Εγώ είπα: «Αγαπώ τους φίλους μου, το σπίτι και τη δουλειά μου, και γι' αυτό ζω σε αυτή τη χώρα και θα πάρω μέρος στη διαδήλωση της 24ης Δεκεμβρίου». Ολοι κάτι παρόμοιο είπαμε. Αλλωστε το θέμα δεν ήταν να πούμε κάτι πρωτότυπο, ήταν να ενισχύσουμε το ίδιο μήνυμα, ένα άτομο τη φορά. Αφότου έγραψα τα 15 δευτερόλεπτά μου την Τετάρτη, πήγα σπίτι και παρακολούθησα όλα τα βιντεάκια που είχαν ανέβει στο Διαδίκτυο. Δεν θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι ήταν καλοφτιαγμένα: ο φωτισμός ήταν λίγος και ο ήχος χανόταν κάποιες φορές. Ομως μου έφεραν δάκρυα στα μάτια. Το ίδιο συνέβη όταν είδα τα καινούργια βιντεάκια την επομένη και τη μεθεπομένη.

Γιατί άραγε αυτά τα απλά βίντεο, κάποια ανθρώπων που ξέρω και κάποια εντελώς αγνώστων ήταν τόσο συγκινητικά; Επειδή με έκαναν να αισθανθώ κομμάτι ενός τεράστιου συνόλου. Μέχρι τώρα αισθανόμουν μέρος μιας μικρής μειονότητας. Οταν μεγάλωνα στη Μόσχα τη δεκαετία του '70, οι γονείς μου ενημερώνονταν και εμπνέονταν από τη Δύση και από τα σαμιζντάτ (παράνομα έντυπα) που διακινούσαν. Μου έλεγαν πάντα να προσέχω με ποιους μοιραζόμουν τις πληροφορίες που μάθαινα στο σπίτι. Για τα τελευταία 12 χρόνια, από τότε που πήρε ο Πούτιν την εξουσία στη Ρωσία, αισθανόμουν πολύ παρόμοια με όλα όσα θυμόμουν ως παιδί: σαν τις βασικές μου απόψεις να τις συμμερίζονταν μόνο λίγοι άνθρωποι, τους οποίους ήξερα με το όνομά τους και ο κόσμος εκτός του μικρού μας κύκλου έμοιαζε εχθρικός και επικίνδυνος.

Δεν καταλάβαινα πόσο βαρύ φορτίο ήταν αυτή η απομόνωση ώσπου εξαφανίσθηκε - και αυτή η καινούργια αίσθηση απελευθέρωσης και «ελαφράδας» με έκανε να κλάψω από ανακούφιση.

Η Μάσα Γκέσεν είναι δημοσιογράφος στη Μόσχα.

Η βιογραφία του Βλαντίμιρ Πούτιν «Ο άνθρωπος χωρίς πρόσωπο» που έγραψε θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2012.

ΤΑ ΝΕΑ / THE NEW YORK TIMES 27/12/2011

Διαστάσεις του Μιχάλη Μιτσού

Μια αραβική πραγματικότητα

Ο Αμπντελιλά Μπενκιράν, 57 ετών, δεν φορά ποτέ γραβάτα αλλά θα κάνει μια εξαίρεση όταν τον καλέσει για ακρόαση ο βασιλιάς. Εχει μετριοπαθείς απόψεις. Πριν από τρία χρόνια ανέλαβε την ηγεσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το οποίο ήλθε πρώτο στις βουλευτικές εκλογές της περασμένης Παρασκευής. Πιστεύει, κατά συνέπεια, ότι θα του ανατεθεί η εντολή σχηματισμού της νέας κυβέρνησης του Μαρόκου, και για τον σκοπό αυτό έχει ζητήσει συνεργασία από τους εθνικιστές του κόμματος Ιστικλάκ, τους σοσιαλιστές και τους πρώην κομμουνιστές. Υπάρχει μία λεπτομέρεια: είναι ισλαμιστής. Και λοιπόν;

Στις εκλογές που έγιναν πρόσφατα στην Τυνησία, τις πρώτες μετά την ανατροπή του δικτάτορα Μπεν Αλι, νικητής αναδείχθηκε το επίσης ισλαμικό κόμμα Ενάχντα. Ο αρχηγός του, ο Ρασίντ Γανούσι, έχει ξεκινήσει συνομιλίες με κοσμικά κόμματα προκειμένου να σχηματίσει μια κυβέρνηση συνεργασίας. Εγιναν κάποια παρατράγουδα, όπως η επίθεση εναντίον ενός κινηματογράφου που πρόβαλλε το Περσέπολις, αλλά σε γενικές γραμμές το κλίμα στη χώρα είναι καλό.

Στις εκλογές που ξεκίνησαν χθες στην Αίγυπτο, τις πρώτες μετά την ανατροπή του δικτάτορα Μουμπάρακ, νικητής αναμένεται να αναδειχθεί η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Το κόμμα αυτό υπήρξε στο παρελθόν φονταμενταλιστικό, στη συνέχεια όμως υιοθέτησε μια πιο μετριοπαθή στάση και σήμερα θεωρείται συγγενές προς το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν. Οι στρατηγοί δεν βλέπουν με καλό μάτι την προοπτική να αναλάβει την εξουσία. Θα ήταν έγκλημα όμως αν προσπαθήσουν να το εμποδίσουν.

Πριν από την Αραβική Ανοιξη, τα αυταρχικά καθεστώτα του αραβικού κόσμου παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, καταδίωκαν τις μειονότητες και χαρακτήριζαν κάθε διαφωνούντα «πράκτορα ξένων δυνάμεων». Το ίδιο κάνουν ακόμη και σήμερα τα καθεστώτα της Συρίας, του Μπαχρέιν, της Σαουδικής Αραβίας. Πρόκειται για μύθο, επισημαίνουν με άρθρο τους στη Χέραλντ Τρίμπιουν οι αναλυτές Εμίλ Νάχλεχ και Αουγκούστους Ρίτσαρντ Νόρτον. Η Αραβική Ανοιξη αποτελεί μια αραβική πραγματικότητα, όχι ένα ξένο μόσχευμα. Οι Αραβες λένε στους ηγέτες τους: «Αρκετά. Θέλουμε να διαχειριστούμε τις υποθέσεις μας ως ελεύθεροι πολίτες».

Μα είναι δυνατόν να συμβιβαστούν οι ισλαμιστές με τη δημοκρατία; Μήπως θέλουμε να γίνουν όλες οι αραβικές χώρες σαν τη Λιβύη, το επόμενο Σύνταγμα της οποίας θα στηρίζεται στη σαρία; Πρώτα απ' όλα, το τελευταίο δεν είναι βέβαιο: το πρότεινε ο πρόεδρος του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου, ο Μουσταφά Αμπντούλ - Τζαλίλ αλλά εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων. Υστερα, μια σειρά από ισλαμικά κόμματα κυβερνούν ήδη ή μετέχουν στις κυβερνήσεις χωρών όπως η Ινδονησία, η Μαλαισία και η Τουρκία, χωρίς να απειλούν τη σταθερότητα ή την εθνική ασφάλεια. Σε κάθε περίπτωση, τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο: οι λαοί έχουν αποδείξει την ωριμότητά τους και οι δυτικές κυβερνήσεις επαγρυπνούν.

Είναι αλήθεια πως το σύνθημα «Ala΄ u Akbar» (ο Αλλάχ είναι μεγάλος) στα στόματα χιλιάδων διαδηλωτών ακούγεται κάπως απειλητικό. Ομως η ελευθερία της έκφρασης είναι η ουσία της δημοκρατίας.

ΤΑ ΝΕΑ 29/11/2011

Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

Μια γενιά ...

... «οργισμένων νέων», πριν από εξήντα χρόνια, προσπαθούσε να ξυπνήσει την αποπροσανατολισμένη μεταπολεμική κοινωνία με λόγια που αντηχούσαν σαν βόμβες. Στη σημερινή Γερμανία, μια γενιά «οργισμένων γέρων» εκφράζει τις ίδιες ανησυχίες που εξέφραζαν τότε, όταν ήταν ακόμη νέοι. Ανάμεσά τους, ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας, 82 ετών πια, δεν κρύβει τον φόβο του πως οι λύσεις που προτείνει η σημερινή γερμανική ηγεσία για την κρίση της ευρωζώνης «θα καταστρέψουν το ευρωπαϊκό σχέδιο που προοριζόταν να είναι η απάντηση του εικοστού πρώτου αιώνα στις τραγωδίες του εικοστού».

Το σχέδιο...

