18/5/10

Ο κομμουνισμός έφυγε, η ρωσοφοβία όχι


Η ιστορικός Ναταλία Ναροτσνίσκαγια μιλάει για την επέτειο της αντιφασιστικής νίκης και το Κατίν, τη Δύση και τον Στάλιν

Η ιστορικός και φιλόσοφος Ναταλία Ναροτσνίσκαγια είναι μια από τις πιο γνωστές φωνές του αναγεννημένου ρωσικού πατριωτισμού στη Δύση. Από το 1982 έως το 1989 εργάσθηκε στη γενική γραμματεία του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, εκπροσωπώντας τη Σοβιετική Ενωση. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, εκλέχτηκε βουλευτής στη ρωσική Δούμα μέσα από τις γραμμές του κόμματος «Ροντίνα», ιδιόμορφου αμαλγάματος αριστερών και εθνικιστών. Εχοντας μεγαλώσει σε οικογένεια παρτιζάνων της κατεχόμενης από τους ναζί Ρωσίας, υπήρξε μέλος της κρατικής «επιτροπής εναντίον της πλαστογράφησης της Ιστορίας» και ιδίως του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από την «αναθεωρητική» σχολή Δυτικών ιστορικών. Μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στη Μόσχα και το Παρίσι, όπου διευθύνει το Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και τη Συνεργασία, ένα διεθνές think tank όπου συμμετέχουν κατά κύριο λόγο αναλυτές από τη Ρωσία, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Η κ. Ναροτσνίσκαγια βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα με αφορμή την επέτειο της αντιφαστιστικής νίκης (9 Μαΐου). Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μιλάει για τα «φαντάσματα» της ρωσικής Ιστορίας και τάσσεται υπέρ μιας «εγκάρδιας συνεννόησης» μεταξύ Ευρώπης - Ρωσίας, ώστε να υπάρξει αποτελεσματικό αντίβαρο στη στρατιωτική ηγεμονία της Αμερικής και στην εκρηκτική οικονομική ανάδυση της Κίνας.
- Στο βιβλίο σας «Τι απέμεινε από τη νίκη μας;» καυτηριάζετε, με τεκμηριωμένο, αλλά και συναισθηματικά φορτισμένο, κάποιες φορές, τρόπο την υποβάθμιση της αποφασιστικής, ρωσικής συμβολής στην αντιφασιστική νίκη. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, η Δύση επιχειρεί να μειώσει τον ρόλο της Ρωσίας;
- Δεν πρόκειται απλώς για υποβάθμιση - αυτό μέχρις ενός σημείου θα ήταν φυσιολογικό. Κάθε χώρα έχει την τάση να μεγεθύνει το δικό της ρόλο στην Ιστορία και να μειώνει τον ρόλο των άλλων. Οι Γάλλοι θα τιμούν πάντα τον Ναπολέοντα και εμείς θα τιμάμε πάντα τον Κουτούζοφ. Εκείνο που με ανησυχεί είναι ότι αυτό που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι, στην πραγματικότητα, μια μεγάλη ιστορική πλαστογράφηση, που επιχειρεί να αλλάξει τεχνητά τον ίδιο τον χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ακόμη και στις δεκαετίες του Ψυχρού Πολέμου, όταν ΗΠΑ και ΕΣΣΔ βρίσκονταν με το δάχτυλο πάνω από το κουμπί των πυρηνικών όπλων, ουδείς σοβαρός άνθρωπος στη Δύση εξέταζε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπό το πρίσμα της εξίσωσης ναζισμού- κομμουνισμού. Αντιθέτως, σήμερα κυριαρχεί η οπτική της «αναθεωρητικής» σχολής την οποία θεμελίωσε ο Γερμανός ιστορικός Ερνστ Νόλτε. Σύμφωνα με αυτήν, ο ναζισμός ήταν η αμυντική αντίδραση της Γερμανίας στην απειλή του ρωσικού μπολσεβικισμού. Διαμορφώθηκαν έτσι δύο εξίσου επαχθείς «ολοκληρωτισμοί», τους οποίους η φιλελεύθερη Δύση αντιμετώπισε ξεχωριστά: πρώτα τον πιο άμεσα απειλητικό, τον ναζισμό και έπειτα τον κομμουνισμό.
- Μια οπτική που δεν συμμερίζονται οι συμπολίτες σας…
