Η ζωή εν μπομπίνα

ΞΑΝΑΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ «ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΓΝΗΤΟΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ
ΚΡΑΠ» ΤΟΥ ΜΠΕΚΕΤ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟΦΥΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΡΟΜΠΕΡΤ ΟΥΙΛΣΟΝ, ΣΚΕΦΤΗΚΑ ΠΩΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ, ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ, ΣΥΝΤΟΜΗ
ΦΟΡΜΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΠΡΟΠΛΑΣΜΑ, ΩΣ ΜΑΚΕΤΑ,
ΩΣ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΘΕΜΑ ΓΙΑ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥΣ
Σ ΄ αυτά τα πυκνά και ως εκ τούτου γόνιμα έργα «μαγιάς» υπάρχει πολύ αυτοβιογραφικό υλικό. Ο Μπέκετ ως Κραπ την ημέρα των εβδομηκοστών γενεθλίων του σκοπεύει να εγγράψει στη μαγνητοταινία του μαγνητοφώνου του, όπως κάθε χρονιά την ίδια ημέρα, το στίγμα των ημερών του. Αλλά ο πειρασμός του χαμένου χρόνου που ο καθένας συνεχώς αναζητεί, τον ωθεί να ακούσει περασμένες, μακρινές εγγραφές νεανικότερων γενεθλίων. Και επιλέγει να ακούσει την κατάθεση μιας χρονιάς που αποτέλεσε ρωγμή στη ζωή του, μια ρωγμή που σημάδεψε τον υπόλοιπο βίο του, τη μέρα και τον χρόνο και τον τόπο που είπε το μεγάλο «όχι» στον έρωτα, δηλαδή στην απόλυτη στροφή του Εγώ προς τον Αλλον, το άνοιγμα προς την απόλαυση του άλλου σώματος, αλλά την ευδαιμονία που αισθάνεται ο ερωτικός άνθρωπος μιμούμενος τη φύση και εντός της φύσεως.

Επέλεξε τον «πνευματικό βίο», τα βιβλία, τη μελέτη, τη συγγραφή, αν θέλετε την απόλαυση του πολιτισμού και των προϊόντων του, τις επώδυνες πνευματικές χαρές και το αξεδίψαστο της γνώσης. Εχω κι άλλες φορές επ΄ ευκαιρία των μεγάλων κειμένων αυτού του τελευταίου γίγαντα του ευρωπαϊκού πνεύματος αναφερθεί στις καταγωγικές ιδέες από τις οποίες αντλεί τα πρωτογενή του ερεθίσματα.

Και είναι εμφανείς οι αναφορές του στην Παλαιά Διαθήκη και διάχυτη η απόλυτη άρνηση του Εκκλησιαστή για τη γνώση, αφού τη θεωρεί «θλίψη» και κύριο αίτιο της ματαιότητας του θνητού βίου.

Μέσα στο σύντομο αριστούργημα του «Κραπ» ο Μπέκετ ξαναμιλάει για την πτώση, δηλαδή την εξορία από τη Φύση, την περιπλάνηση του ανθρώπου στην επικράτεια του Νοήματος, των Εννοιών, των Κωδίκων, των Κανόνων και των σημαινομένων. Οπως και στα μεγάλα έργα του υπάρχει ο πάσχων και αδιέξοδος άνθρωπος που με χιούμορ, με μαύρο χιούμορ, σχολιάζει την παγίδευσή του είτε μέσα στον στενό χώρο, ενώ έξω μαίνεται ο κατακλυσμός, καθηλωμένος σ΄ ένα αναπηρικό καροτσάκι, είτε μέσα σε σκουπιδοτενεκέδες, είτε μέσα σε έναν σωρό σκουπιδιών έως τον λαιμό, είτε σ΄ ένα ερημικό τρίστρατο αιώνιας αναμονής, έτσι και ο «Κραπ» είναι έρμαιο των ενοχών του, της μοιραίας στιγμής που επέλεξε την άρνηση του έρωτα και ταριχεύει τον βίο του σε βιβλία που κανέναν δεν ενδιέφεραν αλλά ούτε και τον λύτρωσαν από το μαρτύριο της υπάρξεως, την παγίδα της εφήμερης δόξας, τα γηρατειά και τον ανελέητο χρόνο.

Λέγεται συχνά από τους ειδικούς ότι ο άνθρωπος που ξεψυχάει, τις τελευταίες στιγμές του θνητού βίου βιώνει σαν σε μια έλλαμψη καίριες στιγμές του παρελθόντος του. Κάτι τέτοιο συντελείται επί σκηνής στα εβδομηκοστά γενέθλια του Κραπ. Μεγάλα έργα της λογοτεχνίας αναφέρονται σ΄ αυτή τη στιγμή της επώδυνης αναφοράς και ως εκ τούτου αυτογνωσίας. Το απαστράπτον φως που ατενίζει ο δεσμώτης του πλατωνικού σπηλαίου όταν ανεβαίνει προς τον ελεύθερο αέρα· ο άγγλος στρατιώτης στον «Πόρφυρα» του Σολωμού που «βλέπει» την αλήθεια και γνωρίζει τον εαυτό του όταν αστράφτει φως. Η μεγάλη στιγμή που ο Αχάμπ του Μέλβιλ σε ώρα κατακλυσμού και αστραπής έρχεται αντιμέτωπος με τον Μόμπι Ντικ, τη Λευκή Φάλαινα, τον Θεό (;). Θεωρώ μεγαλοφυή την ιδέα του Μπομπ Ουίλσον να ξεκινήσει την παράσταση με μια κατακλυσμιαία οπτικοακουστική εικόνα αρκετά μεγάλης διάρκειας, ώστε να αναδυθεί μέσα από αυτήν η νεκρική κατ΄ αρχάς μάσκα του Κραπ.

Ο Ουίλσον κάνοντας ένα αφιέρωμα αγάπης στον Μπέκετ έπλασε έναν Κραπ από τον Ανθρωπο του Μπέκετ, τον χαρούμενο μέσα στην απελπισία του που θυσιάζοντας τη φύση αντικαθιστά τον ερωτικό σύντροφο με την πόρνη και τον φαλλό με την μπανάνα. Τη ζωή με τη γραφή της και το βίωμα με τη νοσταλγία του βιώματος.

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο Κώστα Γεωργουσόπουλου-εφ. Τα Νέα, Σάββατο 15 Μαΐου 2010