... που έχει σήμερα υπόψη της η γερμανική ηγεσία είναι άλλο και βρισκόταν στα σκαριά από το 1994. Τότε, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και ο Καρλ Λάμερς είχαν υποστηρίξει την ιδέα ενός ενιαίου νομίσματος που θα αφορούσε μόνο τον οικονομικό και στρατηγικό πυρήνα της Ευρώπης (Kerneuropa), δηλαδή τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις χώρες της Μπενελούξ. Σήμερα, η ιδέα του αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. Τότε, ο Μιτεράν είχε προειδοποιήσει τον καγκελάριο Κολ ότι για να πει η Γαλλία το «Ναι» σε μια μεγαλύτερη Γερμανία, αυτή θα έπρεπε να εκχωρήσει το μάρκο της και την κεντρική τράπεζά της σε ένα ευρωπαϊκό νόμισμα και μια ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα. Η γερμανική πλευρά διαβεβαίωνε πως ο στόχος της γερμανικής επανένωσης δεν ήταν η δημιουργία μιας γερμανικής Ευρώπης αλλά μιας ευρωπαϊκής Γερμανίας. Είχε όμως καταστήσει σαφές ότι το ευρώ θα έπρεπε να συμπεριφέρεται σαν το μάρκο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σαν την Μπούντεσμπανκ. Ετσι προέκυψαν τα εξοντωτικά δημοσιονομικά κριτήρια του Μάαστριχτ. Σήμερα αποδεικνύεται πως το σχέδιο του Μιτεράν ήταν ασθενέστερο από το σχέδιο του Κολ. Μια ενιαία πια Γερμανία επιδιώκει να αποσυρθεί από τις συνέπειες της κρίσης, μαζί με τις χώρες που αποτελούσαν παραδοσιακά τον ζωτικό χώρο της. Θα κρατήσει γι' αυτήν ένα «ευρωμάρκο», που για να το προσεγγίσουν οι ασθενέστερες χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει οι λαοί τους να υποστούν ακόμη βαρύτερες θυσίες από όσες έχουν υποστεί με την κρίση.

Το γερμανικό...

... σχέδιο φοβίζει ακόμη και τη Γαλλία. Φοβάται πως αν μείνει προσκολλημένη στον σκληρό ευρωπυρήνα, το ισχυρό ευρώ θα σημάνει τον θάνατο της οικονομίας της, καθώς οι περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης θα μετατρέπονται σε μικρές Κίνες. «Η γαλλική βιομηχανία δεν θα αντέξει» γράφει ο γάλλος πολιτικός Ζαν-Πιερ Σεβενμάν στην εφημερίδα «Λεζ Εκό». «Και θα γίνουμε τότε ένα πάρκο αναψυχής, όπου θα έρχονται για ανάπαυση οι κουρασμένοι γερμανοί, κινέζοι, γιαπωνέζοι και αμερικανοί πολεμιστές του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου».

Plan B...

... Το είχε η Γερμανία από το 1994. Το ζητάει ο Σεβενμάν από τη Γαλλία. Σε μια συμμαχία, όσο και αν είναι αυτή στενή, οι χώρες - μέλη της έχουν πάντα στον νου τους ένα Plan B. Αραγε έχουν στον νου τους ένα τέτοιο σχέδιο και οι χώρες των οποίων οι λαοί κινδυνεύουν να μεταλλαχθούν σε μικρούς Κινέζους;

ΤΑ ΝΕΑ 29/11/2011

Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

Xρόνια τώρα ...

... αρχίζει μια νέα χρονιά όπως ακριβώς η προηγούμενη. Με την προσμονή μιας ανάκαμψης που δεν έρχεται ποτέ. Μήπως έχει δίκιο ο Μάρτιν Γουλφ που γράφει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ότι «το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν άλλοτε»;

Η ανάπτυξη...

... λένε, αργά ή γρήγορα θα φέρει αύξηση στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στα φορολογικά έσοδα των χωρών και μείωση στα ελλείμματα και τα χρέη τους. Επειδή έτσι τελειώνει πάντα κάθε κρίση. Αυτό είναι το φυσιολογικό. Είναι; Ή μήπως έχουμε μπει σε μια νέα περίοδο, ύστερα από τρεις αιώνες, που τα χαμένα χρόνια τα οποία ζούμε τώρα είναι το νέο φυσιολογικό; Αλλωστε, μέχρι πριν από δύο εβδομάδες όλοι νομίζαμε πως υπάρχουμε σε αυτόν τον πλανήτη εδώ και 100.000 χρόνια. Τώρα οι αρχαιολόγοι υπολογίζουν την ύπαρξή μας στο διπλάσιο. Τι σημαίνει αυτό; Πως η μέση ανάπτυξή μας είναι στην πραγματικότητα η μισή από όση νομίζαμε. Με άλλα λόγια, πως ο άνθρωπος δεν χρειάστηκε 99.700 αλλά 199.700 χρόνια για να επινοήσει την ατμομηχανή. Μήπως πηγαίνουμε πίσω αντί για μπροστά; βάζει το ανησυχητικό ερώτημα ο συγγραφέας Μπιλ Μπόνερ. Μήπως η νέα εποχή μοιάζει πιο πολύ με την παλαιά, που δεν γνώριζε τι πάει να πει πρόοδος και ανάπτυξη;

Εχουμε...

... και λέμε. Η πρόοδος από το 200000 π.Χ., όταν πρωτοεμφανίστηκε η ανθρωπότητα, μέχρι το 1765, όταν ο Βατ παρουσίασε την πρώτη ατμομηχανή του, υπήρξε εξαιρετικά αργή. Από χρόνο σε χρόνο ήταν ανεπαίσθητη, αμελητέα σε χώρες με στατικούς πληθυσμούς, που είχαν ένα στατικό βιοτικό επίπεδο. Υστερα, μετά το 1765, η πρόοδος εκτοξεύτηκε. Τα τελευταία χρόνια, η ζωή των ανθρώπων του ανεπτυγμένου κόσμου άλλαξε εντελώς. Χρειάστηκαν 199.700 χρόνια για να φτάσει ο ανθρώπινος πληθυσμός από το μηδέν στα 125 εκατομμύρια. Ομως, τα τελευταία 250 χρόνια προστέθηκαν σε αυτόν άλλα 6 δισεκατομμύρια. Χάρη στην πρόοδο. Οι άνθρωποι είχαν περισσότερο φαΐ. Καλύτερη υγεία. Καλύτερες μεταφορές, που εξάλειψαν τους λιμούς. Η πρόοδος κατήργησε την πείνα, αύξησε τον πληθυσμό και βελτίωσε τους μισθούς και το βιοτικό επίπεδο. Ισως γι' αυτό σήμερα παίρνουμε την πρόοδο και την ανάπτυξη ως δεδομένα. Οι χώρες χρεώνονται, υπολογίζοντας ότι θα ξεχρεώσουν με μελλοντική ανάπτυξη. Το ίδιο κάνουν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ολοι βασίζονται στην ανάπτυξη. Οι κυβερνητικές και οι φορολογικές πολιτικές σχεδιάζονται για να την ενθαρρύνουν. Δεν υπάρχει μετοχή, ομόλογο, προϋπολογισμός, δάνειο, σύνταξη, επιχειρηματικό σχέδιο, ασφαλιστικό πρόγραμμα, προεκλογική εκστρατεία που να μη στηρίζεται στην ανάπτυξη. Ολοι προσδοκούν να ξαναρχίσει η ανάπτυξη μόλις αυτή η κρίση θα μας έχει πια αφήσει χρόνους. Ολοι πιστεύουν ότι η ανάπτυξη είναι το φυσιολογικό.

Και αν πέφτουν...

... έξω; επιμένει ο Μπιλ Μπόνερ. Αν η ανάπτυξη δεν είναι παρά κάτι που συμβαίνει μόνο μια φορά στα 200.000 χρόνια; Μόνο τρεις αιώνες φωτεινοί φτάνουν άραγε για να μας παρηγορήσουν στη σκέψη πως θα μπορούσαν να ακολουθήσουν 99.700 σκοτεινά χρόνια;

ΤΑ ΝΕΑ 27/12/2011


24/12/11

Ανάµεσα στα κόµµατα και στην αγορά του Νίκου Μουζέλη

Η κοινωνία πολιτών είναι µία έννοια που παίζει κεντρικό ρόλο σήµερα και στο επίπεδο της πολιτικής πρακτικής και σε αυτό του θεωρητικού λόγου. Οπως όλες οι βασικές έννοιες στις κοινωνικές επιστήµες, ο όρος κοινωνία πολιτών (ΚΠ) είναι πολύσηµος. ∆ηλαδή έχει διαφορετικό νόηµα ανάλογα µε το θεωρητικό και το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο µέσα στο οποίο εντάσσεται. Ο κυρίαρχος ορισµός σήµερα εννοιολογεί την ΚΠ ως έναν τρίτο, ενδιάµεσο χώρο µεταξύ κοµµατικοκρατικού συστήµατος και αγοράς. Αυτός οχώρος,κανονιστικά τουλάχιστον, δεν λειτουργεί ούτε στη βάση της κοµµατικοκρατικής λογικής ούτε σεαυτή της αγοράς και του κέρδους. Στη χώρα µας η ΚΠ, µε την παραπάνω έννοια του όρου, είναι εξαιρετικά καχεκτική. Ενας από τουςλόγους αυτής της καχεξίας έχει να κάνει µε την κοµµατικοκρατία. ∆ηλαδή µε την τάση των κοµµάτων να διεισδύουν σε όλους τους θεσµικούς χώρους της κοινωνίας υποσκάπτοντας έτσι τις αυτόνοµες λογικές και αξίες τους. Στη σηµερινή περίοδο της κρίσης βλέπουµε από τηµια µεριά την πλήρη απαξίωση των κοµµάτων, ενώ από την άλλη η καταναλωτική κουλτούρα της αγοράς, λόγω της ένδειας µιας µεγάλης µερίδας του πληθυσµού, έχει σηµαντικά αµβλυνθεί. Μέσα σε αυτή την κατάσταση παρατηρούµε στον χώρο της ΚΠ καιθετικές αλλά και αρνητικές εξελίξεις.

