25/6/12

«Φλόγα» γνώσης στην Αρχαία Ολυμπία

Του Αποστολου Λακασα
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  24.06.2012
 
Ενας σημαντικός «πρέσβης» της Ελλάδας στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα θα επισκεφθεί για μια ακόμη χρονιά την Αρχαία Ολυμπία. Κάθε καλοκαίρι, από το 2002, η Αρχαία Ολυμπία -τόπος ισχυρού διαχρονικού συμβολισμού και μοναδικού φυσικού κάλλους- γίνεται έδρα ενός θερινού σχολείου με αντικείμενο την πολιτική επιστήμη και τις διεθνείς σχέσεις. Ενδεικτικά φέτος, από τις 5 έως τις 16 Ιουλίου, 100 φοιτητές και 15 καθηγητές θα φιλοξενηθούν στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, στους πρόποδες του Κρόνειου λόφου, που διαθέτουν ξενώνες, συνεδριακό κέντρο, βιβλιοθήκη και αθλητικές υποδομές υψηλού επιπέδου.
Στη δεύτερη πλέον δεκαετία του, το θερινό σχολείο έχει αποκτήσει μεγάλη παγκόσμια ακτινοβολία και κύρος. Οι συμμετοχές όλα αυτά τα χρόνια έχουν ξεπεράσει τις 500 από χώρες όλου του κόσμου. Μέχρι σήμερα, το σχολείο έχει γίνει διεθνώς γνωστό, προσελκύοντας εκατοντάδες αιτήσεις από μεταπτυχιακούς φοιτητές και διδακτορικούς υποψήφιους στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου όπως το Harvard, το Princeton και το ΜΙΤ των ΗΠΑ, την Οξφόρδη, το Κέμπριτζ και τη Σορβόννη από την Ευρώπη, το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, του Πεκίνου και της Σαγκάης από την Ασία κ.α. Μέχρι σήμερα το σχολείο έχει εκπαιδεύσει πάνω από 500 φοιτητές από 38 χώρες. Το ποσοστό των ξένων φοιτητών αγγίζει το 95% του συνόλου και η προέλευσή τους είναι ισομοιρασμένη κατά ένα τρίτο, από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

Διεθνείς συνεργασίες
Μαζί με την έρευνα, την εκπαίδευση και τη διεθνή δικτύωση που προσφέρει στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, το σχολείο έχει λειτουργήσει και ως ένα ισχυρό εργαλείο πολιτισμικής διπλωματίας υπέρ της Ελλάδας, προσελκύοντας κεφάλαια και γνωρίζοντας το τοπίο, την ιστορία και τον πολιτισμό της πατρίδας μας σε πολλούς και κορυφαίους ξένους επιστήμονες. Επιπλέον, το σχολείο έχει εδραιώσει διεθνείς συνεργασίες με μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού, δύο εκ των οποίων, το Yale και του St Andrews, προσφέρουν υποτροφίες στους φοιτητές τους για να σπουδάσουν στην Ολυμπία, κάτι που αποτελεί την πλέον ενδεικτική «ψήφο εμπιστοσύνης» από το εξωτερικό σε ένα ελληνικό πρόγραμμα.
«Ο στόχος του σχολείου είναι διπλός. Πρώτον, να αναπτύξει ένα υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό φόρουμ για την εξοικείωση των φοιτητών και αναλυτών με τα σύγχρονα ερευνητικά μεθοδολογικά εργαλεία και την αναλυτική επισκόπηση των ευρημάτων της τρέχουσας βιβλιογραφίας», αναφέρει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και εμπνευστής του όλου εγχειρήματος κ. Δημήτρης Καιρίδης. Και συμπληρώνει ότι ένας δεύτερος στόχος του σχολείου «είναι να δημιουργήσει, αξιοποιώντας το μοναδικό περιβάλλον της Ολυμπίας, ένα διεθνές ακαδημαϊκό δίκτυο με επίκεντρο την Ελλάδα και το επιστημονικό της δυναμικό, καθώς και να ενισχύσει τις εκπαιδευτικές ανταλλαγές μεταξύ της χώρας και της διεθνούς κοινότητας».
Από την άλλη, η μεγάλη απήχηση του σχολείου οφείλεται στο όραμα και τη συνεργασία Ελλήνων πανεπιστημιακών με διεθνή εμπειρία και καριέρα στο εξωτερικό, οι οποίοι πάντα επιστρέφουν στην Ελλάδα με διάθεση προσφοράς στην πατρίδα.

Από τα καλύτερα
«Το σχολείο μας συγκαταλέγεται στα κορυφαία του είδους του παγκοσμίως, όπως μαρτυρά η υψηλή, και συνεχώς αυξανόμενη, ζήτηση από μεταπτυχιακούς φοιτητές από τα καλύτερα πανεπιστήμια διεθνώς» τόνισε, μιλώντας στην «Κ», ο γνωστός πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου Yale, κ. Στάθης Καλύβας, ο οποίος μετέχει ενεργά κάθε χρόνο στο σχολείο. «Το σχολείο είναι, σε μια πάρα πολύ μικρή διάσταση, ένα παράδειγμα των δυνατοτήτων που θα είχε η Ελλάδα εάν η παιδεία λειτουργούσε με διαφορετικό τρόπο. Διότι ο συνδυασμός του ανθρώπινου κεφαλαίου, που αντιπροσωπεύουν οι Ελληνες πανεπιστημιακοί, και η ομορφιά της χώρας θα μπορούσαν να δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο η Ελλάδα να εξάγει παιδεία», συμπληρώνει ο κ. Καλύβας.
Στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης και της απαξίωσης -φαινόμενα από τα οποία υποφέρει ιδιαίτερα και ο χώρος της ανώτατης παιδείας- πρωτοβουλίες όπως το διεθνές θερινό σχολείο της Ολυμπίας σηματοδοτούν έναν άλλο δρόμο, αυτόν της ποιότητας, της καινοτομίας, της ερευνητικής αριστείας και της εξωστρέφειας που θέλει και μπορεί να κερδίσει το στοίχημα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Κάθε καλοκαίρι στην Ολυμπία, η Ελλάδα αποδεικνύει ότι μπορεί να πρωτοπορεί και να προσελκύει κεφάλαια και γνώση από το εξωτερικό, αρκεί να δουλέψει με έμπνευση και μεράκι μακριά από τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που χαρακτηρίζουν τη δημόσια διοίκησή της.

Υποστηρικτές και χορηγοί
Σταθεροί υποστηρικτές του θερινού σχολείου της Ολυμπίας είναι μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως το Πανεπιστήμιο Yale, το Πανεπιστήμιο του St Andrews -γνωστό και ως το Χάρβαρντ της Σκωτίας- η Σχολή Διεθνών Σχέσεων Fletcher της Βοστώνης, το Πάντειο Πανεπιστήμιο μέσω του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεών του, ενώ, όπως είπε στην «Κ» ο κ. Δημ. Καιρίδης, εμπνευστής του προγράμματος, «το Ιδρυμα Α. Γ. Λεβέντη έχει σταθεί, στη σημερινή δυσμενή οικονομική συγκυρία, πολύτιμος χορηγός». Επιπλέον, το ΝΑΤΟ επιχορηγεί ημερίδα με θέμα τη διεθνή τρομοκρατία. Στο παρελθόν, χορηγοί του σχολείου υπήρξαν η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και το Ιδρυμα Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή.
Από το 2009 επίσημος φορέας της διοργάνωσης είναι το Δίκτυο Ναυαρίνο, ένας επιστημονικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός που δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη από τον κ. Καιρίδη, με την υποστήριξη της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος και του προέδρου της κ. Σταύρου Ανδρεάδη. Το Δίκτυο Ναυαρίνο έχει αναπτύξει πολυσχιδή δράση ενισχύοντας τον δημόσιο διάλογο στη Θεσσαλονίκη για επίκαιρα θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος και το σχολείο αποτελεί μια από τις κεντρικές δράσεις του. Η ιστοσελίδα του σχολείου www.olympiaseminars.org προσφέρει πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα των μαθημάτων, τους διδάσκοντες, τις παράλληλες εκδηλώσεις. Για την ιστορία, το σχολείο ξεκίνησε τη λειτουργία το 2002 από το Ιδρυμα Κόκκαλη σε συνεργασία με τον Δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Στην πορεία την προσπάθεια αγκάλιασαν το Παν. Μακεδονίας και το Πάντειο Πανεπιστήμιο

Αφρικανικό ντιζάιν στο Λονδίνο


Της Suzy Menkes
KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  24.06.2012

ΛΟΝΔΙΝΟ. Οι τοίχοι είναι επενδεδυμένοι με φύλλα, σαν αυτό να ήταν ένα κατάφυτο σημείο, φύση που έχει αγκαλιάσει ο ήλιος σε μια πόλη που έχει μουλιάσει από τη βροχή. Και κατά έναν τρόπο, έτσι είναι. Γιατί η Hanneli Rupert έχει φυτέψει τις αφρικανικές της καταβολές σε ένα popup κατάστημα μέσα στο The Shop στο Bluebird – ένα πολυκατάστημα με πολλές επωνυμίες στη γειτονιά του Τσέλσι, στο Λονδίνο.
Από το δικό της μαγαζί στο Cape Town, το οποίο φέρει την ονομασία Merchants on Long, η κ. Rupert έχει φέρει κάτι παραπάνω από μια γεύση από τη γενέτειρά της, τη Νότια Αφρική. Εκτός από τη σειρά Okapi, που είναι η δική της συλλογή από τσάντες –όλες φτιαγμένες από δέρματα ζώων μέσα από φάρμες και διακοσμημένες με κέρατα, σαν ένα είδος φυλαχτού από τη Νότια Αφρική–, υπάρχουν τα φρούτα από άλλους Αφρικανούς σχεδιαστές που υποστηρίζει η ίδια.
Υπάρχουν τζάκετ με φυλετικά μοτίβα, Tshirts της μόδας και φουλάρια με εμπριμέ σε στυλ Liberty κεντημένα με χάντρες. Αυτό το επίπεδο του χειροποίητου στοιχείου έχει επεκταθεί και σε ένα περίπλοκο έργο με χάντρες, ένα φάνκι ραδιόφωνο και βραχιόλια σε έντονα χρώματα, τα οποία ποικίλλουν από έντονο φούξια μέχρι πράσινο, μπλε και κίτρινο. Υπάρχουν επίσης, βούτυρο κακάο για τα χείλη από τον Allan Schwarz, εντυπωσιακά κοσμήματα από την εταιρεία African Strings, ένα άρωμα μινιατούρα από τη Frazer Parfum και αφρικανικά βιβλία άσκησης από τη Sawa. Το κατάστημα θα παραμείνει ανοιχτό μέχρι τον Ιούνιο.
«Επέστρεψα πίσω στη Νότια Αφρική ύστερα από πολλά χρόνια που έζησα στην Ευρώπη, για να ξεκινήσω εκεί τη σειρά μου με τις τσάντες Okapi», εξήγησε η κ. Rupert. «Με ενδιαφέρει πολύ η επωνυμία στην κατηγορία “Made in Africa” και η πρόκληση να δημιουργήσεις μια επωνυμία που είναι φτιαγμένη αποκλειστικά σε μία ήπειρο».
«Ηταν μέσα από αυτή τη διαδικασία που ανακάλυψα αρκετούς τεχνίτες που ένιωσα ότι θα είχαν καλύτερη εκπροσώπηση τοπικά και εκτός συνόρων», συνέχισε. «Ηξερα επίσης αφρικανικές επωνυμίες που πουλούσαν καλά σε διεθνές επίπεδο αλλά δεν διετίθεντο στην Αφρική. Είμαι πολύ πατριώτισσα και αυτό κολλάει με το γιατί θα με ενδιέφερε μόνο το μάρκετινγκ των αφρικανικών εταιρειών. Υπάρχει επίσης κάποια ηθική συνείδηση στον τρόπο σκέψης μου».
Η ιδιοκτήτρια του καταστήματος έχει μια σεμνή προσέγγιση, αν σκεφτεί κανείς και την καταγωγή της στη μόδα: είναι η κόρη του Johann Rupert, του προέδρου της ελβετικής εταιρείας πολυτελών ειδών, Richemont. Οι τσάντες της κ. Rupert πωλούνται για περίπου 800 δολάρια αλλά εκτός από ορισμένα ασημένια γλυπτά από τον ντιζάινερ Patrick Mavros, που έχει βάση του το Λονδίνο, οι τιμές στο κατάστημα είναι σχετικά λογικές: οι ετικέτες για 220 λίρες για ορισμένα εμπριμέ πουλόβερ, για παράδειγμα, έχουν να κάνουν με το προσεγμένο σχέδιο και την τεχνοτροπία. Το κόνσεπτ κατάστημα Bluebird, το οποίο φιλοξενείται σε ένα εντυπωσιακό κτίριο αρ ντεκό στον αριθμό 350 της Kings Road, είναι ένας ναός από ενδιαφέροντα αντικείμενα. Το μείγμα των ρούχων περιλαμβάνει κομμάτια από σύγχρονες, αστικές επωνυμίες με τη νέα γενιά των σικ σχεδιαστών, όπως Carven από τον Guillaume Henry, Peter Pilotto και Emilio de la Morena.
Ο Paul Baptiste, ο διευθυντής του καταστήματος, είπε ότι έχει παρατηρήσει μια αλλαγή ανάμεσα στους νεαρούς καταναλωτές, που ενδιαφέρονται για την τεχνοτροπία και τα υφάσματα.
Το κατάστημα Merchants on Lond έδωσε στον κ. Baptiste τη δυνατότητα να διαπιστώσει μια γιορτή ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Καλεσμένη στο πάρτι των εγκαινίων για το μαγαζί ήταν και η νέα γενιά μελών του βρετανικού βασιλείου, όπως και η Τσέλσι Ντέιβι, από τη Ζιμπάμπουε, παλιότερη σύντροφος του πρίγκιπα Χάρι.
Οπότε, τι θα ακολουθήσει; Θα επεκτείνει η κ. Rupert το πρότζεκτ της; «Δεν φαντάζομαι το Merchands να γίνει franchise», είπε. «Αλλά θα ήθελα να δημιουργήσω περισσότερα καταστήματα popup για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και προγραμματίζω να ανοίξω ένα στο Λάγος αργότερα μέσα στη χρονιά».