- Ακριβώς. Εμείς δεν είδαμε ποτέ, ούτε βλέπουμε σήμερα τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο ως αγώνα για την επιβολή του ενός ή του άλλου κοινωνικού συστήματος, αλλά ως αγώνα για να διατηρήσει κάθε έθνος το δικαίωμα να επιλέγει τη μοίρα του. Το όραμα του Χίτλερ ήταν ο εξανδραποδισμός όλων των ευρωπαϊκών εθνών και η μετατροπή τους σε υπηρετικό προσωπικό του Ράιχ. Η μητέρα μου ήταν επαρχιακή δασκάλα όταν μπήκαν οι Γερμανοί, οι οποίοι της είπαν: «Στο εξής, κυρία μου, ο ρωσικός λαός δεν θα χρειαστεί τις υπηρεσίες σας». Τα επόμενα χρόνια, πήρε μέρος στη εθνική αντίσταση, μέσα από τις γραμμές των ελεύθερων σκοπευτών στα μετόπισθεν του εχθρού. Κι αυτό παρότι ο θείος μου είχε πεθάνει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Στάλιν και ο πατέρας μου εθεωρείτο ύποπτος.
- Γιατί όμως η ρωσοφοβία επιβιώνει στη Δύση, δύο δεκαετίες μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης;
- Το φαινόμενο είναι πραγματικά εντυπωσιακό: η σημερινή Ρωσία δεν είναι κομμουνιστική, εν τούτοις η Δύση εμφανίζεται πολύ περισσότερο αντιρωσική από την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης! Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει, κατά την αντίληψή μου, ότι η Δύση δεν αντιπάλευε τον κομμουνισμό, αλλά τον γεωπολιτικό γίγαντα που λεγόταν ΕΣΣΔ.
Το μίσος για Στάλιν
Μην με παρεξηγήσετε: δεν τρέφω καμία συμπάθεια για τους δαίμονες της σοσιαλιστικής επανάστασης, τον Λένιν, τον Τρότσκι και τον Στάλιν. Εκείνο που λέω είναι ότι η Δύση μισεί τον Στάλιν όχι γιατί ήταν κομμουνιστής, αλλά γιατί έκανε τη Σοβιετική Ενωση υπερδύναμη, όχι για το γκουλάγκ, αλλά για τη Γιάλτα. Γι' αυτό άλλωστε η Δύση εμφανίζεται πολύ περισσότερο επιεικής έναντι του Λένιν - όσο για τον Τρότσκι, αυτός σχεδόν αγιοποιείται, περίπου ως μια ρομαντική, γιακωβίνικη ψυχή.
- Είναι όμως δυνατόν να τιμά κανείς τη μεγάλη, αντιφασιστική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης και να μην αναγνωρίζει (πέρα από ό,τι μπορεί να τους καταλογίσει) απολύτως τίποτα θετικό στον Λένιν, που ίδρυσε τη Σοβιετική Ρωσία, στον Τρότσκι που οργάνωσε τον Κόκκινο Στρατό και στον Στάλιν, που διηύθυνε τον Πατριωτικό Πόλεμο;
- Εχετε απόλυτο δίκιο. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν μαύρες σελίδες στη νεότερη Ιστορία μας, ότι πληρώσαμε πολύ υψηλό τίμημα μέχρι να φτάσουμε στην αντιφασιστική νίκη. Αλλά δεν είναι δυνατόν να αντικαταστήσουμε αυτές τις μαύρες σελίδες με λευκές, αφού είναι κομμάτι της δικής μας Ιστορίας και οφείλουμε να το αποδεχθούμε χωρίς συμπλέγματα ενοχής. Επιτέλους, οι σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες έχουν κι αυτές τις δικές τους σελίδες με τους Δαντόν και τους Ροβεσπιέρους - μάλιστα, ο όρος «επαναστατική τρομοκρατία» προήλθε από τη Γαλλική Επανάσταση, όχι από τη Ρωσική. Στη Δύση, ο Ιβάν ο Τρομερός εμφανίζεται ως Δράκουλας, αλλά την ίδια εποχή, η Αικατερίνη των Μεδίκων εξολόθρευσε μέσα σε μία μόνο νύχτα, τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, 80.000 ανθρώπους, αριθμό πενταπλάσιο από τα θύματα του Ιβάν του Τρομερού στα 30 χρόνια της κυριαρχίας του. Οσο για τους Αγγλους, τιμούν τον Κρόμβελ και την Ενδοξη Επανάσταση, παρά τους αποκεφαλισμούς καθολικών ιερέων και του βασιλιά. Αν λοιπόν οι εθνικές ελίτ της Δύσης δεν έχουν συμπλέγματα κατωτερότητας και τιμούν τις ιστορικές τους προσωπικότητες με όλη την αντιφατικότητά τους, γιατί θα έπρεπε να πράξουμε διαφορετικά εμείς;
- Επί δεκαετίες η Μόσχα επέμενε ότι η μαζική σφαγή Πολωνών αξιωματικών στο δάσος του Κατίν ήταν έργο των ναζί. Τώρα η ρωσική κυβέρνηση αναγνώρισε ότι έγινε με εντολή του Στάλιν. Πώς νιώσατε όταν επιβεβαιώθηκε η εκδοχή αυτή;
- Ενιωσα θλίψη για ένα έγκλημα που αποτελεί κηλίδα στη ρωσική Ιστορία. Σκέφτηκα όμως ότι, τουλάχιστον, θα σταματήσουν οι αβάσιμες εικασίες γύρω από αυτό το γεγονός. Για παράδειγμα, έγινε σαφές ότι, όσο αποτρόπαιο κι αν ήταν το συμβάν, δεν είχε διαστάσεις γενοκτονίας όπως επέμεναν ακραίοι Πολωνοί εθνικιστές και ότι έλαβε χώρα, εκ παραλλήλου, άλλη δολοφονική επιχείρηση των Γερμανών. Σε κάθε περίπτωση, ελπίζω ότι οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Πολωνίας θα μπουν σε τροχιά εξομάλυνσης, μετά και από το τραγικό, σχεδόν μυστηριακό θα έλεγα γεγονός (σ.σ. την πρόσφατη αεροπορική τραγωδία) που στοίχισε τη ζωή τόσων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου του προεδρικού ζεύγους της Πολωνίας.