Ξεκινώνταςαπό τις τελευταίες (που αποτελούν κατά κάποιον τρόπο τη σκοτεινή πλευρά της ΚΠ) εντείνεται η πολιτική απάθεια, η παραβατικότητα, η κοινωνική ανοµία και η φυγή πολλών νέων στους τεχνητούς παραδείσους των ουσιών. Εντείνεται επίσης η ισχύς οµάδων και οργανώσεων, όπως η «Χρυσή Αυγή», που προωθούν ρατσιστικές αξίες και νοοτροπίες, ενώ καταφεύγουν σεαποδιοποµπαίους τράγους για να εξηγήσουν την τωρινή δυσπραγία.

|||||||| Ο εθελοντισμός
Αντιθέτως µε τις παραπάνω εξελίξεις, παρατηρούµε αντιδράσεις στην κρίση που έχουν έναν πολύ πιο θετικό και αισιόδοξο χαρακτήρα. Η συρρίκνωση των κοινωνικών υπηρεσιών του κράτους οδήγησε στην ενεργοποίηση και στον πολλαπλασιασµό οµάδων βοηθείας προς άτοµα που έχουν ανάγκη κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας. Από εθελοντικές οµάδες που παρέχουν οικονοµική βοήθεια, ρούχα και τρόφιµα µέχρι αυτές που προσφέρουν ιατρικές και νοµικές υπηρεσίες, βλέπουµε την ανάπτυξη µιας κουλτούρας αλληλεγγύης που δεν εκδηλώνεται µέσω του κράτους αλλά πολύ πιο άµεσα και αυθόρµητα «από τα κάτω», από πολίτες που ανταποκρίνονται στον συνάνθρωπο που ζητάει βοήθεια. Ετσι µία άλλη Ελλάδα που οι περισσότεροι αγνοούσαµε πριν από την κρίση έρχεται τώρα σταδιακά στο προσκήνιο.

Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που βλέπουν µε κριτικό µάτι τις παραπάνω εξελίξεις. Σε ό,τι αφορά την εθελοντική κοινωνική βοήθεια, αυτή θεωρείται πως ενθαρρύνει µια νεοφιλελεύθερη στρατηγική που στοχεύει, ανεξάρτητα από την κρίση, στο πέρασµα λειτουργιών του κοινωνικού κράτους στον ιδιωτικό τοµέα. Νοµίζω ότι η παραπάνω κριτική δεν ευσταθεί. Ο κοινωνικός εθελοντισµός δεν θέλει τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Απλώς προσπαθεί, τόσο σε περιόδους κρίσης όσο και σε περιόδους που δεν Υπάρχει κρίση, να συµπληρώσει τις κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες µε το να προσφέρει βοήθεια η οποία δεν έχει τον απρόσωπο γραφειοκρατικό χαρακτήρα της κρατικής πρόνοιας.

|||||||| Ο πολιτικός ρόλος
Περνώντας τώρα από τον κοινωνικό στον πολιτικό χώρο της ΚΠ, και εδώ παρατηρούµε πολιτικοποιηµένα άτοµα που στρέφουν την πλάτη τους στα κόµµατα και αποφασίζουν να συµµετάσχουν στον δηµόσιο χώρο µέσω µη κυβερνητικών οργανώσεων. Οργανώσεων που προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώµατα, τον εκδηµοκρατισµό των θεσµών, τη διαφάνεια στην πολιτική, την προστασία αδύναµων οµάδων από τον κρατικό αυταρχισµό, την πάταξη της διάχυτης διαφθοράς στο ∆ηµόσιο κτλ. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναφέρει κάποιος και τις ανεξάρτητες αρχές, οι οποίες, όταν είναι πραγµατικά ανεξάρτητες από την εκάστοτε κυβέρνηση, βάζουν φρένο και στην κρατική αυθαιρεσία και στη µονοπωλιακή ασυδοσία των αγορών. ∆εν Υπάρχει αµφιβολία πως η κρίση δηµιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη τέτοιου είδους οργανισµών που αµβλύνουν την ανισορροπία µεταξύ κράτους και κοινωνίας.

Υπάρχουν όµως καιενστάσεις εναντίον των ανεξάρτητων αρχών. Η κριτική εδώ συνίσταται στο ότι αυτές οι οργανώσεις δεν έχουν δηµοκρατική νοµιµοποίηση, αφού έχουν ηγεσίες που δεν εκλέγονται από τον λαό. Αρα δεν εκπροσωπούν κανέναν εκτός από τον εαυτό τους. Κανένας όµως σοβαρός αναλυτής των δηµοκρατικών θεσµών δεν πρεσβεύει ότι ο µόνος τρόπος συµµετοχής στις πολιτικές διαδικασίες πρέπει να είναι αποκλειστικά µέσω κοµµάτων ή δηµοψηφισµάτων. Στις κοινωνίες όπου η κοινοβουλευτική δηµοκρατία έχει βαθιές ρίζες οι πολίτες συµµετέχουν στον πολιτικό χώρο και µέσω µιας πληθώρας οργανώσεων που εντάσσονται στον χώρο της ΚΠ. Είναι ακριβώς όταν οι τελευταίες δεν υπάρχουν ή είναι αδύναµες που Υπάρχει σοβαρό δηµοκρατικό έλλειµµα, το οποίο διευρύνει το χάσµα µεταξύ κοµµάτων και πολιτών.

Τέλος, στον πολιτικό χώροτης ΚΠ εντάσσεται και το κίνηµατων «Αγανακτισµένων» που, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αµφισβήτησε και τα κόµµατα εξουσίας και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ευρωζώνης – πολιτικές που εντείνουν την ύφεση, τηνανεργία και την κοινωνικοοικονοµική περιθωριοποίηση. Τα κινήµατα των «Αγανακτισµένων» και στον τόπο µας και αλλού αποτελούν συνέχεια των κινηµάτων τύπου Σιάτλ και Γένοβας. Παρ’ όλο που αυτά δεν οδήγησαν άµεσα σε θεσµικές αλλαγές, έχουν αλλάξει την πολιτική κουλτούρα.

Εχουν οδηγήσει σε νέες µορφές και τρόπους αµφισβήτησης πουαναπτύσσονται εκτός κοµµάτων.Βάζουν τα θεµέλια µιας µορφήςδηµοκρατικής διακυβέρνησης στην οποία πέρα από τα κόµµατα πρέπει να υπάρχουν και εναλλακτικοί τρόποι συµµετοχής στα κοινά. Τρόποι που δεν υποσκάπτουν αλλά που µπορούν να αναζωογονήσουν στη σηµερινή συγκυρία την κοινοβουλευτική δηµοκρατία.

∆εν έχω χώρο για να αναφερθώ σε µη κυβερνητικές οργανώσεις στον οικολογικό καθώς και στον πολιτισµικό χώρο – που και αυτές λόγω της κρίσης αναπτύσσονται ραγδαία. Το µόνο που θέλω να τονίσω τελειώνοντας είναι πως η κρίση µέσα στα µύρια κακά που επιφέρει, έχει δηµιουργήσει και θετικές συνθήκες που µπορούν να οδηγήσουν σε µια πιο ανθρώπινη, πιο δηµοκρατική, πιο πολιτισµένη κοινωνία.

Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας της London School of Economics.

BHMA 24/12/2011

19/12/11

Διαστάσεις Μιχάλη Μιτσού

Σε αναζήτηση του Θεού

Είναι αλήθεια ότι ο τίτλος του δημοσιεύματος των «ΝΕΩΝ» για την πολυαναμενόμενη ανακοίνωση που έκανε αυτή την εβδομάδα το CERN μας εξέπληξε. «Εστειλε», λέει, «ο Θεός σημάδι μέσω CERN». Υστερα από πολλά εκατομμύρια χρόνια, οι επιστήμονες είδαν το μποζόνιο Χιγκς, επονομαζόμενο και «σωματίδιο του Θεού», σε μια από τις οθόνες της αίθουσας ελέγχου του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ρόμπερτ Σρίμσλεϊ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, οι επιστήμονες είναι πεισμένοι ότι το μποζόνιο βρίσκεται για φορολογικούς λόγους στη Γενεύη, στην ελβετική δηλαδή πλευρά των συνόρων. Ο λόγος μάλιστα που δεν μπόρεσαν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες γι' αυτό είναι οι αυστηροί ελβετικοί νόμοι περί τραπεζικού απορρήτου.

Για την αναζήτηση του δυσδιάκριτου σωματιδίου, που θεωρείται ότι προσδίδει μάζα στο Σύμπαν, έχουν ήδη δαπανηθεί δισεκατομμύρια ευρώ. Πολλοί είναι αυτοί που εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους, όχι γιατί πιστεύουν ότι τα χρήματα αυτά θα έπρεπε να δοθούν για την καταπολέμηση της φτώχειας, αλλά γιατί θεωρούν πως στόχος όλης αυτής της περιπέτειας είναι να διατηρηθεί η πίστη σε επιστημονικές θεωρίες που παρουσιάζουν μεγάλα κενά. Εξέχοντες βρετανοί αμφισβητίες, μάλιστα, εξόργισαν πρόσφατα την επιστημονική κοινότητα τοποθετώντας διαφημίσεις στα λεωφορεία που έγραφαν: «Το σωματίδιο του Θεού μάλλον δεν υπάρχει. Σταματήστε λοιπόν να ανησυχείτε και απολαύστε τη ζωή σας».