Ο δε καιρός οξύς, η δε κρίσις χαλεπή


Tου Nικου Γ. Ξυδακη
KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  24.06.2012
 
Την περασμένη εβδομάδα, μετά πολλούς αλλεπάλληλους μήνες αγωνίας, κι ενώ τα διλήμματα περί την εκλογή κορυφώνονταν, εν μέσω διάχυτου δέους και απειλών Αποκαλύψεως, διαβάζοντας λαχανιασμένα ξένους αναλυτές, οικονομοπροφήτες και γεωπολιτικούς, έλαμψε το μέλλον: Η παρτίδα υπό τους τρέχοντες όρους δεν σώζεται. Αλλά το παιχνίδι δεν τέλειωσε.
Η δοκιμασία, κλιμακούμενη επί τριετία, φέρνει κατάπληξη, φόβο, πόνο, ασφυξία, αλλά και αστραπές ελπίδας. Οσο μεγαλύτερα τα βάρη της δοκιμασίας, τόσο πιο αβάσταχτη η αναμονή, σε έναν χρόνο που πήζει γύρω μας και μας φυλακίζει. Αλλά και τόσο εναργέστερη η αίσθηση ότι στο τέρμα αυτού του σπιράλ δεν καραδοκεί μεγαλύτερος πόνος, αλλά ανακούφιση και λύτρωση. Διότι τώρα το μεγαλύτερο άχθος είναι η αναμονή, να νιώθεις τα ζωτικά υγρά να ρέουν έξω απ’ το σώμα και να μην μπορείς να διακόψεις την απορροή, να μην μπορείς να αναπληρώσεις τις απώλειες.
Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή... Ο Ιπποκράτης ψιθυρίζει το ίαμα της σοφίας του κάτω απ’ τα πλατάνια του Ασκληπιείου της Κω. Μας διδάσκει υπομονή, καρτερία, να δεχόμαστε ότι ο καιρός ολισθαίνει συνεχώς, και η εμπειρία δεν διδάσκει πάντα για το πώς να αντιμετωπίσουμε τα ερχόμενα, και η κρίση και η απόφαση είναι πάντα δύσκολες. Δεν είναι μοιρολατρία, αλλά αποδοχή του πεπερασμένου, του περατού μας ορίζοντα, του βραχέος βίου. Και με την αποδοχή, ήδη αρχίζει η εκτίναξη, η αποκατάσταση και η ανακαίνιση. Ως εκ τούτου, καλούμαστε να διοχετεύσουμε τη ζωτικότητά μας και το πνεύμα μας στην ίδια τη ζωή, τη δρώσα ζωή, τη vita activa. Είμαστε τα έργα μας, η τέχνη μας, η δημιουργία μας και η μαστορική μας, η μήτις που πηδαλιουχεί τον βίο εν δράσει.
Φτάνει να κρατάμε «πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μας», καθώς λέει ο Σολωμός. Καθώς το μαρτυρά η παράδοση: Ego dormio et cor meum vigilat. Καθώς το μεταγράφει ο άλλος ποιητής, ο Σεφέρης: Κοιμούμαι και η καρδιά μου ξαγρυπνά. Λόγια βγαλμένα από το Ευαγγέλιο: οι φρόνιμοι περιμένουν την Κρίση κάθε ώρα, κάθε στιγμή, και είναι άγρυπνοι. Οι λιγόψυχοι ολιγωρούν· σ’ αυτούς η Κρίση θα έρθει σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα, όταν ο νοικοκύρης κοιμάται. «Nα είναι η μέση σας πάντα ζωσμένη και τα λυχνάρια σας αναμμένα», υποδεικνύει ο Ευαγγελιστής.
Ετσι διασχίζουμε τη νύχτα της δοκιμασίας, ζωσμένοι με καρτερία, με πικρά αποκτημένη πείρα, αγρυπνούντες και ιστορικοί. Τα βάσανα δεν έχουν τελειώσει, αλλά τουλάχιστον τώρα αισθανόμαστε ότι το τέρμα πλησιάζει, και μες στην αντάρα και τη σκόνη της πρόσκρουσης θα συμβαίνει ήδη η επανεκκίνηση. Τώρα, για πρώτη φορά μετά τη μακρά αγωνία της διαρκούς ολίσθησης, χαράζει ως πραγματικό το στερεοτυπικό: κάθε καταστροφή φέρει μέσα της τη δυνατότητα για δημιουργία. Είναι η μόνη δυνατότητα. Αλλά εν τω μεταξύ έχουμε να αντέξουμε ενδιαμέσως τον πόνο· ας είναι ωδίνη λοιπόν.
Ο Ιπποκράτης, ο Σολωμός, ο Σεφέρης, το Ευαγγέλιο, η amor fati του Μάρκου Αυρήλιου και του Νίτσε, όλα έρχονται παραμυθητικά και σκεπάζουν την ψυχή και τον νου. Το μέλλον φανερώνεται σαν έλλαμψη και σαν προαναγγελία κινδύνου, και μαζί σαν κάμπος φωτός, σαν να περνάς διαμιάς τη χρονοσήραγγα και βρίσκεσαι στη διάδοχη πίστα, σαν να ακολουθείς ανοδικό σπιράλ. Οσο διαρκεί η λάμψη της μετάβασης, το σώμα θα υποφέρει, ο βίος θα λυγίζει· αλλά μόνο για να τιναχτεί ξανά.
Ας το πάρουμε απόφαση. Θα διαγράψουμε το παρελθόν, αλλά δεν θα λησμονήσουμε. Δεν θα ξεχάσουμε τη φενάκη και την ύβρη, όσο και όπως υποκύψαμε. Η μνήμη είναι η μόνη αποσκευή, θα τη μεταφέρουμε ακούσια αλλά αγόγγυστα, θα είναι η μαρτυρία και η προίκα μας. Κάθε ρήξη εμπεριέχει συνέχεια και ανέλιξη.
Στεκόμαστε όρθιοι στην οδό Μπενάκη, πλάι σ’ έναν κάδο με υλικά κατεδαφίσεως, ανακαινισμένο με γκραφίτι. Ο σεβαστός μου φίλος αναρωτιέται τι δίνουμε στα παιδιά μας, στο χείλος της Κρίσεως. Κρίση είναι ζωή που τους ανοίγεται. Τους παραδίδουμε μια φλογίτσα αγάπης, ελευθερία. Και τη μαρτυρία του βίου μας: είμαστε τα έργα μας, οι πράξεις, το ζωντανό μας παράδειγμα και τα αισθήματά μας. «Κοιμούμαι και η καρδιά μου ξαγρυπνά, / κοιτάζει τ’ άστρα στον ουρανό και το δοιάκι / και πώς ανθοβολά το νερό στο τιμόνι».

22/6/12

Ενα μικρό βήμα για το περιβάλλον

TA NEA   21.06.2012
Του Γιώργου Αγγελόπουλου

Κάτω από ένα σύννεφο επικρίσεων άρχισε χθες στο βροχερό Ρίο ντε Ζανέιρο η μεγαλύτερη διάσκεψη που έχει οργανώσει ποτέ ο ΟΗΕ, η Διάσκεψη Κορυφής Ρίο+20 για το περιβάλλον, στην οποία συμμετέχουν 193 χώρες. «Ηλπιζα ότι θα είχαμε ένα περισσότερο φιλόδοξο κείμενο συμπερασμάτων», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του παγκόσμιου Οργανισμού Μπαν Κι Μουν αναφερόμενος στο κείμενο στο οποίο κατέληξαν την Τρίτη οι διαπραγματευτές. «Οι διαπραγματεύσεις υπήρξαν πολύ δύσκολες και πολύ αργές εξαιτίας όλων αυτών των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων. Αυτό δεν είναι το τέλος. Είναι η αρχή μιας διαδικασίας», πρόσθεσε. Η επίτροπος της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή Κόνι Χέντεγκαρντ είπε ότι η Ευρώπη πίεζε για ένα πιο φιλόδοξο κείμενο. «Είναι ένα βήμα, αλλά ανεπαρκές», τόνισε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ στην ομιλία που εκφώνησε στη διάσκεψη. Ηδη από την προηγουμένη περιβαλλοντικές οργανώσεις είχαν διαμαρτυρηθεί για το γεγονός ότι το κείμενο των συμπερασμάτων απέχει πολύ από την υπόσχεση της διάσκεψης να θέσει σαφείς στόχους για μια βιώσιμη ανάπτυξη. «Μας προσφέρουν ένα συνηθισμένο όραμα αδράνειας και καταστροφής», δήλωσε ο Ντάνιελ Μίτλερ, πολιτικός διευθυντής της Greenpeace.
Η Διάσκεψη Ρίο+20, η οποία πραγματοποιείται 20 χρόνια μετά το 1992, όταν αυτή η μεγαλούπολη της Βραζιλίας είχε φιλοξενήσει τη διάσκεψη-ορόσημο για τη Γη, άρχισε στις 10 το πρωί. Οπως είχε κάνει πριν από 20 χρόνια η νεαρή Καναδέζα Σεβέρν, η 17χρονη Νεοζηλανδέζα Μπρίτανι Τρίφορντ απηύθυνε στους συμμετέχοντες μια συγκινητική έκκληση. «Στέκομαι εδώ και στην καρδιά μου καίει φωτιά. Είμαι μπερδεμένη και θυμωμένη για την κατάσταση του κόσμου. Είμαστε εδώ για να λύσουμε τα προβλήματα που έχουμε προκαλέσει ως σύνολο, για να εξασφαλίσουμε ότι έχουμε ένα μέλλον», είπε η 17χρονη. «Βρίσκομαι εδώ για να αγωνιστώ για το μέλλον μου... Θα ήθελα να αναρωτηθείτε: Είστε εδώ για να σώσετε τα προσχήματα; Ή είστε εδώ για να σώσετε εμάς;».
Ακολούθησαν στο βήμα ο Μπαν Κι Μουν και αξιωματούχοι που εκφώνησαν ομιλίες μερικών λεπτών. Το μεσημέρι η Πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρουσέφ παρέθεσε γεύμα στους 92 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που συμμετέχουν και κατόπιν οι ομιλίες συνεχίστηκαν - έως το τέλος της ημέρας επρόκειτο να έχουν εκφωνηθεί 58.

ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ. Κατά την έναρξη της διάσκεψης οι επτά μεγαλύτερες τράπεζες πολυμερούς ανάπτυξης - Παγκόσμια Τράπεζα, Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, CAF - Αναπτυξιακή Τράπεζα της Λατινικής Αμερικής, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ισλαμική Τράπεζα Ανάπτυξης - ανακοίνωσαν ότι θα αφιερώσουν 175 δισ. δολάρια για να χρηματοδοτήσουν βιώσιμα συστήματα μεταφορών κατά την επόμενη δεκαετία. Οι μεταφορές είναι η ταχύτερα αυξανόμενη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τροφοδοτείται ιδιαίτερα από την ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων σε γιγάντιες αναδυόμενες οικονομίες.