- Στο προαναφερθέν βιβλίο σας συνηγορείτε υπέρ μιας νέας «Αντάντ», τρόπον τινά, αυτή τη φορά μεταξύ Ρωσίας, Γαλλίας και Γερμανίας. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο είναι ρεαλιστικό;
- Φυσικά, δεν πρόκειται για «Αντάντ», δηλαδή για στρατιωτική συμμαχία. Ωστόσο, οι δυνατότητες μιας πολιτικής συνεννόησης υπάρχουν, όπως είδαμε και στην κοινή στάση των τριών χωρών εναντίον του πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ. Γενικότερα, πιστεύω ότι η Ευρώπη μόνο να κερδίσει έχει από τις καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Η άνοδος της Κίνας πρέπει να προβληματίσει την Ευρώπη, καθώς το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίζεται ανατολικά. Από την άλλη, η αμερικανική στρατηγική περιορίζει την Ευρώπη στον ρόλο της ενδοχώρας, του προγεφυρώματος απέναντι στη Ρωσία. Μόνο μια ευρω-ρωσική συνεργασία μπορεί να διαμορφώσει έναν τρίτο πόλο, ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, αποκαθιστώντας συνθήκες ισορροπίας στο παγκόσμιο σύστημα. Η Ευρώπη πρέπει να βγάλει τα συμπεράσματά της από την τυφλή ευθυγράμμισή της με την Αμερική, όπως έγινε στο Κόσοβο. Τι κέρδισε η Ευρώπη από αυτό; Μόνο μια γεωπολιτική μαύρη τρύπα στην καρδιά της.
Αμερικανική «εισβολή» στην Κόκκινη Πλατεία!
Τα κόκαλα του Λένιν πρέπει να έτριζαν στο Μαυσωλείο του, στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, την περασμένη Κυριακή, κατά τον πανηγυρικό εορτασμό της Ημέρας της Νίκης, που μόνο «καθιερωμένος» δεν ήταν: αυτή τη φορά, δίπλα στους Ρώσους στρατιώτες, κληρονόμους της δόξας του Κόκκινου Στρατού, είχαν παραταχθεί... στρατεύματα της Γαλλίας, της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών! Αλλη μια ένδειξη βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας επί Μπαράκ Ομπάμα και Ντμίτρι Μεντβέντεφ - αν και ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει το βάθος και τη διάρκεια αυτής της βελτίωσης.
«Κυνήγι μαγισσών» τον 21ο αιώνα
Αν η ρωσοφοβία της Δύσης βρίσκεται σε ύφεση, δεν συμβαίνει το ίδιο με την εκστρατεία κατά του κομμουνισμού. Το σύνθημα δόθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης με το «αντικομμουνιστικό μνημόνιο», το οποίο εξισώνει τον κομμουνισμό με τον ναζισμό.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο καθιέρωσε την 23η Αυγούστου ως «ημέρα μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων». Οι πιο ακραίες περιπτώσεις σημειώθηκαν σε χώρες της παραδοσιακής σφαίρας επιρροής της ΕΣΣΔ: στην Τσεχία, η Κομμουνιστική Νεολαία της χώρας τέθηκε εκτός νόμου, ενώ απαγορεύτηκε από το Κ.Κ. να χρησιμοποιεί ως έμβλημα το σφυροδρέπανο (το υποκατάστατο που ενέκρινε το δικαστήριο ήταν δύο... κερασάκια!).
Χωρίς ιδιαίτερη επιρροή
Δικαστικές διώξεις υφίστανται την τελευταία τριετία και νεοκομμουνιστικές οργανώσεις σε Ουγγαρία και Πολωνία - στην τελευταία περίπτωση, το «κυνήγι μαγισσών» επί αδελφών Κατσίνσκι πήρε τέτοια έκταση, ώστε να τεθεί θέμα διερεύνησης των δεσμών που διατηρούσε με το κομμουνιστικό καθεστώς ο... Λεχ Βαλέσα! Το περίεργο είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς οι κομμουνιστικές οργανώσεις να έχουν ιδιαίτερη επιρροή στις εν λόγω χώρες.

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Πετρο Παπακωνσταντiνου-εφ. Καθημερινή, 16-05-2010

Δεν υπάρχουν σχόλια: