Δημοσκοπήσεις

Όταν ο ομώνυμος Γάλλος κοινωνιολόγος έθεσε για πρώτη φορά σε εφαρμογή τις δημοσκοπήσεις δεν μπορούσε μάλλον ποτέ να φανταστεί το μέγεθος και την έκταση της εφαρμογής που επρόκειτο να λάβουν. Οι όροι δημοσκόπηση ή διερεύνηση της κοινής γνώμης, που χρησιμοποίησε ο ίδιος τέθηκαν σιγά-σιγά στο περιθώριο και αντ’ αυτών χρησιμοποιείται ο όρος Γκάλοπ που ταυτίζεται με το όνομα του εμπνευστή τους. Το πρόβλημα όμως δεν είναι εκεί. Ούτε και αποτελεί βέβαια γενικώς πρόβλημα το να σφυγμομετρήσει κανείς την κοινή γνώμη, να αφουγκραστεί τον παλμό της και να γνωρίσει τις τάσεις προς τις οποίες φαίνεται να κινείται.

Οι δημοσκοπήσεις αρχίζουν να απειλούν και να εξελίσσονται σε πρόβλημα από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται και από τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται. Και οι δύο αυτές εκδοχές θεωρώ ότι όχι απλά απειλούν την ελληνική πολιτική ζωή αλλά αποτελούν ήδη μέγα πρόβλημα και αναλύω αμέσως τους λόγους.

Κατ’ αρχάς αποτελεί κίνδυνο ο τρόπος με τον οποίο διεξάγονται. Είναι δηλαδή γνωστό ότι υπάρχουν χίλιοι δυο τρόποι να νοθεύσεις το αποτέλεσμα και να οδηγήσεις τις απαντήσεις εκεί που επιθυμείς. Κλασσικό τρόπο διαστρέβλωσης της πραγματικότητας αποτελεί ο τρόπος που επιλέγεις το δείγμα προς το οποίο απευθύνεσαι ή ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνεις τις ερωτήσεις σου. Είναι φανερό ότι αν θέλεις να βγάλεις ως αποτέλεσμα την έλλειψη αυτοκινήτων στην Ελλάδα, επιλέγεις το δείγμα των ερωτωμένων μέσα από τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ και το θέμα έχει λυθεί. Γιατί αν φυσικά όλοι αυτοί είχαν αυτοκίνητο δεν θα ταξίδευαν με λεωφορείο. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν άπειρες και για όλες τις εκδοχές.

Εκτός από τον παραπάνω κλασσικό τρόπο χειραγώγησης του αποτελέσματος, υπάρχει η δυνατότητα να διατυπώσεις έτσι τις ερωτήσεις που να κατευθύνεις τις απαντήσεις προς τα εκεί που επιθυμείς. Κι αυτό γίνεται διακριτικά, έντεχνα, με τρόπο που ο ερωτώμενος απαντά χωρίς να καταλαβαίνει ότι χειραγωγείται. Ο κίνδυνος αυτός ελλοχεύει πάντα, είναι πάντα υπαρκτός και πάντα παραμένει αόρατος.

Πολύ πιο επικίνδυνος είναι ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα, πράγμα που αξιοποιεί κατά κόρον η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Κανονικά οι δημοσκοπήσεις θα ήταν πολύ χρήσιμες για να μελετήσεις τις τάσεις και τις ροπές της ελληνικής κοινής γνώμης, και αν το κρίνεις πολιτικά ορθό, να αλλάξεις την πολιτική σου στα συγκεκριμένα σημεία. Αντ’ αυτού όμως τι βλέπουμε; Η κυβέρνηση μελετά τα γκάλοπ. Δεν ενδιαφέρεται όμως να αλλάξει την πολιτική της. Εκείνο που την ενδιαφέρει είναι να κερδίσει πόντους στα γκάλοπ, χωρίς να αλλάξει πολιτική. Και έχει ανακαλύψει τον τρόπο: Αντί να αλλάξει την πολιτική, αλλάζει την συμπεριφορά. Με άλλα λόγια δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, αλλά για την επικοινωνία. Και αυτή η αλλαγή της επικοινωνίας, χωρίς αλλαγή της πολιτικής, αποτελεί οξύτατο κτύπημα κατά της πολιτικής, μεγάλο πλήγμα κατά της Δημοκρατίας.


Βαρβάρα Τερζάκη
Ρέθυμνο 31 Αυγούστου 2007