Επανάσταση στην ανώτατη εκπαίδευση


TA NEA  14.05.2012
Του Γιώργου Αγγελόπουλου

Ο καθηγητής Σεμπάστιαν Θραν, επικεφαλής του κορυφαίου ερευνητικού εργαστηρίου της Google, είναι ό,τι πλησιέστερο σ' έναν ροκ σταρ έχει η επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Τώρα, χάρη σε μια εκπαιδευτική επανάσταση που βρίσκεται στην αρχή της, μπορεί να απευθύνεται σ' ένα γιγαντιαίο κοινό νέων. Πέρυσι διέθεσε δωρεάν στο Ιντερνετ το πτυχιακό μάθημα που δίδαξε στο Στάνφορντ, ένα πανεπιστήμιο που χρεώνει δίδακτρα 53.400 δολάρια τον χρόνο για ένα προπτυχιακό δίπλωμα.
Ο καθηγητής ανακοίνωσε το πρόγραμμα μ' ένα και μόνο email και 160.000 άνθρωποι από 190 χώρες γράφτηκαν σ' αυτό. «Θα ήταν περισσότεροι», λέει, «όμως το Στάνφορντ έκλεισε τη διαδικασία των αιτήσεων». Απ' αυτούς έγιναν δεκτοί περισσότεροι από 23.000 φοιτητές - ένα πλήθος που ο καθηγητής Θραν θα χρειαζόταν περισσότερο από έναν αιώνα για να διδάξει προσωπικά.
Ο καθηγητής παρομοιάζει την εμπειρία του με ταινία επιστημονικής φαντασίας στην οποία ο πρωταγωνιστής αντιλαμβάνεται ξαφνικά την ύπαρξη ενός θαυμαστού νέου κόσμου. «Μπορείς να πάρεις το μπλε χάπι και να επιστρέψεις στην αίθουσα διδασκαλίας σου και να διδάξεις τους 20 φοιτητές σου», λέει. «Ομως εγώ πήρα το κόκκινο χάπι και είδα τη Χώρα των Θαυμάτων».

COURSERA. Για τον καθηγητή Θραν, η Χώρα των Θαυμάτων είναι ο κόσμος των «μαζικών ανοικτών ονλάιν μαθημάτων», τα οποία είναι δυνατό να επαναπροσδιορίσουν την ανώτατη παιδεία, καθώς τα πανεπιστήμια - μέλη του περίφημου Αϊβι Λιγκ επιδιώκουν να αγκαλιάσουν τώρα το Διαδίκτυο. Το Χάρβαρντ και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) δέσμευσαν πρόσφατα 60 εκατ. δολάρια για την παραγωγή δωρεάν διδασκαλίας ονλάιν. Η Coursera, μια νέα εταιρεία με συνεταίρους το Στάνφορντ, το Πρίνστον, το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, θα προσφέρει σύντομα δωρεάν μαθήματα σε τομείς όπως τα μαθηματικά και η ποίηση, πολλά από τα οποία θα διδάσκονται από κορυφαίους καθηγητές.
Οι φοιτητές της Coursera θα συναντιούνται ονλάιν για τη διδασκαλία και θα έχουν εργασίες για το σπίτι, ωστόσο δεν θα παίρνουν διπλώματα από τα πανεπιστήμια - εταίρους του προγράμματος, αλλά πιστοποιητικά, τα οποία αρχίζουν να αποκτούν κύρος μεταξύ των εργοδοτών.


Καιρός για παγκόσμιο πανεπιστήμιο

TA NEA  08.02.2012
Tου Γιώργου Αγγελόπουλου

Ενας από τους κορυφαίους ακαδημαϊκούς των ΗΠΑ και πρώην υπουργός Οικονομικών, ο Λόρενς «Λάρι» Σάμερς, έχει ένα τολμηρό όραμα για το πώς πρέπει να αλλάξει η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας. Στον γενναίο καινούργιο κόσμο του, τα πανεπιστήμια θα καταργήσουν τις διαλέξεις ντόπιων καθηγητών στα αμφιθέατρα• αντ' αυτών, οι καλύτεροι ειδικοί σε κάθε τομέα θα απευθύνονται μέσω βίντεο σε φοιτητές οι οποίοι θα βρίσκονται οπουδήποτε στον κόσμο.
«Είναι ελαφρώς παράλογο το γεγονός ότι, στον αγγλόφωνο κόσμο, δίνεται κάθε χρόνο με 15.000 διαφορετικές ευκαιρίες μια διάλεξη η οποία παπαγαλίζει τα θεμελιώδη του καπιταλισμού», λέει στους κυριακάτικους «Τάιμς» του Λονδίνου ο Σάμερς, ο οποίος ήταν πρύτανης του Χάρβαρντ όταν ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ δημιουργούσε εκεί το facebook και εμφανίζεται μάλιστα στην ταινία «The Social Network». «Δεν θα ήταν καλύτερα να δουν ένα βίντεο με τον ειδικό για το συγκεκριμένο θέμα; Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθούν καλύτερες μαθησιακές εμπειρίες».
Το 2008, μια έρευνα που έγινε στο Χάρβαρντ έδειξε πως οι φοιτητές που παρακολουθούσαν βιντεοδιαλέξεις μάθαιναν γρηγορότερα απ' ό,τι αυτοί που παρακολουθούσαν τις διαλέξεις στα αμφιθέατρα. Με τον τρόπο αυτό γίνονται επίσης οικονομίες σε χρηματικό κόστος και σε χρόνο: αν οι φοιτητές παρακολουθούν κορυφαίους ειδικούς για ένα συγκεκριμένο θέμα σε βίντεο, οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοί τους θα μπορούν να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο σε περαιτέρω συζήτηση του θέματος αυτού.

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ. Ο Σάμερς αναφέρθηκε στους «Τάιμς» σ' ένα πείραμα που άρχισε μια ομάδα με την επωνυμία «The Floating University» («Το Πλωτό Πανεπιστήμιο»). Η ομάδα βιντεοσκόπησε ακαδημαϊκούς διεθνούς κύρους, ανάμεσα στους οποίους ο φυσικός Μιτσίο Κάκου, ο ψυχολόγος Πολ Μπλουμ, ο γνωστικός επιστήμονας Στίβεν Πίνκερ και ο ίδιος ο Σάμερς, να μιλούν για τις πιο νεωτεριστικές ιδέες στον τομέα τους. Οι βιντεοσκοπημένες διαλέξεις θα διατεθούν στο Χάρβαρντ, στο Γέιλ και στο Κολέγιο Μπαρντ στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο μάθημα θα υπάρχει και στα τρία αυτά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Η έκρηξη της γνώσης και η δυνατότητά μας να έχουμε πρόσβαση σ' αυτή μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών απαιτούν αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα πανεπιστήμια, λέει ο Σάμερς. Οταν τα γεγονότα μπορούν να ελεγχθούν γρήγορα ονλάιν, είναι λιγότερο σημαντικό να τα έχει κάνει κανείς κτήμα του ατομικά. Πράγματι, οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι τόσο πολλές, ώστε γίνεται δύσκολο για οποιονδήποτε να κατέχει περισσότερο από ένα κλάσμα τους.
Ο Σάμερς τονίζει ότι αυτό που τα πανεπιστήμια πρέπει πλέον να διδάσκουν στους φοιτητές είναι πώς να αναλύουν και να χρησιμοποιούν τα δεδομένα. «Αυτό που πρέπει να κάνουν τα πανεπιστήμια όλο και περισσότερο είναι να επισημαίνουν αρχές, τρόπους σκέψης, κοινές αξίες και κοινές πλευρές της εμπειρίας, παρά να προσπαθούν να διδάξουν ό,τι υπάρχει για να μάθει κανείς, επειδή ουδείς μπορεί να γνωρίζει όλα όσα υπάρχουν για να γνωρίζει κανείς», εξηγεί. «Ολοένα και περισσότερες ερωτήσεις, για παράδειγμα ποιους ποδοσφαιριστές να προσλάβεις, πώς να σχεδιάσεις καλύτερα μια διαφημιστική εκστρατεία ή πώς να αντιμετωπίσεις καλύτερα τη φαρυγγίτιδα, απαιτούν ικανότητα να συγκεντρώνεις δεδομένα, να ελέγχεις τα τεκμήρια και να εντοπίζεις μονοπάτια προς την επιτυχία».
Το γεγονός αυτό έχει κάνει τους ανθρώπους να εργάζονται περισσότερο σε ομάδες. «Η ικανότητα να δουλεύεις με άλλους γίνεται ολοένα και σημαντικότερη», λέει ο Σάμερς. «Ολο και περισσότερο η συνεργασία κατευθύνει την οικονομία - εντούτοις στο σχολείο και το πανεπιστήμιο η συνεργασία με άλλους θεωρείται το τελευταίο πράγμα που πρέπει να κάνει κανείς».
Ο Σάμερς λέει πως τα πανεπιστήμια θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στη συνεργασία, αντί να την αντιλαμβάνονται ως μορφή εξαπάτησης. Ολα αυτά είναι ιδιαίτερα προκλητικά - από την άλλη, όμως, οι προκλήσεις δεν είναι κάτι άγνωστο στον Σάμερς. Το 2006 παραιτήθηκε από επικεφαλής του Χάρβαρντ, αφού είπε ότι η μικρή παρουσία των γυναικών στις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά μπορεί να οφείλεται σε συγγενείς διαφορές ικανοτήτων μεταξύ των φύλων…
Μια άλλη από τις θέσεις του Σάμερς είναι ότι «η διεθνής εμπειρία είναι απαραίτητη σε κάθε πανεπιστημιακό φοιτητή». Αυτό δεν σημαίνει εκμάθηση γλωσσών, αλλά ανακάλυψη πολιτισμών, οι οποίοι πρόκειται να αναδειχθούν μέσω της εργασίας στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας.
«Σ' έναν κόσμο στον οποίο ομιλείται πολύ η αγγλική, μπορεί κανείς να έχει μια ισχυρή διεθνή εμπειρία χωρίς να μιλάει τη γλώσσα του τόπου που επισκέπτεται», λέει. «Είναι καλύτερα να έχεις την εμπειρία της Κίνας χωρίς να ξέρεις κινέζικα από το να μην έχεις καθόλου την εμπειρία της Κίνας, δεδομένης της επίδρασης που θα έχει η Κίνα στον σύγχρονο κόσμο».
Σ' αυτούς που λένε πως οι προτάσεις του είναι υπερβολικά φουτουριστικές, ο Σάμερς επισημαίνει έναν χρήσιμο κανόνα ζωής: τα πράγματα χρειάζονται για να συμβούν περισσότερο χρόνο απ' όσο φαντάζεσαι και μετά συμβαίνουν ταχύτερα απ' ό,τι θα πίστευες ποτέ.

Η ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ. Δεν συμφωνούν όμως όλοι με τη συνταγή του Λάρι Σάμερς. Σ' ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε αυτόν τον μήνα με τίτλο «Σε τι χρειάζονται τα πανεπιστήμια;», ο Στέφαν Κολίνι, καθηγητής της Ιστορίας της Διανόησης και Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Κέμπριτζ, υποστηρίζει ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να επιβραδύνουν τη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη. Ο Κολίνι θεωρεί κοντόφθαλμη βαρβαρότητα τον περιορισμό των ανθρωπιστικών επιστημών και των τεχνών στα πανεπιστημιακά προγράμματα. Αντίθετα, υποστηρίζει, πρέπει να αναγνωρίσουμε τη συγγενή αξία της καθαρής πνευματικής αναζήτησης.
Η Αλισον Γουλφ, καθηγήτρια Δημόσιας Διοίκησης στο King's College του Λονδίνου, είναι επίσης επιφυλακτική όσον αφορά την πίστη του Σάμερς στις μεθόδους υψηλής τεχνολογίας. «Η ιδέα ότι η τεχνολογία μπορεί και πρέπει να φέρει επανάσταση σε διάφορα πράγματα κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες», λέει. «Ομως οι άνθρωποι μαθαίνουν από ανθρώπους, ακόμη περισσότερο όταν έχουν εξατομικευμένη ανάδραση».

20/6/12

[Δρόμοι] Μερικές...