Ενώ όμως οι επιστήμονες έχουν συγκεντρωμένο το ενδιαφέρον τους στο CERN, ο βρετανός δημοσιογράφος έχει να αναφέρει σημαντικές εξελίξεις στον Μεγάλο Επιταχυντή Παραισθήσεων του Βατικανού. Οι μυστικιστές που εργάζονται εκεί ανακοίνωσαν ότι βρίσκονται πολύ κοντά στην απόδειξη της ύπαρξης του λεγόμενου «Θεού». Γνωστή και ως «μποζόνιο άλφα και ωμέγα», η θεότητα αυτή θεωρείται ο ελλείπων κρίκος στο μοντέλο του μυστικισμού που εξηγεί τη δημιουργία του Σύμπαντος, και ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίο το σκοτάδι έγινε φως. Φαίνεται πως όταν το απέραντο σκοτάδι πέρασε μέσα από την έννοια του Θεού, απέκτησε μάζα και μετατράπηκε σε φως. Κατά τον ίδιο τρόπο, η αλληλεπίδραση με τον Θεό μετέτρεψε τις απέραντες δέσμες χρόνου στις επτά ημέρες της εβδομάδας και γέμισε θλίψη όλους εκείνους που μισούν τη Δευτέρα και θα προτιμούσαν ο Θεός να έχει ξεκινήσει την εβδομάδα από την Τρίτη.

Ο Επιταχυντής αυτός είναι ένα τούνελ μήκους 35 χιλιομέτρων, όπου διοχετεύονται καλόγεροι με μεγάλη ταχύτητα, με την ελπίδα πως όταν συγκρουστούν μπορεί να αντικρύσουν τον Θεό. Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν αποθαρρυντικά. Οι καλόγεροι συγκρούονταν αλλά αντί να δουν το φως περιορίζονταν να ζητούν συγγνώμη και να μιλούν για τον καιρό ή για το φαγητό στο μοναστήρι. Οι επιστήμονες έκριναν σκόπιμο λοιπόν να τους αντικαταστήσουν με Τραππιστές μοναχούς, προκειμένου να μειωθεί τουλάχιστον ο θόρυβος.

Τα πειράματα συνεχίζονται, τόσο στο Βατικανό όσο και στη Γενεύη. Ο Θεός εξακολουθεί να αντιστέκεται, αλλά οι ερευνητές τον πλησιάζουν όλο και περισσότερο, μια μέρα θα τον πιάσουν, τον ίδιο ή το σωματίδιό του.

ΤΑ ΝΕΑ 16/12/2011

Δρόμοι Ρούσσος Βρανάς

Σε ένα νέο

.. με το στόμα και τη μύτη σκεπασμένα με ένα μαντίλι και με τα μαλλιά μαζεμένα μέσα σε ένα σκουφάκι αφιέρωσε το εξώφυλλό του το αμερικανικό περιοδικό «Τάιμ». Σε έναν νέο σαν κι αυτούς που βλέπουμε να πλημμυρίζουν κάθε τόσο τους δρόμους από την Αθήνα μέχρι το Κάιρο και τη Γουόλ Στριτ. Τέτοιους νέους θα δούμε ίσως προσεχώς ακόμη και μέσα στο ίδιο μας το σπίτι (αν η τράπεζα που το χρωστάμε τολμήσει να το πάρει πίσω).

Το κίνημα...

... των καταλήψεων που εξαπλώνεται στις ΗΠΑ έχει σήμερα μεταφερθεί και στα σπίτια και τα διαμερίσματα που οι ένοικοί τους απειλούνται με έξωση από τις τράπεζες στις οποίες χρωστούν τις δόσεις των στεγαστικών δανείων τους. Υστερα από τις καταλήψεις της Γουόλ Στριτ, αυτό το κίνημα αναζητεί νέες στρατηγικές και νέες κλιμακώσεις. Σε συνεργασία με το κίνημα «Ανακτήστε τη γη», στρέφεται τώρα εναντίον των τραπεζιτών οι οποίοι χορήγησαν κερδοσκοπικά στεγαστικά δάνεια σε ανθρώπους με χαμηλά εισοδήματα που ήταν από την αρχή γνωστό πως δεν θα μπορούσαν ποτέ να τα αποπληρώσουν. Γιατί όμως αυτό το κίνημα αλλάζει στρατηγική; «Μολονότι ολοένα και περισσότεροι Αμερικανοί πέφτουν θύματα των εισοδηματικών ανισοτήτων και αγανακτούν για τη συμπεριφορά των μεγάλων τραπεζών, ο νέος στόχος που έχει βάλει το κίνημα των καταλήψεων δεν είναι εύκολος», γράφει το περιοδικό «Νέισον». «Αν και το δημόσιο αίσθημα συμβαδίζει μαζί του, είναι δύσκολο να οργανωθεί κανείς εναντίον μιας κατάστασης τόσο αφηρημένης όσο είναι το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Πώς να αντιμετωπίσεις κάτι που βρίσκεται ταυτόχρονα παντού και πουθενά;». Ομως, στην κορύφωση της στεγαστικής κρίσης, η νέα στρατηγική των νέων με τα μαντίλια και τους σκούφους δείχνει να έχει προοπτική.

Οταν κάνεις...

... κατάληψη σε ένα σπίτι που ανήκει στην Τράπεζα της Αμερικής, είναι σαν να καταλαμβάνεις τη Γουόλ Στριτ, εξηγεί ο Ράιαν Ακαφ που συμμετέχει στο κίνημα «Ανακτήστε τη γη». Είναι σαν να καταλαμβάνεις τη Γουόλ Στριτ μέσα στην ίδια τη γειτονιά σου. Οι καταλήψεις σε σπίτια υπερχρεωμένων ανθρώπων, που βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη στον δρόμο με άδικες εξώσεις, φέρνουν στο φως ευρύτερα οικονομικά ζητήματα, όπως την απελευθέρωση των αγορών και την ασυλία που παρέχει η νομοθεσία στις έκνομες πρακτικές των μεγαλοτραπεζιτών. Σε πολλούς ανθρώπους δεν περνούσε καν από τον νου τους ότι θα μπορούσαν να αντισταθούν στις εξώσεις. Ομως σήμερα μαθαίνουν γρήγορα.

Η αντίσταση...

... έχει μεταφερθεί στο κατώφλι των σπιτιών τους. Ολόκληρες γειτονιές, ολόκληρες κοινότητες οργανώνουν οι ίδιες την άμυνά τους. Η Τάσα Γκλάσκοου, που πρόσφατα μετακόμισε σε ένα «απελευθερωμένο σπίτι» μαζί με τα δύο παιδιά της, λέει στο αμερικανικό περιοδικό: «Υπάρχουν χιλιάδες άστεγοι που, αν τα δουν αυτά, θα καταλάβουν ότι είναι στο χέρι τους να αλλάξουν τον κόσμο. Μπορεί να μην είμαι ένας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αλλά για πρώτη φορά νιώθω πως δεν είμαι ένα τίποτα».

ΤΑ ΝΕΑ 16/12/2011


13/12/11

Δρόμοι του Ρούσσου Βρανά

Γεμάτο

... «μαύρες τρύπες» είναι το σώμα της ζωής μας. Και πάντα κάποιοι βρίσκουν τρόπους να κερδίζουν από αυτό, είτε είμαστε νεκροί είτε ζωντανοί.

Με επιδρομές...

... στα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Ουγγαρίας προσπαθούν να στηρίξουν τα ομόλογά τους και να καλύψουν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα. Μειωμένη κατά 20% υπολογίζεται σήμερα η καθαρή τρέχουσα αξία των αποθεματικών που έχουν απομείνει στα χέρια των συνταξιούχων των περιφερειακών χωρών της Ευρώπης. Και τις προάλλες ήρθε και η σειρά της Πορτογαλίας να προστεθεί στον κατάλογο των επιδρομέων. «Η Πορτογαλία έβαλε χέρι σε 5,6 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά των συνταξιοδοτικών ταμείων προκειμένου να καλύψει τους δημοσιονομικούς στόχους της», έγραφε η εφημερίδα «Ντέιλι Τέλεγκραφ». Το χειρότερο από όλα είναι πως πρόκειται για χρήματα που μπαλώνουν με αυτά αποτυχημένα δημοσιονομικά μοντέλα, χρήματα χαμένα που από τη μια στιγμή στην άλλη καταπίνονται από «μαύρες τρύπες», καθώς απεγνωσμένες κυβερνήσεις δεν διστάζουν να σπάσουν ακόμη και τους κουμπαράδες των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Για να καλύψει τα χρέη της, η γαλλική κυβέρνηση έβαλε πέρυσι χέρι σε 36 δισ. ευρώ των Ταμείων αναγκάζοντας το συνδικάτο Εργατική Δύναμη να την κατηγορήσει ότι έτσι «προκαλεί τον κλινικό τους θάνατο». Τα χρήματα αυτά παραδόθηκαν σε διαχειριστές κεφαλαίων προκειμένου να ενισχυθούν τα γαλλικά ομόλογα. Ομως και στη Βρετανία κάνουν τα ίδια, όπου οι αποταμιεύσεις 11 εκατομμυρίων εργαζομένων αναμένεται να πέσουν και αυτές θύματα της χειρότερης επένδυσης την οποία θα μπορούσε να κάνει κανείς σήμερα: της αγοράς ομολόγων. Στην Ιρλανδία ανακοινώθηκε πως 24 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά των συνταξιοδοτικών ταμείων θα χρησιμοποιηθούν για «να στηριχτεί το πρόγραμμα χρηματοδότησης του υπουργείου Οικονομικών». Και στην Ουγγαρία, τα ελλείμματα και τα χρέη της χώρας θα καταπιούν 15 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ταμείων. Αραγε για πόσο ακόμη θα συνεχίζεται αυτή η ληστεία από τις κυβερνήσεις και τις αγορές εις βάρος των εργαζομένων και των συνταξιούχων της Ευρώπης; Ισως ώσπου δεν θα έχουν τίποτα άλλο πια να χάσουν. Ή μήπως ούτε τότε;

Οι αγορές...

