«Περισσότερο ηθική παρά οικονομική η κρίση στην Ελλάδα»

Η νόσος Λου Γκέριγκ άφησε τον βρετανό ιστορικό τετραπληγικό, αλλά δεν του στέρησε την κριτική ματιά απέναντι στον κόσμο. Από το δωμάτιό του στο Μανχάταν μιλάει για την ασθένειά του και σχολιάζει την οικονομική και ηθική κρίση της Ελλάδας
O Τόνι Τζουντ ακολουθεί μια πορεία δίχως γυρισμό. Πρώτα παρέλυσαν τα χέρια του. Επειτα τα πόδια του. Σήμερα, οι μύες του διαφράγματός του είναι τόσο αδύναμοι που δεν μπορεί να αναπνεύσει χωρίς αντλία οξυγόνου και η φωνή του έχει περιοριστεί σε έναν τραχύ ψίθυρο. Διατηρεί ακόμα την αίσθηση των άκρων του, δεν νιώθει πόνο, αλλά δεν μπορεί να τα ελέγξει. Καθηλωμένος σε μια αναπηρική καρέκλα είναι καταδικασμένος να παρακολουθεί τον θάνατό του.

Ο Βρετανός Τόνι Τζουντ είναι ένας από τους πιο φημισμένους ιστορικούς στην Αμερική. Από το 1987 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και αρθρογραφεί σε έντυπα όπως οι «Νew York Τimes» και η «Νew Υork Review of Βooks». Είναι γνωστός για τις ριζοσπαστικές- ενοχλητικές για πολλούς - ιδέες του. Αν και Εβραίος, έχει αμφισβητήσει τη νομιμότητα του κράτους του Ισραήλ και έχει ταχθεί υπέρ της «λύσης ενός κράτους» για την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση. Εχει πάρει την αμερικανική υπηκοότητα, αλλά δεν έχει σταματήσει να ασκεί κριτική απέναντι στην καταναλωτική μανία της νέας του πατρίδας. Πρόσφατα το περιοδικό «Νew Υork» έγραψε ότι ο Τζουντ είναι το «πιο ζωντανό μυαλό της Νέας Υόρκης. Ενα εκθαμβωτικό και εριστικό μυαλό που αποτελεί τον σπουδαιότερο θησαυρό της πόλης». Αυτό το μυαλό είναι ό,τι του έχει απομείνει.

Τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Τζουντ διαγνώστηκε με μια σπάνια παραλυτική ασθένεια, γνωστή ως «αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση» (ΑLS) ή αλλιώς «νόσος Λου Γκέριγκ» (πήρε το όνομα του παίκτη των Νew Υork Υankees που πέθανε από αυτή το 1941). Φυλακισμένος στην ίδια του την ύπαρξη, ο Τζουντ είναι «ένα μάτσο νεκροί μύες που σκέφτονται». Παρά την κατάστασή του υπαγόρευσε μια σειρά εξαιρετικών δοκιμίων που δημοσιεύτηκαν στη «Νew Υork Review of Βooks» και ένα βιβλίο που απευθύνεται στη συλλογική συνείδηση των νέων. Με τον Τόνι Τζουντ δεν συναντηθήκαμε ποτέ. Οταν ζήτησα να τον βρω στο σπίτι του στο Μανχάταν, η απάντησή του ήταν αρνητική. «Κάθε συνάντηση είναι πολύ επώδυνη στην κατάστασή μου», μου είπε. Πρότεινε να κάνουμε τη συνέντευξη μέσω e-mail. Θα του έστελνα τις ερωτήσεις, θα τις διάβαζε και θα υπαγόρευε τις απαντήσεις σε έναν από τους δύο βοηθούς του.

Πώς σας έκανε να νιώσετε αυτή η αιφνίδια αλλαγή στη ζωή σας;

«Στην αρχή υπέφερα από κατάθλιψη. Χρειάστηκαν μερικοί μήνες για να βρω την ενέργεια και τη θέληση να επιστρέψω στη δουλειά. Πλέον η ζωή μου είναι διαφορετική, αλλά έχω μάθει να την υπομένω».

Τι σας δίδαξε η ασθένειά σας;
«Οτι η εξάρτηση από συναδέλφους και φίλους- κάτι ασυνήθιστο για ένα μοναχικό και ανεξάρτητο άτομο σαν κι εμένα- μπορεί να είναι πολύ ευεργετική».

Σκέφτεστε την ευθανασία;
«Η ευθανασία είναι η λάθος λέξη: κανείς δεν χρειάζεται να με βοηθήσει να θέσω τέλος στη ζωή μου. Αυτή η ασθένεια κάποτε θα με σκοτώσει. Η ερώτηση είναι το αν θα αποφασίσω να την αφήσω να ολοκληρώσει τον κύκλο της».

Φοβάστε τον θάνατο;
«Οχι δεν τον φοβάμαι. Περισσότερο ανησυχώ για την επίδραση που θα έχει στην οικογένειά μου. Αλλωστε δεν θα είμαι μαζί τους για να υποφέρω τις συνέπειες της απουσίας μου... Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι να εγκλωβιστώ σε μια κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει η δυνατότητα επικοινωνίας».

Εχετε δηλώσει άθεος. Η ασθένειά σας άλλαξε τις απόψεις σας για τη θρησκεία;

«Δεν άλλαξε η οπτική μου για τη θρησκεία ή για το αν υπάρχει Θεός. Σκέφτομαι αρκετά τη μετά θάνατον ζωή. Κυρίως όμως σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους που μένουν πίσω».

Δεν θα ήταν πιο εύκολο να παραιτηθείτε μόλις μάθατε για την ασθένειά σας;

«Τότε θα βαριόμουν και θα έχανα κάθε ίχνος αυτοσεβασμού. Ηταν πιο εύκολο τελικά να πω "άι στον διάολο, έχω ακόμα πολλά να πω και είμαι σε θέση να το κάνω"».
Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Γιάννη Παπαδόπουλου-εφ. Τα Νέα, 08-05-2010