TA NEA / THE NEW YORK TIMES,    18.06.2012
Του Thomas L. Friedman
 
Μερικές...
... εβδομάδες πριν ήμουν στο Αμμάν της Ιορδανίας και μιλούσα με εκπαιδευτικούς, όταν συνάντησα μια νεαρή Αμερικανίδα που είχε μια εντυπωσιακή δουλειά. Το όνομά της ήταν Σέιλιν Ρόμνεϊ Γκάρετ. Συστήθηκε λέγοντας ότι μαζί με τον σύζυγό της, τον Τζέιμς, ήταν πρώην εθελοντές της Peace Corps στην Ιρλανδία, οι οποίοι παρέμειναν στη χώρα για να δημιουργήσουν μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, την Think Unlimited. Βοηθάει τους ιορδανούς δασκάλους να μάθουν πώς «να διδάσκουν τη δημιουργική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων» στις αίθουσες διδασκαλίας τους. «Αυτό θα ήταν η πραγματική Αραβική Ανοιξη» είπα. Διότι η μηχανική αποστήθιση εξακολουθεί να είναι η κυρίαρχη εκπαιδευτική μέθοδος στα περισσότερα αραβικά δημόσια σχολεία.
Οι Γκάρετ...
... με κάποια υποστήριξη από την πρωτοβουλία εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της Βασίλισσας Ράνιας της Ιορδανίας (φωτογραφία), σχεδίασαν ένα πρόγραμμα για να δοθεί η δυνατότητα και η έμπνευση στους ιορδανούς δασκάλους να υιοθετήσουν μια πολύ πιο δημιουργική προσέγγιση στην εκπαίδευση. Εχουν επίσης δημιουργήσει θερινές κατασκηνώσεις «Brain Camps» για νεαρούς μαθητές που θέλουν να ενισχύσουν τις ικανότητές τους στην επίλυση προβλημάτων επινοώντας λύσεις για τη λειψυδρία. Ομως οι Γκάρετ μού είπαν μια ιστορία που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη μου.
«Στο χωριό...
... που είχε στήσει η Peace Corps στην Ιορδανία», αφηγήθηκε η Σέιλιν, «ήταν ένα 16χρονο κορίτσι. Προερχόταν από μια πολύ συντηρητική οικογένεια, φορούσε πάντα την ισλαμική ενδυμασία. Οταν τη ρωτούσες τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει έλεγε "γιατρός", κάτι που λένε όλοι, επειδή είναι η δουλειά με το μεγαλύτερο κύρος. Αφού ολοκληρώσαμε την εξαήμερη θερινή κατασκήνωσή μας, συνειδητοποίησε όμως ότι μπορούσε να κάνει κάτι άλλο με το ταλέντο της, ότι θα μπορούσε να γίνει ένας παράγοντας αλλαγής. Εσι δημιούργησε στο χωριό μια λέσχη κοριτσιών. Στην κατασκήνωση, διδάσκουμε στα παιδιά το νόημα του brainstorming, της ανταλλαγής ιδεών, και μια μέρα περπατούσαμε μαζί και μου είπε, "κυρία Σέιλιν, χθες το βράδυ αντάλλασσα ιδέες με τον εαυτό μου για το θέμα της λέσχης μου". Και κατέληξε ότι θα είναι μια λέσχη ηγεσίας». Η Γκάρετ λέει πως αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα για το πώς το κορίτσι πήρε μια συγκεκριμένη δεξιότητα δημιουργικής σκέψης - το brainstorming - και την έθεσε σε εφαρμογή στην κοινότητά της.
Οι αραβικές...
... αφυπνίσεις μπορεί να καταφέρουν ή να μην καταφέρουν να ανατρέψουν τους δικτάτορες, όμως δεν θα έχουν στην πραγματικότητα καμιά πιθανότητα να ενδυναμώσουν τη νέα γενιά αν δεν υπάρξει αυτού του είδους η επανάσταση στην εκπαίδευση. Η αραβική αφύπνιση - στον πυρήνα της - ήταν ένα μη θρησκευτικό γεγονός, με επικεφαλής νέους ανθρώπους απογοητευμένους από το γεγονός ότι δεν είχαν τον χώρο, τις ευκαιρίες απασχόλησης και τα εκπαιδευτικά εργαλεία για να πραγματοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Αυτή ήταν η ηφαιστειακή ενεργειακή πηγή που τίναξε το καπάκι στην Αίγυπτο, την Τυνησία, τη Συρία, την Υεμένη και τη Λιβύη. Ενώ ισλαμιστικά κόμματα εκμεταλλεύθηκαν αυτό το άνοιγμα για να πάρουν αρχικά εξουσία, αν δεν ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες αυτών των νέων που αντάλλαξαν απόψεις και μετά όρμησαν στα οδοφράγματα, αργά ή γρήγορα θα εκδιωχθούν, όπως ακριβώς οι Μουμπάρακ και οι Καντάφι.

[Διαστάσεις] Μια ανησυχητική σύγκλιση


TA NEA   18.06.2012
Του Μιχάλη Μητσού
 
Βρισκόμαστε στον Ιανουάριο του 2008. Η παγκόσμια οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει από το σοκ της κατάρρευσης της Lehman Brothers. Κανείς δεν βλέπει τη νέα κρίση που έρχεται. Μόνο δύο οικονομολόγοι, ο Κένεθ Ρόγκοφ από το Χάρβαρντ και ο Βιμ Μπούιτερ από τη Citigroup, υποστηρίζουν ότι η τραπεζική κρίση θα μετατραπεί γρήγορα σε μια οικονομική κρίση από αυτές που ο πλανήτης γνωρίζει μια φορά σε κάθε αιώνα. Και ότι στη συνέχεια θα εκδηλωθεί μια πρωτοφανής κρίση χρέους. Οι δύο οικονομολόγοι βεβαιώνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βγουν αλώβητες από τη θύελλα, αφού η Κεντρική Τράπεζα θα κάνει ό,τι πρέπει για να στηρίξει την οικονομία. Η Ευρώπη, αντίθετα, θα σταθεί ανίκανη να ξεπεράσει τη δική της κρίση, αφού είναι παγιδευμένη σε διάφορα δόγματα και δεν διαθέτει μια οικονομική κυβέρνηση που να μπορεί να λάβει έγκαιρα και αποφασιστικά τα αναγκαία μέτρα.
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση θα οδηγηθεί σε ένα σημείο όπου η κυρίαρχη χώρα, η Γερμανία, θα κληθεί να αποφασίσει αν θέλει να σώσει το ευρώ» έλεγε τότε ο Ρόγκοφ. «Στο σημείο αυτό βρισκόμαστε σήμερα» λέει σήμερα ο αμερικανός οικονομολόγος σε συνέντευξή του στην «Ελ Παΐς».
Είναι αλήθεια ότι η Γαλλία δεν είναι πια εκείνη που ήταν, ο νέος της Πρόεδρος δείχνει αποφασισμένος να ασκήσει πίεση για αλλαγή πορείας στην Ευρώπη. Πολλοί είναι εκείνοι, όμως, που θεωρούν ότι η λύση του γρίφου που λέγεται κρίση του ευρώ πρέπει σε κάθε περίπτωση να αναζητηθεί στη Γερμανία. Εκείνη επέβαλε τη λιτότητα, εκείνη θα αποφασίσει αν πρέπει να αλλάξει η συνταγή τώρα που αρχίζουν να κλονίζονται οι οικονομίες της Ισπανίας και της Ιταλίας. Και είναι πράγματι πιθανό η συνταγή να αλλάξει, αφού η σημερινή μέθοδος επίλυσης των κρίσεων οδηγεί μαθηματικά στο τέλος του ευρώ. Το ερώτημα είναι αν στη νέα εξίσωση θα περιλαμβάνεται και η Ελλάδα. Γιατί όπως γράφει η ισπανική εφημερίδα, υπάρχει σήμερα στη Γερμανία - και γενικότερα στην Ευρώπη - μια ανησυχητική σύγκλιση ανάμεσα σε αυτούς που επιθυμούν ανοιχτά την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη και την προωθούν με τις ενέργειές τους, αυτούς που θεωρούν ένα τέτοιο ενδεχόμενο καταστροφικό αλλά βλέπουν ότι δεν μπορούν να το αποτρέψουν και εκείνους που κατά βάθος ελπίζουν ότι η έξοδος της Ελλάδας θα υποχρεώσει τουλάχιστον τους ευρωπαίους ηγέτες να λάβουν τις αποφάσεις που πεισματικά αποφεύγουν να συζητήσουν τους επόμενους μήνες.
«Φοβάμαι τη δύναμη της Γερμανίας λιγότερο απ' ό,τι αρχίζω να φοβάμαι την αδράνειά της» σημείωνε τον περασμένο Νοέμβριο στο Βερολίνο ο πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντεκ Σικόρσκι. «Ακούστε εκείνα τα λόγια του Σικόρσκι» μάς συμβουλεύει σήμερα ο Κένεθ Ρόγκοφ. Εμείς, πάντως, δεν ακούμε τίποτα. Το όνειρό μας είναι να δείξουμε σε λίγες μέρες στους Γερμανούς πώς «γαμάνε αυτοί που σας χρωστάνε». Ο κίνδυνος είναι όμως η σχέση μας με την Ευρώπη να αρχίζει και να τελειώνει σύντομα στο ποδόσφαιρο.

Βασίλης Καραποστόλης: Μνήμες γενναιοψυχίας από τη δεκαετία του ’60


ΤΟ ΒΗΜΑ  10.06.2012
Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου

Στο δοκίμιό του Η εποχή της όρεξης. Ακολουθώντας τα ίχνη του '60 (Πατάκης) ο συγγραφέας και καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Βασίλης Καραποστόλης αναδεικνύει, μέσα από τις προσωπικές του αναμνήσεις, τις αξίες εκείνες που ρύθμισαν τις δυνάμεις μιας εποχής δίνοντάς της ζωντάνια αναντίστοιχη με τα στατιστικά δεδομένα της. Προσπαθεί να φανερώσει τις μυστικές εκείνες συντεταγμένες που έκαναν τους ανθρώπους να ρίχνονται μέσα στη δράση με μια θέληση που ξαφνιάζει. Στη συνέντευξη που ακολουθεί αναλύει αυτές τις αξίες προκαλώντας εκ των πραγμάτων τη σύγκριση με το σήμερα.

Κύριε Καραποστόλη, είναι γνωστή η ρήση ότι η παιδική μας ηλικία είναι η πατρίδα μας. Ο,τι είναι για τους μεγαλύτερους το '60, για κάποιες επόμενες γενιές θα είναι το '80 ή το '90; Μήπως, δηλαδή, μυθοποιούμε τις δικές μας παιδικές ηλικίες; Και τι είναι αυτό που κάνει το '60 ανεπανάληπτο - αν το κάνει;
«Το εντελώς ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δεκαετίας του '60 ήταν η εκδήλωση της ανάγκης του ατόμου να δραπετεύσει από τον εαυτό του. Ο "εαυτός μου", αυτό το τόσο φροντισμένο και προστατευμένο οχυρό, άρχισε να μοιάζει με φυλακή. Στην Αμερική και στην Ευρώπη αυτή η ανάγκη έσπρωξε τη νεολαία κυρίως προς την εμπειρία της περιπλάνησης στην οποία πρέπει να δώσουμε ένα ευρύτερο νόημα. Για τον περιπλανώμενο σημασία δεν έχει ούτε να "χάσει" ούτε να "βρει" τον εαυτό του αλλά να τον δοκιμάσει στην επαφή του με τους άλλους. Για πρώτη φορά στην ιστορία των δυτικών κοινωνιών ο άγνωστος που συναντάμε στον δρόμο μας απέκτησε θέλγητρα. Πράγμα που σημαίνει ότι η επιθυμία για ανακαλύψεις και αποκαλύψεις ήταν πολύ μεγαλύτερη από την ανάγκη για σιγουριά».

Χρησιμοποιείτε ορισμένες λέξεις που σηματοδοτούν την εποχή: όρεξη, ανυπομονησία, αξιοπρέπεια, ευγνωμοσύνη, ζήλος, μεράκι. Αυτές οι λέξεις πού βρίσκονται σήμερα ως έννοιες; Υπάρχουν και σε ποια έκταση;
«Υπάρχουν λέξεις που απλώς τις λες και λέξεις που τις "αναλαμβάνεις", που παίρνεις πάνω σου τη σημασία τους. Για παράδειγμα, η λέξη "ευγνωμοσύνη" εξακολουθεί φυσικά να υπάρχει στο λεξιλόγιό μας. Αλλά πόσοι εννοούν πραγματικά αυτό που λένε; Ο σύγχρονος πολιτισμός διδάσκει στους ανθρώπους να θεωρούν ότι δεν χρωστάνε σε κανέναν. Εχουν τα "προσωπικά δεδομένα" τους, τα ατομικά τους δικαιώματα, την ατομική ζωή και περιουσία τους και υποτίθεται ότι όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση ούτε κάποια θεϊκή πρόνοια ούτε με την Τύχη ούτε με την Πόλιν ούτε και με τον Αλλον Ανθρωπο (τον συμπολίτη, τον συνάνθρωπο, τον πλησίον). Σε ποιον λοιπόν να πει κάποιος "ευχαριστώ" αφού δεν πιστεύει ότι υπάρχουν πιθανοί αρωγοί; Στο βιβλίο μου, αντίθετα, εμφανίζονται άνθρωποι που απέναντι σε αυτή τη ροπή προς την αχαριστία έδωσαν μάχες. Μπορεί η ζωή να μην τους έδωσε πολλά, αλλά της αναγνώρισαν ότι δεν τους στέρησε την ικανότητα να χαίρονται, να γιορτάζουν το γεγονός και μόνο ότι υπάρχουν και ενεργούν».