... έχουν προνοήσει. Με τα ομόλογα θανάτου. Και είναι αυτό ακριβώς που προδίδει το όνομά τους. Επενδυτικά εργαλεία που προωθούν, μεταξύ άλλων, η Γκόλντμαν Σακς και η Ντόιτσε Μπανκ (με τέτοια εργαλεία επενδυτές είχαν θησαυρίσει, στοιχηματίζοντας πόσοι θα ήταν οι νεκροί από τον κυκλώνα που πριν από μερικά χρόνια είχε πλήξει τη Νέα Ορλεάνη). Με αυτά οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι ένας άνθρωπος θα πεθάνει νωρίτερα από το προσδοκώμενο. Αν πράγματι πεθάνει, οι επενδυτές κερδίζουν. Αν ζήσει παραπάνω, το συνταξιοδοτικό ταμείο του έχει καλύψει τις παραπανίσιες συντάξεις που θα του καταβάλει.

Ετσι νοσηρά...

... και μακάβρια οι αγορές έχουν προνοήσει να κερδίζουν από τους ανθρώπους, όχι μονάχα από τη ζωή τους, αλλά ακόμη και από τον θάνατό τους.


07.12.2011 ΤΑ ΝΕΑ

9/11/11

Αυγή 06/11/2011

Γιούργκεν Χάμπερμας: «Το κυνικό νόημα του ελληνικού δράματος: Λιγότερη δημοκρατία είναι καλύτερη για τις αγορές»

Η πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου να αναγγείλει ως πρωθυπουργός της χώρας δημοψήφισμα για την αποδοχή ή μη της νέας δανειακής σύμβασης, μόλις είχε συναποφασίσει για την κατάρτισή της στη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης, προκάλεσε τις γνωστές αντιδράσεις που τον ανάγκασαν μέσα σε τρεις μέρες να το αποσύρει. Δεν πρέπει να είχε σταθμίσει σωστά ούτε τον κλονισμό που θα επέφερε στις αγορές σε παγκόσμια κλίμακα πλήττοντας και άλλες ευάλωτες οικονομίες - ας σημειώσουμε εδώ μόνο το παράπονο του εκπροσώπου της κυβέρνησης Θαπατέρο: «κακά νέα για την Ισπανία, κακά νέα για την Ευρώπη», είπε βλέποντας τα spreads να εκτοξεύονται. Αλλά ούτε τη σκλήρυνση των Ευρωπαίων ηγετών απέναντι στη χώρα μας, οι οποίοι, εγκαταλείποντας κάθε ρητορική αλληλεγγύης, πέρασαν στον ανοικτό εκβιασμό, μαζί και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, για την έκτη δόση, μας διατυπώνουν πια τελεσίγραφο να υλοποιήσουμε τη συμφωνία ως έχει, αμέσως. Ούτε, τέλος, την έκταση της δυσφορίας και της ανησυχίας μέσα στην Ελλάδα, στο ίδιο του το κόμμα.

Αλλά όσο κι αν ατύχησε, η πρωτοβουλία Παπανδρέου πυροδότησε μια διεθνή συζήτηση για την υπόσταση της δημοκρατίας στον κόσμο που κυβερνούν οι αγορές. Βρήκε υποστηρικτές, όχι μόνο μεταξύ φίλων και ομοϊδεατών του, όπως, για παράδειγμα, ο Ρόμπερτ Ράιχ, ο προοδευτικός υπουργός Εργασίας της πρώτης κυβέρνησης Κλίντον, καθηγητής στο Μπέρκλεϊ σήμερα, που θα ήθελε να είχε μιμητές στις ΗΠΑ. Ή ο Άντονι Μπαρνέτ της ιστοσελίδας openDemocracy, ο οποίος την εισέπραξε σαν «ανάσα δημοκρατίας στην κρίση του ευρωπαϊκού νομίσματος και απόπειρα ειλικρίνειας».

Απέχοντας από αξιολογικές κρίσεις ο διευθυντής του Brugel Ζαν Πιζανί-Φερύ, κατά κανόνα αυστηρός απέναντι στη χώρα μας, αναγνώρισε ότι το δημοψήφισμα ήταν εισβολή της πολιτικής σε μια διαδικασία τεχνοκρατική. «Ήταν αναπόφευκτο», είπε σε συνέντευξή του στη Le Monde, «κάποια στιγμή η πολιτική να εκδικηθεί».

Μέσα στην επικρατούσα κατακραυγή, εγκωμιάστηκε ωστόσο από σοβαρούς σχολιαστές σε ένα ευρύ φάσμα του Τύπου. Έτσι ο Φρανκ Σιρμάχερ, εκδότης της Frankfurter Allgemeine Zeitung, μιας μεγάλης φιλελεύθερης, κεντροδεξιάς εφημερίδας, που μάχεται κατά της μετατροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε «Ένωση Μεταβιβάσεων Πόρων» (όπου οι πλούσιοι πειθαρχημένοι Γερμανοί θα πλήρωναν για τα χρέη άλλων), επεσήμαινε την 1η Νοεμβρίου: «Ο υποτιθέμενος ορθολογισμός χρηματοοικονομικών διαδικασιών βοήθησε να αναδειχτεί το αταβιστικό υποσυνείδητο. Το να μπορεί κανείς να βρίζει χώρες ολόκληρες τεμπέληδες και απατεώνες, έμοιαζε να είχε ξεπεραστεί οριστικά με το τέλος της εποχής του εθνικισμού. Τώρα η συμπεριφορά αυτή είναι πάλι εδώ, με μιαν υποτιθέμενη 'λογική' στο πλευρό της. Η διαστρέβλωση του κοινοβουλευτισμού από την εξαναγκασμένη συμμόρφωση στις αγορές δεν νομιμοποιεί μόνο τον λαό ως 'έκτακτο νομοθέτη', στην περίπτωση της Ελλάδας επιβάλλει αυτήν την έκφραση βούλησης». Και προσέθετε: «Ο Παπανδρέου δεν πράττει ορθά μόνο αναθέτοντας το καθήκον στον λαό. Δείχνει επίσης ένα δρόμο στην Ευρώπη. Γιατί στη νέα αυτή κατάσταση η Ευρώπη θα έπρεπε να κάνει τα πάντα για να πείσει τους Έλληνες γιατί ο δρόμος που υποδεικνύει είναι ο σωστός. Και θα έπρεπε τότε να πείσει και τον εαυτό της».

Πολύ πιο πέρα προχωράει όμως ο κορυφαίος φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας, απαντώντας στον Σιρμάχερ χθες με τίτλο «Σώστε την αξιοπρέπεια της Δημοκρατίας». Σαρκάζοντας τις «ανεγκέφαλες αντιδράσεις των πολιτικών μας ελίτ στην πρόθεση του Παπανδρέου να βάλει τον ελληνικό λαό μπροστά στην απελπιστική επιλογή μεταξύ πανώλης και χολέρας», γράφει: «Οι κύριοι παίκτες στη σκηνή της κρίσης της Ε.Ε. και του ευρώ, που από το 2008 σπαρταρούν πιασμένοι στις πετονιές της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας, φουσκώνουν αγανακτισμένοι ενάντια σε έναν συμπαίκτη ο οποίος τολμά να αερίσει το πέπλο πάνω από τους τάχα μυώδεις αγώνες τους». Αυτός στο μεταξύ κάμφθηκε, αλλά ο Χάμπερμας μας καλεί να διδαχθούμε από το έργο. "Ενόψει της επικείμενης κατάρρευσης της κυβέρνησης Παπανδρέου" το ευρώ ανέβηκε, μετέδιδε το Reuter's, οι δείκτες των μετοχών στα ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια επίσης. Αποκαλύφθηκε έτσι «το κυνικό νόημα αυτού του ελληνικού δράματος - λιγότερη δημοκρατία είναι καλύτερη για τις αγορές.»