Αναφέρεστε σε συγκεκριμένους ανθρώπους που συναντήσατε στην εποχή σας. Ο κυρ Ανδρέας, η Αγλαΐα, ο Σίμος, ο Πέτρος χαρακτηρίζονται αυθεντικοί. Δεν έχει κάθε εποχή το αυθεντικό στοιχείο της;
«Το θέμα είναι να δούμε ποιο είναι κάθε φορά το περιεχόμενο της αυθεντικότητας. Εννοείται ότι και στην εποχή μας αναδεικνύονται αυθεντικοί ανθρώπινοι τύποι. Για παράδειγμα, ο "πολυάσχολος". Ο σημερινός "πολυάσχολος" είναι κατά κάποιον τρόπο το αντίστοιχο του παλαιότερου "πολυτεχνίτη". Δείτε όμως τη διαφορά. Ο πολυτεχνίτης μετά την τρεχάλα του μπορούσε να αναγεννιέται γρήγορα μέσα στη συντροφιά των οικείων, μέσα σ' ένα τσιμπούσι με φίλους, ενώ ο πολυάσχολος θα σύρει μέσα στη διασκέδασή του τις έγνοιες από τις ασχολίες του. Από αυτή την άποψη στην εποχή μας ατόνησε το ίδιο το ένστικτο της επιβίωσης. Δηλητηριάζουμε τις γιορτές μας, καταστρέφουμε δηλαδή το φάρμακο που προορίζεται να μας ανακουφίσει».

Κάποιες αναφορές σας αφήνουν να εννοηθεί ότι ίσως εκείνη την εποχή υπήρχαν δυνάμεις «μυστηριακές». Αν ναι, από πού πήγαζαν;
«Από την ίδια την όρεξη των ανθρώπων να σκαλίζουν τα πράγματα. Οποιος γοητεύεται από τη ζωή δεν κουράζεται να ψάχνει, με τον ίδιο τρόπο που δεν κουράζεται ένα παιδί να ψάχνει σε συρτάρια και ντουλάπια. Αυτό το μείγμα παιδικότητας και μεταφυσικής δεν είναι αφέλεια, όπως νομίζουν πολλοί σήμερα, είναι εχέγγυο εναντίον του κενού και της μικροψυχίας».

Από τον πόλεμο και μετά (κυρίως μετά τη Μεταπολίτευση) η ελληνική κοινωνία έμοιαζε να βαδίζει (οικονομικά) με μια γραμμική πρόοδο, τουλάχιστον στους δείκτες: ανάπτυξη, οικοδομή, βιομηχανίες κτλ. Μήπως αυτός είναι ένας λόγος που θεωρούμε ότι το '60 είχε εκείνη τη δύναμη που μας λείπει σήμερα, σε μια περίοδο παρατεταμένης κρίσης;
«Δεν έχει πάψει να με ελκύει αυτή η δυσφημισμένη πια έννοια, η πρόοδος. Δεν τη βλέπω όμως ως οριζόντιο προχώρημα, ως απλή μετακίνηση προς τα εμπρός, αλλά ως ανέλιξη, ως δύναμη που κάνει τους ανθρώπους να εμπιστεύονται τα χέρια τους και το μυαλό τους. Αυτή η εμπιστοσύνη ήταν ο κινητήρας της οικονομίας του '60. Ηταν η πεποίθηση όλων - φτωχών και πλουσίων - ότι η προσπάθεια για κάτι δεν ήταν αγγαρεία. Ηταν μάλλον η ίδια η απόδειξη ότι ξεχείλιζαν από ενεργητικότητα».

Η ηθική, ακόμη και μπασταρδεμένη, ανάμεσα στο καλό και στο κακό ήταν μια κινητήρια ιδέα για την εποχή. Τώρα μπορεί να γίνει πάλι; Και πώς;
«Αλλοτε, αν φερόταν κάποιος ανήθικα, είχε να αντιμετωπίσει την επίκριση της γειτονιάς ή παλαιότερα του χωριού. Στις ημέρες μας όμως οι πιθανότητες να δει ο ανέντιμος ή ο απατεώνας ζωγραφισμένο στο πρόσωπο των άλλων εκείνο το οδυνηρό "ντροπή σου!" είναι πολύ λιγότερες. Από εκεί ξεκινά το πρόβλημα: από το γεγονός ότι οι κριτές των πράξεών μας είτε είναι άφαντοι είτε δεν υπολογίζονται. Προϋπόθεση της ηθικής είναι η αλληλοπαρουσία».

«Ευτυχώς υπάρχει περισσότερος θυμός παρά λύπη»
Η συλλογικότητα είναι ένα στοιχείο που αναφέρεται συχνά στην Εποχή της όρεξης. Μήπως σήμερα υπάρχουν συλλογικότητες που δεν αντιλαμβανόμαστε;
«Αναπτύσσονται διάφορες μορφές κοινής δράσης, κοινωνικής ή και καλλιτεχνικής» απαντά ο Βασίλης Καραποστόλης. «Συμβαίνει όμως συχνά το συλλογικό να μην είναι παρά το πλαίσιο όπου μέσα του το άτομο θέλει να "εκφραστεί". Ο ακτιβιστής θέλει να "εκφράζεται" μέσω της ακτιβιστικής ομάδας, ο ηθοποιός μέσω του θιάσου, ο εθελοντής μέσω της οργάνωσής του. Ετσι όμως το σύνολο εμποδίζεται να διαποτίσει το άτομο και η συλλογικότητα μένει απλώς ένα "σχήμα" - δεν είναι τυχαίο που η λέξη αυτή είναι τόσο της μόδας».
Γράφετε επίσης ότι τότε υπήρχε «όρεξη για δουλειά». Σήμερα βλέπετε να μην υπάρχει;
«Δεν πρόκειται μόνο για δουλειά. Η όρεξη είναι το φυσικό στήριγμα της ζωής. Είναι η προϋπόθεση ώστε οι άνθρωποι να δρουν χωρίς να λένε διαρκώς μέσα τους "και τι θα βγει;". Νομίζω πως αυτή η ορμή έχει εξασθενήσει πολύ, δεν έχει όμως ακόμη στη χώρα μας νεκρωθεί. Εχει ειπωθεί ότι ο σύγχρονος κόσμος είναι ένας κόσμος χαρούμενων πραγμάτων για λυπημένους ανθρώπους. Στην Ελλάδα, ευτυχώς, υπάρχει για την ώρα περισσότερος θυμός παρά λύπη. Η λύπη δυσκολεύεται να προχωρήσει βαθιά. Είμαστε ακόμη πολύ εγωιστές για να υποκλιθούμε σε ένα αίσθημα που ακυρώνει τη θέληση».


Μέριλιν Ρόμπινσον: «Η πίστη είναι το πλεόνασμα της ύπαρξής μας»

ΤΟ ΒΗΜΑ  10.06.2012
Του Γρηγόρη Μπέκου

Η Μέριλιν Ρόμπινσον φωτογράφιζε τα δέντρα και τα λουλούδια που συνάντησε στους περιπάτους της στην Αθήνα. Ανέβηκε με μεγάλη προσμονή στον ιερό βράχο της Ακρόπολης όπου «υπάρχει ό,τι πιο πολύτιμο στην ιστορία του πολιτισμού μας». Πρώτη φορά επισκεπτόταν την Ελλάδα. Η 69χρονη πολυβραβευμένη συγγραφέας, εξέχουσα μορφή των αμερικανικών γραμμάτων, έδωσε πριν από λίγες ημέρες μια διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής με τον τίτλο «Η μεγάλη κοινότητα», όπου μίλησε για τις προκλήσεις του παγκοσμιοποιημένου κόσμου, την οικουμενική αξία των ιδεών, το πλούσιο και πολυσύνθετο δοκιμιακό έργο της που μονιάζει την επιστήμη και τη θρησκεία, αλλά και τη λογοτεχνία της.
«Το Βήμα» τη συνάντησε, πάντοτε χαμογελαστή και μειλίχια, στο ξενοδοχείο της και συζήτησε μαζί της θέματα που θίγει στο τελευταίο της βιβλίο με τίτλο When Ι was a child I read books (Οταν ήμουν παιδί διάβαζα βιβλία), όπου μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται και το εξαιρετικά επίκαιρο δοκίμιό της με τίτλο «Η λιτότητα ως ιδεολογία».

Ο όρος λιτότητα είναι ίσως αυτός που ακούμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Τι τον κάνει τόσο ανθεκτικό;
«Ο όρος αυτός είναι τόσο ισχυρός επειδή οι άνθρωποι τείνουν περισσότερο στο να είναι ηθικά όντα. Τείνουν να ανταποκρίνονται σε ηθικές αξιώσεις χωρίς στην πραγματικότητα να σκέφτονται αν αυτές είναι οι ενδεδειγμένες και κυρίως προς όφελος ποιου αρθρώνονται. Ενα από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που συνέβησαν είναι ότι στην Αμερική το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα κατέρρευσε, αλλά δεν άφησε τους παράγοντες που το διαχειρίστηκαν τόσο εγκληματικά να συντριβούν μαζί με τις επιλογές τους. Αυτό υποδηλώνει μια απίστευτη δύναμη, μια αφάνταστη ελευθερία, πραγματικά έξω από το σύστημα των νόμων. Επικρατεί ταυτοχρόνως και μια αλλόκοτη αντιστροφή που λέει ότι αυτοί που (υποτίθεται ότι) ελέγχουν τις οικονομίες μας είναι οι μόνοι ενάρετοι και όλοι οι υπόλοιποι (είναι σαν να) έχουμε διαπράξει κάποιο τρομερό λάθος. Εκείνοι λένε ότι έχουν δίκιο, αλλά όταν έρχεται η ώρα να απολογηθούν καταλαβαίνουμε πόσο ανορθολογιστές είναι. Μεταχειρίζονται έναν εξαιρετικά ευέλικτο και ηθικιστικό λόγο που επικαλείται τη λογική, την αναγκαιότητα ή τους αφηρημένους νόμους της φύσης. Πρέπει περισσότεροι να τους πούμε ότι αυτά που λένε δεν έχουν κανένα νόημα και αυτό που στ' αλήθεια συμβαίνει είναι ότι ένα μεγάλο μέρος του συλλογικού μας εθνικού πλούτου μεταφέρεται σε ιδιωτικά, παγκοσμιοποιημένα χέρια. Ενώ το φαινόμενο πλέον έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις, οι τρόποι αντιμετώπισής του έχουν ακόμη τοπικό χαρακτήρα».

Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ τηρεί στάση τιμωρητική απέναντι στην Ελλάδα επειδή είναι προτεστάντισσα και προέρχεται από την Ανατολική Γερμανία.
«Νομίζω ότι όλες οι παλιές προκαταλήψεις, όπως ακριβώς τις άρθρωσαν οι Ευρωπαίοι στους νεότερους χρόνους (δεν μιλώ αναγκαστικά για τους Γερμανούς), επανέρχονται δυναμικά στο προσκήνιο, πράγμα αποσταθεροποιητικό. Αυτό κυριαρχεί στον τρέχοντα πολιτικό διάλογο και θεωρώ ότι ουσιαστικά η Ελλάδα είναι το σημείο εκκίνησης αυτού του πισωγυρίσματος. Σας διαβεβαιώ ότι το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ. Επιστρέφουμε στη μοντέρνα ιστορία μας. Βιώνουμε την ολική επιστροφή των προκαταλήψεων. Προκαταλήψεις απέναντι στους φτωχούς, προκαταλήψεις (αν είναι δυνατόν!) απέναντι στους ανέργους - κάτι που έχει μπόλικη δόση εξαπάτησης, αν σκεφτεί κανείς ποιος τους άφησε χωρίς δουλειές -, προκαταλήψεις απέναντι στις γυναίκες κ.ο.κ. Με λίγα λόγια, επιστρέφουν όλα αυτά τα στοιχεία των οποίων οι ρίζες δεν είναι στην ουσία θρησκευτικές. Στην Αμερική ξέρω πολλούς που προέρχονται από την καθολική παράδοση και συμπεριφέρονται ακριβώς όπως η Μέρκελ. Σε μένα όλες αυτές οι προκαταλήψεις φαντάζουν πολύ οπορτουνιστικές. Η βάση της θρησκευτικής σκέψης είναι η ταπεινοφροσύνη, η αυτοεξέταση και ο σεβασμός προς τον συνάνθρωπο. Η θρησκευτική προπαγάνδα είναι κάτι διαφορετικό. Μιλάμε για ανθρώπους που οικειοποιούνται την ηθική ακεραιότητα για τους εαυτούς τους και απορρίπτουν τους άλλους ως ηθικά κατώτερους ή με άλλους τρόπους αναξιοπρεπείς».
Στο καινούργιο σας βιβλίο γράφετε ότι ο σκοπός της λογοτεχνίας είναι η ομορφιά. Θυμήθηκα τον Ντοστογέφσκι, που ήταν πεπεισμένος ότι η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Μήπως ήταν υπερβολικά θρήσκος;
«Ο Καλβίνος εξελάμβανε το όμορφο ως το αποτύπωμα της παρουσίας του Θεού οπουδήποτε κι αν εμφανιζόταν. Πολλά πρώιμα έργα της αμερικανικής σκέψης, που βρίσκονται κάτω από την επιρροή του, διερευνούν την εμπειρία με τους όρους μιας ανακάλυψης της ομορφιάς εκεί όπου ενδεχομένως κανείς δεν την περιμένει. Σκεφθείτε την Εμιλι Ντίκινσον. Νομίζω ότι αν προσεγγίσουμε έτσι την ανθρώπινη εμπειρία μπορούμε να φτάσουμε σε κάτι το καθαγιασμένο - με την έννοια της αγνότητας - και πάντως δεν είναι τόσο η δημιουργία της ομορφιάς όσο η φυσική ροπή μας προς αυτή που μας κάνει άξιους να ζήσουμε καλύτερα στον κόσμο και, ιδανικά μιλώντας, να τον σώσουμε».
Οι ιδεολογίες που πάντα θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο είναι υποκατάστατα ενός θρησκευτικού οράματος;
«Η βασική διαφορά ανάμεσα στις θρησκείες και τις ιδεολογίες είναι ότι οι δεύτερες δεν δημιουργούν τέχνη. Μου φαίνεται κάπως στοιχειώδες αυτό. Το κοινό όλων των θρησκειών είναι ότι πυροδοτούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Οι ιδεολογίες δεν μπορούν να το κάνουν αυτό. Ούτε καν ο μαρξισμός, που για πολύ καιρό ήταν κυρίαρχος, το κατάφερε. Οι ιδεολογίες τείνουν περισσότερο στην καταστροφή. Αυτό μας δείχνει η ιστορία. Σήμερα κυριαρχεί μια ιδεολογία χωρίς όνομα».
Λέτε ότι δεν ζούμε θρησκευτική αναζωπύρωση στον κόσμο. Τι γίνεται επομένως;
«Η θρησκεία ανέκαθεν χρησιμοποιούνταν ως μια σημαία κάτω από την οποία οι άνθρωποι έκαναν πολλά πράγματα. Αυτό που στην Αμερική αυτοαναγορεύεται σε θρησκεία δεν είναι παρά ένας αγνός κεκαλυμμένος εθνικισμός, κάτι που ισχύει σε πολλές χώρες του κόσμου - δείτε τι συμβαίνει στη Γαλλία. Η θρησκεία γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης επειδή συνδέεται με τις πλέον εσώτερες ταυτίσεις μας με τον κόσμο και διαμορφώνει την ταυτότητά μας μέσα σε αυτόν».
Γιατί, κατά τη γνώμη σας, το άτυπο κίνημα του νεοαθεϊσμού είναι τόσο επιθετικό απέναντι στη θρησκεία;
«Θεωρώ μεγάλο ατύχημα το ότι έχει δοθεί τέτοια προσοχή σε ανθρώπους όπως ο Ρίτσαρντ Ντόκινς και το "εγωιστικό γονίδιο", το οποίο φαίνεται να εξηγεί εντυπωσιακά τα πάντα στους πάντες. Ενα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του δυτικού πολιτισμού πάντως είναι ότι ποτέ δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε τι πραγματικά σκέφτονται ή πιστεύουν οι άνθρωποι. Για πολλούς αιώνες ο αθεϊσμός αναπτυσσόταν υπογείως στην κουλτούρα μας και έτσι δεν γνωρίζουμε επαρκώς αν μιλάμε για μια ακόμη αναβίωση ενός παλιού φαινομένου ή για ένα απολύτως καινούργιο φαινόμενο. Ετσι είναι οι άνθρωποι, περνούν από διάφορα στάδια στη σχέση τους με τη θρησκεία ή τον Θεό. Οι νεοαθεϊστές, έχω την αίσθηση, είναι άνθρωποι που απομαγεύτηκαν σε ό,τι αφορά τη θρησκεία σε ηλικία δώδεκα ετών, αλλά εξακολουθούν να βλέπουν τη θρησκεία ως δωδεκάχρονα».
Τι κινδύνους αντιμετωπίζει ο δυτικός κόσμος και οι αξίες του;
«Σήμερα ρέπουμε προς τον φαταλισμό. Είμαστε παθητικοί, αναφερόμαστε στη δημοκρατία λες και είναι μια περασμένη, χρυσή εποχή. Εμείς, οι άνθρωποι της Δύσης, πρέπει να συζητήσουμε και πάλι για τη δημοκρατία και συγκεκριμένα γι' αυτό που φαίνεται ότι την απειλεί σε υπερεθνικό επίπεδο. Πρέπει να συμπεριφερθούμε ο ένας στον άλλον με καλή πίστη και να μιλήσουμε για τους δημοκρατικούς θεσμούς μας. Πρέπει να δούμε τι μας είναι απαραίτητο και να το προστατεύσουμε με την ενεργή πολιτική δράση μας».
Αναφέρεστε στον Ομηρο και στον Κικέρωνα. Γιατί η αφήγηση είναι κάτι τόσο θεμελιώδες για τους ανθρώπους;
«Η αφήγηση είναι μια υπόθεση και την κάνουμε επειδή μόνον έτσι διαμορφώνουμε το μέλλον και ανακατασκευάζουμε το παρελθόν μας. Μόνον έτσι πειθόμαστε ότι αυτό που κάνουμε στο παρόν έχει ένα νόημα. Υπάρχει ένα είδος ασφάλειας που απολαμβάνουμε από αυτή την αναπόφευκτη εργασία του μυαλού μας και η αφήγηση συνιστά ακριβώς μια προέκτασή της. Η αφήγηση, κοντολογίς, ικανοποιεί την αντίληψη που έχει ο καθένας μας για την αλήθεια».
Τι είναι η πίστη;
«Το πλεόνασμα της ύπαρξής μας».

Τα μυθιστορήματα της Μέριλιν Ρόμπινσον «Γκίλιαντ: τόπος της μαρτυρίας» και «Στο σπίτι» κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εν Πλω.

To φάρμακο είναι μόνο η ενότητα


KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  10.06.2012
Tου Βασiλη Καραποστoλη*
 
Ούτε λόγος, βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση. Και το τελευταίο πράγμα που θα περίμενε κανείς από μια χώρα που μειονεκτεί είναι να αποκτήσει κάποιου είδους γόητρο καθώς συναλλάσσεται με τις άλλες. Αλλά ακριβώς επειδή κανείς δεν θα περίμενε κάτι τέτοιο, υπάρχει ένα πλεονέκτημα στην πλευρά του αδύναμου. Είναι ο αιφνιδιασμός. Ο κυρτωμένος μπορεί να περιβληθεί με το «γόητρο του μόλις ανορθωμένου».
Στο σημείο αυτό βρίσκεται σήμερα η χώρα μας: έχει στα χέρια της ένα γερό χαρτί που είναι η δυνατότητά της να δείξει στους άλλους ότι είναι πιο ικανή απ’ αυτό που νομίζουν ότι είναι. Ικανή για ποιο πράγμα; Θα πρέπει αμέσως να απαντήσουμε: ικανή για την ενότητα. Πράγματι, αυτό που οι περισσότεροι -αν όχι σχεδόν όλοι- στην Ευρώπη θεωρούν ότι στην Ελλάδα είναι μάλλον αδύνατον να επιτευχθεί, είναι μια συμφωνία μεταξύ των κομμάτων που θα μπορούσε να προσδώσει στη μετεκλογική κυβέρνηση την ισχύ ενός ενιαίου σώματος. Δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε τίποτα μεταξύ τους, λένε οι παρατηρητές παρακολουθώντας μας προσεκτικά, όπως οι εντομολόγοι τα έντομα. Δείτε πώς πετάνε από δω και από κει, δείτε τις σπασμωδικές κινήσεις τους. Ο εγωισμός τους τους δίνει φτερά ίσα ίσα για να πετύχουν κάτι ατομικό και τους κόβει τα φτερά όταν είναι να μοιράσουν κάτι. Το δείχνει η ιστορία τους και όποιος έχει όρεξη να την μελετήσει θα βρει εκεί τις αποδείξεις για το ότι ακόμη και το ένστικτο επιβίωσης σ’ αυτό τον λαό σταμάτησε να λειτουργεί μερικές φορές. Είναι αλήθεια αυτό; Εν μέρει ναι, εν μέρει όχι. Και αυτό το όχι μας ενδιαφέρει περισσότερο σήμερα.
Είναι αλήθεια ότι η πολιτική ενότητα στην Ελλάδα κατέστη δυνατή σε περιπτώσεις όπου χρειαζόταν να αντιμετωπιστεί ένας μεγάλος, εξωτερικός κίνδυνος. Το ’40 ήταν το κορυφαίο παράδειγμα. Επρόκειτο για μια ακραία αρνητική συνθήκη: ο εχθρός ήταν εκεί, απέναντι, κι έπρεπε να αποκρουσθεί. Ολες οι δυνάμεις των αγωνιζομένων ήταν για να ανταπαντήσουν αποφασιστικά στην επίθεση. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν εκδηλώθηκε τόσο άμεσα και σε τέτοιο βαθμό συσπείρωσης η αντίδραση του λαού στον εισβολέα. Τι γίνεται όμως όταν οι περιστάσεις απαιτούν όχι την άρνηση, αλλά τη θέση; Το παράδειγμα του ’22 βρίσκεται στο άλλο άκρο. Μας δείχνει ότι όταν οι εθνικές δυνάμεις κινήθηκαν για να επιτύχουν ένα στόχο που δεν ήταν αποτρεπτικός, διασπάστηκαν την πιο κρίσιμη στιγμή. Η Μεγάλη Ιδέα αποδείχτηκε καταστροφική. Οχι γιατί επρόκειτο για Ιδέα (ως τέτοια θα μπορούσε να δώσει ώθηση και εμπνεύσεις), ούτε γιατί επρόκειτο για Μεγάλη (το μεγαλείο είναι όρος της αυτοπεποίθησης). Η καταστροφή επήλθε γιατί παρόλο που υπήρχε σύγκλιση στο ξεκίνημα (μην ξεχνάμε ότι όλες οι πολιτικές παρατάξεις αλλά και το σύνολο σχεδόν του πνευματικού κόσμου είχαν συμφωνήσει στο εγχείρημα), στην πορεία η σύγκλιση μετατράπηκε σε διαλυτική απόκλιση. Είναι τραγικό να προσυπογράφουν οι πολιτικές παρατάξεις μια ιδέα και στη συνέχεια να αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να την επωμισθούν, και δεν μπορούν γιατί οι ώμοι τους είναι στενοί, και επειδή είναι στενοί πετάνε το βάρος της ευθύνης ο ένας κατακέφαλα εναντίον του άλλου.