Και εξηγεί: «Σε φιλελεύθερα συγκροτημένα κράτη που φορολογούν πάντοτε υπήρχε μια σχέση έντασης μεταξύ δημοκρατίας και καπιταλισμού. Δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις μπορούν να κερδίσουν και να διατηρήσουν νομιμοποίηση μόνον εφόσον ανιχνεύουν ευφυώς τους δρόμους όπου οι επιταγές των δύο πλευρών μπορούν κάπως να έρθουν σε ισορροπία - οι προσδοκίες κέρδους των επενδυτών και οι προσδοκίες των ψηφοφόρων που θέλουν το βιοτικό τους επίπεδο, η κατανομή του εισοδήματος και η κοινωνική ασφάλεια να εξελίσσονται κάπως καλά. Αλλά το χαρακτηριστικό των εποχών κρίσεων είναι ότι τέτοιοι δρόμοι κλείνουν. Και τότε οι πολιτικοί πρέπει να δηλώσουν το χρώμα τους. [...] Πολιτικοί που φορτώνουν την τραπεζική κρίση στα υπερχρεωμένα κράτη και επιβάλλουν σε όλη την Ευρώπη προγράμματα λιτότητας αδιαφορώντας για τις απώλειες βλέπουν μόνο τη μία πλευρά. [...] Το νόμιμο αίτημα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες της ευημερίας να μην υπάρχει δίπλα στον ιδιωτικό πλούτο δημόσια φτώχεια και περιθωριοποιημένος φτωχός πληθυσμός δεν απαξιώνεται επειδή το πλεόνασμα ρευστού κεφαλαίου αναζητεί ευκαιρίες τοποθέτησης και κάποτε τα κέρδη πρέπει να 'απορροφηθούν' εις βάρος των πολιτών».

«Ο Παπανδρέου κατάφερε για μια στιγμή τρόμου να επαναφέρει την κεντρική σύγκρουση, μετατοπισμένη σήμερα σε απροσπέλαστες διαπραγματεύσεις μεταξύ ευρω-κρατών και τραπεζιτών, στο φως εκείνου του στίβου όπου οι θιγόμενοι μπορούν να γίνουν συμμετέχοντες. Ακριβώς όταν η επιλογή υφίσταται μόνο μεταξύ πανώλης και χολέρας, δεν πρέπει η απόφαση να λαμβάνεται πάνω από τα κεφάλια ενός δημοκρατικού πληθυσμού. Δεν είναι μόνο ζήτημα δημοκρατίας, εδώ διακυβεύεται η αξιοπρέπεια. [...] Δεν θα έπρεπε ο πληθυσμός της Ελλάδας να ψηφίσει έστω εκ των υστέρων για μιαν απώλεια κυριαρχίας που, όπως και στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, είχε επισυμβεί ήδη προ πολλού με τις επιταγές της τρόικας Ε.Ε., ΔΝΤ και ΕΚΤ;»

Θεωρώντας ωστόσο ότι οι αλλεπάλληλες διασώσεις χρεωμένων χωρών απλώς αναβάλλουν το πρόβλημα, ο Χάμπερμας επανέρχεται στο αίτημα ενός Συντάγματος για την Ευρώπη. «Η ελληνική καταστροφή είναι μια σαφής προειδοποίηση ενάντια στο μετα-δημοκρατικό δρόμο που άνοιξαν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί», λέει. «Η συγκέντρωση της ισχύος σε ένα διακυβερνητικό συμβούλιο των πρωθυπουργών, που επιβάλλουν τις συμφωνίες τους στα εθνικά κοινοβούλια, είναι ο λάθος δρόμος. Μια δημοκρατική Ευρώπη, που δεν χρειάζεται να πάρει τη μορφή ομοσπονδιακού κράτους, πρέπει να έχει άλλη όψη».

Εδώ περιγράφει τους πολιτικούς που θα απαιτούσε μια πρωτοβουλία σε τέτοια κατεύθυνση, μακριά από τη ρουτίνα του οπορτουνισμού της ισχύος, που θα έπαιρναν ρίσκα και θα μιλούσαν στο πρώτο πρόσωπο για να πείθουν τους πολίτες, δεν θα κλείνονταν σε ένα αυτοαναφορικό σύστημα, καταλαβαίνοντας τους γύρω τους διοικητικά μόνο, ως δεξαμενή ψήφων. Διαφορετικά αυτό που θεωρείται αυτονόητο στη δημόσια σφαίρα μπορεί να το αλλάξει μόνο ένα κοινωνικό κίνημα. Όποιος παρακολουθήσει τον αμερικανικό Τύπο, θα εκπλαγεί με τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει το "Occupy Wall Street", καταλήγει ο Χάμπερμας.

Της Παπαδάκη Ε.

4/11/11

Ελευθεροτυπία 29.10.2011

"Όχι άλλο αυτομαστίγωμα"

Της Σταυρούλας Παπασπύρου

Τι κάνουν οι έχοντες τον τελευταίο καιρό; Η Ιωάννα Καρυστιάνη υποψιάζεται πως έχουν κι αυτοί τα προβλήματά τους. Αν μάλιστα κρατάνε από εκείνη τη γενιά που πέρασε τα φοιτητικά της χρόνια στα κουτουκάκια -«τότε που μάζευαν με την κόρα του ψωμιού το τζατζίκι και βουτούσαν παπάρες στη χωριάτικη», μια γενιά στην οποία περίσσευαν όσοι δήλωναν «ντούροι αριστεροί»- δεν αποκλείεται να σκέφτονται πως πήραν τη ζωή τους λάθος, όσο καλοκουρδισμένη, όσο γουστόζικα σκηνοθετημένη κι αν ήταν αυτή.
Ωστόσο, «ο χαβαλές του πλούτου είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή, μόνο μια χρεοκοπία μπορεί να σώσει τους αφασικούς λεφτάδες» μονολογεί αυτομαστιγωνόμενη μια από τις ηρωίδες του νέου της βιβλίου, καθώς οργανώνει ένα «λιτό» χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν, στην 250 τετραγωνικών βίλα της, κάπου στις Κυκλάδες. Αλλο σοκ, όμως, επιφυλάσσεται από τη συγγραφέα σ' αυτήν την όψιμα ενοχική αστή...

Εναν χρόνο μετά τα σπαρακτικά «Σακιά», όπου μια μάνα προσπαθεί να καταλάβει πώς το μοναχοπαίδι της έγινε δολοφόνος, η Ιωάννα Καρυστιάνη επιστρέφει με το «Καιρός σκεπτικός»: μια συλλογή εννέα διηγημάτων που κυκλοφορούν αύριο από τον «Καστανιώτη», όλα τους με φόντο τα περσινά μουντά Χριστούγεννα, τα περισσότερα με ηλικιωμένους πρωταγωνιστές που ζουν εκτός των τειχών. Ανάμεσά τους, μια ακαταπόνητη παζαριώτισσα από την Ελασσόνα, φίρμα για την καπατσοσύνη και την μπέσα της, ένας κολλημένος με την μπάλα Τρικαλιώτης, με μοναδική συντροφιά του μια αφίσα του Μέσι, ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων οχυρωμένο επί δεκαετίες στην Κινέτα, μακριά απ' τα καχύποπτα βλέμματα, ένας συνταξιούχος φιλόλογος που γιατροπορεύει ως το τέλος το «θεριό», τον σχιζοφρενή γιο του, καθώς και λεβέντισσες γιαγιάδες από την Κρήτη, χήρες και με τα παιδιά τους ξενιτεμένα, που η έλλειψη σωματικής επαφής τούς ανακατεύει τα σωθικά.

«Με τα διηγήματα αυτά, σαν να ήθελα να χτυπήσω ξανά μερικές πόρτες» εξηγεί η Καρυστιάνη, καθώς μας υποδέχεται στα Μελίσσια, με το τζάκι αναμμένο -«εν αναμονή του πετρελαίου...»- παραμονές των μαζικών συλλαλητηρίων στο κέντρο της Αθήνας, λίγες ώρες πριν φύγει για το Μεσολόγγι κι από κει για την Πάτρα, τ' Ασπρα Σπίτια, το Λεβίδι, την Καλαμάτα, μιας κι ακόμα διοργανώνονται εκδηλώσεις για τα «Σακιά». «Πουθενά δεν ξέρουν για το καινούριο βιβλίο» λέει. «Το 'γραψα μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αποζητώντας να ξαναβρώ τους ήρωες της "Κυρίας Κατάκη", να δω πώς τα φέρνουν βόλτα αυτήν την κρίσιμη εποχή. Δεν πρόκειται βέβαια για μονολόγους, αλλά και πάλι είναι ιστορίες ταπεινών ανθρώπων τους οποίους επιμένω ν' αγαπώ μ' όλα τους τα καλά κι όλα τους τα στραβά. Κάποιες, όπως το "Μπάρδο", το "Θεριό" ή η "Κινέτα", θα μπορούσαν να γίνουν μυθιστορήματα, αλλά ούτε ο χρόνος με φτάνει ούτε οι αντοχές μου...»

- Εχετε πάθος με τους ηλικιωμένους, έτσι δεν είναι;

«Από μικρή, όχι τώρα που κοντεύω να φτάσω τα χρόνια τους! Πολλές φορές τους παίρνω από πίσω, κυριολεκτικά πάω γυρεύοντας να τους συναντήσω και να τους πιάσω την κουβέντα σε καφενεδάκια, σε πλατείες, σε νεκροταφεία, σε μαγαζιά. Οχι μόνο εδώ, στις γειτονιές, αλλά και στην επαρχία, όπου ταξιδεύω συχνά. Οταν χάσαμε την πεθερά μου και με λίγους μήνες διαφορά δυο ξαδέλφες της, αισθάνθηκα ότι η οικογένεια δεν πατούσε το ίδιο στέρεα πια. Είναι καλό να συνυπάρχουν όλες οι ηλικίες σε μια οικογένεια...»