Τα εφόδια που διαθέτουμε
Παλιές ιστορίες θα πείτε, και μάλιστα με έντονη τη μυρωδιά του μπαρουτιού που δεν την έχουμε σήμερα. Αλλά και μέσα στην ειρήνη υπάρχουν πόλεμοι και έναν τέτοιο ζούμε σήμερα. Κι αν είναι έτσι, θα πρέπει να γίνει καταμέτρηση των εφοδίων που διαθέτουν οι εμπόλεμοι. Τι έχουμε, λοιπόν, εμείς, οι πιο στριμωγμένοι, οι πιο χρεωμένοι, οι πιο δακτυλοδεικτούμενοι για τις ελλείψεις μας; Σε καταστάσεις άμυνας οι μαχόμενοι βασίζονται, κυρίως, σε αυτά που έχουν. Εχουμε ίσως ακόμη μια κάποια ενεργητικότητα, μια ικανότητα να προσαρμοζόμαστε σε αυτό που υπάρχει έξω από μας και από τη θέλησή μας. Τα εφόδια αυτά δεν θα ήταν λίγα αν επρόκειτο για την αναχαίτιση ενός εχθρού (που ονομάζεται σήμερα πτώχευση). Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και η ανάγκη να θεμελιωθεί κάτι που δεν θα είναι απλώς οχυρό αλλά και μια εστία πραγματική για τους Ελληνες. Απαιτείται οικοδόμηση, και μια οικοδόμηση προϋποθέτει συλλογή και επιλογή των κατάλληλων υλικών, τοποθέτηση των ανθρώπων στις θέσεις που θα αποδώσουν καλύτερα, ο καθένας ανάλογα με τη δεξιότητα ή τη μαστοριά του, ο καθένας σκεπάζοντας τα ελαττώματά του με τα προτερήματα που ανακαλύπτει ο ίδιος πως έχει μέσα στην πράξη, μέσα στην έξαψη της πράξης.
Είναι χίμαιρα να μιλάμε σήμερα για κοινή πράξη; Οχι, δεν είναι. Και δεν είναι γιατί η άλλη πλευρά του ελληνικού εγωισμού, η άλλη πλευρά της αδυναμίας μας να φθάνουμε σε συνεννόηση, είναι ακριβώς η επιθυμία μας να δώσουμε σ’ αυτό τον εγωισμό μια διέξοδο πιο φιλόδοξη, πιο επιβλητική. Εκεί γεννιέται και ο πόθος για γόητρο. Θα θέλαμε να εκπέμπεται μια ακτινοβολία από τον εαυτό μας, να κυκλοφορούσαμε στην Ευρώπη και το όνομά μας, από μόνο του να άνοιγε τις πόρτες. Το γεγονός ότι αυτό δεν συνέβη μας δυσαρέστησε. Το χειρότερο όμως είναι ότι αυτή τη δυσαρέσκεια εν συνεχεία τη στρέψαμε εναντίον του εαυτού μας. Η αδιαφορία των άλλων για το όνομά μας έγινε δικός μας ψόγος για τη δική μας υπόσταση. Ετσι συμβαίνει με τους εγωιστές. Οταν πληγώνονται, οξύνουν κατόπιν οι ίδιοι την πληγή με τα ίδια τα χέρια τους για να ’χουν την ευχαρίστηση ότι στο τελικό καταστροφικό αποτέλεσμα συνέβαλαν κι αυτοί.
Αυτή η αρρώστια μάς χαρακτηρίζει. Αλλά είναι αυτή που μας δίνει και το φάρμακο που θα μπορούσε να δράσει. Το φάρμακο, ας το επαναλάβουμε, δεν είναι άλλο από την ενότητα. Προσοχή όμως. Πάνω στο μπουκαλάκι είναι γραμμένη η προειδοποίηση: δεν πίνεται μονορούφι. Δεν κατεβάζουν οι άρρωστοι άσπρο πάτο το υγρό για να μεθύσουν από τη χαρά τους που τα κατάφεραν. Α, ναι, αυτό θα το θεωρούσαν μια λύτρωση. Να μπορούσαν οι καχύποπτοι ατομιστές να μεταμορφώνονταν ξαφνικά σε διαλλακτικούς συζητητές, σε τεχνίτες που ξέρουν να σταθμίζουν ψύχραιμα τα πλην και τα συν και να ετοιμάζουν κρυφά ένα σύμφωνο συμμαχίας μεταξύ τους, με την υπομονή και την ακρίβεια συμβολαιογράφων που την επόμενη ημέρα θα ήταν και οι πιο σκληροί διαπραγματευτές με τους δανειστές τους και με τον κάθε τυχόν επίβουλο. Μην παρασύρεστε όμως, λέει η επιγραφή στο μπουκαλάκι. Μη βιάζεστε να μεταμορφωθείτε. Πιέστε λίγο λίγο το φάρμακο και στρωθείτε στη δουλειά. Ηδη θα ήταν μια μεταμόρφωση αν οι πολιτικοί αρχηγοί δοκίμαζαν μέσα τους μια ευχαρίστηση καινούργια στη σκέψη ότι με τη συμφωνία τους θα εξέπλητταν τους πικρόχολους εταίρους. Μόνο έτσι διατηρείται κάποια ελπίδα. Αν δεν πάρουν όλοι μαζί, «εγωιστικά», την εθνική υπόθεση οι εγωιστές, ούτε το έθνος θα σωθεί ούτε και το εγώ τους.

* Ο κ. Βασίλης Καραποστόλης είναι καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.


Προσωπα: Αντόνιο Ταμπούκι


KAΘΗΜΕΡΙΝΗ  10.06.2012
Της Pιτσας Mασουρα
 
Οι χώρες δεν είναι τα τοπία, είναι οι άνθρωποι. Επιστρέφοντας από τα ταξίδια μου, θυμάμαι πάντα τους ανθρώπους πρώτα, κι ύστερα τη χώρα, έλεγε ο Ιταλός συγγραφέας Αντόνιο Ταμπούκι. Πολλές φορές έκανε ένα ντους και αυτόματα ξεχνούσε χώρες και ανθρώπους γιατί τους έλειπε εκείνος ο συνδυασμός ομορφιάς και ασχήμιας, ενώ άλλοτε έμενε ξάγρυπνος, ταξινομώντας χαρακτηριστικά και χαρακτήρες ανθρώπων που θύμιζαν μικρούς ζώντες οργανισμούς κολλημένους πάνω σε βράχους. Ο Ταμπούκι πέθανε φέτος στα 68 του. Τον φαντάζομαι, όμως, να περιφέρεται ανάμεσά μας, απορημένος για την έρημη χώρα του Αριστοτέλη και για τους πάλαι ποτέ ισχυρούς άνδρες των Αθηνών, που επί χρόνια κουνούσαν το δάκτυλο στους κατοίκους της Μήλου, εκβιάζοντάς τους. Τον φαντάζομαι να ακούει τις κραυγές απελπισίας των καρκινοπαθών, να καταγράφει την αθλιότητα του κέντρου της πρωτεύουσας, να πληροφορείται για τα υποσιτισμένα παιδιά της, να αγριεύει, παρακολουθώντας τον κενό λαϊκίστικο λόγο και την αντιφατική γλώσσα των πολιτικών κι ύστερα να ανατρέχει στον Καβάφη. Ποιον Καβάφη, όμως; Ισως αυτόν που οδηγεί τον Αντώνιο έξω από την Αλεξάνδρεια. (Αν υποθέσουμε, βεβαίως, ότι η Αλεξάνδρεια αντιπροσωπεύει τον συνήθη τρόπο ζωής των τελευταίων δεκαετιών).

Ο Ταμπούκι δεν υπήρξε ποτέ φειδωλός στις δηλώσεις του. Ο άνθρωπος ήταν το επίκεντρο της φιλοσοφικής και συγγραφικής του σκέψης, γι’ αυτό και φοβόταν το ασταθές οικοδόμημα που κτιζόταν σιγά σιγά στα θεμέλια της Ευρώπης. Ενα οικοδόμημα που παραμέριζε τον άνθρωπο και επέλεγε τους αριθμούς. Τους αριθμούς τους βάζεις στη σειρά, σαν μολυβένια στρατιωτάκια, τους ανθρώπους, όμως, μόνον όταν τους οδηγείς στα κάτεργα. Από τα ωραιότερα χαρακτηριστικά του ανθρώπου παραμένει η ελευθερία των κινήσεών του και η ελευθερία του πνεύματος, έλεγε ο Ταμπούκι (φωτ.), προσθέτοντας πως οι σημερινοί Ευρωπαίοι ηγέτες υστερούν κατά πολύ των μεγάλων ηγετών που οραματίστηκαν την ενωμένη Ευρώπη γιατί όντας οι μοιραίοι της συνιστώσας των αγορών δεν αντελήφθησαν ότι η οικονομία είναι μια ανθρώπινη επιστήμη που δεν ανήκει στην αριθμητική, αλλά στις ανθρώπινες επιστήμες. Και σ’ αυτήν τη διαδρομή οι πολιτικοί συνεπικουρούνται από τους οικονομολόγους.

12/6/12

Εκλογές για το facebook του μέλλοντος

ΤΑ ΝΕΑ  07.06.2012
Του Γιάννη Ανδριτσόπουλου


Πριν ασκήσετε το εκλογικό σας δικαίωμα στις 17 Ιουνίου, μπορείτε να κάνετε μια πρόβα ψήφου στο facebook. Οχι για να βγάλετε κυβέρνηση, αλλά για να καθορίσετε πού θα πάνε τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.
Το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο του Ιντερνετ, με περισσότερα από 900.000.000 μέλη - μεταξύ αυτών και 3.705.000 από την Ελλάδα -, διοργανώνει ψηφοφορία με σκοπό να καθοριστούν οι κανόνες που θα διέπουν τη λειτουργία του.

Η κίνηση αυτή φαντάζει εξόχως δημοκρατική. Ωστόσο, οργανώσεις για τα ψηφιακά δικαιώματα - οι οποίες υποστηρίζουν ότι «έσυραν» το
facebook στην ψηφοφορία - και χιλιάδες μέλη του κοινωνικού δικτύου καταγγέλλουν ότι τόσο οι ισχύοντες όσο και οι προτεινόμενοι κανόνες αναγκάζουν τους χρήστες να εκχωρήσουν τα τελευταία ψήγματα ιδιωτικότητας που τους έχουν απομείνει.

Τι έκανε άραγε τον νεόνυμφο ιδρυτή του
facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ να ρισκάρει την εφαρμογή των νέων όρων χρήσης του κοινωνικού του δικτύου, οργανώνοντας αυτή την ψηφοφορία;

Το κίνητρο του εντυπωσιασμού (των χρηστών, των πελατών του και των μίντια) είναι ένας λόγος. Ο φόβος είναι ένας ισχυρότερος. Το
facebook έχει δεχθεί πολλές φορές πυρά για ανεύθυνη διαχείριση και πλημμελή προστασία των προσωπικών δεδομένων των μελών του.

Ο 28χρονος ιδιοκτήτης του δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να κατηγορηθεί ότι θυσιάζει την ιδιωτικότητα των χρηστών στον βωμό του κέρδους, ιδίως τώρα που το
facebook μπήκε στο χρηματιστήριο και η μετοχή του βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.

ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ. Το εκλογικό σώμα του facebook έχει δύο βασικές επιλογές: είτε να αφήσει την κατάσταση ως έχει, διατηρώντας τους ισχύοντες όρους χρήσης, είτε να την ανατρέψει, ανάβοντας το πράσινο φως για την εφαρμογή των νέων κανόνων.

Προσοχή, όμως: το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα είναι δεσμευτικό μόνο εάν μετάσχει σε αυτήν τουλάχιστον το 30% των ενεργών εγγεγραμμένων χρηστών του κοινωνικού δικτύου. Σε αντίθετη περίπτωση, η γνώμη των ψηφισάντων θα είναι απλά συμβουλευτική. Με άλλα λόγια, προκειμένου να εισακουστεί ο λαός του
facebook, θα πρέπει να ψηφίσουν περίπου 270 εκατ. χρήστες.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το
facebook οργανώνει εκλογές. Η πρώτη αντίστοιχη ψηφοφορία είχε διοργανωθεί τον Απρίλιο του 2009. Σύμφωνα με το facebook, τότε είχαν ψηφίσει 665.654 χρήστες (σε σύνολο περίπου 200.000.000) και οι προτεινόμενοι όροι χρήσης είχαν εγκριθεί με ποσοστό 74,37%.

Ωστόσο, το κοινωνικό δίκτυο δεν ακούει πάντα τη γνώμη των μελών του. Τον Δεκέμβριο του 2010 είχε προκληθεί θύελλα αντιδράσεων μετά την εφαρμογή αλλαγών στη δομή του
facebook, οι οποίες καθιστούσαν ακόμη πιο εύκολο για τους χρήστες να βλέπουν τις προσωπικές πληροφορίες των φίλων τους και να δημιουργούν ένα ιστορικό με τις σχέσεις τους.

Ανάλογη κριτική είχε δεχθεί και το φθινόπωρο, όταν εισήγαγε λειτουργίες όπως το Χρονολόγιο, οι οποίες έφερναν στην επιφάνεια παλιές και ξεχασμένες αναρτήσεις χρηστών.

Τον περασμένο Μάρτιο το
facebook ανακοίνωσε ότι προχωρά σε αναθεώρηση της Δήλωσης Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων και της Πολιτικής Χρήσης Δεδομένων, οι οποίες ισχύουν από το 2011.

Οι επίμαχοι κανόνες θα προσδιορίζουν πώς ο χρήστης συναινεί στην εκχώρηση μέρους της ιδιωτικότητάς του και στην αξιοποίηση των δεδομένων του, ακόμη και από τρίτους.

Αρκετοί χρήστες αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό την ψηφοφορία. «Μοιάζει με την Κίνα. Μπορείς να ψηφίσεις το α' ή το β', αλλά το α' και το β' είναι ουσιαστικά το ίδιο», έγραψε ο χρήστης
Alex Tomlinson στο Mashable.com. «Ενθαρρύνουμε τους χρήστες να ψηφίσουν κατά της νέας πολιτικής. Εάν αυτή δεν περάσει, το facebook θα αναγκαστεί να την ξαναγράψει και ίσως κάτι βελτιωθεί», υποστήριξε ο χρήστης Laura Beachum.

«Ο μηχανισμός (της ψηφοφορίας) είναι πολύ καλά κρυμμένος μέσα στην πλατφόρμα, διασφαλίζοντας ότι οι περισσότεροι χρήστες δεν θα μάθουν ποτέ γι' αυτήν», κατήγγειλε η οργάνωση
Europe versus facebook (Η Ευρώπη εναντίον του facebook), στην οποία πιστώνεται η απόφαση του κοινωνικού δικτύου να προχωρήσει στην ψηφοφορία.

Οι «κάλπες» κλείνουν αύριο

Η Ψηφοφορία για τη Διακυβέρνηση του
facebook άρχισε την 1η Ιουνίου και θα ολοκληρωθεί αύριο, Παρασκευή, στις 7 το απόγευμα (ώρα Ελλάδας).

Οι χρήστες μπορούν να ψηφίσουν στ
o http://www.facebook.com/fbsitegovernance/app_130362963766777.

Το ερώτημα που τίθεται στους χρήστες είναι: «Ποια έγγραφα πρέπει να διέπουν το
facebook;». Οι επιλογές είναι δύο: α) «Τα προτεινόμενα έγγραφα» και β) «Τα υφιστάμενα έγγραφα».

Εάν υπερισχύσει η πρώτη, οι ισχύοντες όροι θα αντικατασταθούν από τους νέους. Εάν υπερψηφιστεί η δεύτερη, οι κανόνες θα παραμείνουν ως έχουν.

Οι γκρίζες ζώνες στα προσωπικά δεδομένα
Συγκρίνοντας τους ισχύοντες όρους χρήσης του facebook με αυτούς που προτείνει τώρα το κοινωνικό δίκτυο (κείμενα χιλιάδων λέξεων που σπανίως διαβάζουν οι χρήστες), αυτό που ξεχωρίζει είναι το λίφτινγκ στη λεγόμενη Πολιτική Χρήσης Δεδομένων.
Οι νέοι κανόνες περιέχουν έναν μακρύ κατάλογο με δραστηριότητες κατά τις οποίες συλλέγονται τα δεδομένα των χρηστών (από τα παιχνίδια που παίζουν μέχρι τα likes που κάνουν).
Οι αλλαγές περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις κρίσιμων κεφαλαίων που αφορούν, μεταξύ άλλων, στο είδος των δεδομένων στα οποία έχει πρόσβαση το facebook, στον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιεί, στον έλεγχο των ρυθμίσεων απορρήτου και στη χρήση της υπηρεσίας από κινητά τηλέφωνα.
Το facebook υποστηρίζει ότι η «συντριπτική πλειονότητα» των αλλαγών που προτείνονται αφορά στη διατύπωση συγκεκριμένων εννοιών και όχι στον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται τα προσωπικά δεδομένα.
Ακόμη κι έτσι, μια απλή ανάγνωση των όρων χρήσης είναι αρκετή για να αντιληφθεί κάποιος ότι όταν μπαίνει στον κόσμο του facebook εκχωρεί - συνειδητά ή μη - ένα μεγάλο μέρος της ιδιωτικότητάς του.
«Λαμβάνουμε δεδομένα σχετικά με εσάς κάθε φορά που αλληλεπιδράτε με το facebook: όταν κοιτάτε το χρονολόγιο κάποιου, στέλνετε ή λαμβάνετε μήνυμα, αναζητάτε φίλο ή σελίδα, κλικάρετε ή βλέπετε μια διαφήμιση, χρησιμοποιείτε μια εφαρμογή του facebook, αγοράζετε μονάδες facebook ή κάνετε άλλες αγορές μέσω facebook», αναφέρεται στην - περίπου 9.000 λέξεων - προτεινόμενη Πολιτική Χρήσης Δεδομένων.
Το κοινωνικό δίκτυο δεν περιορίζεται σε αυτά: «Οταν δημοσιεύετε φωτογραφίες, βίντεο ή αντίστοιχο περιεχόμενο, λαμβάνουμε περισσότερα σχετικά δεδομένα (ή μεταδεδομένα), όπως είναι η ώρα, η ημερομηνία και το σημείο λήψης της φωτογραφίας ή του βίντεο», αναφέρεται στους όρους χρήσης, η ανάγνωση των οποίων αποκαλύπτει ότι τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών γίνονται βορά του facebook:
«Λαμβάνουμε δεδομένα από τον υπολογιστή, το κινητό ή άλλη συσκευή από όπου συνδέεστε στο facebook. Τέτοια δεδομένα είναι η διεύθυνση ΙΡ και άλλες πληροφορίες, όπως ο πάροχος Ιντερνετ, η τοποθεσία, ο τύπος του προγράμματος περιήγησης που χρησιμοποιείτε ή οι σελίδες που επισκέπτεστε».
Σε άλλο σημείο εξηγείται πως «όλως τυχαίως» οι χρήστες του facebook πέφτουν πάνω σε διαφημίσεις που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντά τους:
«Κάποιες φορές, οι διαφημιστικοί συνεργάτες μας, οι πελάτες μας και άλλοι μάς δίνουν διάφορα δεδομένα με βάση τα οποία εμφανίζονται διαφημίσεις [...]. Για παράδειγμα, ένας διαφημιστής μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για εσάς [...]. Με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνουμε, σας δείχνουμε όλο και πιο σχετικές διαφημίσεις. Μεταξύ αυτών των πληροφοριών είναι όλα όσα κοινοποιείτε και κάνετε στο facebook (π.χ. οι σελίδες που σας αρέσουν, λέξεις-κλειδιά από τις ανακοινώσεις σας κ.λπ.), καθώς και όσα συμπεραίνουμε από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείτε το facebook».
ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ. Η ανορθολογική διαχείριση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του facebook έχει τεθεί αρκετές φορές στο στόχαστρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ.
Τον περασμένο Νοέμβριο το facebook κατέληξε σε συμβιβασμό με την Επιτροπή, η οποία το είχε κατηγορήσει για εξαπάτηση των χρηστών του σε ζητήματα προστασίας της ιδιωτικότητας.
Τον Οκτώβριο του 2010 είχε αποκαλυφθεί ότι τα δεδομένα των χρηστών του facebook περιέρχονται εν αγνοία τους σε διαφημιστικές εταιρείες. Ερευνα της αμερικανικής εφημερίδας «The Wall Street Journal» είχε καταδείξει ότι μερικές από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές (FarmVille, Texas HoldEm Poker, FrontierVille κ.ά.) αποτελούν τον δούρειο ίππο για τη μεταφορά πληροφοριών των χρηστών σε βάσεις δεδομένων εταιρειών.
Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ο εφευρέτης του Παγκόσμιου Ιστού Τιμ Μπέρνερς - Λι είχε υποστηρίξει ότι οι χρήστες του facebook παγιδεύονται χάνοντας τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων που καταχωρίζουν - δήλωση που επανέλαβε πριν από λίγες εβδομάδες.

«Τα μάθαμε όλα από τους Ελληνες»


TA NEA  07.06.2012
Του Γιώργου Παππά
Ο Γκίντερ Γκρας έκανε την αρχή. Το ποίημά του «Της Ευρώπης όνειδος» ήταν μια καταγγελία του τρόπου με τον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει την Ελλάδα στην ευρωκρίση. Τώρα ακολουθούν άλλοι επτά γερμανοί λογοτέχνες, από τους οποίους η εβδομαδιαία κεντροαριστερή εφημερίδα «Ντι Τσάιτ» ζήτησε τη δική τους λυρική προσέγγιση της Ελλάδας.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ολοσέλιδο ποιητικό αφιέρωμα που δημοσιεύθηκε στο χθεσινό φύλλο της εφημερίδας. «Ποίηση για τους Ελληνες» τιτλοφορείται το αφιέρωμα, το οποίο είναι και ένας «δίαυλος επικοινωνίας» μεταξύ της αρχαίας Ελλάδας και της σύγχρονης επικαιρότητας, και μάλιστα δέκα ημέρες προτού οι Ελληνες κληθούν στις κάλπες. Και αφού ο Γκρας «έδειξε λυρικά το ενδιαφέρον του» για την Ελλάδα.
Μεταξύ των επτά είναι και ο Μάρτιν Βάλζερ, κορυφαίος σύγχρονος λογοτέχνης της Γερμανίας. Γεννημένος το 1927, ο Βάλζερ απευθύνει το ποίημά του «στους γεννημένους σήμερα». Και εξηγεί:
«Από τους Ελληνες τα μάθαμε όλα / την ποίηση, για παράδειγμα, και το μέτρημα επίσης / Και ότι το μέτρημα δεν είναι ντροπή / Και ότι μια συζήτηση για επιτόκια / δεν είναι έγκλημα, γιατί δεν συμπεριλαμβάνει τη σιωπή / για τον Πλάτωνα. Ζούμε λοιπόν / σε φωτεινότερους καιρούς. Η Κασσάνδρα κάνει διακοπές / στη Νάξο».
Μαζί με τον Βάλζερ, τις δικές τους λυρικές προσεγγίσεις στην Ελλάδα καταθέτουν επίσης η Σιμπίλε Λεβιτσάροφ με το ποίημά της «Ελληνικοί ελιγμοί» και ο Μίχαελ Μπουζενμάιερ με το «Αχέρων». Στη νεότερη γενιά ποιητών ανήκουν ο Μίρκο Μπόνε με το νοσταλγικό ποίημα «Φολέγανδρος», ο Ντουρς Γκρίνμπαϊν με την «Επιλογή» - ένας διάλογος ανάμεσα στους Θησέα, Ερμή, Απόλλωνα, Γαλάτεια, Αρετούσα και Γαλήνη. Ο κύκλος κλείνει με τη Νόρα Μπόσονγκ και το «Σύντομο άσυλο», καθώς και τον Φρανζόμπελ με το «Κοπετός στην Αθήνα» που στα γερμανικά είναι παρήχηση του «γλαύκες στην Αθήνα».
Ο Ανταμ Σομποτσίνσκι, ο οποίος είχε την επιμέλεια της σελίδας, θυμίζει ότι ο Γκίντερ Γκρας με το ποίημά του για την Ελλάδα στη «Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ» στιγμάτισε «σε πολεμικούς τόνους» την έλλειψη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στην Ελλάδα. Το ποίημα του Γκρας ήταν ένα «παράδοξο εγχείρημα».

Η ΑΝΑΛΥΣΗ. Ο τόπος νοσταλγίας, στον οποίο προσέτρεχαν ήδη από τον 18ο αιώνα οι γερμανοί κλασικοί «για να ζεσταθούν», γράφει ο Σομποτσίνσκι, «δεν ήταν τίποτε άλλο παρά αποκύημα φαντασίας». Σημειώνει μάλιστα ότι «το ιδεαλιστικό πλεόνασμα, με το οποίο περιτυλίχτηκε η αρχαιότητα, ήταν τόσο προφανές, ώστε ούτε οι ίδιοι οι ποιητές δεν το εμπιστεύθηκαν απόλυτα. Ειρωνικά ο ίδιος ο Γκαίτε αποκαλούσε το θεατρικό έργο του "Ιφιγένεια εν Ταύροις" "διαβολεμένα ανθρωπιστικό". Εκτοτε κάθε ποιητής που γράφει για την Ελλάδα αποτολμά μια "δελεαστική ακροβασία". Αναπόφευκτα, λοιπόν, στο έργο παρεισφρέουν το όνειρο και η σκληρή πραγματικότητα, η συμφιλίωση και η βία, η ελευθερία και τα δεσμά της πολιτικής πραγματικότητας». Και στη σημερινή ελληνική κρίση δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά.
Τα ποιήματα δεν αποτελούν απάντηση στον Γκρας, αλλά αυτόνομο λυρικό συμπλήρωμα, λέει ο επιμελητής της σελίδας διαπιστώνοντας: «Και σήμερα όποιος γράφει για την Ελλάδα μιλά είτε για ένα μακρινό παρελθόν είτε για ένα μακρινό μέλλον. Και διά της τεθλασμένης αυτής για το παρόν μας».