- Ολο και συχνότερα ακούμε ανθρώπους να δηλώνουν ότι αν τα βρούνε σκούρα θα γυρίσουν στο χωριό. Τι βλέπετε να συμβαίνει τελευταία στην επαρχία;

«Για να είμαι ειλικρινής, πολλές φορές αναρωτιέμαι αν αγαπώ την Ελλάδα που υπάρχει μόνο στο μυαλό μου, αν δηλαδή παρακάμπτω κάποιες καταστάσεις σαπίλας, κι επιμένω όχι απλώς να βλέπω αλλά και να μεγεθύνω τα καλά. Κάνω αγώνα, γιατί ένα σωρό ντροπαλές κωμοπόλεις θυσίασαν τις ιδιαιτερότητές τους και τις μνήμες που φώλιαζαν στα κτίρια και τις ψυχές των ανθρώπων και μεγαλοπιάστηκαν. Οι αροκάριες που έστεκαν κάποτε σαν κορυφές τους, μοιάζουν τώρα με γλαστράκια περικυκλωμένα από τα εμπορικά κέντρα που ξεφυτρώνουν στις πλατείες και τα περίχωρα. Υπάρχει ωστόσο η ευλογημένη γη! Οι περισσότεροι έχουν ένα περιβολάκι. Κι απ' ό,τι διαπιστώνω, η έννοια της ανταλλαγής αναπτύσσεται όλο και πιο πολύ. Θα σου δώσω λάδι, θα μου δώσεις φρούτα, θα σου φτιάξω μαρμελάδα, θα μου δώσεις αβγά. Δεν είναι απλώς ένας τρόπος να κάνεις οικονομία, είναι και μια ευκαιρία γι' ανθρώπινη επαφή».

- Αυτό λαχταράνε κι οι ήρωές σας. Η μοναξιά τους είναι τρομακτική...

«Δεν καμουφλάρεται η μοναξιά. Είναι ένα αχανές τοπίο, το οποίο κάποιοι, δυστυχώς, δεν θ' αξιωθούν να διασχίσουν ποτέ. Η συνειδητή δρασκελιά σ' αυτό σε αναγκάζει να σκεφτείς, να δεις και τον εαυτό σου και τους άλλους ξανά. Καθένας μας οφείλει να περιφρουρήσει την αυτονομία της ατομικής του περισυλλογής. Ειδικά τώρα, που ζούμε σε συνθήκες απανωτών σοκ, που κλονίζονται συθέμελα βεβαιότητες, που το υπεσχημένο μέλλον αποδεικνύεται όνειρο απατηλό, δεν πρέπει να μείνουμε με ζαρωμένες καρδιές. Η αντοχή και η αντίσταση προϋποθέτουν το σθένος της καρδιάς και το σφρίγος της αλληλεγγύης. Αυτά πρέπει ν' αναζητήσουμε και μάλιστα επειγόντως».

- Εσείς που έχετε ζήσει ζόρικες εποχές, δικαιολογείτε όσους μιλάνε σήμερα για «πόλεμο», «χούντα», «κατοχή»; Μήπως υπερβάλλουν;

«Δεν ξέρω... Οσο ερειπωμένη κι αν ήταν μεταπολεμικά η Ελλάδα, οι άνθρωποι ήξεραν πως τα χειρότερα ήταν πίσω τους. Τώρα, όμως, νιώθουμε πως τ' ακόμη χειρότερα είναι μπροστά. Εκεί που νομίζαμε ότι αποχαιρετήσαμε οριστικά τη φτώχεια, να 'μαστε ξαφνικά αντιμέτωποι με τη βιαιότητα της ανεργίας, με τον φόβο ότι θα μεταναστεύσουν τα παιδιά μας, πατικωμένοι στα σπίτια μας μέσα σε στίβες χαρτιών, κάτω από τη δικτατορία των αριθμών, δακτυλοδεικτούμενοι ως πολίτες μιας "διεφθαρμένης" χώρας, όπως δηλώνει ανά την Ευρώπη ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Πόσοι τέλος πάντως καταχράστηκαν δημόσιο πλούτο; Εκατό χιλιάδες; Υπάρχουν δέκα εκατομμύρια που δεν το έκαναν. Πώς να κάνουμε κουράγιο δίχως περηφάνια και αξιοπρέπεια; Αυτό που συμβαίνει είναι απολύτως βάρβαρο και νοσηρό. Και, ενώ καλούμαστε να δούμε πού δεν ήμασταν εντάξει, πόσο μεγαλύτερη ήταν η δρασκελιά απ' τη σκιά μας, οι από πάνω -αναρωτιέμαι- τι κάνουν ακριβώς; Υπουργούς έχουμε ή οδηγούς βομβαρδιστικών;»

- Κι όμως ισχυρίζονται πως αγωνίζονται να μας σώσουν από τη χρεοκοπία.

«Αυτή η επιχειρηματολογία έχει καταντήσει ανέκδοτο. Συγνώμη που θα το πω, αλλά η σημερινή κυβέρνηση δεν έχει νομιμοποίηση. Εξαπατήθηκε ο κόσμος κι έδωσε την ψήφο του. Το ίδιο ισχύει και για όλη τη Βουλή όταν, προστατευμένη από σιδερένια πλέγματα κι από χιλιάδες ΜΑΤ, ψηφίζει αντισυνταγματικούς νόμους, περιστέλλοντας το κοινωνικό κράτος και τα εργασιακά δικαιώματα. Δημοκρατία δεν σημαίνει μια ψήφος κάθε τέσσερα χρόνια που καταντάει πρόσχημα για την υπεράσπιση των ισχυρών. Η δημοκρατία πρέπει απαραιτήτως να έχει οικονομική διάσταση για τους πολλούς».

- Παρένθεση: οι φήμες ότι σας είχε προταθεί από τον Καραμανλή η προεδρία της δημοκρατίας πόση βάση είχαν;

«Καμία. Εκείνη την περίοδο βρισκόμουν στην Κρήτη, πλάι στη μάνα μου, στο νοσοκομείο, και πρέπει να πρόσφερα το πλέον αλλόκοτο θέαμα σε αρρώστους και συγγενείς. Μ' άκουγαν -είχαν σπάσει τα τηλέφωνα- να διαψεύδω τα πάντα σε Χατζηνικολάου και κομπανία, και θα νόμιζαν πως είχαν μπροστά τους μια ψυχασθενή! Παραμονές των τελευταίων εκλογών, εν τούτοις, μου προτάθηκε μια θέση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, και μάλιστα ψηλά... "Είμαι της αριστεράς. Τελεία" απάντησα. Τι να 'λεγα; Κατά βάθος πιστεύω πως άλλη ήταν η φιλοδοξία του Παπανδρέου -να γίνει γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. Γι' αυτό κι έκανε τόσα χατίρια, γι' αυτό δρομολόγησε την ιστορία του ΔΝΤ, γι' αυτό αποφάσισε να πει σε όλα "ναι"».

- Επρεπε, λέτε, να κάνει πίσω;

«Φυσικά. Το ίδιο και τα μέλη της κυβέρνησής του. Εμείς οι καλλιτέχνες, όταν δεν πάει καλά το βιβλίο, το cd, η ταινία μας, σπάμε το κεφάλι μας να βρούμε πού αστοχήσαμε, κάνουμε καιρό για να συνέλθουμε, πληρώνουμε αδρά το τίμημα της αποτυχίας. Αντίθετα, οι πολιτικοί, ατιμώρητοι χάρη σε νόμους που οι ίδιοι ψηφίσανε, ούτε που χασομερούν από ενοχές. Συνεχίζουν το έργο τους ακάθεκτοι, ενώ έπρεπε κάποιοι να έχουν ήδη αποσυρθεί. Κι ο Σαμαράς να 'ρθει, πόσο διαφορετικά θα 'ναι τα πράγματα; Αν όμως πέσει αυτή η κυβέρνηση και γλυκαθεί ο κόσμος από την ανατροπή της, ο επόμενος πρωθυπουργός, που θα κάνει τα ίδια, ούτε τρεις μήνες δεν θ' αντέξει».

- Σε πείσμα του κλισέ που σας θέλει σιωπηλούς, όλο και περισσότεροι συγγραφείς και καλλιτέχνες παρεμβαίνετε στον δημόσιο βίο. Πώς σας φάνηκε η πρωτοβουλία των 32 διανοουμένων να ζητήσουν μεγαλύτερη τόλμη από την κυβέρνηση ως προς τις διαρθρωτικές αλλαγές;

«Σαν ένας βραχίονας στο πολιτικό σύστημα. Ετσι μου φάνηκε. Σέβομαι κάθε άποψη, αλλά στο κείμενό τους δεν υπήρχε ούτε μία παράγραφος για τον κόσμο που δοκιμάζεται. Θέλω να ελπίζω ότι μερικοί θα το ξανασκεφτούν· δεν θεωρώ όλες τις υπογραφές τελεσίδικες. Ομως κι εμείς που κατεβαίνουμε στους δρόμους βλέπουμε τις ταμπέλες να καραδοκούν. Πότε "εθνικιστές" μας λένε, πότε "γκρινιάρηδες" κι "οπισθοδρομικούς". Οσο για το κλισέ, ας το διευκρινίσουμε: οι θιασώτες του έχουν μαύρα μεσάνυχτα από πολιτισμό. Ζητήματα όπως η έκπτωση των αξιών, η ευτέλεια του πελατειακού πολιτικού συστήματος, η στάση μας απέναντι στους μετανάστες, χρόνια τώρα, έχουν τεθεί ξεκάθαρα από τους έλληνες δημιουργούς».

- Υπάρχουν συγγραφείς που ανυπομονείτε να διαβάσετε το επόμενο βιβλίο τους;

«Αν υπάρχουν λέει; Η Δούκα, ο Κουμανταρέας, ο Νόλλας, η Ζατέλη, ο Δημητρίου... Από τους νεότερους, ο Μακριδάκης κι ο Χρήστος Οικονόμου. Κι από ξένους, πρόσφατα ανακάλυψα την Αννι Πρου και τον Σεμπάστιαν Μπάρι, κι έχω εντυπωσιαστεί. Επιστρέφω όμως συχνά και στους ποιητές μας, όπως και στους κλασικούς -στον Παπαδιαμάντη, τον Ντοστογέφσκι, τον Τσέχοφ. Γράφοντας και διαβάζοντας, άλλωστε, έμαθα σιγά σιγά ν' αναζητώ την έσω-φωνή, αυτή με την οποία ψελλίζει κανείς στον εαυτό του τους πιο μύχιους φόβους, τις πιο τρελές ελπίδες του, τις πιο βαριές ενοχές. Γι' αυτό και στα διηγήματα της συλλογής, πέρα από την οικονομική συγκυρία, ήθελα να υπάρχει κι ο απεγνωσμένος έρωτας ενός νεαρού, η τακτοποίηση μιας εκκρεμότητας τριάντα χρόνων, ο θρήνος ενός πατέρα για τον γιο του, καταστάσεις ανθρώπινες και διαχρονικές».

- Πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι στις μέρες μας αυτές οι εσωτερικές φωνές;

«Εξαρτάται. Σήμερα δείχνουν να σκεπάζονται από στεντόρειες κραυγές διαμαρτυρίας. Δεν έπρεπε, όμως, να μείνουμε με την ελπίδα της επιστροφής στην προηγούμενη κατάσταση. Μας περνάει άραγε απ' το μυαλό ότι είμαστε ικανοί για το καλύτερο; Θα επιδιώξουμε να το δοκιμάσουμε; Θα στραφούμε σε πιο ουσιαστικές απαιτήσεις και από τους εαυτούς μας και από το πολιτικό σύστημα; Αυτό εύχομαι. Και, επιτέλους, όχι άλλο αυτομαστίγωμα! Θα 'θελα ν' ακούσω για την Ελλάδα και δυο λόγια θετικά».

Η Καθημερινή 29.10.2011

Taste the waste

Της Μαρίας Κατσουνάκη

Τα στοιχεία αφοπλίζουν: κάθε χρόνο πετάγονται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης 90 εκατ. τόνοι φαγητού, από τα οποία 3 εκατ. τόνοι είναι ψωμί. Κάθε χρόνο, τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά πετούν φαγητό αξίας 100 δισ. ευρώ. Η Ευρώπη θα μπορούσε να καλύψει από το περίσσευμά της όλους τους πεινασμένους του κόσμου… Το γερμανικό ντοκιμαντέρ με τον εύγλωττο τίτλο «Taste the waste» του Valentin Thurn (προβάλλεται την ερχόμενη Τετάρτη, στις 7 μ.μ., στο Γαλλικό Ινστιτούτο) συνέβαλε –διαβάζουμε– ώστε πολλοί καταναλωτές να αλλάξουν συνήθειες. Και έτσι να μην είναι, και ένας μόνο θεατής να επηρεάστηκε, πάλι κέρδος είναι.

Οι εικόνες του, αποτέλεσμα επίπονης έρευνας σε διαφορετικές χώρες, αφήνουν εφιαλτικά αναπάντητο το ερώτημα: πόσα τρόφιμα πετάμε καθημερινά στα σκουπίδια και πώς μπορούμε να σταματήσουμε αυτήν τη σπατάλη; «Στη διαδρομή από το χωράφι μέχρι το τραπέζι μας, πάνω από τη μισή ποσότητα των τροφίμων καταλήγει στη χωματερή. Λαχανικά, φρούτα, σιτηρά, κρέας, γαλακτοκομικά, ψάρια, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους πετιούνται πριν καν φτάσουν στο πιάτο μας». Από τα σκουπίδια των σούπερ μάρκετ ανασύρονται πλήρη… γεύματα, συσκευασμένα, καλοδιατηρημένα, τα οποία αποσύρονται στο τέλος κάθε μέρας από τα ράφια, για να αντικατασταθούν την επομένη με φρεσκότερα. Κάποιος, που κατοικεί σε τροχόσπιτο, μαγειρεύει γευστικότατα μύδια αχνιστά που ανέσυρε από κάδο, ένα νεαρό ζευγάρι γεμίζει καθημερινά το δίχτυ για ψώνια με λαχταριστά φρούτα και λαχανικά. Ο πληθυσμός που θρέφεται από τα περισσεύματα της ημέρας δεν είναι ούτε μόνο φτωχοί ούτε μόνο υποσιτισμένοι. Ορισμένοι επιλέγουν αυτήν τη διαδικασία από άποψη: η υπερκατανάλωση καταστρέφει το περιβάλλον.

Σήμερα, που οι κοινωνίες της αφθονίας γεύονται τις συνέπειες της υπερδιογκωμένης απληστίας, το γερμανικό ντοκιμαντέρ μάς φέρνει αντιμέτωπους με το, κατ’ εξοχήν, καταστροφικό ψεύδος: την αλόγιστη δαπάνη.

Η Ελλάδα, που πληρώνει οδυνηρά το κόστος της υπερκαταναλωτικής φούσκας, έχει έναν επιπλέον λόγο για να συντονιστεί με τη λογική τού «taste the waste»: να ενισχύσει δραστηριότητες που θα συμβάλουν αποφασιστικά σε μια νέα αντίληψη ζωής. Στις γειτονιές της Αθήνας, η αλληλεγγύη κάνει ζωηρά την εμφάνισή της μέσα από διάφορες πρωτοβουλίες. Τα αντανακλαστικά των τοπικών κοινωνιών στην ελληνική επαρχία ενεργοποιούνται.

Αρχές της εβδομάδας δημοσιοποιήθηκε ένα περιστατικό σε δημοτικό σχολείο του Μεσολογγίου. Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μαζί με τους εκπαιδευτικούς ανέλαβε να στείλει τρόφιμα σε πενταμελή οικογένεια, που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί, λόγω σοβαρών οικονομικών προβλημάτων, με επάρκεια, στις ανάγκες σίτισης των παιδιών. Στην Αθήνα, ένας διαδικτυακός κόμβος (www.mporoume.gr) αναλαμβάνει –εθελοντικά– να αξιοποιήσει το περισσευούμενο (από μαγειρεία, φούρνους κ.ο.κ.) φαγητό. Οι άνθρωποι που εργάζονται γι’ αυτόν τον κοινωφελή σκοπό φέρνουν κοντά τους δύο πόλους: όσους έχουν παραπανίσιο φαγητό και όσους δεν έχουν καθόλου. Οι τελευταίοι όλο και πληθαίνουν. Η ιστοσελίδα μάς πληροφορεί ότι ένας στους έντεκα κατοίκους της Αττικής πηγαίνει σε συσσίτια. Η ζωή στην Αθήνα παρουσιάζει πλευρές και συμπεριφορές που δεν είχαμε συνηθίσει. Ανταλλαγές ρούχων, τροφίμων, ένα εμπόριο αλληλεγγύης κάνει την εμφάνισή του και υιοθετείται από τους πολίτες με προθυμία.

«Το τράνταγμα μπορεί να μας συνεφέρει και να δούμε την ανωριμότητά μας ως άτομα και ως κοινωνία», υποστηρίζουν ορισμένοι ψυχαναλυτές. Μπορεί. Το βέβαιο είναι ότι υπάρχουν λύσεις σε προβλήματα, πρόσκαιρες έστω και εμβαλωματικές, που δεν εξαρτώνται από την πολιτική εξουσία. Βασίζονται στην αποφασιστικότητα, αυτοοργάνωση, διάθεση φροντίδας και προσφοράς, στα αντισώματα που αναπτύσσουν οι άνθρωποι για να αντεπεξέλθουν στο ζόφο, στην κατήφεια, στην άρνηση, στη διάλυση των καιρών. Είναι μια επένδυση, ένα κοινωνικό κεφάλαιο που στην Ελλάδα παρέμενε υποβαθμισμένο.

Με τις αντιφάσεις θα προχωρήσουμε. Με τον κατακερματισμό, τους αλλεπάλληλους εμφύλιους, αλλά και την, ισχνή ακόμα σε όγκο αλλά ρωμαλέα σε διάθεση, εθελοντική προσφορά και αλληλεγγύη. Είναι ο ανθρώπινος παράγοντας που παρεμβαίνει ρυθμιστικά, ενισχύοντας την συνοχή και εξασφαλίζοντας τη συνέχεια μιας κοινωνίας. Είναι «η πνοή», του στίχου, που έχει τη δύναμη να «μας μεταμορφώνει».